Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
൨. ധമ്മചക്കപ്പവത്തനവഗ്ഗോ
2. Dhammacakkappavattanavaggo
൧. ധമ്മചക്കപ്പവത്തനസുത്തവണ്ണനാ
1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
൧൦൮൧. ദുതിയസ്സ പഠമേ ബാരാണസിയന്തി ഏവംനാമകേ നഗരേ. ഇസിപതനേ മിഗദായേതി ഇസീനം പതനുപ്പതനവസേന ഏവംലദ്ധനാമേ മിഗാനം അഭയദാനവസേന ദിന്നത്താ മിഗദായസങ്ഖാതേ ആരാമേ. ഏത്ഥ ഹി ഉപ്പന്നുപ്പന്നാ സബ്ബഞ്ഞുഇസയോ പതന്തി, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനത്ഥം നിസീദന്തീതി അത്ഥോ. നന്ദമൂലകപബ്ഭാരതോ സത്താഹച്ചയേന നിരോധസമാപത്തിതോ വുട്ഠിതാ അനോതത്തദഹേ കതമുഖധോവനാദികിച്ചാ ആകാസേന ആഗന്ത്വാ പച്ചേകബുദ്ധഇസയോപേത്ഥ ഓതരണവസേന പതന്തി, ഉപോസഥത്ഥഞ്ച അനുപോസഥത്ഥഞ്ച സന്നിപതന്തി, ഗന്ധമാദനം പടിഗച്ഛന്താപി തതോവ ഉപ്പതന്തീതി ഇമിനാ ഇസീനം പതനുപ്പതനവസേന തം ‘‘ഇസിപതന’’ന്തി വുച്ചതി.
1081. Dutiyassa paṭhame bārāṇasiyanti evaṃnāmake nagare. Isipatane migadāyeti isīnaṃ patanuppatanavasena evaṃladdhanāme migānaṃ abhayadānavasena dinnattā migadāyasaṅkhāte ārāme. Ettha hi uppannuppannā sabbaññuisayo patanti, dhammacakkappavattanatthaṃ nisīdantīti attho. Nandamūlakapabbhārato sattāhaccayena nirodhasamāpattito vuṭṭhitā anotattadahe katamukhadhovanādikiccā ākāsena āgantvā paccekabuddhaisayopettha otaraṇavasena patanti, uposathatthañca anuposathatthañca sannipatanti, gandhamādanaṃ paṭigacchantāpi tatova uppatantīti iminā isīnaṃ patanuppatanavasena taṃ ‘‘isipatana’’nti vuccati.
ആമന്തേസീതി ദീപങ്കരപാദമൂലേ കതാഭിനീഹാരതോ പട്ഠായ പാരമിയോ പൂരേന്തോ അനുപുബ്ബേന പച്ഛിമഭവേ കതാഭിനിക്ഖമനോ അനുപുബ്ബേന ബോധിമണ്ഡം പത്വാ തത്ഥ അപരാജിതപല്ലങ്കേ നിസിന്നോ മാരബലം ഭിന്ദിത്വാ പഠമയാമേ പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരിത്വാ മജ്ഝിമയാമേ ദിബ്ബചക്ഖും വിസോധേത്വാ പച്ഛിമയാമാവസാനേ ദസസഹസ്സിലോകധാതും ഉന്നാദേന്തോ സബ്ബഞ്ഞുതം പത്വാ സത്ത സത്താഹാനി ബോധിമണ്ഡേ വീതിനാമേത്വാ മഹാബ്രഹ്മുനാ ആയാചിതധമ്മദേസനോ ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകം വോലോകേത്വാ ലോകാനുഗ്ഗഹേന ബാരാണസിം ഗന്ത്വാ പഞ്ചവഗ്ഗിയേ സഞ്ഞാപേത്വാ ധമ്മചക്കം പവത്തേതുകാമോ ആമന്തേസി.
Āmantesīti dīpaṅkarapādamūle katābhinīhārato paṭṭhāya pāramiyo pūrento anupubbena pacchimabhave katābhinikkhamano anupubbena bodhimaṇḍaṃ patvā tattha aparājitapallaṅke nisinno mārabalaṃ bhinditvā paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussaritvā majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhetvā pacchimayāmāvasāne dasasahassilokadhātuṃ unnādento sabbaññutaṃ patvā satta sattāhāni bodhimaṇḍe vītināmetvā mahābrahmunā āyācitadhammadesano buddhacakkhunā lokaṃ voloketvā lokānuggahena bārāṇasiṃ gantvā pañcavaggiye saññāpetvā dhammacakkaṃ pavattetukāmo āmantesi.
ദ്വേമേ, ഭിക്ഖവേ, അന്താതി ദ്വേ ഇമേ, ഭിക്ഖവേ, കോട്ഠാസാ. ഇമസ്സ പന പദസ്സ സഹ സമുദാഹാരേന സമുദാഹാരനിഗ്ഘോസോ ഹേട്ഠാ അവീചിം ഉപരി ഭവഗ്ഗം പത്വാ ദസസഹസ്സിലോകധാതും പത്ഥരിത്വാ അട്ഠാസി. തസ്മിംയേവ സമയേ അട്ഠാരസകോടിസങ്ഖാ ബ്രഹ്മാനോ സമാഗച്ഛിംസു, പച്ഛിമദിസായ സൂരിയോ അത്ഥമേതി, പാചീനദിസായ ആസാള്ഹനക്ഖത്തേന യുത്തോ പുണ്ണചന്ദോ ഉഗ്ഗച്ഛതി. തസ്മിം സമയേ ഭഗവാ ഇമം ധമ്മചക്കപ്പവത്തനസുത്തം ആരഭന്തോ ‘‘ദ്വേമേ, ഭിക്ഖവേ, അന്താ’’തിആദിമാഹ.
Dveme, bhikkhave, antāti dve ime, bhikkhave, koṭṭhāsā. Imassa pana padassa saha samudāhārena samudāhāranigghoso heṭṭhā avīciṃ upari bhavaggaṃ patvā dasasahassilokadhātuṃ pattharitvā aṭṭhāsi. Tasmiṃyeva samaye aṭṭhārasakoṭisaṅkhā brahmāno samāgacchiṃsu, pacchimadisāya sūriyo atthameti, pācīnadisāya āsāḷhanakkhattena yutto puṇṇacando uggacchati. Tasmiṃ samaye bhagavā imaṃ dhammacakkappavattanasuttaṃ ārabhanto ‘‘dveme, bhikkhave, antā’’tiādimāha.
തത്ഥ പബ്ബജിതേനാതി ഗിഹിസംയോജനം ഛിന്ദിത്വാ പബ്ബജ്ജുപഗതേന. ന സേവിതബ്ബാതി ന വളഞ്ജേതബ്ബാ . യോ ചായം കാമേസു കാമസുഖല്ലികാനുയോഗോതി യോ ച അയം വത്ഥുകാമേസു കിലേസകാമസുഖസ്സ അനുയോഗോ. ഹീനോതി ലാമകോ. ഗമ്മോതി ഗാമവാസീനം സന്തകോ. പോഥുജ്ജനികോതി അന്ധബാലജനേന ആചിണ്ണോ. അനരിയോതി ന അരിയോ ന വിസുദ്ധോ ന ഉത്തമോ ന വാ അരിയാനം സന്തകോ. അനത്ഥസംഹിതോതി ന അത്ഥസംഹിതോ, ഹിതസുഖാവഹകാരണം അനിസ്സിതോതി അത്ഥോ. അത്തകിലമഥാനുയോഗോതി അത്തനോ കിലമഥസ്സ അനുയോഗോ, അത്തനോ ദുക്ഖകരണന്തി അത്ഥോ. ദുക്ഖോതി കണ്ടകാപസ്സയസേയ്യാദീഹി അത്തമാരണേഹി ദുക്ഖാവഹോ.
Tattha pabbajitenāti gihisaṃyojanaṃ chinditvā pabbajjupagatena. Na sevitabbāti na vaḷañjetabbā . Yo cāyaṃ kāmesu kāmasukhallikānuyogoti yo ca ayaṃ vatthukāmesu kilesakāmasukhassa anuyogo. Hīnoti lāmako. Gammoti gāmavāsīnaṃ santako. Pothujjanikoti andhabālajanena āciṇṇo. Anariyoti na ariyo na visuddho na uttamo na vā ariyānaṃ santako. Anatthasaṃhitoti na atthasaṃhito, hitasukhāvahakāraṇaṃ anissitoti attho. Attakilamathānuyogoti attano kilamathassa anuyogo, attano dukkhakaraṇanti attho. Dukkhoti kaṇṭakāpassayaseyyādīhi attamāraṇehi dukkhāvaho.
പഞ്ഞാചക്ഖും കരോതീതി ചക്ഖുകരണീ. ദുതിയപദം തസ്സേവ വേവചനം. ഉപസമായാതി കിലേസൂപസമത്ഥായ. അഭിഞ്ഞായാതി ചതുന്നം സച്ചാനം അഭിജാനനത്ഥായ. സമ്ബോധായാതി തേസംയേവ സമ്ബുജ്ഝനത്ഥായ. നിബ്ബാനായാതി നിബ്ബാനസച്ഛികിരിയായ. സേസമേത്ഥ യം വത്തബ്ബം സിയാ, തം ഹേട്ഠാ തത്ഥ തത്ഥ വുത്തമേവ. സച്ചകഥാപി സബ്ബാകാരേനേവ വിസുദ്ധിമഗ്ഗേ (വിസുദ്ധി॰ ൨.൫൨൯) വിത്ഥാരിതാ.
Paññācakkhuṃ karotīti cakkhukaraṇī. Dutiyapadaṃ tasseva vevacanaṃ. Upasamāyāti kilesūpasamatthāya. Abhiññāyāti catunnaṃ saccānaṃ abhijānanatthāya. Sambodhāyāti tesaṃyeva sambujjhanatthāya. Nibbānāyāti nibbānasacchikiriyāya. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ heṭṭhā tattha tattha vuttameva. Saccakathāpi sabbākāreneva visuddhimagge (visuddhi. 2.529) vitthāritā.
തിപരിവട്ടന്തി സച്ചഞാണകിച്ചഞാണകതഞാണസങ്ഖാതാനം തിണ്ണം പരിവട്ടാനം വസേന തിപരിവട്ടം. ഏത്ഥ ഹി ‘‘ഇദം ദുക്ഖം അരിയസച്ചം, ഇദം ദുക്ഖസമുദയ’’ന്തി ഏവം ചതൂസു സച്ചേസു യഥാഭൂതം ഞാണം സച്ചഞാണം നാമ. തേസുയേവ ‘‘പരിഞ്ഞേയ്യം പഹാതബ്ബ’’ന്തി ഏവം കത്തബ്ബകിച്ചജാനനഞാണം കിച്ചഞാണം നാമ. ‘‘പരിഞ്ഞാതം പഹീന’’ന്തി ഏവം തസ്സ തസ്സ കിച്ചസ്സ കതഭാവജാനനഞാണം കതഞാണം നാമ. ദ്വാദസാകാരന്തി തേസംയേവ ഏകേകസ്മിം സച്ചേ തിണ്ണം തിണ്ണം ആകാരാനം വസേന ദ്വാദസാകാരം. ഞാണദസ്സനന്തി ഏതേസം തിപരിവട്ടാനം ദ്വാദസന്നം ആകാരാനം വസേന ഉപ്പന്നഞാണസങ്ഖാതം ദസ്സനം. ധമ്മചക്ഖുന്തി അഞ്ഞത്ഥ തയോ മഗ്ഗാ തീണി ച ഫലാനി ധമ്മചക്ഖു നാമ ഹോന്തി, ഇധ പഠമമഗ്ഗോവ.
Tiparivaṭṭanti saccañāṇakiccañāṇakatañāṇasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ parivaṭṭānaṃ vasena tiparivaṭṭaṃ. Ettha hi ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhasamudaya’’nti evaṃ catūsu saccesu yathābhūtaṃ ñāṇaṃ saccañāṇaṃ nāma. Tesuyeva ‘‘pariññeyyaṃ pahātabba’’nti evaṃ kattabbakiccajānanañāṇaṃ kiccañāṇaṃ nāma. ‘‘Pariññātaṃ pahīna’’nti evaṃ tassa tassa kiccassa katabhāvajānanañāṇaṃ katañāṇaṃ nāma. Dvādasākāranti tesaṃyeva ekekasmiṃ sacce tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ ākārānaṃ vasena dvādasākāraṃ. Ñāṇadassananti etesaṃ tiparivaṭṭānaṃ dvādasannaṃ ākārānaṃ vasena uppannañāṇasaṅkhātaṃ dassanaṃ. Dhammacakkhunti aññattha tayo maggā tīṇi ca phalāni dhammacakkhu nāma honti, idha paṭhamamaggova.
ധമ്മചക്കേതി പടിവേധഞാണേ ചേവ ദേസനാഞാണേ ച. ബോധിപല്ലങ്കേ നിസിന്നസ്സ ഹി ചതൂസു സച്ചേസു ഉപ്പന്നം ദ്വാദസാകാരം പടിവേധഞാണമ്പി, ഇസിപതനേ നിസിന്നസ്സ ദ്വാദസാകാരായ സച്ചദേസനായ പവത്തിതം ദേസനാഞാണമ്പി ധമ്മചക്കം നാമ. ഉഭയമ്പി ഹേതം ദസബലസ്സ ഉരേ പവത്തഞാണമേവ. ഇമായ ദേസനായ പകാസേന്തേന ഭഗവതാ ധമ്മചക്കം പവത്തിതം നാമ. തം പനേതം ധമ്മചക്കം യാവ അഞ്ഞാസികോണ്ഡഞ്ഞത്ഥേരോ അട്ഠാരസഹി ബ്രഹ്മകോടീഹി സദ്ധിം സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠാതി , താവ നം ഭഗവാ പവത്തേതി നാമ, പതിട്ഠിതേ ച പവത്തിതം നാമ. തം സന്ധായ പവത്തിതേ ച പന ഭഗവതാ ധമ്മചക്കേ ഭുമ്മാ ദേവാ സദ്ദമനുസ്സാവേസുന്തിആദി വുത്തം.
Dhammacakketi paṭivedhañāṇe ceva desanāñāṇe ca. Bodhipallaṅke nisinnassa hi catūsu saccesu uppannaṃ dvādasākāraṃ paṭivedhañāṇampi, isipatane nisinnassa dvādasākārāya saccadesanāya pavattitaṃ desanāñāṇampi dhammacakkaṃ nāma. Ubhayampi hetaṃ dasabalassa ure pavattañāṇameva. Imāya desanāya pakāsentena bhagavatā dhammacakkaṃ pavattitaṃ nāma. Taṃ panetaṃ dhammacakkaṃ yāva aññāsikoṇḍaññatthero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāti , tāva naṃ bhagavā pavatteti nāma, patiṭṭhite ca pavattitaṃ nāma. Taṃ sandhāya pavattite ca pana bhagavatā dhammacakke bhummā devā saddamanussāvesuntiādi vuttaṃ.
തത്ഥ ഭുമ്മാതി ഭൂമട്ഠകദേവതാ. സദ്ദമനുസ്സാവേസുന്തി ഏകപ്പഹാരേനേവ സാധുകാരം ദത്വാ – ‘‘ഏതം ഭഗവതാ’’തിആദീനി വദന്താ അനുസാവയിംസു. ഓഭാസോതി സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണോഭാസോ. സോ ഹി തദാ ദേവാനം ദേവാനുഭാവം അതിക്കമിത്വാ വിരോചിത്ഥ. അഞ്ഞാസി വത, ഭോ, കോണ്ഡഞ്ഞോതി ഇമസ്സപി ഉദാനസ്സ ഉദാഹാരനിഗ്ഘോസോ ദസസഹസ്സിലോകധാതും ഫരിത്വാ അട്ഠാസി.
Tattha bhummāti bhūmaṭṭhakadevatā. Saddamanussāvesunti ekappahāreneva sādhukāraṃ datvā – ‘‘etaṃ bhagavatā’’tiādīni vadantā anusāvayiṃsu. Obhāsoti sabbaññutaññāṇobhāso. So hi tadā devānaṃ devānubhāvaṃ atikkamitvā virocittha. Aññāsi vata, bho, koṇḍaññoti imassapi udānassa udāhāranigghoso dasasahassilokadhātuṃ pharitvā aṭṭhāsi.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൧. ധമ്മചക്കപ്പവത്തനസുത്തം • 1. Dhammacakkappavattanasuttaṃ
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൧. ധമ്മചക്കപ്പവത്തനസുത്തവണ്ണനാ • 1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā