| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā |
9. ධම්‌මචක්‌කිකත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා
9. Dhammacakkikattheraapadānavaṇṇanā
සිද්‌ධත්‌ථස්‌ස භගවතොතිආදිකං ආයස්‌මතො ධම්‌මචක්‌කිකත්‌ථෙරස්‌ස අපදානං. අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයානි පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො සිද්‌ධත්‌ථස්‌ස භගවතො කාලෙ එකස්‌මිං කුලගෙහෙ නිබ්‌බත්‌තො වුද්‌ධිප්‌පත්‌තො පුත්‌තදාරෙහි වඩ්‌ඪිතො විභවසම්‌පන්‌නො මහාභොගො, සො රතනත්‌තයෙ පසන්‌නො සද්‌ධාජාතො ධම්‌මසභායං ධම්‌මාසනස්‌ස පිට්‌ඨිතො රතනමයං ධම්‌මචක්‌කං කාරෙත්‌වා පූජෙසි. සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු නිබ්‌බත්‌තට්‌ඨානෙසු සක්‌කසම්‌පත්‌තිං චක්‌කවත්‌තිසම්‌පත්‌තිඤ්‌ච අනුභවිත්‌වා කමෙන ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ එකස්‌මිං කුලගෙහෙ උප්‌පන්‌නො විභවසම්‌පන්‌නො සඤ්‌ජාතසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා නචිරස්‌සෙව අරහත්‌තං පත්‌වා පුබ්‌බෙ කතකුසලනාමසදිසනාමෙන ධම්‌මචක්‌කිකත්‌ථෙරොති පාකටො ජාතො අහොසි.
Siddhatthassa bhagavatotiādikaṃ āyasmato dhammacakkikattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhippatto puttadārehi vaḍḍhito vibhavasampanno mahābhogo, so ratanattaye pasanno saddhājāto dhammasabhāyaṃ dhammāsanassa piṭṭhito ratanamayaṃ dhammacakkaṃ kāretvā pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu nibbattaṭṭhānesu sakkasampattiṃ cakkavattisampattiñca anubhavitvā kamena imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe uppanno vibhavasampanno sañjātasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ patvā pubbe katakusalanāmasadisanāmena dhammacakkikattheroti pākaṭo jāto ahosi.
102. සො පුඤ්‌ඤසම්‌භාරානුරූපෙන පත්‌තඅරහත්‌තඵලො අත්‌තනො පුබ්‌බකම්‌මං සරිත්‌වා ජාතසොමනස්‌සො පුබ්‌බචරිතාපදානං පකාසෙන්‌තො සිද්‌ධත්‌ථස්‌ස භගවතොතිආදිමාහ. සීහාසනස්‌ස සම්‌මුඛාති සීහස්‌ස භගවතො නිසින්‌නස්‌ස සම්‌මුඛා බුද්‌ධාසනස්‌ස අභිමුඛට්‌ඨානෙති අත්‌ථො, ධම්‌මචක්‌කං මෙ ඨපිතන්‌ති මයා ධම්‌මචක්‌කාකාරෙන උභතො සීහරූපං දස්‌සෙත්‌වා මජ්‌ඣෙ ආදාසසදිසං කාරෙත්‌වා කතං ධම්‌මචක්‌කං ඨපිතං පූජිතං. කිං භූතං? විඤ්‌ඤූහි මෙධාවීහි ‘‘අතීව සුන්‌දර’’න්‌ති වණ්‌ණිතං ථොමිතං සුකතං ධම්‌මචක්‌කන්‌ති සම්‌බන්‌ධො.
102. So puññasambhārānurūpena pattaarahattaphalo attano pubbakammaṃ saritvā jātasomanasso pubbacaritāpadānaṃ pakāsento siddhatthassa bhagavatotiādimāha. Sīhāsanassa sammukhāti sīhassa bhagavato nisinnassa sammukhā buddhāsanassa abhimukhaṭṭhāneti attho, dhammacakkaṃ me ṭhapitanti mayā dhammacakkākārena ubhato sīharūpaṃ dassetvā majjhe ādāsasadisaṃ kāretvā kataṃ dhammacakkaṃ ṭhapitaṃ pūjitaṃ. Kiṃ bhūtaṃ? Viññūhi medhāvīhi ‘‘atīva sundara’’nti vaṇṇitaṃ thomitaṃ sukataṃ dhammacakkanti sambandho.
103. චාරුවණ්‌ණොව සොභාමීති සුවණ්‌ණවණ්‌ණො ඉව සොභාමි විරොචාමීති අත්‌ථො. ‘‘චතුවණ්‌ණෙහි සොභාමී’’තිපි පාඨො, තස්‌ස ඛත්‌තියබ්‍රාහ්‌මණවෙස්‌සසුද්‌දජාතිසඞ්‌ඛාතෙහි චතූහි වණ්‌ණෙහි සොභාමි විරොචාමීති අත්‌ථො. සයොග්‌ගබලවාහනොති සුවණ්‌ණසිවිකාදීහි යොග්‌ගෙහි ච සෙනාපතිමහාමත්‌තාදීහි සෙවකෙහි බලෙහි ච හත්‌ථිඅස්‌සරථසඞ්‌ඛාතෙහි වාහනෙහි ච සහිතොති අත්‌ථො. බහුජ්‌ජනා බහවො මනුස්‌සා අනුයන්‌තා මමානුවත්‌තන්‌තා නිච්‌චං නිච්‌චකාලං පරිවාරෙන්‌තීති සම්‌බන්‌ධො. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙවාති.
103.Cāruvaṇṇovasobhāmīti suvaṇṇavaṇṇo iva sobhāmi virocāmīti attho. ‘‘Catuvaṇṇehi sobhāmī’’tipi pāṭho, tassa khattiyabrāhmaṇavessasuddajātisaṅkhātehi catūhi vaṇṇehi sobhāmi virocāmīti attho. Sayoggabalavāhanoti suvaṇṇasivikādīhi yoggehi ca senāpatimahāmattādīhi sevakehi balehi ca hatthiassarathasaṅkhātehi vāhanehi ca sahitoti attho. Bahujjanā bahavo manussā anuyantā mamānuvattantā niccaṃ niccakālaṃ parivārentīti sambandho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ධම්‌මචක්‌කිකත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Dhammacakkikattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi / 9. ධම්‌මචක්‌කිකත්‌ථෙරඅපදානං • 9. Dhammacakkikattheraapadānaṃ
