Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അപദാന-അട്ഠകഥാ • Apadāna-aṭṭhakathā |
൯. ധമ്മചക്കികത്ഥേരഅപദാനവണ്ണനാ
9. Dhammacakkikattheraapadānavaṇṇanā
സിദ്ധത്ഥസ്സ ഭഗവതോതിആദികം ആയസ്മതോ ധമ്മചക്കികത്ഥേരസ്സ അപദാനം. അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയാനി പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ സിദ്ധത്ഥസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഏകസ്മിം കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തോ വുദ്ധിപ്പത്തോ പുത്തദാരേഹി വഡ്ഢിതോ വിഭവസമ്പന്നോ മഹാഭോഗോ, സോ രതനത്തയേ പസന്നോ സദ്ധാജാതോ ധമ്മസഭായം ധമ്മാസനസ്സ പിട്ഠിതോ രതനമയം ധമ്മചക്കം കാരേത്വാ പൂജേസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു നിബ്ബത്തട്ഠാനേസു സക്കസമ്പത്തിം ചക്കവത്തിസമ്പത്തിഞ്ച അനുഭവിത്വാ കമേന ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ ഏകസ്മിം കുലഗേഹേ ഉപ്പന്നോ വിഭവസമ്പന്നോ സഞ്ജാതസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ നചിരസ്സേവ അരഹത്തം പത്വാ പുബ്ബേ കതകുസലനാമസദിസനാമേന ധമ്മചക്കികത്ഥേരോതി പാകടോ ജാതോ അഹോസി.
Siddhatthassa bhagavatotiādikaṃ āyasmato dhammacakkikattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhippatto puttadārehi vaḍḍhito vibhavasampanno mahābhogo, so ratanattaye pasanno saddhājāto dhammasabhāyaṃ dhammāsanassa piṭṭhito ratanamayaṃ dhammacakkaṃ kāretvā pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu nibbattaṭṭhānesu sakkasampattiṃ cakkavattisampattiñca anubhavitvā kamena imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ kulagehe uppanno vibhavasampanno sañjātasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ patvā pubbe katakusalanāmasadisanāmena dhammacakkikattheroti pākaṭo jāto ahosi.
൧൦൨. സോ പുഞ്ഞസമ്ഭാരാനുരൂപേന പത്തഅരഹത്തഫലോ അത്തനോ പുബ്ബകമ്മം സരിത്വാ ജാതസോമനസ്സോ പുബ്ബചരിതാപദാനം പകാസേന്തോ സിദ്ധത്ഥസ്സ ഭഗവതോതിആദിമാഹ. സീഹാസനസ്സ സമ്മുഖാതി സീഹസ്സ ഭഗവതോ നിസിന്നസ്സ സമ്മുഖാ ബുദ്ധാസനസ്സ അഭിമുഖട്ഠാനേതി അത്ഥോ, ധമ്മചക്കം മേ ഠപിതന്തി മയാ ധമ്മചക്കാകാരേന ഉഭതോ സീഹരൂപം ദസ്സേത്വാ മജ്ഝേ ആദാസസദിസം കാരേത്വാ കതം ധമ്മചക്കം ഠപിതം പൂജിതം. കിം ഭൂതം? വിഞ്ഞൂഹി മേധാവീഹി ‘‘അതീവ സുന്ദര’’ന്തി വണ്ണിതം ഥോമിതം സുകതം ധമ്മചക്കന്തി സമ്ബന്ധോ.
102. So puññasambhārānurūpena pattaarahattaphalo attano pubbakammaṃ saritvā jātasomanasso pubbacaritāpadānaṃ pakāsento siddhatthassa bhagavatotiādimāha. Sīhāsanassa sammukhāti sīhassa bhagavato nisinnassa sammukhā buddhāsanassa abhimukhaṭṭhāneti attho, dhammacakkaṃ me ṭhapitanti mayā dhammacakkākārena ubhato sīharūpaṃ dassetvā majjhe ādāsasadisaṃ kāretvā kataṃ dhammacakkaṃ ṭhapitaṃ pūjitaṃ. Kiṃ bhūtaṃ? Viññūhi medhāvīhi ‘‘atīva sundara’’nti vaṇṇitaṃ thomitaṃ sukataṃ dhammacakkanti sambandho.
൧൦൩. ചാരുവണ്ണോവ സോഭാമീതി സുവണ്ണവണ്ണോ ഇവ സോഭാമി വിരോചാമീതി അത്ഥോ. ‘‘ചതുവണ്ണേഹി സോഭാമീ’’തിപി പാഠോ, തസ്സ ഖത്തിയബ്രാഹ്മണവേസ്സസുദ്ദജാതിസങ്ഖാതേഹി ചതൂഹി വണ്ണേഹി സോഭാമി വിരോചാമീതി അത്ഥോ. സയോഗ്ഗബലവാഹനോതി സുവണ്ണസിവികാദീഹി യോഗ്ഗേഹി ച സേനാപതിമഹാമത്താദീഹി സേവകേഹി ബലേഹി ച ഹത്ഥിഅസ്സരഥസങ്ഖാതേഹി വാഹനേഹി ച സഹിതോതി അത്ഥോ. ബഹുജ്ജനാ ബഹവോ മനുസ്സാ അനുയന്താ മമാനുവത്തന്താ നിച്ചം നിച്ചകാലം പരിവാരേന്തീതി സമ്ബന്ധോ. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവാതി.
103.Cāruvaṇṇovasobhāmīti suvaṇṇavaṇṇo iva sobhāmi virocāmīti attho. ‘‘Catuvaṇṇehi sobhāmī’’tipi pāṭho, tassa khattiyabrāhmaṇavessasuddajātisaṅkhātehi catūhi vaṇṇehi sobhāmi virocāmīti attho. Sayoggabalavāhanoti suvaṇṇasivikādīhi yoggehi ca senāpatimahāmattādīhi sevakehi balehi ca hatthiassarathasaṅkhātehi vāhanehi ca sahitoti attho. Bahujjanā bahavo manussā anuyantā mamānuvattantā niccaṃ niccakālaṃ parivārentīti sambandho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ധമ്മചക്കികത്ഥേരഅപദാനവണ്ണനാ സമത്താ.
Dhammacakkikattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / അപദാനപാളി • Apadānapāḷi / ൯. ധമ്മചക്കികത്ഥേരഅപദാനം • 9. Dhammacakkikattheraapadānaṃ