Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
මජ්ඣිම නිකාය 89
The Middle-Length Suttas Collection 89
ධම්මචේතියසුත්ත
Shrines to the Teaching
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සක්කේසු විහරති මේදාළුපං නාම සක්යානං නිගමෝ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Sakyans, near the Sakyan town named Medaḷumpa.
තේන ඛෝ පන සමයේන රාජා පසේනදි කෝසලෝ නගරකං අනුප්පත්තෝ හෝති කේනචිදේව කරණීයේන.
Now at that time King Pasenadi of Kosala had arrived at Townsville on some business.
අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ දීඝං කාරායනං ආමන්තේසි: “යෝජේහි, සම්ම කාරායන, භද්රානි භද්රානි යානානි, උය්යානභූමිං ගච්ඡාම සුභූමිං දස්සනායා”ති.
Then he addressed Dīgha Kārāyana, “My good Kārāyana, harness the finest chariots. We will go to a park and see the scenery.”
“ඒවං, දේවා”ති ඛෝ දීඝෝ කාරායනෝ රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස පටිස්සුත්වා භද්රානි භද්රානි යානානි යෝජාපේත්වා රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස පටිවේදේසි: “යුත්තානි ඛෝ තේ, දේව, භද්රානි භද්රානි යානානි. යස්සදානි කාලං මඤ්ඤසී”ති.
“Yes, Your Majesty,” replied Dīgha Kārāyana. He harnessed the chariots and informed the king, “Sire, the finest chariots are harnessed. Please go at your convenience.”
අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ භද්රං යානං අභිරුහිත්වා භද්රේහි භද්රේහි යානේහි නගරකම්හා නිය්යාසි මහච්චා රාජානුභාවේන. යේන ආරාමෝ තේන පායාසි. යාවතිකා යානස්ස භූමි, යානේන ගන්ත්වා යානා පච්චෝරෝහිත්වා පත්තිකෝව ආරාමං පාවිසි.
Then King Pasenadi mounted a fine carriage and, along with other fine carriages, set out in full royal pomp from Townsville, heading for the park grounds. He went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and entered the park on foot.
අද්දසා ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ ආරාමේ ජඞ්ඝාවිහාරං අනුචඞ්කමමානෝ අනුවිචරමානෝ රුක්ඛමූලානි පාසාදිකානි පසාදනීයානි අප්පසද්දානි අප්පනිග්ඝෝසානි විජනවාතානි මනුස්සරාහස්සේය්යකානි පටිසල්ලානසාරුප්පානි. දිස්වාන භගවන්තංයේව ආරබ්භ සති උදපාදි: “ඉමානි ඛෝ තානි රුක්ඛමූලානි පාසාදිකානි පසාදනීයානි අප්පසද්දානි අප්පනිග්ඝෝසානි විජනවාතානි මනුස්සරාහස්සේය්යකානි පටිසල්ලානසාරුප්පානි, යත්ථ සුදං මයං තං භගවන්තං පයිරුපාසාම අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධන්”ති.
As he was going for a walk in the park he saw roots of trees that were impressive and inspiring, quiet and still, far from the madding crowd, remote from human settlements, and fit for retreat. The sight reminded him right away of the Buddha: “These roots of trees, so impressive and inspiring, are like those where we used to pay homage to the Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha.”
අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ දීඝං කාරායනං ආමන්තේසි: “ඉමානි ඛෝ, සම්ම කාරායන, තානි රුක්ඛමූලානි පාසාදිකානි පසාදනීයානි අප්පසද්දානි අප්පනිග්ඝෝසානි විජනවාතානි මනුස්සරාහස්සේය්යකානි පටිසල්ලානසාරුප්පානි, යත්ථ සුදං මයං තං භගවන්තං පයිරුපාසාම අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධං. කහං නු ඛෝ, සම්ම කාරායන, ඒතරහි සෝ භගවා විහරති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ”ති?
He addressed Dīgha Kārāyana, “These roots of trees, so impressive and inspiring, are like those where we used to pay homage to the Blessed One, the perfected one, the fully awakened Buddha. My good Kārāyana, where is that Buddha at present?”
“අත්ථි, මහාරාජ, මේදාළුපං නාම සක්යානං නිගමෝ. තත්ථ සෝ භගවා ඒතරහි විහරති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ”ති.
“Great king, there is a Sakyan town named Medaḷumpa. That’s where the Buddha is now staying.”
“කීවදූරේ පන, සම්ම කාරායන, නගරකම්හා මේදාළුපං නාම සක්යානං නිගමෝ හෝතී”ති?
“But how far away is that town?”
“න දූරේ, මහාරාජ; තීණි යෝජනානි; සක්කා දිවසාවසේසේන ගන්තුන්”ති.
“Not far, great king, it’s three leagues. We can get there while it’s still light.”
“තේන හි, සම්ම කාරායන, යෝජේහි භද්රානි භද්රානි යානානි, ගමිස්සාම මයං තං භගවන්තං දස්සනාය අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධන්”ති.
“Well then, harness the chariots, and we shall go to see the Buddha.”
“ඒවං, දේවා”ති ඛෝ දීඝෝ කාරායනෝ රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස පටිස්සුත්වා භද්රානි භද්රානි යානානි යෝජාපේත්වා රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස පටිවේදේසි: “යුත්තානි ඛෝ තේ, දේව, භද්රානි භද්රානි යානානි. යස්සදානි කාලං මඤ්ඤසී”ති.
“Yes, Your Majesty,” replied Dīgha Kārāyana. He harnessed the chariots and informed the king, “Sire, the finest chariots are harnessed. Please go at your convenience.”
අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ භද්රං යානං අභිරුහිත්වා භද්රේහි භද්රේහි යානේහි නගරකම්හා යේන මේදාළුපං නාම සක්යානං නිගමෝ තේන පායාසි. තේනේව දිවසාවසේසේන මේදාළුපං නාම සක්යානං නිගමං සම්පාපුණි. යේන ආරාමෝ තේන පායාසි. යාවතිකා යානස්ස භූමි, යානේන ගන්ත්වා යානා පච්චෝරෝහිත්වා පත්තිකෝව ආරාමං පාවිසි.
Then King Pasenadi mounted a fine carriage and, along with other fine carriages, set out from Townsville to Medaḷumpa. He reached the town while it was still light and headed for the park grounds. He went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and entered the monastery on foot.
තේන ඛෝ පන සමයේන සම්බහුලා භික්ඛූ අබ්භෝකාසේ චඞ්කමන්ති. අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ යේන තේ භික්ඛූ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තේ භික්ඛූ ඒතදවෝච: “කහං නු ඛෝ, භන්තේ, ඒතරහි සෝ භගවා විහරති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ? දස්සනකාමා හි මයං තං භගවන්තං අරහන්තං සම්මාසම්බුද්ධන්”ති.
At that time several bhikkhus were walking mindfully in the open air. King Pasenadi of Kosala went up to them and said, “Sirs, where is the Blessed One at present, the perfected one, the fully awakened Buddha? For I want to see him.”
“ඒසෝ, මහාරාජ, විහාරෝ සංවුතද්වාරෝ. තේන අප්පසද්දෝ උපසඞ්කමිත්වා අතරමානෝ ආළින්දං පවිසිත්වා උක්කාසිත්වා අග්ගළං ආකෝටේහි. විවරිස්සති භගවා තේ ද්වාරන්”ති. අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ තත්ථේව ඛග්ගඤ්ච උණ්හීසඤ්ච දීඝස්ස කාරායනස්ස පාදාසි. අථ ඛෝ දීඝස්ස කාරායනස්ස ඒතදහෝසි: “රහායති ඛෝ දානි රාජා, ඉධේව දානි මයා ඨාතබ්බන්”ති.
“Great king, that’s his dwelling, with the door closed. Approach it quietly, without hurrying; go onto the porch, clear your throat, and knock with the latch. The Buddha will open the door.” The king right away presented his sword and turban to Dīgha Kārāyana, who thought, “Now the king seeks privacy. I should wait here.”
අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ යේන සෝ විහාරෝ සංවුතද්වාරෝ තේන අප්පසද්දෝ උපසඞ්කමිත්වා අතරමානෝ ආළින්දං පවිසිත්වා උක්කාසිත්වා අග්ගළං ආකෝටේසි. විවරි භගවා ද්වාරං.
Then the king approached the Buddha’s dwelling and knocked, and the Buddha opened the door.
අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ විහාරං පවිසිත්වා භගවතෝ පාදේසු සිරසා නිපතිත්වා භගවතෝ පාදානි මුඛේන ච පරිචුම්බති, පාණීහි ච පරිසම්බාහති, නාමඤ්ච සාවේති: “රාජාහං, භන්තේ, පසේනදි කෝසලෝ; රාජාහං, භන්තේ, පසේනදි කෝසලෝ”ති.
King Pasenadi entered the dwelling, and bowed with his head at the Buddha’s feet, caressing them and covering them with kisses, and pronounced his name: “Sir, I am Pasenadi, king of Kosala! I am Pasenadi, king of Kosala!”
“කිං පන ත්වං, මහාරාජ, අත්ථවසං සම්පස්සමානෝ ඉමස්මිං සරීරේ ඒවරූපං පරමනිපච්චකාරං කරෝසි, මිත්තූපහාරං උපදංසේසී”ති?
“But great king, for what reason do you demonstrate such utmost devotion for this body, conveying your manifest love?”
“අත්ථි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති. ඉධාහං, භන්තේ, පස්සාමි ඒකේ සමණබ්රාහ්මණේ පරියන්තකතං බ්රහ්මචරියං චරන්තේ දසපි වස්සානි, වීසම්පි වස්සානි, තිංසම්පි වස්සානි, චත්තාරීසම්පි වස්සානි. තේ අපරේන සමයේන සුන්හාතා සුවිලිත්තා කප්පිතකේසමස්සූ පඤ්චහි කාමගුණේහි සමප්පිතා සමඞ්ගීභූතා පරිචාරේන්ති. ඉධ පනාහං, භන්තේ, භික්ඛූ පස්සාමි යාවජීවං ආපාණකෝටිකං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං චරන්තේ. න ඛෝ පනාහං, භන්තේ, ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤං ඒවං පරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං සමනුපස්සාමි. අයම්පි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
“Sir, I infer about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’ It happens, sir, that I see some ascetics and brahmins leading the spiritual life only for a limited period: ten, twenty, thirty, or forty years. Some time later—nicely bathed and anointed, with hair and beard dressed—they amuse themselves, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation. But here I see the bhikkhus leading the spiritual life entirely full and pure as long as they live, to their last breath. I don’t see any other spiritual life elsewhere so full and pure. That’s why I infer this about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරං, භන්තේ, රාජානෝපි රාජූහි විවදන්ති, ඛත්තියාපි ඛත්තියේහි විවදන්ති, බ්රාහ්මණාපි බ්රාහ්මණේහි විවදන්ති, ගහපතයෝපි ගහපතීහි විවදන්ති, මාතාපි පුත්තේන විවදති, පුත්තෝපි මාතරා විවදති, පිතාපි පුත්තේන විවදති, පුත්තෝපි පිතරා විවදති, භාතාපි භගිනියා විවදති, භගිනීපි භාතරා විවදති, සහායෝපි සහායේන විවදති. ඉධ පනාහං, භන්තේ, භික්ඛූ පස්සාමි සමග්ගේ සම්මෝදමානේ අවිවදමානේ ඛීරෝදකීභූතේ අඤ්ඤමඤ්ඤං පියචක්ඛූහි සම්පස්සන්තේ විහරන්තේ. න ඛෝ පනාහං, භන්තේ, ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤං ඒවං සමග්ගං පරිසං සමනුපස්සාමි. අයම්පි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, kings fight with kings, aristocrats fight with aristocrats, brahmins fight with brahmins, householders fight with householders. A mother fights with her child, child with mother, father with child, and child with father. Brother fights with brother, brother with sister, sister with brother, and friend fights with friend. But here I see the bhikkhus living in harmony, appreciating each other, without quarreling, blending like milk and water, and regarding each other with kindly eyes. I don’t see any other assembly elsewhere so harmonious. So I infer this about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරාහං, භන්තේ, ආරාමේන ආරාමං, උය්යානේන උය්යානං අනුචඞ්කමාමි අනුවිචරාමි. සෝහං තත්ථ පස්සාමි ඒකේ සමණබ්රාහ්මණේ කිසේ ලූඛේ දුබ්බණ්ණේ උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතේ ධමනිසන්ථතගත්තේ, න විය මඤ්ඤේ චක්ඛුං බන්ධන්තේ ජනස්ස දස්සනාය. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘අද්ධා ඉමේ ආයස්මන්තෝ අනභිරතා වා බ්රහ්මචරියං චරන්ති, අත්ථි වා තේසං කිඤ්චි පාපං කම්මං කතං පටිච්ඡන්නං; තථා හි ඉමේ ආයස්මන්තෝ කිසා ලූඛා දුබ්බණ්ණා උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතා ධමනිසන්ථතගත්තා, න විය මඤ්ඤේ චක්ඛුං බන්ධන්ති ජනස්ස දස්සනායා(අ)ති. ත්යාහං උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘කිං නු ඛෝ තුම්හේ ආයස්මන්තෝ කිසා ලූඛා දුබ්බණ්ණා උප්පණ්ඩුප්පණ්ඩුකජාතා ධමනිසන්ථතගත්තා, න විය මඤ්ඤේ චක්ඛුං බන්ධථ ජනස්ස දස්සනායා(අ)ති? තේ ඒවමාහංසු: ‘බන්ධුකරෝගෝ නෝ, මහාරාජා(අ)ති. ඉධ පනාහං, භන්තේ, භික්ඛූ පස්සාමි හට්ඨපහට්ඨේ උදග්ගුදග්ගේ අභිරතරූපේ පීණින්ද්රියේ අප්පෝස්සුක්කේ පන්නලෝමේ පරදත්තවුත්තේ මිගභූතේන චේතසා විහරන්තේ. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘අද්ධා ඉමේ ආයස්මන්තෝ තස්ස භගවතෝ සාසනේ උළාරං පුබ්බේනාපරං විසේසං ජානන්ති; තථා හි ඉමේ ආයස්මන්තෝ හට්ඨපහට්ඨා උදග්ගුදග්ගා අභිරතරූපා පීණින්ද්රියා අප්පෝස්සුක්කා පන්නලෝමා පරදත්තවුත්තා මිගභූතේන චේතසා විහරන්තී(අ)ති. අයම්පි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, I have walked and wandered from monastery to monastery and from park to park. There I’ve seen some ascetics and brahmins who are thin, haggard, pale, and veiny—hardly a captivating sight, you’d think. It occurred to me: ‘Clearly these venerables lead the spiritual life dissatisfied, or they’re hiding some bad deed they’ve done. That’s why they’re thin, haggard, pale, and veiny—hardly a captivating sight, you’d think.’ I went up to them and said: ‘Venerables, why are you so thin, haggard, pale, and veiny—hardly a captivating sight, you’d think?’ They say: ‘We have jaundice, great king.’ But here I see bhikkhus always smiling and joyful, obviously happy, with cheerful faces, living relaxed, unruffled, surviving on charity, their hearts free as a wild deer. It occurred to me: ‘Clearly these venerables have realized a higher distinction in the Buddha’s instructions than they had before. That’s why these venerables are always smiling and joyful, obviously happy, with cheerful faces, living relaxed, unruffled, surviving on charity, their hearts free as a wild deer.’ So I infer this about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරාහං, භන්තේ, රාජා ඛත්තියෝ මුද්ධාවසිත්තෝ; පහෝමි ඝාතේතායං වා ඝාතේතුං, ජාපේතායං වා ජාපේතුං, පබ්බාජේතායං වා පබ්බාජේතුං. තස්ස මය්හං, භන්තේ, අඩ්ඩකරණේ නිසින්නස්ස අන්තරන්තරා කථං ඕපාතේන්ති. සෝහං න ලභාමි: ‘මා මේ භෝන්තෝ අඩ්ඩකරණේ නිසින්නස්ස අන්තරන්තරා කථං ඕපාතේථ, කථාපරියෝසානං මේ භෝන්තෝ ආගමේන්තූ(අ)ති. තස්ස මය්හං, භන්තේ, අන්තරන්තරා කථං ඕපාතේන්ති. ඉධ පනාහං, භන්තේ, භික්ඛූ පස්සාමි; යස්මිං සමයේ භගවා අනේකසතාය පරිසාය ධම්මං දේසේති, නේව තස්මිං සමයේ භගවතෝ සාවකානං ඛිපිතසද්දෝ වා හෝති උක්කාසිතසද්දෝ වා. භූතපුබ්බං, භන්තේ, භගවා අනේකසතාය පරිසාය ධම්මං දේසේති. තත්රඤ්ඤතරෝ භගවතෝ සාවකෝ උක්කාසි. තමේනං අඤ්ඤතරෝ සබ්රහ්මචාරී ජණ්ණුකේන ඝට්ටේසි: ‘අප්පසද්දෝ ආයස්මා හෝතු, මායස්මා සද්දමකාසි; සත්ථා නෝ භගවා ධම්මං දේසේතී(අ)ති. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘අච්ඡරියං වත භෝ, අබ්භුතං වත භෝ. අදණ්ඩේන වත කිර, භෝ, අසත්ථේන ඒවං සුවිනීතා පරිසා භවිස්සතී(අ)ති. න ඛෝ පනාහං, භන්තේ, ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤං ඒවං සුවිනීතං පරිසං සමනුපස්සාමි. අයම්පි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, as an anointed aristocratic king I am able to execute, fine, or banish those who are guilty. Yet when I’m sitting in judgment they interrupt me. And I can’t get them to stop interrupting me and wait until I’ve finished speaking. But here I’ve seen the bhikkhus while the Buddha is teaching an assembly of many hundreds, and there is no sound of his disciples coughing or clearing their throats. Once it so happened that the Buddha was teaching an assembly of many hundreds. Then one of his disciples cleared their throat. And one of their spiritual companions nudged them with their knee, to indicate: ‘Hush, venerable, don’t make a sound! Our teacher, the Blessed One, is teaching!’ It occurred to me: ‘Oh, how incredible, how amazing, how an assembly can be so well trained without rod or sword!’ I don’t see any other assembly elsewhere so well trained. So I infer this about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරාහං, භන්තේ, පස්සාමි ඉධේකච්චේ ඛත්තියපණ්ඩිතේ නිපුණේ කතපරප්පවාදේ වාලවේධිරූපේ. තේ භින්දන්තා මඤ්ඤේ චරන්ති පඤ්ඤාගතේන දිට්ඨිගතානි. තේ සුණන්ති: ‘සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසරිස්සතී(අ)ති. තේ පඤ්හං අභිසඞ්ඛරෝන්ති: ‘ඉමං මයං පඤ්හං සමණං ගෝතමං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡිස්සාම. ඒවඤ්චේ නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවමස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාම; ඒවඤ්චේපි නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවම්පිස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාමා(අ)ති. තේ සුණන්ති: ‘සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසටෝ(අ)ති. තේ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමන්ති. තේ භගවා ධම්මියා කථාය සන්දස්සේති සමාදපේති සමුත්තේජේති සම්පහංසේති. තේ භගවතා ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතා සමාදපිතා සමුත්තේජිතා සම්පහංසිතා න චේව භගවන්තං පඤ්හං පුච්ඡන්ති, කුතෝ වාදං ආරෝපේස්සන්ති? අඤ්ඤදත්ථු භගවතෝ සාවකා සම්පජ්ජන්ති. අයම්පි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, I’ve seen some clever aristocrats who are subtle, accomplished in the doctrines of others, hair-splitters. You’d think they live to demolish convictions with their intellect. They hear: ‘So, gentlemen, that ascetic Gotama will come down to such and such village or town.’ They formulate a question, thinking: ‘We’ll approach the ascetic Gotama and ask him this question. If he answers like this, we’ll refute him like that; and if he answers like that, we’ll refute him like this.’ When they hear that he has come down they approach him. The Buddha educates, encourages, fires up, and inspires them with a Dhamma talk. They don’t even get around to asking their question to the Buddha, so how could they refute his answer? Invariably, they become his disciples. So I infer this about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරාහං, භන්තේ, පස්සාමි ඉධේකච්චේ බ්රාහ්මණපණ්ඩිතේ …පේ… ගහපතිපණ්ඩිතේ …පේ… සමණපණ්ඩිතේ නිපුණේ කතපරප්පවාදේ වාලවේධිරූපේ. තේ භින්දන්තා මඤ්ඤේ චරන්ති පඤ්ඤාගතේන දිට්ඨිගතානි. තේ සුණන්ති: ‘සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසරිස්සතී(අ)ති. තේ පඤ්හං අභිසඞ්ඛරෝන්ති: ‘ඉමං මයං පඤ්හං සමණං ගෝතමං උපසඞ්කමිත්වා පුච්ඡිස්සාම. ඒවඤ්චේ නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවමස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාම; ඒවඤ්චේපි නෝ පුට්ඨෝ ඒවං බ්යාකරිස්සති, ඒවම්පිස්ස මයං වාදං ආරෝපේස්සාමා(අ)ති. තේ සුණන්ති: ‘සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අමුකං නාම ගාමං වා නිගමං වා ඕසටෝ(අ)ති. තේ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමන්ති. තේ භගවා ධම්මියා කථාය සන්දස්සේති සමාදපේති සමුත්තේජේති සම්පහංසේති. තේ භගවතා ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතා සමාදපිතා සමුත්තේජිතා සම්පහංසිතා න චේව භගවන්තං පඤ්හං පුච්ඡන්ති, කුතෝ වාදං ආරෝපේස්සන්ති? අඤ්ඤදත්ථු භගවන්තංයේව ඕකාසං යාචන්ති අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජ්ජාය. තේ භගවා පබ්බාජේති. තේ තථාපබ්බජිතා සමානා ඒකා වූපකට්ඨා අප්පමත්තා ආතාපිනෝ පහිතත්තා විහරන්තා නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහරන්ති. තේ ඒවමාහංසු: ‘මනං වත, භෝ, අනස්සාම; මනං වත, භෝ, පනස්සාම(අ). මයඤ්හි පුබ්බේ අස්සමණාව සමානා සමණාම්හාති පටිජානිම්හා, අබ්රාහ්මණාව සමානා බ්රාහ්මණාම්හාති පටිජානිම්හා, අනරහන්තෝව සමානා අරහන්තාම්හාති පටිජානිම්හා. ‘ඉදානි ඛෝම්හ සමණා, ඉදානි ඛෝම්හ බ්රාහ්මණා, ඉදානි ඛෝම්හ අරහන්තෝ(අ)ති. අයම්පි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, I see some clever brahmins … some clever householders … some clever ascetics who are subtle, accomplished in the doctrines of others, hair-splitters. … They don’t even get around to asking their question to the Buddha, so how could they refute his answer? Invariably, they ask the ascetic Gotama for the chance to go forth. And he gives them the going-forth. Soon after going forth, living withdrawn, diligent, keen, and resolute, they realize the supreme end of the spiritual path in this very life. They live having achieved with their own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness. They say: ‘We were almost lost! We almost perished! For we used to claim that we were ascetics, brahmins, and perfected ones, but we were none of these things. But now we really are ascetics, brahmins, and perfected ones!’ So I infer this about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරාහං, භන්තේ, ඉමේ ඉසිදත්තපුරාණා ථපතයෝ මමභත්තා මමයානා, අහං නේසං ජීවිකාය දාතා, යසස්ස ආහත්තා; අථ ච පන නෝ තථා මයි නිපච්චකාරං කරෝන්ති යථා භගවති. භූතපුබ්බාහං, භන්තේ, සේනං අබ්භුය්යාතෝ සමානෝ ඉමේ ච ඉසිදත්තපුරාණා ථපතයෝ වීමංසමානෝ අඤ්ඤතරස්මිං සම්බාධේ ආවසථේ වාසං උපගච්ඡිං. අථ ඛෝ, භන්තේ, ඉමේ ඉසිදත්තපුරාණා ථපතයෝ බහුදේව රත්තිං ධම්මියා කථාය වීතිනාමේත්වා, යතෝ අහෝසි භගවා තතෝ සීසං කත්වා මං පාදතෝ කරිත්වා නිපජ්ජිංසු. තස්ස මය්හං, භන්තේ, ඒතදහෝසි: ‘අච්ඡරියං වත භෝ, අබ්භුතං වත භෝ. ඉමේ ඉසිදත්තපුරාණා ථපතයෝ මමභත්තා මමයානා, අහං නේසං ජීවිකාය දාතා, යසස්ස ආහත්තා; අථ ච පන නෝ තථා මයි නිපච්චකාරං කරෝන්ති යථා භගවති. අද්ධා ඉමේ ආයස්මන්තෝ තස්ස භගවතෝ සාසනේ උළාරං පුබ්බේනාපරං විසේසං ජානන්තී(අ)ති. අයම්පි ඛෝ මේ, භන්තේ, භගවති ධම්මන්වයෝ හෝති: ‘සම්මාසම්බුද්ධෝ භගවා, ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ, සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ(අ)ති.
Furthermore, these chamberlains Isidatta and Purāṇa share my meals and my carriages. I give them a livelihood and bring them renown. And yet they don’t show me the same level of devotion that they show to the Buddha. Once it so happened that while I was leading a military campaign and testing Isidatta and Purāṇa I took up residence in a cramped house. They spent much of the night discussing the teaching, then they lay down with their heads towards where the Buddha was and their feet towards me. It occurred to me: ‘Oh, how incredible, how amazing! These chamberlains Isidatta and Purāṇa share my meals and my carriages. I give them a livelihood and bring them renown. And yet they don’t show me the same level of devotion that they show to the Buddha. Clearly these venerables have realized a higher distinction in the Buddha’s instructions than they had before.’ So I infer this about the Buddha from the teaching: ‘The Blessed One is a fully awakened Buddha. The teaching is well explained. The Saṅgha is practicing well.’
පුන චපරං, භන්තේ, භගවාපි ඛත්තියෝ, අහම්පි ඛත්තියෝ; භගවාපි කෝසලෝ, අහම්පි කෝසලෝ; භගවාපි ආසීතිකෝ, අහම්පි ආසීතිකෝ. යම්පි, භන්තේ, භගවාපි ඛත්තියෝ අහම්පි ඛත්තියෝ, භගවාපි කෝසලෝ අහම්පි කෝසලෝ, භගවාපි ආසීතිකෝ අහම්පි ආසීතිකෝ; ඉමිනාවාරහාමේවාහං, භන්තේ, භගවති පරමනිපච්චකාරං කාතුං, මිත්තූපහාරං උපදංසේතුං.
Furthermore, the Buddha is an aristocrat, and so am I. The Buddha is Kosalan, and so am I. The Buddha is eighty years old, and so am I. Since this is so, it’s proper for me to show the Buddha such utmost devotion and demonstrate such friendship.
හන්ද ච දානි මයං, භන්තේ, ගච්ඡාම; බහුකිච්චා මයං බහුකරණීයා”ති.
Well, now, sir, I must go. I have many duties, and much to do.”
“යස්සදානි ත්වං, මහාරාජ, කාලං මඤ්ඤසී”ති. අථ ඛෝ රාජා පසේනදි කෝසලෝ උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදේත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි.
“Please, great king, go at your convenience.” Then King Pasenadi got up from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before leaving.
අථ ඛෝ භගවා අචිරපක්කන්තස්ස රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස භික්ඛූ ආමන්තේසි: “ඒසෝ, භික්ඛවේ, රාජා පසේනදි කෝසලෝ ධම්මචේතියානි භාසිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කන්තෝ. උග්ගණ්හථ, භික්ඛවේ, ධම්මචේතියානි; පරියාපුණාථ, භික්ඛවේ, ධම්මචේතියානි; ධාරේථ, භික්ඛවේ, ධම්මචේතියානි. අත්ථසංහිතානි, භික්ඛවේ, ධම්මචේතියානි ආදිබ්රහ්මචරියකානී”ති.
Soon after the king had left, the Buddha addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, before he got up and left, King Pasenadi spoke shrines to the teaching. Learn these shrines to the teaching! Memorize these shrines to the teaching! Remember these shrines to the teaching! These shrines to the teaching are beneficial and relate to the fundamentals of the spiritual life.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
ධම්මචේතියසුත්තං නිට්ඨිතං නවමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]