| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၉. ဓမ္မစေတိယသုတ္တံ
9. Dhammacetiyasuttaṃ
၃၆၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သက္ကေသု ဝိဟရတိ မေဒာဠုပံ 1 နာမ သက္ယာနံ နိဂမော။ တေန ခော ပန သမယေန ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော နဂရကံ အနုပ္ပတ္တော ဟောတိ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဒီဃံ ကာရာယနံ အာမန္တေသိ – ‘‘ယောဇေဟိ, သမ္မ ကာရာယန, ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ, ဥယ္ယာနဘူမိံ ဂစ္ဆာမ သုဘူမိံ ဒသ္သနာယာ’’တိ 2။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ဒီဃော ကာရာယနော ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတ္ဝာ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ ပဋိဝေဒေသိ – ‘‘ယုတ္တာနိ ခော တေ, ဒေဝ, ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ။ ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဒ္ရံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ရေဟိ ဘဒ္ရေဟိ ယာနေဟိ နဂရကမ္ဟာ နိယ္ယာသိ မဟစ္စာ ရာဇာနုဘာဝေန။ ယေန အာရာမော တေန ပာယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တ္ဝာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကောဝ အာရာမံ ပာဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အာရာမေ ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ရုက္ခမူလာနိ ပာသာဒိကာနိ ပသာဒနီယာနိ အပ္ပသဒ္ဒာနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝာတာနိ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကာနိ 3 ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပာနိ။ ဒိသ္ဝာန ဘဂဝန္တံယေဝ အာရဗ္ဘ သတိ ဥဒပာဒိ – ‘‘ဣမာနိ ခော တာနိ ရုက္ခမူလာနိ ပာသာဒိကာနိ ပသာဒနီယာနိ အပ္ပသဒ္ဒာနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝာတာနိ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပာနိ, ယတ္ထ သုဒံ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပာသာမ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။
364. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati medāḷupaṃ 4 nāma sakyānaṃ nigamo. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo nagarakaṃ anuppatto hoti kenacideva karaṇīyena. Atha kho rājā pasenadi kosalo dīghaṃ kārāyanaṃ āmantesi – ‘‘yojehi, samma kārāyana, bhadrāni bhadrāni yānāni, uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmiṃ dassanāyā’’ti 5. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho dīgho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagarakamhā niyyāsi mahaccā rājānubhāvena. Yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi. Addasā kho rājā pasenadi kosalo ārāme jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 6 paṭisallānasāruppāni. Disvāna bhagavantaṃyeva ārabbha sati udapādi – ‘‘imāni kho tāni rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, yattha sudaṃ mayaṃ taṃ bhagavantaṃ payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
၃၆၅. အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဒီဃံ ကာရာယနံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဣမာနိ ခော, သမ္မ ကာရာယန, တာနိ ရုက္ခမူလာနိ ပာသာဒိကာနိ ပသာဒနီယာနိ အပ္ပသဒ္ဒာနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝာတာနိ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပာနိ, ယတ္ထ သုဒံ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပာသာမ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ။ ကဟံ နု ခော, သမ္မ ကာရာယန, ဧတရဟိ သော ဘဂဝာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ? ‘‘အတ္ထိ, မဟာရာဇ, မေဒာဠုပံ နာမ သက္ယာနံ နိဂမော။ တတ္ထ သော ဘဂဝာ ဧတရဟိ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ။ ‘‘ကီဝဒူရေ 7 ပန, သမ္မ ကာရာယန , နဂရကမ္ဟာ မေဒာဠုပံ နာမ သက္ယာနံ နိဂမော ဟောတီ’’တိ? ‘‘န ဒူရေ, မဟာရာဇ; တီဏိ ယောဇနာနိ; သက္ကာ ဒိဝသာဝသေသေန ဂန္တု’’န္တိ။ ‘‘တေန ဟိ, သမ္မ ကာရာယန, ယောဇေဟိ ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ, ဂမိသ္သာမ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ဒီဃော ကာရာယနော ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ ယောဇာပေတ္ဝာ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ ပဋိဝေဒေသိ – ‘‘ယုတ္တာနိ ခော တေ, ဒေဝ, ဘဒ္ရာနိ ဘဒ္ရာနိ ယာနာနိ။ ယသ္သဒာနိ ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဘဒ္ရံ ယာနံ အဘိရုဟိတ္ဝာ ဘဒ္ရေဟိ ဘဒ္ရေဟိ ယာနေဟိ နဂရကမ္ဟာ ယေန မေဒာဠုပံ နာမ သက္ယာနံ နိဂမော တေန ပာယာသိ။ တေနေဝ ဒိဝသာဝသေသေန မေဒာဠုပံ နာမ သက္ယာနံ နိဂမံ သမ္ပာပုဏိ။ ယေန အာရာမော တေန ပာယာသိ။ ယာဝတိကာ ယာနသ္သ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တ္ဝာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတ္ဝာ ပတ္တိကောဝ အာရာမံ ပာဝိသိ။
365. Atha kho rājā pasenadi kosalo dīghaṃ kārāyanaṃ āmantesi – ‘‘imāni kho, samma kārāyana, tāni rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, yattha sudaṃ mayaṃ taṃ bhagavantaṃ payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Kahaṃ nu kho, samma kārāyana, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? ‘‘Atthi, mahārāja, medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Kīvadūre 8 pana, samma kārāyana , nagarakamhā medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo hotī’’ti? ‘‘Na dūre, mahārāja; tīṇi yojanāni; sakkā divasāvasesena gantu’’nti. ‘‘Tena hi, samma kārāyana, yojehi bhadrāni bhadrāni yānāni, gamissāma mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho dīgho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagarakamhā yena medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo tena pāyāsi. Teneva divasāvasesena medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamaṃ sampāpuṇi. Yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi.
၃၆၆. တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဗ္ဘောကာသေ စင္ကမန္တိ။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကဟံ နု ခော, ဘန္တေ, ဧတရဟိ သော ဘဂဝာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော? ဒသ္သနကာမာ ဟိ မယံ တံ ဘဂဝန္တံ အရဟန္တံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ’’န္တိ။ ‘‘ဧသော, မဟာရာဇ, ဝိဟာရော သံဝုတဒ္ဝာရော။ တေန အပ္ပသဒ္ဒော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတ္ဝာ ဥက္ကာသိတ္ဝာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေဟိ။ ဝိဝရိသ္သတိ ဘဂဝာ တေ ဒ္ဝာရ’’န္တိ။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော တတ္ထေဝ ခဂ္ဂဉ္စ ဥဏ္ဟီသဉ္စ ဒီဃသ္သ ကာရာယနသ္သ ပာဒာသိ။ အထ ခော ဒီဃသ္သ ကာရာယနသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ရဟာယတိ ခော ဒာနိ ရာဇာ 9, ဣဓေဝ 10 ဒာနိ မယာ ဌာတဗ္ဗ’’န္တိ။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ယေန သော ဝိဟာရော သံဝုတဒ္ဝာရော တေန အပ္ပသဒ္ဒော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတ္ဝာ ဥက္ကာသိတ္ဝာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေသိ။ ဝိဝရိ ဘဂဝာ ဒ္ဝာရံ။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒာနိ မုခေန စ ပရိစုမ္ဗတိ, ပာဏီဟိ စ ပရိသမ္ဗာဟတိ, နာမဉ္စ သာဝေတိ – ‘‘ရာဇာဟံ, ဘန္တေ, ပသေနဒိ ကောသလော; ရာဇာဟံ, ဘန္တေ, ပသေနဒိ ကောသလော’’တိ။
366. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Eso, mahārāja, vihāro saṃvutadvāro. Tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭehi. Vivarissati bhagavā te dvāra’’nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo tattheva khaggañca uṇhīsañca dīghassa kārāyanassa pādāsi. Atha kho dīghassa kārāyanassa etadahosi – ‘‘rahāyati kho dāni rājā 11, idheva 12 dāni mayā ṭhātabba’’nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena so vihāro saṃvutadvāro tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṃ. Atha kho rājā pasenadi kosalo vihāraṃ pavisitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘rājāhaṃ, bhante, pasenadi kosalo; rājāhaṃ, bhante, pasenadi kosalo’’ti.
၃၆၇. ‘‘ကိံ ပန တ္ဝံ, မဟာရာဇ, အတ္ထဝသံ သမ္ပသ္သမာနော ဣမသ္မိံ သရီရေ ဧဝရူပံ ပရမနိပစ္စကာရံ ကရောသိ, မိတ္တူပဟာရံ 13 ဥပဒံသေသီ’’တိ? ‘‘အတ္ထိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော – ‘ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’တိ။ ဣဓာဟံ, ဘန္တေ, ပသ္သာမိ ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ပရိယန္တကတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တေ ဒသပိ ဝသ္သာနိ, ဝီသမ္ပိ ဝသ္သာနိ, တိံသမ္ပိ ဝသ္သာနိ, စတ္တာရီသမ္ပိ ဝသ္သာနိ။ တေ အပရေန သမယေန သုန္ဟာတာ သုဝိလိတ္တာ ကပ္ပိတကေသမသ္သူ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင္ဂီဘူတာ ပရိစာရေန္တိ။ ဣဓ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ပသ္သာမိ ယာဝဇီဝံ အာပာဏကောဋိကံ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တေ။ န ခော ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညံ ဧဝံ ပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ သမနုပသ္သာမိ။ အယမ္ပိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’’တိ။
367. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahārāja, atthavasaṃ sampassamāno imasmiṃ sarīre evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karosi, mittūpahāraṃ 14 upadaṃsesī’’ti? ‘‘Atthi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo – ‘hoti sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti. Idhāhaṃ, bhante, passāmi eke samaṇabrāhmaṇe pariyantakataṃ brahmacariyaṃ carante dasapi vassāni, vīsampi vassāni, tiṃsampi vassāni, cattārīsampi vassāni. Te aparena samayena sunhātā suvilittā kappitakesamassū pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārenti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi yāvajīvaṃ āpāṇakoṭikaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carante. Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’ti.
၃၆၈. ‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ရာဇာနောပိ ရာဇူဟိ ဝိဝဒန္တိ, ခတ္တိယာပိ ခတ္တိယေဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဗ္ရာဟ္မဏာပိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဂဟပတယောပိ ဂဟပတီဟိ ဝိဝဒန္တိ, မာတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ, ပိတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ , ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, သဟာယောပိ သဟာယေန ဝိဝဒတိ။ ဣဓ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ပသ္သာမိ သမဂ္ဂေ သမ္မောဒမာနေ အဝိဝဒမာနေ ခီရောဒကီဘူတေ အညမညံ ပိယစက္ခူဟိ သမ္ပသ္သန္တေ ဝိဟရန္တေ။ န ခော ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညံ ဧဝံ သမဂ္ဂံ ပရိသံ သမနုပသ္သာမိ။ အယမ္ပိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’တိ။
368. ‘‘Puna caparaṃ, bhante, rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatayopi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati , bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi samagge sammodamāne avivadamāne khīrodakībhūte aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassante viharante. Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ samaggaṃ parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
၃၆၉. ‘‘ပုန စပရာဟံ, ဘန္တေ, အာရာမေန အာရာမံ, ဥယ္ယာနေန ဥယ္ယာနံ အနုစင္ကမာမိ အနုဝိစရာမိ။ သောဟံ တတ္ထ ပသ္သာမိ ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ ကိသေ လူခေ ဒုဗ္ဗဏ္ဏေ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတေ ဓမနိသန္ထတဂတ္တေ, န ဝိယ မညေ စက္ခုံ ဗန္ဓန္တေ ဇနသ္သ ဒသ္သနာယ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အဒ္ဓာ ဣမေ အာယသ္မန္တော အနဘိရတာ ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရန္တိ, အတ္ထိ ဝာ တေသံ ကိဉ္စိ ပာပံ ကမ္မံ ကတံ ပဋိစ္ဆန္နံ; တထာ ဟိ ဣမေ အာယသ္မန္တော ကိသာ လူခာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ, န ဝိယ မညေ စက္ခုံ ဗန္ဓန္တိ ဇနသ္သ ဒသ္သနာယာ’တိ။ တ္ယာဟံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒာမိ – ‘ကိံ နု ခော တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော ကိသာ လူခာ ဒုဗ္ဗဏ္ဏာ ဥပ္ပဏ္ဍုပ္ပဏ္ဍုကဇာတာ ဓမနိသန္ထတဂတ္တာ, န ဝိယ မညေ စက္ခုံ ဗန္ဓထ ဇနသ္သ ဒသ္သနာယာ’တိ? တေ ဧဝမာဟံသု – ‘ဗန္ဓုကရောဂော နော 15, မဟာရာဇာ’တိ။ ဣဓ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ပသ္သာမိ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌေ ဥဒဂ္ဂုဒဂ္ဂေ အဘိရတရူပေ ပီဏိန္ဒ္ရိယေ 16 အပ္ပောသ္သုက္ကေ ပန္နလောမေ ပရဒတ္တဝုတ္တေ မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရန္တေ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အဒ္ဓာ ဣမေ အာယသ္မန္တော တသ္သ ဘဂဝတော သာသနေ ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ ဇာနန္တိ; တထာ ဟိ ဣမေ အာယသ္မန္တော ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌာ ဥဒဂ္ဂုဒဂ္ဂာ အဘိရတရူပာ ပီဏိန္ဒ္ရိယာ အပ္ပောသ္သုက္ကာ ပန္နလောမာ ပရဒတ္တဝုတ္တာ မိဂဘူတေန စေတသာ ဝိဟရန္တီ’တိ။ အယမ္ပိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’တိ။
369. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, ārāmena ārāmaṃ, uyyānena uyyānaṃ anucaṅkamāmi anuvicarāmi. Sohaṃ tattha passāmi eke samaṇabrāhmaṇe kise lūkhe dubbaṇṇe uppaṇḍuppaṇḍukajāte dhamanisanthatagatte, na viya maññe cakkhuṃ bandhante janassa dassanāya. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘addhā ime āyasmanto anabhiratā vā brahmacariyaṃ caranti, atthi vā tesaṃ kiñci pāpaṃ kammaṃ kataṃ paṭicchannaṃ; tathā hi ime āyasmanto kisā lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, na viya maññe cakkhuṃ bandhanti janassa dassanāyā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘kiṃ nu kho tumhe āyasmanto kisā lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, na viya maññe cakkhuṃ bandhatha janassa dassanāyā’ti? Te evamāhaṃsu – ‘bandhukarogo no 17, mahārājā’ti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi haṭṭhapahaṭṭhe udaggudagge abhiratarūpe pīṇindriye 18 appossukke pannalome paradattavutte migabhūtena cetasā viharante. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘addhā ime āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti; tathā hi ime āyasmanto haṭṭhapahaṭṭhā udaggudaggā abhiratarūpā pīṇindriyā appossukkā pannalomā paradattavuttā migabhūtena cetasā viharantī’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
၃၇၀. ‘‘ပုန စပရာဟံ, ဘန္တေ, ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဝသိတ္တော; ပဟောမိ ဃာတေတာယံ ဝာ ဃာတေတုံ, ဇာပေတာယံ ဝာ ဇာပေတုံ, ပဗ္ဗာဇေတာယံ ဝာ ပဗ္ဗာဇေတုံ ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, အဍ္ဍကရဏေ နိသိန္နသ္သ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေန္တိ။ သောဟံ န လဘာမိ – ‘မာ မေ ဘောန္တော အဍ္ဍကရဏေ နိသိန္နသ္သ အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေထ 19, ကထာပရိယောသာနံ မေ ဘောန္တော အာဂမေန္တူ’တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေန္တိ။ ဣဓ ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဘိက္ခူ ပသ္သာမိ; ယသ္မိံ သမယေ ဘဂဝာ အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ, နေဝ တသ္မိံ သမယေ ဘဂဝတော သာဝကာနံ ခိပိတသဒ္ဒော ဝာ ဟောတိ ဥက္ကာသိတသဒ္ဒော ဝာ။ ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အနေကသတာယ ပရိသာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ တတ္ရညတရော ဘဂဝတော သာဝကော ဥက္ကာသိ။ တမေနံ အညတရော သဗ္ရဟ္မစာရီ ဇဏ္ဏုကေန ဃဋ္ဋေသိ – ‘အပ္ပသဒ္ဒော အာယသ္မာ ဟောတု, မာယသ္မာ သဒ္ဒမကာသိ; သတ္ထာ နော ဘဂဝာ ဓမ္မံ ဒေသေတီ’တိ။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! အဒဏ္ဍေန ဝတ ကိရ, ဘော, အသတ္ထေန ဧဝံ သုဝိနီတာ ပရိသာ ဘဝိသ္သတီ’တိ! န ခော ပနာဟံ, ဘန္တေ, ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ အညံ ဧဝံ သုဝိနီတံ ပရိသံ သမနုပသ္သာမိ။ အယမ္ပိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’တိ။
370. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto; pahomi ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ . Tassa mayhaṃ, bhante, aḍḍakaraṇe nisinnassa antarantarā kathaṃ opātenti. Sohaṃ na labhāmi – ‘mā me bhonto aḍḍakaraṇe nisinnassa antarantarā kathaṃ opātetha 20, kathāpariyosānaṃ me bhonto āgamentū’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, antarantarā kathaṃ opātenti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi; yasmiṃ samaye bhagavā anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti, neva tasmiṃ samaye bhagavato sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Bhūtapubbaṃ, bhante, bhagavā anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro bhagavato sāvako ukkāsi. Tamenaṃ aññataro sabrahmacārī jaṇṇukena ghaṭṭesi – ‘appasaddo āyasmā hotu, māyasmā saddamakāsi; satthā no bhagavā dhammaṃ desetī’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Adaṇḍena vata kira, bho, asatthena evaṃ suvinītā parisā bhavissatī’ti! Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ suvinītaṃ parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
၃၇၁. ‘‘ပုန စပရာဟံ, ဘန္တေ, ပသ္သာမိ ဣဓေကစ္စေ ခတ္တိယပဏ္ဍိတေ နိပုဏေ ကတပရပ္ပဝာဒေ ဝာလဝေဓိရူပေ။ တေ ဘိန္ဒန္တာ 21 မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ တေ သုဏန္တိ – ‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော အမုကံ နာမ ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ဩသရိသ္သတီ’တိ။ တေ ပဉ္ဟံ အဘိသင္ခရောန္တိ – ‘ဣမံ မယံ ပဉ္ဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပုစ္ဆိသ္သာမ။ ဧဝံ စေ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရိသ္သတိ, ဧဝမသ္သ မယံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမ; ဧဝံ စေပိ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရိသ္သတိ, ဧဝမ္ပိသ္သ မယံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမာ’တိ။ တေ သုဏန္တိ – ‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော အမုကံ နာမ ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ဩသဋော’တိ။ တေ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမန္တိ။ တေ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ ။ တေ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ န စေဝ ဘဂဝန္တံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, ကုတော ဝာဒံ အာရောပေသ္သန္တိ? အညဒတ္ထု ဘဂဝတော သာဝကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ။ အယမ္ပိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’တိ။
371. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, passāmi idhekacce khattiyapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe. Te bhindantā 22 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti. Te pañhaṃ abhisaṅkharonti – ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma. Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma; evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti. Te yena bhagavā tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti . Te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti, kuto vādaṃ āropessanti? Aññadatthu bhagavato sāvakā sampajjanti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
၃၇၂. ‘‘ပုန စပရာဟံ, ဘန္တေ, ပသ္သာမိ ဣဓေကစ္စေ ဗ္ရာဟ္မဏပဏ္ဍိတေ။ပေ.။ ဂဟပတိပဏ္ဍိတေ။ပေ.။ သမဏပဏ္ဍိတေ နိပုဏေ ကတပရပ္ပဝာဒေ ဝာလဝေဓိရူပေ။ တေ ဘိန္ဒန္တာ မညေ စရန္တိ ပညာဂတေန ဒိဋ္ဌိဂတာနိ။ တေ သုဏန္တိ – ‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော အမုကံ နာမ ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ဩသရိသ္သတီ’တိ။ တေ ပဉ္ဟံ အဘိသင္ခရောန္တိ – ‘ဣမံ မယံ ပဉ္ဟံ သမဏံ ဂောတမံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပုစ္ဆိသ္သာမ။ ဧဝံ စေ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရိသ္သတိ, ဧဝမသ္သ မယံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမ; ဧဝံ စေပိ နော ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရိသ္သတိ, ဧဝမ္ပိသ္သ မယံ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမာ’တိ။ တေ သုဏန္တိ – ‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော အမုကံ နာမ ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ဩသဋော’တိ။ တေ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမန္တိ။ တေ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတိ သမာဒပေတိ သမုတ္တေဇေတိ သမ္ပဟံသေတိ။ တေ ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတာ သမာဒပိတာ သမုတ္တေဇိတာ သမ္ပဟံသိတာ န စေဝ ဘဂဝန္တံ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, ကုတော ဝာဒံ အာရောပေသ္သန္တိ? အညဒတ္ထု ဘဂဝန္တံယေဝ ဩကာသံ ယာစန္တိ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ။ တေ ဘဂဝာ ပဗ္ဗာဇေတိ။ တေ တထာပဗ္ဗဇိတာ သမာနာ ဧကာ ဝူပကဋ္ဌာ အပ္ပမတ္တာ အာတာပိနော ပဟိတတ္တာ ဝိဟရန္တာ နစိရသ္သေဝ – ယသ္သတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ တဒနုတ္တရံ – ဗ္ရဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရန္တိ။ တေ ဧဝမာဟံသု – ‘မနံ ဝတ, ဘော, အနသ္သာမ; မနံ ဝတ, ဘော, ပနသ္သာမ’။ မယဉ္ဟိ ပုဗ္ဗေ အသ္သမဏာဝ သမာနာ သမဏာမ္ဟာတိ ပဋိဇာနိမ္ဟာ, အဗ္ရာဟ္မဏာဝ သမာနာ ဗ္ရာဟ္မဏာမ္ဟာတိ ပဋိဇာနိမ္ဟာ, အနရဟန္တောဝ သမာနာ အရဟန္တာမ္ဟာတိ ပဋိဇာနိမ္ဟာ။ ‘ဣဒာနိ ခောမ္ဟ သမဏာ, ဣဒာနိ ခောမ္ဟ ဗ္ရာဟ္မဏာ, ဣဒာနိ ခောမ္ဟ အရဟန္တော’တိ။ အယမ္ပိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’တိ။
372. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, passāmi idhekacce brāhmaṇapaṇḍite…pe… gahapatipaṇḍite…pe… samaṇapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe. Te bhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti. Te pañhaṃ abhisaṅkharonti – ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma. Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma; evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti. Te yena bhagavā tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti, kuto vādaṃ āropessanti? Aññadatthu bhagavantaṃyeva okāsaṃ yācanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Te bhagavā pabbājeti. Te tathāpabbajitā samānā ekā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Te evamāhaṃsu – ‘manaṃ vata, bho, anassāma; manaṃ vata, bho, panassāma’. Mayañhi pubbe assamaṇāva samānā samaṇāmhāti paṭijānimhā, abrāhmaṇāva samānā brāhmaṇāmhāti paṭijānimhā, anarahantova samānā arahantāmhāti paṭijānimhā. ‘Idāni khomha samaṇā, idāni khomha brāhmaṇā, idāni khomha arahanto’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
၃၇၃. ‘‘ပုန စပရာဟံ, ဘန္တေ, ဣမေ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော မမဘတ္တာ မမယာနာ, အဟံ နေသံ ဇီဝိကာယ 23 ဒာတာ, ယသသ္သ အာဟတ္တာ; အထ စ ပန နော တထာ မယိ နိပစ္စကာရံ ကရောန္တိ ယထာ ဘဂဝတိ။ ဘူတပုဗ္ဗာဟံ, ဘန္တေ, သေနံ အဗ္ဘုယ္ယာတော သမာနော ဣမေ စ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ဝီမံသမာနော အညတရသ္မိံ သမ္ဗာဓေ အာဝသထေ ဝာသံ ဥပဂစ္ဆိံ။ အထ ခော, ဘန္တေ, ဣမေ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ ဝီတိနာမေတ္ဝာ, ယတော အဟောသိ ဘဂဝာ 24 တတော သီသံ ကတ္ဝာ မံ ပာဒတော ကရိတ္ဝာ နိပဇ္ဇိံသု။ တသ္သ မယ္ဟံ, ဘန္တေ, ဧတဒဟောသိ – ‘အစ္ဆရိယံ ဝတ, ဘော, အဗ္ဘုတံ ဝတ, ဘော! ဣမေ ဣသိဒတ္တပုရာဏာ ထပတယော မမဘတ္တာ မမယာနာ, အဟံ နေသံ ဇီဝိကာယ ဒာတာ, ယသသ္သ အာဟတ္တာ; အထ စ ပန နော တထာ မယိ နိပစ္စကာရံ ကရောန္တိ ယထာ ဘဂဝတိ။ အဒ္ဓာ ဣမေ အာယသ္မန္တော တသ္သ ဘဂဝတော သာသနေ ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ ဇာနန္တီ’တိ။ အယမ္ပိ ခော မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ဓမ္မန္ဝယော ဟောတိ – ‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော’တိ။
373. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā, ahaṃ nesaṃ jīvikāya 25 dātā, yasassa āhattā; atha ca pana no tathā mayi nipaccakāraṃ karonti yathā bhagavati. Bhūtapubbāhaṃ, bhante, senaṃ abbhuyyāto samāno ime ca isidattapurāṇā thapatayo vīmaṃsamāno aññatarasmiṃ sambādhe āvasathe vāsaṃ upagacchiṃ. Atha kho, bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya vītināmetvā, yato ahosi bhagavā 26 tato sīsaṃ katvā maṃ pādato karitvā nipajjiṃsu. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Ime isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā, ahaṃ nesaṃ jīvikāya dātā, yasassa āhattā; atha ca pana no tathā mayi nipaccakāraṃ karonti yathā bhagavati. Addhā ime āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānantī’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
၃၇၄. ‘‘ပုန စပရံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော, အဟမ္ပိ ခတ္တိယော; ဘဂဝာပိ ကောသလော, အဟမ္ပိ ကောသလော; ဘဂဝာပိ အာသီတိကော, အဟမ္ပိ အာသီတိကော။ ယမ္ပိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာပိ ခတ္တိယော အဟမ္ပိ ခတ္တိယော, ဘဂဝာပိ ကောသလော အဟမ္ပိ ကောသလော, ဘဂဝာပိ အာသီတိကော အဟမ္ပိ အာသီတိကော; ဣမိနာဝာရဟာမေဝာဟံ 27, ဘန္တေ, ဘဂဝတိ ပရမနိပစ္စကာရံ ကာတုံ, မိတ္တူပဟာရံ ဥပဒံသေတုံ။ ဟန္ဒ, စ ဒာနိ မယံ, ဘန္တေ, ဂစ္ဆာမ; ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ’’တိ။ ‘‘ယသ္သဒာနိ တ္ဝံ, မဟာရာဇ, ကာလံ မညသီ’’တိ။ အထ ခော ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အစိရပက္ကန္တသ္သ ရညော ပသေနဒိသ္သ ကောသလသ္သ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧသော, ဘိက္ခဝေ, ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဓမ္မစေတိယာနိ ဘာသိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကန္တော။ ဥဂ္ဂဏ္ဟထ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မစေတိယာနိ; ပရိယာပုဏာထ, ဘိက္ခဝေ , ဓမ္မစေတိယာနိ; ဓာရေထ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မစေတိယာနိ။ အတ္ထသံဟိတာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မစေတိယာနိ အာဒိဗ္ရဟ္မစရိယကာနီ’’တိ။
374. ‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavāpi khattiyo, ahampi khattiyo; bhagavāpi kosalo, ahampi kosalo; bhagavāpi āsītiko, ahampi āsītiko. Yampi, bhante, bhagavāpi khattiyo ahampi khattiyo, bhagavāpi kosalo ahampi kosalo, bhagavāpi āsītiko ahampi āsītiko; imināvārahāmevāhaṃ 28, bhante, bhagavati paramanipaccakāraṃ kātuṃ, mittūpahāraṃ upadaṃsetuṃ. Handa, ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, mahārāja, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā acirapakkantassa rañño pasenadissa kosalassa bhikkhū āmantesi – ‘‘eso, bhikkhave, rājā pasenadi kosalo dhammacetiyāni bhāsitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto. Uggaṇhatha, bhikkhave, dhammacetiyāni; pariyāpuṇātha, bhikkhave , dhammacetiyāni; dhāretha, bhikkhave, dhammacetiyāni. Atthasaṃhitāni, bhikkhave, dhammacetiyāni ādibrahmacariyakānī’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ဓမ္မစေတိယသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ။
Dhammacetiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၉. ဓမ္မစေတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၉. ဓမ္မစေတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā
