| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya |
೯. ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಸುತ್ತಂ
9. Dhammacetiyasuttaṃ
೩೬೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಕ್ಕೇಸು ವಿಹರತಿ ಮೇದಾಳುಪಂ 1 ನಾಮ ಸಕ್ಯಾನಂ ನಿಗಮೋ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ನಗರಕಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ದೀಘಂ ಕಾರಾಯನಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಯೋಜೇಹಿ, ಸಮ್ಮ ಕಾರಾಯನ, ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ, ಉಯ್ಯಾನಭೂಮಿಂ ಗಚ್ಛಾಮ ಸುಭೂಮಿಂ ದಸ್ಸನಾಯಾ’’ತಿ 2। ‘‘ಏವಂ, ದೇವಾ’’ತಿ ಖೋ ದೀಘೋ ಕಾರಾಯನೋ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ ಯೋಜಾಪೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಟಿವೇದೇಸಿ – ‘‘ಯುತ್ತಾನಿ ಖೋ ತೇ, ದೇವ, ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ। ಯಸ್ಸದಾನಿ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭದ್ರಂ ಯಾನಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಭದ್ರೇಹಿ ಭದ್ರೇಹಿ ಯಾನೇಹಿ ನಗರಕಮ್ಹಾ ನಿಯ್ಯಾಸಿ ಮಹಚ್ಚಾ ರಾಜಾನುಭಾವೇನ। ಯೇನ ಆರಾಮೋ ತೇನ ಪಾಯಾಸಿ। ಯಾವತಿಕಾ ಯಾನಸ್ಸ ಭೂಮಿ ಯಾನೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾನಾ ಪಚ್ಚೋರೋಹಿತ್ವಾ ಪತ್ತಿಕೋವ ಆರಾಮಂ ಪಾವಿಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಆರಾಮೇ ಜಙ್ಘಾವಿಹಾರಂ ಅನುಚಙ್ಕಮಮಾನೋ ಅನುವಿಚರಮಾನೋ ರುಕ್ಖಮೂಲಾನಿ ಪಾಸಾದಿಕಾನಿ ಪಸಾದನೀಯಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ 3 ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನಿ। ದಿಸ್ವಾನ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಆರಬ್ಭ ಸತಿ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಇಮಾನಿ ಖೋ ತಾನಿ ರುಕ್ಖಮೂಲಾನಿ ಪಾಸಾದಿಕಾನಿ ಪಸಾದನೀಯಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನಿ, ಯತ್ಥ ಸುದಂ ಮಯಂ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸಾಮ ಅರಹನ್ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧ’’ನ್ತಿ।
364. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati medāḷupaṃ 4 nāma sakyānaṃ nigamo. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo nagarakaṃ anuppatto hoti kenacideva karaṇīyena. Atha kho rājā pasenadi kosalo dīghaṃ kārāyanaṃ āmantesi – ‘‘yojehi, samma kārāyana, bhadrāni bhadrāni yānāni, uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmiṃ dassanāyā’’ti 5. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho dīgho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagarakamhā niyyāsi mahaccā rājānubhāvena. Yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi. Addasā kho rājā pasenadi kosalo ārāme jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 6 paṭisallānasāruppāni. Disvāna bhagavantaṃyeva ārabbha sati udapādi – ‘‘imāni kho tāni rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, yattha sudaṃ mayaṃ taṃ bhagavantaṃ payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
೩೬೫. ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ದೀಘಂ ಕಾರಾಯನಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಸಮ್ಮ ಕಾರಾಯನ, ತಾನಿ ರುಕ್ಖಮೂಲಾನಿ ಪಾಸಾದಿಕಾನಿ ಪಸಾದನೀಯಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನಿ, ಯತ್ಥ ಸುದಂ ಮಯಂ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸಾಮ ಅರಹನ್ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ। ಕಹಂ ನು ಖೋ, ಸಮ್ಮ ಕಾರಾಯನ, ಏತರಹಿ ಸೋ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಮೇದಾಳುಪಂ ನಾಮ ಸಕ್ಯಾನಂ ನಿಗಮೋ। ತತ್ಥ ಸೋ ಭಗವಾ ಏತರಹಿ ವಿಹರತಿ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ। ‘‘ಕೀವದೂರೇ 7 ಪನ, ಸಮ್ಮ ಕಾರಾಯನ , ನಗರಕಮ್ಹಾ ಮೇದಾಳುಪಂ ನಾಮ ಸಕ್ಯಾನಂ ನಿಗಮೋ ಹೋತೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ದೂರೇ, ಮಹಾರಾಜ; ತೀಣಿ ಯೋಜನಾನಿ; ಸಕ್ಕಾ ದಿವಸಾವಸೇಸೇನ ಗನ್ತು’’ನ್ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಸಮ್ಮ ಕಾರಾಯನ, ಯೋಜೇಹಿ ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ, ಗಮಿಸ್ಸಾಮ ಮಯಂ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಅರಹನ್ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ದೇವಾ’’ತಿ ಖೋ ದೀಘೋ ಕಾರಾಯನೋ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ ಯೋಜಾಪೇತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಪಟಿವೇದೇಸಿ – ‘‘ಯುತ್ತಾನಿ ಖೋ ತೇ, ದೇವ, ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ। ಯಸ್ಸದಾನಿ ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಭದ್ರಂ ಯಾನಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಭದ್ರೇಹಿ ಭದ್ರೇಹಿ ಯಾನೇಹಿ ನಗರಕಮ್ಹಾ ಯೇನ ಮೇದಾಳುಪಂ ನಾಮ ಸಕ್ಯಾನಂ ನಿಗಮೋ ತೇನ ಪಾಯಾಸಿ। ತೇನೇವ ದಿವಸಾವಸೇಸೇನ ಮೇದಾಳುಪಂ ನಾಮ ಸಕ್ಯಾನಂ ನಿಗಮಂ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿ। ಯೇನ ಆರಾಮೋ ತೇನ ಪಾಯಾಸಿ। ಯಾವತಿಕಾ ಯಾನಸ್ಸ ಭೂಮಿ ಯಾನೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾನಾ ಪಚ್ಚೋರೋಹಿತ್ವಾ ಪತ್ತಿಕೋವ ಆರಾಮಂ ಪಾವಿಸಿ।
365. Atha kho rājā pasenadi kosalo dīghaṃ kārāyanaṃ āmantesi – ‘‘imāni kho, samma kārāyana, tāni rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, yattha sudaṃ mayaṃ taṃ bhagavantaṃ payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Kahaṃ nu kho, samma kārāyana, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? ‘‘Atthi, mahārāja, medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Kīvadūre 8 pana, samma kārāyana , nagarakamhā medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo hotī’’ti? ‘‘Na dūre, mahārāja; tīṇi yojanāni; sakkā divasāvasesena gantu’’nti. ‘‘Tena hi, samma kārāyana, yojehi bhadrāni bhadrāni yānāni, gamissāma mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho dīgho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagarakamhā yena medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo tena pāyāsi. Teneva divasāvasesena medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamaṃ sampāpuṇi. Yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi.
೩೬೬. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕಹಂ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಏತರಹಿ ಸೋ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ? ದಸ್ಸನಕಾಮಾ ಹಿ ಮಯಂ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಅರಹನ್ತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏಸೋ, ಮಹಾರಾಜ, ವಿಹಾರೋ ಸಂವುತದ್ವಾರೋ। ತೇನ ಅಪ್ಪಸದ್ದೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅತರಮಾನೋ ಆಳಿನ್ದಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಸಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಳಂ ಆಕೋಟೇಹಿ। ವಿವರಿಸ್ಸತಿ ಭಗವಾ ತೇ ದ್ವಾರ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ತತ್ಥೇವ ಖಗ್ಗಞ್ಚ ಉಣ್ಹೀಸಞ್ಚ ದೀಘಸ್ಸ ಕಾರಾಯನಸ್ಸ ಪಾದಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ದೀಘಸ್ಸ ಕಾರಾಯನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ರಹಾಯತಿ ಖೋ ದಾನಿ ರಾಜಾ 9, ಇಧೇವ 10 ದಾನಿ ಮಯಾ ಠಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಯೇನ ಸೋ ವಿಹಾರೋ ಸಂವುತದ್ವಾರೋ ತೇನ ಅಪ್ಪಸದ್ದೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅತರಮಾನೋ ಆಳಿನ್ದಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಸಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಳಂ ಆಕೋಟೇಸಿ। ವಿವರಿ ಭಗವಾ ದ್ವಾರಂ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದೇಸು ಸಿರಸಾ ನಿಪತಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಪಾದಾನಿ ಮುಖೇನ ಚ ಪರಿಚುಮ್ಬತಿ, ಪಾಣೀಹಿ ಚ ಪರಿಸಮ್ಬಾಹತಿ, ನಾಮಞ್ಚ ಸಾವೇತಿ – ‘‘ರಾಜಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ; ರಾಜಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ’’ತಿ।
366. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Eso, mahārāja, vihāro saṃvutadvāro. Tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭehi. Vivarissati bhagavā te dvāra’’nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo tattheva khaggañca uṇhīsañca dīghassa kārāyanassa pādāsi. Atha kho dīghassa kārāyanassa etadahosi – ‘‘rahāyati kho dāni rājā 11, idheva 12 dāni mayā ṭhātabba’’nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena so vihāro saṃvutadvāro tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṃ. Atha kho rājā pasenadi kosalo vihāraṃ pavisitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘rājāhaṃ, bhante, pasenadi kosalo; rājāhaṃ, bhante, pasenadi kosalo’’ti.
೩೬೭. ‘‘ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಅತ್ಥವಸಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸರೀರೇ ಏವರೂಪಂ ಪರಮನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕರೋಸಿ, ಮಿತ್ತೂಪಹಾರಂ 13 ಉಪದಂಸೇಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ – ‘ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’ತಿ। ಇಧಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪರಿಯನ್ತಕತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತೇ ದಸಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ವೀಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ತಿಂಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ, ಚತ್ತಾರೀಸಮ್ಪಿ ವಸ್ಸಾನಿ। ತೇ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಸುನ್ಹಾತಾ ಸುವಿಲಿತ್ತಾ ಕಪ್ಪಿತಕೇಸಮಸ್ಸೂ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾ ಪರಿಚಾರೇನ್ತಿ। ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಯಾವಜೀವಂ ಆಪಾಣಕೋಟಿಕಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತೇ। ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಞ್ಞಂ ಏವಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ಹೋತಿ – ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’’ತಿ।
367. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahārāja, atthavasaṃ sampassamāno imasmiṃ sarīre evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karosi, mittūpahāraṃ 14 upadaṃsesī’’ti? ‘‘Atthi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo – ‘hoti sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti. Idhāhaṃ, bhante, passāmi eke samaṇabrāhmaṇe pariyantakataṃ brahmacariyaṃ carante dasapi vassāni, vīsampi vassāni, tiṃsampi vassāni, cattārīsampi vassāni. Te aparena samayena sunhātā suvilittā kappitakesamassū pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārenti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi yāvajīvaṃ āpāṇakoṭikaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carante. Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’ti.
೩೬೮. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾನೋಪಿ ರಾಜೂಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಖತ್ತಿಯಾಪಿ ಖತ್ತಿಯೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಗಹಪತಯೋಪಿ ಗಹಪತೀಹಿ ವಿವದನ್ತಿ, ಮಾತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಮಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಪಿತಾಪಿ ಪುತ್ತೇನ ವಿವದತಿ, ಪುತ್ತೋಪಿ ಪಿತರಾ ವಿವದತಿ, ಭಾತಾಪಿ ಭಗಿನಿಯಾ ವಿವದತಿ , ಭಗಿನೀಪಿ ಭಾತರಾ ವಿವದತಿ, ಸಹಾಯೋಪಿ ಸಹಾಯೇನ ವಿವದತಿ। ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಸಮಗ್ಗೇ ಸಮ್ಮೋದಮಾನೇ ಅವಿವದಮಾನೇ ಖೀರೋದಕೀಭೂತೇ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪಿಯಚಕ್ಖೂಹಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸನ್ತೇ ವಿಹರನ್ತೇ। ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಞ್ಞಂ ಏವಂ ಸಮಗ್ಗಂ ಪರಿಸಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ಹೋತಿ – ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’ತಿ।
368. ‘‘Puna caparaṃ, bhante, rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatayopi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati , bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi samagge sammodamāne avivadamāne khīrodakībhūte aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassante viharante. Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ samaggaṃ parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
೩೬೯. ‘‘ಪುನ ಚಪರಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಆರಾಮೇನ ಆರಾಮಂ, ಉಯ್ಯಾನೇನ ಉಯ್ಯಾನಂ ಅನುಚಙ್ಕಮಾಮಿ ಅನುವಿಚರಾಮಿ। ಸೋಹಂ ತತ್ಥ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಏಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಕಿಸೇ ಲೂಖೇ ದುಬ್ಬಣ್ಣೇ ಉಪ್ಪಣ್ಡುಪ್ಪಣ್ಡುಕಜಾತೇ ಧಮನಿಸನ್ಥತಗತ್ತೇ, ನ ವಿಯ ಮಞ್ಞೇ ಚಕ್ಖುಂ ಬನ್ಧನ್ತೇ ಜನಸ್ಸ ದಸ್ಸನಾಯ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅದ್ಧಾ ಇಮೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಅನಭಿರತಾ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಿ, ಅತ್ಥಿ ವಾ ತೇಸಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಾಪಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ; ತಥಾ ಹಿ ಇಮೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಕಿಸಾ ಲೂಖಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣಾ ಉಪ್ಪಣ್ಡುಪ್ಪಣ್ಡುಕಜಾತಾ ಧಮನಿಸನ್ಥತಗತ್ತಾ, ನ ವಿಯ ಮಞ್ಞೇ ಚಕ್ಖುಂ ಬನ್ಧನ್ತಿ ಜನಸ್ಸ ದಸ್ಸನಾಯಾ’ತಿ। ತ್ಯಾಹಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದಾಮಿ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ತುಮ್ಹೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಕಿಸಾ ಲೂಖಾ ದುಬ್ಬಣ್ಣಾ ಉಪ್ಪಣ್ಡುಪ್ಪಣ್ಡುಕಜಾತಾ ಧಮನಿಸನ್ಥತಗತ್ತಾ, ನ ವಿಯ ಮಞ್ಞೇ ಚಕ್ಖುಂ ಬನ್ಧಥ ಜನಸ್ಸ ದಸ್ಸನಾಯಾ’ತಿ? ತೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಬನ್ಧುಕರೋಗೋ ನೋ 15, ಮಹಾರಾಜಾ’ತಿ। ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸಾಮಿ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠೇ ಉದಗ್ಗುದಗ್ಗೇ ಅಭಿರತರೂಪೇ ಪೀಣಿನ್ದ್ರಿಯೇ 16 ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೇ ಪನ್ನಲೋಮೇ ಪರದತ್ತವುತ್ತೇ ಮಿಗಭೂತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರನ್ತೇ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅದ್ಧಾ ಇಮೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಉಳಾರಂ ಪುಬ್ಬೇನಾಪರಂ ವಿಸೇಸಂ ಜಾನನ್ತಿ; ತಥಾ ಹಿ ಇಮೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಹಟ್ಠಪಹಟ್ಠಾ ಉದಗ್ಗುದಗ್ಗಾ ಅಭಿರತರೂಪಾ ಪೀಣಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಾ ಪನ್ನಲೋಮಾ ಪರದತ್ತವುತ್ತಾ ಮಿಗಭೂತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರನ್ತೀ’ತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ಹೋತಿ – ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’ತಿ।
369. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, ārāmena ārāmaṃ, uyyānena uyyānaṃ anucaṅkamāmi anuvicarāmi. Sohaṃ tattha passāmi eke samaṇabrāhmaṇe kise lūkhe dubbaṇṇe uppaṇḍuppaṇḍukajāte dhamanisanthatagatte, na viya maññe cakkhuṃ bandhante janassa dassanāya. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘addhā ime āyasmanto anabhiratā vā brahmacariyaṃ caranti, atthi vā tesaṃ kiñci pāpaṃ kammaṃ kataṃ paṭicchannaṃ; tathā hi ime āyasmanto kisā lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, na viya maññe cakkhuṃ bandhanti janassa dassanāyā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘kiṃ nu kho tumhe āyasmanto kisā lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, na viya maññe cakkhuṃ bandhatha janassa dassanāyā’ti? Te evamāhaṃsu – ‘bandhukarogo no 17, mahārājā’ti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi haṭṭhapahaṭṭhe udaggudagge abhiratarūpe pīṇindriye 18 appossukke pannalome paradattavutte migabhūtena cetasā viharante. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘addhā ime āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti; tathā hi ime āyasmanto haṭṭhapahaṭṭhā udaggudaggā abhiratarūpā pīṇindriyā appossukkā pannalomā paradattavuttā migabhūtena cetasā viharantī’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
೩೭೦. ‘‘ಪುನ ಚಪರಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ರಾಜಾ ಖತ್ತಿಯೋ ಮುದ್ಧಾವಸಿತ್ತೋ; ಪಹೋಮಿ ಘಾತೇತಾಯಂ ವಾ ಘಾತೇತುಂ, ಜಾಪೇತಾಯಂ ವಾ ಜಾಪೇತುಂ, ಪಬ್ಬಾಜೇತಾಯಂ ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ । ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅಡ್ಡಕರಣೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಥಂ ಓಪಾತೇನ್ತಿ। ಸೋಹಂ ನ ಲಭಾಮಿ – ‘ಮಾ ಮೇ ಭೋನ್ತೋ ಅಡ್ಡಕರಣೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಥಂ ಓಪಾತೇಥ 19, ಕಥಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ಮೇ ಭೋನ್ತೋ ಆಗಮೇನ್ತೂ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಕಥಂ ಓಪಾತೇನ್ತಿ। ಇಧ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸಾಮಿ; ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಭಗವಾ ಅನೇಕಸತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ನೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾನಂ ಖಿಪಿತಸದ್ದೋ ವಾ ಹೋತಿ ಉಕ್ಕಾಸಿತಸದ್ದೋ ವಾ। ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಅನೇಕಸತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ತತ್ರಞ್ಞತರೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕೋ ಉಕ್ಕಾಸಿ। ತಮೇನಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಣ್ಣುಕೇನ ಘಟ್ಟೇಸಿ – ‘ಅಪ್ಪಸದ್ದೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಹೋತು, ಮಾಯಸ್ಮಾ ಸದ್ದಮಕಾಸಿ; ಸತ್ಥಾ ನೋ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತೀ’ತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ, ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ ವತ, ಭೋ! ಅದಣ್ಡೇನ ವತ ಕಿರ, ಭೋ, ಅಸತ್ಥೇನ ಏವಂ ಸುವಿನೀತಾ ಪರಿಸಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ! ನ ಖೋ ಪನಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಞ್ಞಂ ಏವಂ ಸುವಿನೀತಂ ಪರಿಸಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ಹೋತಿ – ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’ತಿ।
370. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto; pahomi ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ . Tassa mayhaṃ, bhante, aḍḍakaraṇe nisinnassa antarantarā kathaṃ opātenti. Sohaṃ na labhāmi – ‘mā me bhonto aḍḍakaraṇe nisinnassa antarantarā kathaṃ opātetha 20, kathāpariyosānaṃ me bhonto āgamentū’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, antarantarā kathaṃ opātenti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi; yasmiṃ samaye bhagavā anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti, neva tasmiṃ samaye bhagavato sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Bhūtapubbaṃ, bhante, bhagavā anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro bhagavato sāvako ukkāsi. Tamenaṃ aññataro sabrahmacārī jaṇṇukena ghaṭṭesi – ‘appasaddo āyasmā hotu, māyasmā saddamakāsi; satthā no bhagavā dhammaṃ desetī’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Adaṇḍena vata kira, bho, asatthena evaṃ suvinītā parisā bhavissatī’ti! Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ suvinītaṃ parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
೩೭೧. ‘‘ಪುನ ಚಪರಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಖತ್ತಿಯಪಣ್ಡಿತೇ ನಿಪುಣೇ ಕತಪರಪ್ಪವಾದೇ ವಾಲವೇಧಿರೂಪೇ। ತೇ ಭಿನ್ದನ್ತಾ 21 ಮಞ್ಞೇ ಚರನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಗತೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ। ತೇ ಸುಣನ್ತಿ – ‘ಸಮಣೋ ಖಲು, ಭೋ, ಗೋತಮೋ ಅಮುಕಂ ನಾಮ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಓಸರಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ತೇ ಪಞ್ಹಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತಿ – ‘ಇಮಂ ಮಯಂ ಪಞ್ಹಂ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮ। ಏವಂ ಚೇ ನೋ ಪುಟ್ಠೋ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ಮಯಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮ; ಏವಂ ಚೇಪಿ ನೋ ಪುಟ್ಠೋ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ, ಏವಮ್ಪಿಸ್ಸ ಮಯಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ। ತೇ ಸುಣನ್ತಿ – ‘ಸಮಣೋ ಖಲು, ಭೋ, ಗೋತಮೋ ಅಮುಕಂ ನಾಮ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಓಸಟೋ’ತಿ। ತೇ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ತೇ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ ಸಮಾದಪೇತಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ । ತೇ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸಿತಾ ಸಮಾದಪಿತಾ ಸಮುತ್ತೇಜಿತಾ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತಾ ನ ಚೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಕುತೋ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸನ್ತಿ? ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಭಗವತೋ ಸಾವಕಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ಹೋತಿ – ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’ತಿ।
371. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, passāmi idhekacce khattiyapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe. Te bhindantā 22 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti. Te pañhaṃ abhisaṅkharonti – ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma. Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma; evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti. Te yena bhagavā tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti . Te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti, kuto vādaṃ āropessanti? Aññadatthu bhagavato sāvakā sampajjanti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
೩೭೨. ‘‘ಪುನ ಚಪರಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಸ್ಸಾಮಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಣ್ಡಿತೇ…ಪೇ॰… ಗಹಪತಿಪಣ್ಡಿತೇ…ಪೇ॰… ಸಮಣಪಣ್ಡಿತೇ ನಿಪುಣೇ ಕತಪರಪ್ಪವಾದೇ ವಾಲವೇಧಿರೂಪೇ। ತೇ ಭಿನ್ದನ್ತಾ ಮಞ್ಞೇ ಚರನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಗತೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ। ತೇ ಸುಣನ್ತಿ – ‘ಸಮಣೋ ಖಲು, ಭೋ, ಗೋತಮೋ ಅಮುಕಂ ನಾಮ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಓಸರಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ತೇ ಪಞ್ಹಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತಿ – ‘ಇಮಂ ಮಯಂ ಪಞ್ಹಂ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮ। ಏವಂ ಚೇ ನೋ ಪುಟ್ಠೋ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ, ಏವಮಸ್ಸ ಮಯಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮ; ಏವಂ ಚೇಪಿ ನೋ ಪುಟ್ಠೋ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ, ಏವಮ್ಪಿಸ್ಸ ಮಯಂ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ। ತೇ ಸುಣನ್ತಿ – ‘ಸಮಣೋ ಖಲು, ಭೋ, ಗೋತಮೋ ಅಮುಕಂ ನಾಮ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಓಸಟೋ’ತಿ। ತೇ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ತೇ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತಿ ಸಮಾದಪೇತಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ। ತೇ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸಿತಾ ಸಮಾದಪಿತಾ ಸಮುತ್ತೇಜಿತಾ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತಾ ನ ಚೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಕುತೋ ವಾದಂ ಆರೋಪೇಸ್ಸನ್ತಿ? ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಓಕಾಸಂ ಯಾಚನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ತೇ ಭಗವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತಿ। ತೇ ತಥಾಪಬ್ಬಜಿತಾ ಸಮಾನಾ ಏಕಾ ವೂಪಕಟ್ಠಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಆತಾಪಿನೋ ಪಹಿತತ್ತಾ ವಿಹರನ್ತಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರನ್ತಿ। ತೇ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಮನಂ ವತ, ಭೋ, ಅನಸ್ಸಾಮ; ಮನಂ ವತ, ಭೋ, ಪನಸ್ಸಾಮ’। ಮಯಞ್ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಸ್ಸಮಣಾವ ಸಮಾನಾ ಸಮಣಾಮ್ಹಾತಿ ಪಟಿಜಾನಿಮ್ಹಾ, ಅಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವ ಸಮಾನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಮ್ಹಾತಿ ಪಟಿಜಾನಿಮ್ಹಾ, ಅನರಹನ್ತೋವ ಸಮಾನಾ ಅರಹನ್ತಾಮ್ಹಾತಿ ಪಟಿಜಾನಿಮ್ಹಾ। ‘ಇದಾನಿ ಖೋಮ್ಹ ಸಮಣಾ, ಇದಾನಿ ಖೋಮ್ಹ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಇದಾನಿ ಖೋಮ್ಹ ಅರಹನ್ತೋ’ತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ಹೋತಿ – ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’ತಿ।
372. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, passāmi idhekacce brāhmaṇapaṇḍite…pe… gahapatipaṇḍite…pe… samaṇapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe. Te bhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti. Te pañhaṃ abhisaṅkharonti – ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma. Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma; evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti. Te yena bhagavā tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti, kuto vādaṃ āropessanti? Aññadatthu bhagavantaṃyeva okāsaṃ yācanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Te bhagavā pabbājeti. Te tathāpabbajitā samānā ekā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Te evamāhaṃsu – ‘manaṃ vata, bho, anassāma; manaṃ vata, bho, panassāma’. Mayañhi pubbe assamaṇāva samānā samaṇāmhāti paṭijānimhā, abrāhmaṇāva samānā brāhmaṇāmhāti paṭijānimhā, anarahantova samānā arahantāmhāti paṭijānimhā. ‘Idāni khomha samaṇā, idāni khomha brāhmaṇā, idāni khomha arahanto’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
೩೭೩. ‘‘ಪುನ ಚಪರಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇಮೇ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಮಮಭತ್ತಾ ಮಮಯಾನಾ, ಅಹಂ ನೇಸಂ ಜೀವಿಕಾಯ 23 ದಾತಾ, ಯಸಸ್ಸ ಆಹತ್ತಾ; ಅಥ ಚ ಪನ ನೋ ತಥಾ ಮಯಿ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಿ ಯಥಾ ಭಗವತಿ। ಭೂತಪುಬ್ಬಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಸೇನಂ ಅಬ್ಭುಯ್ಯಾತೋ ಸಮಾನೋ ಇಮೇ ಚ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ವೀಮಂಸಮಾನೋ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಸಮ್ಬಾಧೇ ಆವಸಥೇ ವಾಸಂ ಉಪಗಚ್ಛಿಂ। ಅಥ ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಇಮೇ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ, ಯತೋ ಅಹೋಸಿ ಭಗವಾ 24 ತತೋ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ಮಂ ಪಾದತೋ ಕರಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿಂಸು। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಏತದಹೋಸಿ – ‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ ವತ, ಭೋ, ಅಬ್ಭುತಂ ವತ, ಭೋ! ಇಮೇ ಇಸಿದತ್ತಪುರಾಣಾ ಥಪತಯೋ ಮಮಭತ್ತಾ ಮಮಯಾನಾ, ಅಹಂ ನೇಸಂ ಜೀವಿಕಾಯ ದಾತಾ, ಯಸಸ್ಸ ಆಹತ್ತಾ; ಅಥ ಚ ಪನ ನೋ ತಥಾ ಮಯಿ ನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಿ ಯಥಾ ಭಗವತಿ। ಅದ್ಧಾ ಇಮೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಉಳಾರಂ ಪುಬ್ಬೇನಾಪರಂ ವಿಸೇಸಂ ಜಾನನ್ತೀ’ತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಧಮ್ಮನ್ವಯೋ ಹೋತಿ – ‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’ತಿ।
373. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā, ahaṃ nesaṃ jīvikāya 25 dātā, yasassa āhattā; atha ca pana no tathā mayi nipaccakāraṃ karonti yathā bhagavati. Bhūtapubbāhaṃ, bhante, senaṃ abbhuyyāto samāno ime ca isidattapurāṇā thapatayo vīmaṃsamāno aññatarasmiṃ sambādhe āvasathe vāsaṃ upagacchiṃ. Atha kho, bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya vītināmetvā, yato ahosi bhagavā 26 tato sīsaṃ katvā maṃ pādato karitvā nipajjiṃsu. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Ime isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā, ahaṃ nesaṃ jīvikāya dātā, yasassa āhattā; atha ca pana no tathā mayi nipaccakāraṃ karonti yathā bhagavati. Addhā ime āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānantī’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
೩೭೪. ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ, ಅಹಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ; ಭಗವಾಪಿ ಕೋಸಲೋ, ಅಹಮ್ಪಿ ಕೋಸಲೋ; ಭಗವಾಪಿ ಆಸೀತಿಕೋ, ಅಹಮ್ಪಿ ಆಸೀತಿಕೋ। ಯಮ್ಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ, ಭಗವಾಪಿ ಕೋಸಲೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಕೋಸಲೋ, ಭಗವಾಪಿ ಆಸೀತಿಕೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಆಸೀತಿಕೋ; ಇಮಿನಾವಾರಹಾಮೇವಾಹಂ 27, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಿ ಪರಮನಿಪಚ್ಚಕಾರಂ ಕಾತುಂ, ಮಿತ್ತೂಪಹಾರಂ ಉಪದಂಸೇತುಂ। ಹನ್ದ, ಚ ದಾನಿ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಗಚ್ಛಾಮ; ಬಹುಕಿಚ್ಚಾ ಮಯಂ ಬಹುಕರಣೀಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಯಸ್ಸದಾನಿ ತ್ವಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ ಪಸೇನದಿ ಕೋಸಲೋ ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಾನಿ ಭಾಸಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕನ್ತೋ। ಉಗ್ಗಣ್ಹಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಾನಿ; ಪರಿಯಾಪುಣಾಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಾನಿ; ಧಾರೇಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಾನಿ। ಅತ್ಥಸಂಹಿತಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಾನಿ ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಕಾನೀ’’ತಿ।
374. ‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavāpi khattiyo, ahampi khattiyo; bhagavāpi kosalo, ahampi kosalo; bhagavāpi āsītiko, ahampi āsītiko. Yampi, bhante, bhagavāpi khattiyo ahampi khattiyo, bhagavāpi kosalo ahampi kosalo, bhagavāpi āsītiko ahampi āsītiko; imināvārahāmevāhaṃ 28, bhante, bhagavati paramanipaccakāraṃ kātuṃ, mittūpahāraṃ upadaṃsetuṃ. Handa, ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, mahārāja, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā acirapakkantassa rañño pasenadissa kosalassa bhikkhū āmantesi – ‘‘eso, bhikkhave, rājā pasenadi kosalo dhammacetiyāni bhāsitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto. Uggaṇhatha, bhikkhave, dhammacetiyāni; pariyāpuṇātha, bhikkhave , dhammacetiyāni; dhāretha, bhikkhave, dhammacetiyāni. Atthasaṃhitāni, bhikkhave, dhammacetiyāni ādibrahmacariyakānī’’ti.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನವಮಂ।
Dhammacetiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೯. ಧಮ್ಮಚೇತಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā
