| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੯. ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤਂ
9. Dhammacetiyasuttaṃ
੩੬੪. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਮੇਦਾਲ਼ੁਪਂ 1 ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਨਗਰਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਦੀਘਂ ਕਾਰਾਯਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯੋਜੇਹਿ, ਸਮ੍ਮ ਕਾਰਾਯਨ, ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ, ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਂ ਗਚ੍ਛਾਮ ਸੁਭੂਮਿਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ 2। ‘‘ਏવਂ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਦੀਘੋ ਕਾਰਾਯਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜਾਪੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਪਟਿવੇਦੇਸਿ – ‘‘ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਖੋ ਤੇ, ਦੇવ, ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ। ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਭਦ੍ਰਂ ਯਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਭਦ੍ਰੇਹਿ ਭਦ੍ਰੇਹਿ ਯਾਨੇਹਿ ਨਗਰਕਮ੍ਹਾ ਨਿਯ੍ਯਾਸਿ ਮਹਚ੍ਚਾ ਰਾਜਾਨੁਭਾવੇਨ। ਯੇਨ ਆਰਾਮੋ ਤੇਨ ਪਾਯਾਸਿ। ਯਾવਤਿਕਾ ਯਾਨਸ੍ਸ ਭੂਮਿ ਯਾਨੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਨਾ ਪਚ੍ਚੋਰੋਹਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਕੋવ ਆਰਾਮਂ ਪਾવਿਸਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਆਰਾਮੇ ਜਙ੍ਘਾવਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਨੁવਿਚਰਮਾਨੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾਨਿ ਪਸਾਦਨੀਯਾਨਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ વਿਜਨવਾਤਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ 3 ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨਿ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਆਰਬ੍ਭ ਸਤਿ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਇਮਾਨਿ ਖੋ ਤਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾਨਿ ਪਸਾਦਨੀਯਾਨਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ વਿਜਨવਾਤਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨਿ, ਯਤ੍ਥ ਸੁਦਂ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ।
364. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati medāḷupaṃ 4 nāma sakyānaṃ nigamo. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo nagarakaṃ anuppatto hoti kenacideva karaṇīyena. Atha kho rājā pasenadi kosalo dīghaṃ kārāyanaṃ āmantesi – ‘‘yojehi, samma kārāyana, bhadrāni bhadrāni yānāni, uyyānabhūmiṃ gacchāma subhūmiṃ dassanāyā’’ti 5. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho dīgho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagarakamhā niyyāsi mahaccā rājānubhāvena. Yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi. Addasā kho rājā pasenadi kosalo ārāme jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 6 paṭisallānasāruppāni. Disvāna bhagavantaṃyeva ārabbha sati udapādi – ‘‘imāni kho tāni rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, yattha sudaṃ mayaṃ taṃ bhagavantaṃ payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddha’’nti.
੩੬੫. ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਦੀਘਂ ਕਾਰਾਯਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਸਮ੍ਮ ਕਾਰਾਯਨ, ਤਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਨਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾਨਿ ਪਸਾਦਨੀਯਾਨਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ વਿਜਨવਾਤਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨਿ, ਯਤ੍ਥ ਸੁਦਂ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ। ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ, ਸਮ੍ਮ ਕਾਰਾਯਨ, ਏਤਰਹਿ ਸੋ ਭਗવਾ વਿਹਰਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮੇਦਾਲ਼ੁਪਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ। ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕੀવਦੂਰੇ 7 ਪਨ, ਸਮ੍ਮ ਕਾਰਾਯਨ , ਨਗਰਕਮ੍ਹਾ ਮੇਦਾਲ਼ੁਪਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਦੂਰੇ, ਮਹਾਰਾਜ; ਤੀਣਿ ਯੋਜਨਾਨਿ; ਸਕ੍ਕਾ ਦਿવਸਾવਸੇਸੇਨ ਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸਮ੍ਮ ਕਾਰਾਯਨ, ਯੋਜੇਹਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ, ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਦੀਘੋ ਕਾਰਾਯਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜਾਪੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਪਟਿવੇਦੇਸਿ – ‘‘ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਖੋ ਤੇ, ਦੇવ, ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ। ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਭਦ੍ਰਂ ਯਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਭਦ੍ਰੇਹਿ ਭਦ੍ਰੇਹਿ ਯਾਨੇਹਿ ਨਗਰਕਮ੍ਹਾ ਯੇਨ ਮੇਦਾਲ਼ੁਪਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮੋ ਤੇਨ ਪਾਯਾਸਿ। ਤੇਨੇવ ਦਿવਸਾવਸੇਸੇਨ ਮੇਦਾਲ਼ੁਪਂ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਨਿਗਮਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਯੇਨ ਆਰਾਮੋ ਤੇਨ ਪਾਯਾਸਿ। ਯਾવਤਿਕਾ ਯਾਨਸ੍ਸ ਭੂਮਿ ਯਾਨੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਨਾ ਪਚ੍ਚੋਰੋਹਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਕੋવ ਆਰਾਮਂ ਪਾવਿਸਿ।
365. Atha kho rājā pasenadi kosalo dīghaṃ kārāyanaṃ āmantesi – ‘‘imāni kho, samma kārāyana, tāni rukkhamūlāni pāsādikāni pasādanīyāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, yattha sudaṃ mayaṃ taṃ bhagavantaṃ payirupāsāma arahantaṃ sammāsambuddhaṃ. Kahaṃ nu kho, samma kārāyana, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti? ‘‘Atthi, mahārāja, medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Kīvadūre 8 pana, samma kārāyana , nagarakamhā medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo hotī’’ti? ‘‘Na dūre, mahārāja; tīṇi yojanāni; sakkā divasāvasesena gantu’’nti. ‘‘Tena hi, samma kārāyana, yojehi bhadrāni bhadrāni yānāni, gamissāma mayaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho dīgho kārāyano rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā rañño pasenadissa kosalassa paṭivedesi – ‘‘yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni. Yassadāni kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi nagarakamhā yena medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamo tena pāyāsi. Teneva divasāvasesena medāḷupaṃ nāma sakyānaṃ nigamaṃ sampāpuṇi. Yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi.
੩੬੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਸੋ ਭਗવਾ વਿਹਰਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ? ਦਸ੍ਸਨਕਾਮਾ ਹਿ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏਸੋ, ਮਹਾਰਾਜ, વਿਹਾਰੋ ਸਂવੁਤਦ੍વਾਰੋ। ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਤਰਮਾਨੋ ਆਲ਼ਿਨ੍ਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਲ਼ਂ ਆਕੋਟੇਹਿ। વਿવਰਿਸ੍ਸਤਿ ਭਗવਾ ਤੇ ਦ੍વਾਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਖਗ੍ਗਞ੍ਚ ਉਣ੍ਹੀਸਞ੍ਚ ਦੀਘਸ੍ਸ ਕਾਰਾਯਨਸ੍ਸ ਪਾਦਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਦੀਘਸ੍ਸ ਕਾਰਾਯਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਰਹਾਯਤਿ ਖੋ ਦਾਨਿ ਰਾਜਾ 9, ਇਧੇવ 10 ਦਾਨਿ ਮਯਾ ਠਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਯੇਨ ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਸਂવੁਤਦ੍વਾਰੋ ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਤਰਮਾਨੋ ਆਲ਼ਿਨ੍ਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਲ਼ਂ ਆਕੋਟੇਸਿ। વਿવਰਿ ਭਗવਾ ਦ੍વਾਰਂ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਾਨਿ ਮੁਖੇਨ ਚ ਪਰਿਚੁਮ੍ਬਤਿ, ਪਾਣੀਹਿ ਚ ਪਰਿਸਮ੍ਬਾਹਤਿ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਸਾવੇਤਿ – ‘‘ਰਾਜਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ; ਰਾਜਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ’’ਤਿ।
366. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho? Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Eso, mahārāja, vihāro saṃvutadvāro. Tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭehi. Vivarissati bhagavā te dvāra’’nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo tattheva khaggañca uṇhīsañca dīghassa kārāyanassa pādāsi. Atha kho dīghassa kārāyanassa etadahosi – ‘‘rahāyati kho dāni rājā 11, idheva 12 dāni mayā ṭhātabba’’nti. Atha kho rājā pasenadi kosalo yena so vihāro saṃvutadvāro tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṃ. Atha kho rājā pasenadi kosalo vihāraṃ pavisitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘rājāhaṃ, bhante, pasenadi kosalo; rājāhaṃ, bhante, pasenadi kosalo’’ti.
੩੬੭. ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਏવਰੂਪਂ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੋਸਿ, ਮਿਤ੍ਤੂਪਹਾਰਂ 13 ਉਪਦਂਸੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ – ‘ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ। ਇਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤੇ ਦਸਪਿ વਸ੍ਸਾਨਿ, વੀਸਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਾਨਿ। ਤੇ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁવਿਲਿਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾવਜੀવਂ ਆਪਾਣਕੋਟਿਕਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤੇ। ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞਂ ਏવਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ।
367. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, mahārāja, atthavasaṃ sampassamāno imasmiṃ sarīre evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karosi, mittūpahāraṃ 14 upadaṃsesī’’ti? ‘‘Atthi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo – ‘hoti sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti. Idhāhaṃ, bhante, passāmi eke samaṇabrāhmaṇe pariyantakataṃ brahmacariyaṃ carante dasapi vassāni, vīsampi vassāni, tiṃsampi vassāni, cattārīsampi vassāni. Te aparena samayena sunhātā suvilittā kappitakesamassū pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricārenti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi yāvajīvaṃ āpāṇakoṭikaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carante. Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’ti.
੩੬੮. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਾਨੋਪਿ ਰਾਜੂਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯੇਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਯੋਪਿ ਗਹਪਤੀਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਮਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਪਿਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਪਿਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਭਾਤਾਪਿ ਭਗਿਨਿਯਾ વਿવਦਤਿ , ਭਗਿਨੀਪਿ ਭਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਸਹਾਯੋਪਿ ਸਹਾਯੇਨ વਿવਦਤਿ। ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮਗ੍ਗੇ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨੇ ਅવਿવਦਮਾਨੇ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ। ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞਂ ਏવਂ ਸਮਗ੍ਗਂ ਪਰਿਸਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ।
368. ‘‘Puna caparaṃ, bhante, rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatayopi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati , bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi samagge sammodamāne avivadamāne khīrodakībhūte aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassante viharante. Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ samaggaṃ parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
੩੬੯. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਰਾਮੇਨ ਆਰਾਮਂ, ਉਯ੍ਯਾਨੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਾਮਿ ਅਨੁવਿਚਰਾਮਿ। ਸੋਹਂ ਤਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਕਿਸੇ ਲੂਖੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਕਜਾਤੇ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤੇ, ਨ વਿਯ ਮਞ੍ਞੇ ਚਕ੍ਖੁਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇ ਜਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਦ੍ਧਾ ਇਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਨਭਿਰਤਾ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ વਾ ਤੇਸਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ; ਤਥਾ ਹਿ ਇਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਕਿਸਾ ਲੂਖਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਕਜਾਤਾ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤਾ, ਨ વਿਯ ਮਞ੍ਞੇ ਚਕ੍ਖੁਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਜਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’ਤਿ। ਤ੍ਯਾਹਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਂ વਦਾਮਿ – ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਕਿਸਾ ਲੂਖਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਕਜਾਤਾ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤਾ, ਨ વਿਯ ਮਞ੍ਞੇ ਚਕ੍ਖੁਂ ਬਨ੍ਧਥ ਜਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’ਤਿ? ਤੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਬਨ੍ਧੁਕਰੋਗੋ ਨੋ 15, ਮਹਾਰਾਜਾ’ਤਿ। ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੇ ਉਦਗ੍ਗੁਦਗ੍ਗੇ ਅਭਿਰਤਰੂਪੇ ਪੀਣਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ 16 ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੇ ਪਨ੍ਨਲੋਮੇ ਪਰਦਤ੍ਤવੁਤ੍ਤੇ ਮਿਗਭੂਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਨ੍ਤੇ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਦ੍ਧਾ ਇਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ વਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ; ਤਥਾ ਹਿ ਇਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਾ ਉਦਗ੍ਗੁਦਗ੍ਗਾ ਅਭਿਰਤਰੂਪਾ ਪੀਣਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਪਨ੍ਨਲੋਮਾ ਪਰਦਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਾ ਮਿਗਭੂਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ।
369. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, ārāmena ārāmaṃ, uyyānena uyyānaṃ anucaṅkamāmi anuvicarāmi. Sohaṃ tattha passāmi eke samaṇabrāhmaṇe kise lūkhe dubbaṇṇe uppaṇḍuppaṇḍukajāte dhamanisanthatagatte, na viya maññe cakkhuṃ bandhante janassa dassanāya. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘addhā ime āyasmanto anabhiratā vā brahmacariyaṃ caranti, atthi vā tesaṃ kiñci pāpaṃ kammaṃ kataṃ paṭicchannaṃ; tathā hi ime āyasmanto kisā lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, na viya maññe cakkhuṃ bandhanti janassa dassanāyā’ti. Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘kiṃ nu kho tumhe āyasmanto kisā lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, na viya maññe cakkhuṃ bandhatha janassa dassanāyā’ti? Te evamāhaṃsu – ‘bandhukarogo no 17, mahārājā’ti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi haṭṭhapahaṭṭhe udaggudagge abhiratarūpe pīṇindriye 18 appossukke pannalome paradattavutte migabhūtena cetasā viharante. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘addhā ime āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti; tathā hi ime āyasmanto haṭṭhapahaṭṭhā udaggudaggā abhiratarūpā pīṇindriyā appossukkā pannalomā paradattavuttā migabhūtena cetasā viharantī’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
੩੭੦. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਾ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤੋ; ਪਹੋਮਿ ਘਾਤੇਤਾਯਂ વਾ ਘਾਤੇਤੁਂ, ਜਾਪੇਤਾਯਂ વਾ ਜਾਪੇਤੁਂ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਾਯਂ વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ । ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਡ੍ਡਕਰਣੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਸੋਹਂ ਨ ਲਭਾਮਿ – ‘ਮਾ ਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਡ੍ਡਕਰਣੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਥ 19, ਕਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਆਗਮੇਨ੍ਤੂ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ; ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਗવਾ ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਖਿਪਿਤਸਦ੍ਦੋ વਾ ਹੋਤਿ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤਸਦ੍ਦੋ વਾ। ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਰਞ੍ਞਤਰੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕੋ ਉਕ੍ਕਾਸਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਜਣ੍ਣੁਕੇਨ ਘਟ੍ਟੇਸਿ – ‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਹੋਤੁ, ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ; ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ, ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ, ਭੋ! ਅਦਣ੍ਡੇਨ વਤ ਕਿਰ, ਭੋ, ਅਸਤ੍ਥੇਨ ਏવਂ ਸੁવਿਨੀਤਾ ਪਰਿਸਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ! ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞਂ ਏવਂ ਸੁવਿਨੀਤਂ ਪਰਿਸਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ।
370. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto; pahomi ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ . Tassa mayhaṃ, bhante, aḍḍakaraṇe nisinnassa antarantarā kathaṃ opātenti. Sohaṃ na labhāmi – ‘mā me bhonto aḍḍakaraṇe nisinnassa antarantarā kathaṃ opātetha 20, kathāpariyosānaṃ me bhonto āgamentū’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, antarantarā kathaṃ opātenti. Idha panāhaṃ, bhante, bhikkhū passāmi; yasmiṃ samaye bhagavā anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti, neva tasmiṃ samaye bhagavato sāvakānaṃ khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Bhūtapubbaṃ, bhante, bhagavā anekasatāya parisāya dhammaṃ deseti. Tatraññataro bhagavato sāvako ukkāsi. Tamenaṃ aññataro sabrahmacārī jaṇṇukena ghaṭṭesi – ‘appasaddo āyasmā hotu, māyasmā saddamakāsi; satthā no bhagavā dhammaṃ desetī’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Adaṇḍena vata kira, bho, asatthena evaṃ suvinītā parisā bhavissatī’ti! Na kho panāhaṃ, bhante, ito bahiddhā aññaṃ evaṃ suvinītaṃ parisaṃ samanupassāmi. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
੩੭੧. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਖਤ੍ਤਿਯਪਣ੍ਡਿਤੇ ਨਿਪੁਣੇ ਕਤਪਰਪ੍ਪવਾਦੇ વਾਲવੇਧਿਰੂਪੇ। ਤੇ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ 21 ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਗਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ। ਤੇ ਸੁਣਨ੍ਤਿ – ‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਓਸਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਤੇ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ – ‘ਇਮਂ ਮਯਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ। ਏવਂ ਚੇ ਨੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸ ਮਯਂ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮ; ਏવਂ ਚੇਪਿ ਨੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਮਯਂ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਤੇ ਸੁਣਨ੍ਤਿ – ‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਓਸਟੋ’ਤਿ। ਤੇ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮਾਦਪੇਤਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ । ਤੇ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਮਾਦਪਿਤਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤਾ ਨ ਚੇવ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕੁਤੋ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ? ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ।
371. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, passāmi idhekacce khattiyapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe. Te bhindantā 22 maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti. Te pañhaṃ abhisaṅkharonti – ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma. Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma; evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti. Te yena bhagavā tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti . Te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti, kuto vādaṃ āropessanti? Aññadatthu bhagavato sāvakā sampajjanti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
੩੭੨. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਣ੍ਡਿਤੇ…ਪੇ॰… ਗਹਪਤਿਪਣ੍ਡਿਤੇ…ਪੇ॰… ਸਮਣਪਣ੍ਡਿਤੇ ਨਿਪੁਣੇ ਕਤਪਰਪ੍ਪવਾਦੇ વਾਲવੇਧਿਰੂਪੇ। ਤੇ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਗਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ। ਤੇ ਸੁਣਨ੍ਤਿ – ‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਓਸਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਤੇ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ – ‘ਇਮਂ ਮਯਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ। ਏવਂ ਚੇ ਨੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸ ਮਯਂ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮ; ਏવਂ ਚੇਪਿ ਨੋ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਮਯਂ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਤੇ ਸੁਣਨ੍ਤਿ – ‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ, ਭੋ, ਗੋਤਮੋ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਓਸਟੋ’ਤਿ। ਤੇ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮਾਦਪੇਤਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ। ਤੇ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸਮਾਦਪਿਤਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤਾ ਨ ਚੇવ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕੁਤੋ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ? ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਓਕਾਸਂ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ। ਤੇ ਭਗવਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ। ਤੇ ਤਥਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਮਾਨਾ ਏਕਾ વੂਪਕਟ੍ਠਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਆਤਾਪਿਨੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਮਨਂ વਤ, ਭੋ, ਅਨਸ੍ਸਾਮ; ਮਨਂ વਤ, ਭੋ, ਪਨਸ੍ਸਾਮ’। ਮਯਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸਮਣਾવ ਸਮਾਨਾ ਸਮਣਾਮ੍ਹਾਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਮ੍ਹਾ, ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾવ ਸਮਾਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਮ੍ਹਾਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਮ੍ਹਾ, ਅਨਰਹਨ੍ਤੋવ ਸਮਾਨਾ ਅਰਹਨ੍ਤਾਮ੍ਹਾਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਮ੍ਹਾ। ‘ਇਦਾਨਿ ਖੋਮ੍ਹ ਸਮਣਾ, ਇਦਾਨਿ ਖੋਮ੍ਹ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਇਦਾਨਿ ਖੋਮ੍ਹ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’ਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ।
372. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, passāmi idhekacce brāhmaṇapaṇḍite…pe… gahapatipaṇḍite…pe… samaṇapaṇḍite nipuṇe kataparappavāde vālavedhirūpe. Te bhindantā maññe caranti paññāgatena diṭṭhigatāni. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osarissatī’ti. Te pañhaṃ abhisaṅkharonti – ‘imaṃ mayaṃ pañhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitvā pucchissāma. Evaṃ ce no puṭṭho evaṃ byākarissati, evamassa mayaṃ vādaṃ āropessāma; evaṃ cepi no puṭṭho evaṃ byākarissati, evampissa mayaṃ vādaṃ āropessāmā’ti. Te suṇanti – ‘samaṇo khalu, bho, gotamo amukaṃ nāma gāmaṃ vā nigamaṃ vā osaṭo’ti. Te yena bhagavā tenupasaṅkamanti. Te bhagavā dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā na ceva bhagavantaṃ pañhaṃ pucchanti, kuto vādaṃ āropessanti? Aññadatthu bhagavantaṃyeva okāsaṃ yācanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Te bhagavā pabbājeti. Te tathāpabbajitā samānā ekā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Te evamāhaṃsu – ‘manaṃ vata, bho, anassāma; manaṃ vata, bho, panassāma’. Mayañhi pubbe assamaṇāva samānā samaṇāmhāti paṭijānimhā, abrāhmaṇāva samānā brāhmaṇāmhāti paṭijānimhā, anarahantova samānā arahantāmhāti paṭijānimhā. ‘Idāni khomha samaṇā, idāni khomha brāhmaṇā, idāni khomha arahanto’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
੩੭੩. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇ ਇਸਿਦਤ੍ਤਪੁਰਾਣਾ ਥਪਤਯੋ ਮਮਭਤ੍ਤਾ ਮਮਯਾਨਾ, ਅਹਂ ਨੇਸਂ ਜੀવਿਕਾਯ 23 ਦਾਤਾ, ਯਸਸ੍ਸ ਆਹਤ੍ਤਾ; ਅਥ ਚ ਪਨ ਨੋ ਤਥਾ ਮਯਿ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਭਗવਤਿ। ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੇਨਂ ਅਬ੍ਭੁਯ੍ਯਾਤੋ ਸਮਾਨੋ ਇਮੇ ਚ ਇਸਿਦਤ੍ਤਪੁਰਾਣਾ ਥਪਤਯੋ વੀਮਂਸਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਬਾਧੇ ਆવਸਥੇ વਾਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ। ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇ ਇਸਿਦਤ੍ਤਪੁਰਾਣਾ ਥਪਤਯੋ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ, ਯਤੋ ਅਹੋਸਿ ਭਗવਾ 24 ਤਤੋ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਮਂ ਪਾਦਤੋ ਕਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ, ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ, ਭੋ! ਇਮੇ ਇਸਿਦਤ੍ਤਪੁਰਾਣਾ ਥਪਤਯੋ ਮਮਭਤ੍ਤਾ ਮਮਯਾਨਾ, ਅਹਂ ਨੇਸਂ ਜੀવਿਕਾਯ ਦਾਤਾ, ਯਸਸ੍ਸ ਆਹਤ੍ਤਾ; ਅਥ ਚ ਪਨ ਨੋ ਤਥਾ ਮਯਿ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਭਗવਤਿ। ਅਦ੍ਧਾ ਇਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ વਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ।
373. ‘‘Puna caparāhaṃ, bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā, ahaṃ nesaṃ jīvikāya 25 dātā, yasassa āhattā; atha ca pana no tathā mayi nipaccakāraṃ karonti yathā bhagavati. Bhūtapubbāhaṃ, bhante, senaṃ abbhuyyāto samāno ime ca isidattapurāṇā thapatayo vīmaṃsamāno aññatarasmiṃ sambādhe āvasathe vāsaṃ upagacchiṃ. Atha kho, bhante, ime isidattapurāṇā thapatayo bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya vītināmetvā, yato ahosi bhagavā 26 tato sīsaṃ katvā maṃ pādato karitvā nipajjiṃsu. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Ime isidattapurāṇā thapatayo mamabhattā mamayānā, ahaṃ nesaṃ jīvikāya dātā, yasassa āhattā; atha ca pana no tathā mayi nipaccakāraṃ karonti yathā bhagavati. Addhā ime āyasmanto tassa bhagavato sāsane uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānantī’ti. Ayampi kho me, bhante, bhagavati dhammanvayo hoti – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’ti.
੩੭੪. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ; ਭਗવਾਪਿ ਕੋਸਲੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਕੋਸਲੋ; ਭਗવਾਪਿ ਆਸੀਤਿਕੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਆਸੀਤਿਕੋ। ਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹਮ੍ਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਭਗવਾਪਿ ਕੋਸਲੋ ਅਹਮ੍ਪਿ ਕੋਸਲੋ, ਭਗવਾਪਿ ਆਸੀਤਿਕੋ ਅਹਮ੍ਪਿ ਆਸੀਤਿਕੋ; ਇਮਿਨਾવਾਰਹਾਮੇવਾਹਂ 27, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ, ਮਿਤ੍ਤੂਪਹਾਰਂ ਉਪਦਂਸੇਤੁਂ। ਹਨ੍ਦ, ਚ ਦਾਨਿ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਾਮ; ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਮਯਂ ਬਹੁਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਤ੍વਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਾਨਿ ਭਾਸਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਾਨਿ; ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਾਨਿ; ਧਾਰੇਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਾਨਿ। ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਾਨਿ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਾਨੀ’’ਤਿ।
374. ‘‘Puna caparaṃ, bhante, bhagavāpi khattiyo, ahampi khattiyo; bhagavāpi kosalo, ahampi kosalo; bhagavāpi āsītiko, ahampi āsītiko. Yampi, bhante, bhagavāpi khattiyo ahampi khattiyo, bhagavāpi kosalo ahampi kosalo, bhagavāpi āsītiko ahampi āsītiko; imināvārahāmevāhaṃ 28, bhante, bhagavati paramanipaccakāraṃ kātuṃ, mittūpahāraṃ upadaṃsetuṃ. Handa, ca dāni mayaṃ, bhante, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, mahārāja, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā acirapakkantassa rañño pasenadissa kosalassa bhikkhū āmantesi – ‘‘eso, bhikkhave, rājā pasenadi kosalo dhammacetiyāni bhāsitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto. Uggaṇhatha, bhikkhave, dhammacetiyāni; pariyāpuṇātha, bhikkhave , dhammacetiyāni; dhāretha, bhikkhave, dhammacetiyāni. Atthasaṃhitāni, bhikkhave, dhammacetiyāni ādibrahmacariyakānī’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨવਮਂ।
Dhammacetiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੯. ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā
