Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā)

    ੯. ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

    9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā

    ੩੬੪. ਮੇਦવਣ੍ਣਾ ਉਲ਼ੁਪવਣ੍ਣਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਸਾਣਾ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਮੇਦਾਲ਼ੁਪਨ੍ਤਿ ਗਾਮਸ੍ਸ ਸਮਞ੍ਞਾ ਜਾਤਾ। ਉਲ਼ੁਪવਣ੍ਣਾਤਿ ਚਨ੍ਦਸਮਾਨવਣ੍ਣਤਾਯ ਮੇਦਪਾਸਾਣਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕੇਚਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਮੇਦવਣ੍ਣਾ ਪਾਸਾਣਾ ਕਿਰੇਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਸ। ਕਥਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਸੋਕવਿਨੋਦਨਧਮ੍ਮਕਥਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ।

    364. Medavaṇṇā uḷupavaṇṇā ca tattha tattha pāsāṇā ussannā ahesunti medāḷupanti gāmassa samaññā jātā. Uḷupavaṇṇāti candasamānavaṇṇatāya medapāsāṇā vuttāti keci. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘medavaṇṇā pāsāṇā kirettha ussannā ahesu’’nti idaṃ vuttaṃ. Assāti senāpatissa. Kathāsamuṭṭhāpanatthanti mallikāya sokavinodanadhammakathāsamuṭṭhāpanatthaṃ.

    ਰਞ੍ਞਾਤਿ ਪਸੇਨਦੀਕੋਸਲਰਞ੍ਞਾ। ਮਹਚ੍ਚਾਤਿ ਮਹਤਿਯਾ। ਪਦવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਚੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਸਾਦਮਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਸਾਦਿਕਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਹ ਰਞ੍ਜਨਕਾਨੀ’’ਤਿ। ਯਾਨਿ ਪਨ ਪਾਸਾਦਿਕਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਪਾਸਾਦਿਕਾਨੀਤਿ વਾ ਸਦ੍ਦਹਨਸਹਿਤਾਨਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਸਾਦਜਨਕਾਨੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਪ੍ਪਾਬਾਧ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦੀਸੁ વਿਯ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਅਭਾવਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਾਨੀ’’ਤਿ। ਅਨਿਯਮਤ੍ਥવਾਚੀ ਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਮਾਕਾਰવਾਚਕੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਯਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਯਾਦਿਸੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੪੭ ਆਦਯੋ) ‘‘ਯਸ੍ਸ ਖੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਯਾਦਿਸਸ੍ਸ ਖੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ।

    Raññāti pasenadīkosalaraññā. Mahaccāti mahatiyā. Padavipallāsena cetaṃ vuttaṃ. Pasādamarahantīti pāsādikāni. Tenāha ‘‘saha rañjanakānī’’ti. Yāni pana pāsādikāni, tāni passituṃ yuttāni. Pāsādikānīti vā saddahanasahitāni. Tenāha ‘‘pasādajanakānī’’ti. ‘‘Appābādha’’nti ādīsu viya appasaddo abhāvatthoti āha ‘‘nissaddānī’’ti. Aniyamatthavācī ya-saddo aniyamākāravācakopi hotīti ‘‘yatthā’’ti padassa ‘‘yādisesū’’tiādimāha. Tathā hi aṅgulimālasutte (ma. ni. aṭṭha. 2.347 ādayo) ‘‘yassa kho’’ti padassa ‘‘yādisassa kho’’ti attho vutto.

    ੩੬੬. ਪਟਿਚ੍ਛਦਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ। ਰਾਜਕਕੁਧਭਣ੍ਡਾਨੀਤਿ ਰਾਜਭਣ੍ਡਭੂਤਾਨਿ। ਰਹਾਯਤੀਤਿ ਰਹੋ ਕਰੋਤਿ, ਮਂ ਅਜ੍ਝੇਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    366.Paṭicchadanti paṭicchādakaṃ. Rājakakudhabhaṇḍānīti rājabhaṇḍabhūtāni. Rahāyatīti raho karoti, maṃ ajjhesatīti attho.

    ੩੬੭. ਯਥਾਸਭਾવਤੋ ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਾਰੇਤਿ ਅવਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ, ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਅਨੁਨਯੋਤਿ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨਕੋ। ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਹਿ ਅਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨੁਮਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੁਮਾਨਂ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ। ਆਪਾਣਕੋਟਿਕਨ੍ਤਿ ਯਾવ ਪਾਣਕੋਟਿ, ਤਾવ ਜੀવਿਤਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਨ੍વਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਨੁਮਾਨਂ। ਏવਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਧ ਪਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ।

    367. Yathāsabhāvato ñeyyaṃ dhāreti avadhāretīti dhammo, ñāṇanti āha ‘‘paccakkhañāṇasaṅkhātassa dhammassā’’ti. Anunayoti anugacchanako. Diṭṭhena hi adiṭṭhassa anumānaṃ. Tenāha ‘‘anumānaṃ anubuddhī’’ti. Āpāṇakoṭikanti yāva pāṇakoṭi, tāva jīvitapariyosānaṃ. Etanti dhammanvayasaṅkhātaṃ anumānaṃ. Evanti ‘‘idha panāha’’nti vuttappakārena.

    ੩੬੯. ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇ વਿਯਾਤਿ ਅਪਾਸਾਦਿਕਤਾਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇ વਿਯ। ਕੁਲਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਰੋਗੋ ਕੁਲਰੋਗੋ। ਉਲ਼ਾਰਨ੍ਤਿ ਸਾਨੁਭਾવਂ। ਯੋ ਹਿ ਆਨੁਭਾવਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ‘‘ਮਹੇਸਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯਂ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਫਲਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ।

    369.Cakkhuṃ abandhante viyāti apāsādikatāya passantānaṃ cakkhuṃ attani abandhante viya. Kulasantānānubandho rogo kularogo. Uḷāranti sānubhāvaṃ. Yo hi ānubhāvasampanno, taṃ ‘‘mahesakkha’’nti vadanti. Arahattaṃ gaṇhantoti ukkaṭṭhaniddesoyaṃ, heṭṭhimaphalāni gaṇhantopi.

    ੩੭੩. ਜੀવਿਕਾ ਜੀવਿਤવੁਤ੍ਤਿ

    373. Jīvikā jīvitavutti.

    ੩੭੪. ਧਮ੍ਮਂ ਚੇਤੇਤਿ ਸਂવੇਦੇਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਾਨਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੂਜਾવਚਨਾਨਿ। ਨਨੁ ਚੇਤਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਸਙ੍ਘਗੁਣਦੀਪਨਾਨਿਪਿ ਸਨ੍ਤਿ? ਕਥਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਾਨੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰવਚਨਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੀਸੁ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਮੂਲਕਾਨਿ ਸੇਸਰਤਨਾਨਿ ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਤੋ। ਕੋਸਲਰਞ੍ਞਾ ਚੇਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਗਾਰવੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਗਾਰવਂ ਪવੇਦਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਗવਤਿ ਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰੇ ਕਤੇ ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਕਤੋવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਸਾਦਪੁਬ੍ਬਿਕਾ ਸਾਸਨੇ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਾਨੀਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਦਿਭੂਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।

    374. Dhammaṃ ceteti saṃvedeti etehīti dhammacetiyāni, dhammassa pūjāvacanāni. Nanu cetāni buddhasaṅghaguṇadīpanānipi santi? Kathaṃ ‘‘dhammacetiyānīti dhammassa cittīkāravacanānī’’ti vuttanti āha ‘‘tīsu hī’’tiādi. Tattha yasmā buddharatanamūlakāni sesaratanāni tassa vasena laddhabbato. Kosalaraññā cettha buddhagāravena dhammasaṅghagāravaṃ paveditaṃ, tasmā ‘‘bhagavati cittīkāre kate dhammopi katova hotī’’ti vuttaṃ. Yasmā ca ratanattayapasādapubbikā sāsane sammāpaṭipatti, tasmā vuttaṃ – ‘‘ādibrahmacariyakānīti maggabrahmacariyassa ādibhūtānī’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।

    Dhammacetiyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੯. ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Dhammacetiyasuttaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਧਮ੍ਮਚੇਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dhammacetiyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact