| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
७. धम्मदेसनासिक्खापदं
7. Dhammadesanāsikkhāpadaṃ
६०. सत्तमे महाद्वारेति बहि ठिते महाद्वारे। आगम्म, पविसित्वा वा वसनट्ठानत्ता ओवरको आवसथो नामाति आह ‘‘ओवरकद्वारे’’ति। सुनिग्गतेनाति सुट्ठु बहि निक्खमित्वा गतेन सद्देन। ‘‘अञ्ञातु’’न्ति पदस्स ‘‘न ञातु’’न्ति अत्थं पटिक्खिपन्तो आह ‘‘आजानितु’’न्ति। इमिना नकारविकारो अइति निपातो न होति, आइति उपसग्गोति पन दस्सेति। ‘‘विञ्ञुना पुरिसेना’’ति एत्तकमेव अवत्वा ‘‘पुरिसविग्गहेना’’ति वदन्तो मनुस्सपुरिसविग्गहं गहेत्वा ठितेन यक्खेन पेतेन तिरच्छानगतेन सद्धिं ठिताय मातुगामस्स देसेतुं न वट्टतीति दस्सेति। न यक्खेनाति यक्खेन सद्धिं ठिताय मातुगामस्स देसेतुं न वट्टतीति योजना। एस नयो ‘‘न पेतेन, न तिरच्छानगतेना’’ति एत्थापि।
60. Sattame mahādvāreti bahi ṭhite mahādvāre. Āgamma, pavisitvā vā vasanaṭṭhānattā ovarako āvasatho nāmāti āha ‘‘ovarakadvāre’’ti. Suniggatenāti suṭṭhu bahi nikkhamitvā gatena saddena. ‘‘Aññātu’’nti padassa ‘‘na ñātu’’nti atthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘ājānitu’’nti. Iminā nakāravikāro aiti nipāto na hoti, āiti upasaggoti pana dasseti. ‘‘Viññunā purisenā’’ti ettakameva avatvā ‘‘purisaviggahenā’’ti vadanto manussapurisaviggahaṃ gahetvā ṭhitena yakkhena petena tiracchānagatena saddhiṃ ṭhitāya mātugāmassa desetuṃ na vaṭṭatīti dasseti. Na yakkhenāti yakkhena saddhiṃ ṭhitāya mātugāmassa desetuṃ na vaṭṭatīti yojanā. Esa nayo ‘‘na petena, na tiracchānagatenā’’ti etthāpi.
६६. छप्पञ्चवाचाहीति एत्थ ‘‘पञ्चा’’ति वाचासिलिट्ठवसेन वुत्तं कस्सचि पयोजनस्साभावा। तत्थाति ‘‘छप्पञ्चवाचाही’’ति पदे। एको गाथापादो एका वाचाति वदन्तो चुण्णिये विभत्यन्तं एकं पदं एका वाचा नामाति दस्सेति, अत्थजोतकपदं वा वाक्यपदं वा न गहेतब्बं। ‘‘एकं पदं पाळितो, पञ्च अट्ठकथातो’’ति इमिना ‘‘द्वे पदानि पाळितो, चत्तारि अट्ठकथातो’’तिआदिनयोपि गहेतब्बो। छपदानतिक्कमोयेव हि पमाणं। तस्मिन्ति एत्थ सति विभत्तिविपल्लासे लिङ्गस्सापि विपल्लासो होति ‘‘तस्मि’’न्ति पुल्लिङ्गेन वुत्तत्ता। सति च विभत्तिविपल्लासे ‘‘तस्सा’’ति इत्थिलिङ्गभावेन पवत्ता। ‘‘मातुगामस्सा’’ति नियतपुल्लिङ्गापेक्खनस्स असम्भवतो अत्थवसेन ‘‘एकिस्सा’’ति इत्थिलिङ्गभावेन वुत्तं। इमिना भेदलिङ्गनिस्सितो विसेसनविसेस्योपि अत्थीति दस्सेति। तुम्हाकन्ति निद्धारणसमुदायो। ‘‘सुणाथा’’ति अवत्वा आभोगोपि वट्टतीति आह ‘‘पठम’’न्तिआदि। पठमन्ति च पठममेव। तेन वुत्तं ‘‘न पच्छा’’ति। पुट्ठो हुत्वा भिक्खु कथेतीति योजनाति। सत्तमं।
66.Chappañcavācāhīti ettha ‘‘pañcā’’ti vācāsiliṭṭhavasena vuttaṃ kassaci payojanassābhāvā. Tatthāti ‘‘chappañcavācāhī’’ti pade. Eko gāthāpādo ekā vācāti vadanto cuṇṇiye vibhatyantaṃ ekaṃ padaṃ ekā vācā nāmāti dasseti, atthajotakapadaṃ vā vākyapadaṃ vā na gahetabbaṃ. ‘‘Ekaṃ padaṃ pāḷito, pañca aṭṭhakathāto’’ti iminā ‘‘dve padāni pāḷito, cattāri aṭṭhakathāto’’tiādinayopi gahetabbo. Chapadānatikkamoyeva hi pamāṇaṃ. Tasminti ettha sati vibhattivipallāse liṅgassāpi vipallāso hoti ‘‘tasmi’’nti pulliṅgena vuttattā. Sati ca vibhattivipallāse ‘‘tassā’’ti itthiliṅgabhāvena pavattā. ‘‘Mātugāmassā’’ti niyatapulliṅgāpekkhanassa asambhavato atthavasena ‘‘ekissā’’ti itthiliṅgabhāvena vuttaṃ. Iminā bhedaliṅganissito visesanavisesyopi atthīti dasseti. Tumhākanti niddhāraṇasamudāyo. ‘‘Suṇāthā’’ti avatvā ābhogopi vaṭṭatīti āha ‘‘paṭhama’’ntiādi. Paṭhamanti ca paṭhamameva. Tena vuttaṃ ‘‘na pacchā’’ti. Puṭṭho hutvā bhikkhu kathetīti yojanāti. Sattamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / १. मुसावादवग्गो • 1. Musāvādavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ७. धम्मदेसनासिक्खापदवण्णना • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ७. धम्मदेसनासिक्खापदवण्णना • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ७. धम्मदेसनासिक्खापदवण्णना • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ७. धम्मदेसनासिक्खापदवण्णना • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
