| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทํ
7. Dhammadesanāsikkhāpadaṃ
๖๐. สตฺตเม มหาทฺวาเรติ พหิ ฐิเต มหาทฺวาเรฯ อาคมฺม, ปวิสิตฺวา วา วสนฎฺฐานตฺตา โอวรโก อาวสโถ นามาติ อาห ‘‘โอวรกทฺวาเร’’ติฯ สุนิคฺคเตนาติ สุฎฺฐุ พหิ นิกฺขมิตฺวา คเตน สเทฺทนฯ ‘‘อญฺญาตุ’’นฺติ ปทสฺส ‘‘น ญาตุ’’นฺติ อตฺถํ ปฎิกฺขิปโนฺต อาห ‘‘อาชานิตุ’’นฺติฯ อิมินา นการวิกาโร ออิติ นิปาโต น โหติ, อาอิติ อุปสโคฺคติ ปน ทเสฺสติฯ ‘‘วิญฺญุนา ปุริเสนา’’ติ เอตฺตกเมว อวตฺวา ‘‘ปุริสวิคฺคเหนา’’ติ วทโนฺต มนุสฺสปุริสวิคฺคหํ คเหตฺวา ฐิเตน ยเกฺขน เปเตน ติรจฺฉานคเตน สทฺธิํ ฐิตาย มาตุคามสฺส เทเสตุํ น วฎฺฎตีติ ทเสฺสติฯ น ยเกฺขนาติ ยเกฺขน สทฺธิํ ฐิตาย มาตุคามสฺส เทเสตุํ น วฎฺฎตีติ โยชนาฯ เอส นโย ‘‘น เปเตน, น ติรจฺฉานคเตนา’’ติ เอตฺถาปิฯ
60. Sattame mahādvāreti bahi ṭhite mahādvāre. Āgamma, pavisitvā vā vasanaṭṭhānattā ovarako āvasatho nāmāti āha ‘‘ovarakadvāre’’ti. Suniggatenāti suṭṭhu bahi nikkhamitvā gatena saddena. ‘‘Aññātu’’nti padassa ‘‘na ñātu’’nti atthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘ājānitu’’nti. Iminā nakāravikāro aiti nipāto na hoti, āiti upasaggoti pana dasseti. ‘‘Viññunā purisenā’’ti ettakameva avatvā ‘‘purisaviggahenā’’ti vadanto manussapurisaviggahaṃ gahetvā ṭhitena yakkhena petena tiracchānagatena saddhiṃ ṭhitāya mātugāmassa desetuṃ na vaṭṭatīti dasseti. Na yakkhenāti yakkhena saddhiṃ ṭhitāya mātugāmassa desetuṃ na vaṭṭatīti yojanā. Esa nayo ‘‘na petena, na tiracchānagatenā’’ti etthāpi.
๖๖. ฉปฺปญฺจวาจาหีติ เอตฺถ ‘‘ปญฺจา’’ติ วาจาสิลิฎฺฐวเสน วุตฺตํ กสฺสจิ ปโยชนสฺสาภาวาฯ ตตฺถาติ ‘‘ฉปฺปญฺจวาจาหี’’ติ ปเทฯ เอโก คาถาปาโท เอกา วาจาติ วทโนฺต จุณฺณิเย วิภตฺยนฺตํ เอกํ ปทํ เอกา วาจา นามาติ ทเสฺสติ, อตฺถโชตกปทํ วา วากฺยปทํ วา น คเหตพฺพํฯ ‘‘เอกํ ปทํ ปาฬิโต, ปญฺจ อฎฺฐกถาโต’’ติ อิมินา ‘‘เทฺว ปทานิ ปาฬิโต, จตฺตาริ อฎฺฐกถาโต’’ติอาทินโยปิ คเหตโพฺพฯ ฉปทานติกฺกโมเยว หิ ปมาณํฯ ตสฺมินฺติ เอตฺถ สติ วิภตฺติวิปลฺลาเส ลิงฺคสฺสาปิ วิปลฺลาโส โหติ ‘‘ตสฺมิ’’นฺติ ปุลฺลิเงฺคน วุตฺตตฺตาฯ สติ จ วิภตฺติวิปลฺลาเส ‘‘ตสฺสา’’ติ อิตฺถิลิงฺคภาเวน ปวตฺตาฯ ‘‘มาตุคามสฺสา’’ติ นิยตปุลฺลิงฺคาเปกฺขนสฺส อสมฺภวโต อตฺถวเสน ‘‘เอกิสฺสา’’ติ อิตฺถิลิงฺคภาเวน วุตฺตํฯ อิมินา เภทลิงฺคนิสฺสิโต วิเสสนวิเสโสฺยปิ อตฺถีติ ทเสฺสติฯ ตุมฺหากนฺติ นิทฺธารณสมุทาโยฯ ‘‘สุณาถา’’ติ อวตฺวา อาโภโคปิ วฎฺฎตีติ อาห ‘‘ปฐม’’นฺติอาทิฯ ปฐมนฺติ จ ปฐมเมวฯ เตน วุตฺตํ ‘‘น ปจฺฉา’’ติฯ ปุโฎฺฐ หุตฺวา ภิกฺขุ กเถตีติ โยชนาติฯ สตฺตมํฯ
66.Chappañcavācāhīti ettha ‘‘pañcā’’ti vācāsiliṭṭhavasena vuttaṃ kassaci payojanassābhāvā. Tatthāti ‘‘chappañcavācāhī’’ti pade. Eko gāthāpādo ekā vācāti vadanto cuṇṇiye vibhatyantaṃ ekaṃ padaṃ ekā vācā nāmāti dasseti, atthajotakapadaṃ vā vākyapadaṃ vā na gahetabbaṃ. ‘‘Ekaṃ padaṃ pāḷito, pañca aṭṭhakathāto’’ti iminā ‘‘dve padāni pāḷito, cattāri aṭṭhakathāto’’tiādinayopi gahetabbo. Chapadānatikkamoyeva hi pamāṇaṃ. Tasminti ettha sati vibhattivipallāse liṅgassāpi vipallāso hoti ‘‘tasmi’’nti pulliṅgena vuttattā. Sati ca vibhattivipallāse ‘‘tassā’’ti itthiliṅgabhāvena pavattā. ‘‘Mātugāmassā’’ti niyatapulliṅgāpekkhanassa asambhavato atthavasena ‘‘ekissā’’ti itthiliṅgabhāvena vuttaṃ. Iminā bhedaliṅganissito visesanavisesyopi atthīti dasseti. Tumhākanti niddhāraṇasamudāyo. ‘‘Suṇāthā’’ti avatvā ābhogopi vaṭṭatīti āha ‘‘paṭhama’’ntiādi. Paṭhamanti ca paṭhamameva. Tena vuttaṃ ‘‘na pacchā’’ti. Puṭṭho hutvā bhikkhu kathetīti yojanāti. Sattamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๑. มุสาวาทวโคฺค • 1. Musāvādavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
