| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
๖๐-๖๔. สตฺตเม ฆรํ นยตีติ ฆรณี, ฆรนายิกาฯ เตนาห ‘‘ฆรสามินี’’ติฯ สุณฺหาติ สุณิสาฯ น ยเกฺขนาติอาทีนํ ‘‘อญฺญตฺรา’’ติ อิมินา สมฺพโนฺธฯ ปุริสวิคฺคหํ คเหตฺวา ฐิเตน ยเกฺขน วา เปเตน วา ติรจฺฉาเนน วา สทฺธิํ ฐิตายปิ เทเสตุํ น วฎฺฎติฯ อกฺขราย เทเสตีติ เอตฺถ ‘‘ฉปฺปญฺจวาจโต อุตฺตริ ‘อิมํ ปทํ ภาสิสฺสามี’ติ เอกมฺปิ อกฺขรํ วตฺวา ติฎฺฐติ, อาปตฺติเยวา’’ติ วทนฺติฯ
60-64. Sattame gharaṃ nayatīti gharaṇī, gharanāyikā. Tenāha ‘‘gharasāminī’’ti. Suṇhāti suṇisā. Na yakkhenātiādīnaṃ ‘‘aññatrā’’ti iminā sambandho. Purisaviggahaṃ gahetvā ṭhitena yakkhena vā petena vā tiracchānena vā saddhiṃ ṭhitāyapi desetuṃ na vaṭṭati. Akkharāya desetīti ettha ‘‘chappañcavācato uttari ‘imaṃ padaṃ bhāsissāmī’ti ekampi akkharaṃ vatvā tiṭṭhati, āpattiyevā’’ti vadanti.
๖๖. ‘‘เอโก คาถาปาโทติ อิทํ คาถาพนฺธเมว สนฺธาย วุตฺตํ, อญฺญตฺถ ปน วิภตฺติอนฺตปทเมว คเหตพฺพ’’นฺติ วทนฺติฯ ‘‘อฎฺฐกถํ ธมฺมปทํ ชาตกาทิวตฺถุํ วาติ อิมินาปิ โปราณํ สงฺคีติอารุฬฺหเมว อฎฺฐกถาทิ วุตฺต’’นฺติ วทนฺติฯ อฎฺฐกถาทิปาฐํ ฐเปตฺวา ทมิฬาทิภาสนฺตเรน ยถารุจิ กเถตุํ วฎฺฎติฯ ปทโสธเมฺม วุตฺตปฺปเภโทติ อิมินา อญฺญตฺถ อนาปตฺตีติ ทีเปติฯ อุฎฺฐหิตฺวา ปุน นิสีทิตฺวาติ อิริยาปถปริวตฺตนนเยน นานาอิริยาปเถนปิ อนาปตฺตีติ ทีเปติฯ สพฺพํ เจปิ ทีฆนิกายํ กเถตีติ ยาว น นิฎฺฐาติ, ตาว ปุนทิวเสปิ กเถติฯ
66.‘‘Eko gāthāpādoti idaṃ gāthābandhameva sandhāya vuttaṃ, aññattha pana vibhattiantapadameva gahetabba’’nti vadanti. ‘‘Aṭṭhakathaṃ dhammapadaṃ jātakādivatthuṃ vāti imināpi porāṇaṃ saṅgītiāruḷhameva aṭṭhakathādi vutta’’nti vadanti. Aṭṭhakathādipāṭhaṃ ṭhapetvā damiḷādibhāsantarena yathāruci kathetuṃ vaṭṭati. Padasodhamme vuttappabhedoti iminā aññattha anāpattīti dīpeti. Uṭṭhahitvā puna nisīditvāti iriyāpathaparivattananayena nānāiriyāpathenapi anāpattīti dīpeti. Sabbaṃ cepi dīghanikāyaṃ kathetīti yāva na niṭṭhāti, tāva punadivasepi katheti.
ทุติยสฺส วิญฺญูปุริสสฺส อคฺคหณํ อกิริยาฯ มาตุคาเมน สทฺธิํ ฐิตสฺส จ วิญฺญูปุริสสฺส จ อุปจาโร อนิยเตสุ วุตฺตนเยเนว คเหตโพฺพฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ วุตฺตลกฺขณสฺส ธมฺมสฺส ฉนฺนํ วาจานํ อุปริ เทสนา, วุตฺตลกฺขโณ มาตุคาโม, อิริยาปถปอวตฺตนาภาโว, วิญฺญูปุริสาภาโว, อปญฺหวิสฺสชฺชนาติ อิมานิ ปเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ
Dutiyassa viññūpurisassa aggahaṇaṃ akiriyā. Mātugāmena saddhiṃ ṭhitassa ca viññūpurisassa ca upacāro aniyatesu vuttanayeneva gahetabbo. Sesaṃ uttānameva. Vuttalakkhaṇassa dhammassa channaṃ vācānaṃ upari desanā, vuttalakkhaṇo mātugāmo, iriyāpathapaavattanābhāvo, viññūpurisābhāvo, apañhavissajjanāti imāni panettha pañca aṅgāni.
ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๑. มุสาวาทวโคฺค • 1. Musāvādavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทวณฺณนา • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๗. ธมฺมเทสนาสิกฺขาปทํ • 7. Dhammadesanāsikkhāpadaṃ
