| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៧. ធម្មទេសនាសិក្ខាបទវណ្ណនា
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ឆប្បញ្ចវាចាហីតិ ឆហិ បញ្ចហិ វាចាហិ។ វាចាបរិច្ឆេទោ បនេត្ថ កថំ វេទិតព្ពោតិ អាហ ‘‘ឧត្តរិ ឆប្បញ្ចវាចាហី’’តិអាទិ។ សព្ពត្ថាតិ សុត្តេ, អដ្ឋកថាយញ្ច។ សចេ អដ្ឋកថំ, ធម្មបទំ, ជាតកាទិវត្ថុំ វា កថេតុកាមោ ហោតិ, ឆប្បទមត្តមេវ កថេតុំ វដ្ដតិ។ បាឡិយា សទ្ធិំ កថេន្តេន ឯកំ បទំ បាឡិតោ, បញ្ច អដ្ឋកថាតោតិ ឯវំ ឆ បទានិ អនតិក្កមិត្វាវ កថេតព្ពោ។ បុរិសេនាតិ មនុស្សបុរិសេន។ តេនាហ ‘‘មនុស្សវិគ្គហំ គហេត្វា បនា’’តិអាទិ។
Chappañcavācāhīti chahi pañcahi vācāhi. Vācāparicchedo panettha kathaṃ veditabboti āha ‘‘uttari chappañcavācāhī’’tiādi. Sabbatthāti sutte, aṭṭhakathāyañca. Sace aṭṭhakathaṃ, dhammapadaṃ, jātakādivatthuṃ vā kathetukāmo hoti, chappadamattameva kathetuṃ vaṭṭati. Pāḷiyā saddhiṃ kathentena ekaṃ padaṃ pāḷito, pañca aṭṭhakathātoti evaṃ cha padāni anatikkamitvāva kathetabbo. Purisenāti manussapurisena. Tenāha ‘‘manussaviggahaṃ gahetvā panā’’tiādi.
តិកបាចិត្តិយន្តិ មាតុគាមេ មាតុគាមសញ្ញិវេមតិកអមាតុគាមសញ្ញីនំ វសេន តីណិ បាចិត្តិយានិ។ អញ្ញស្ស វា មាតុគាមស្សាតិ ឯកស្ស មាតុគាមស្ស ទេសេត្វា និសិន្នេ បុន អាគតស្ស អញ្ញស្ស មាតុគាមស្ស, ឯវំ បន ឯកាសនេ និសិន្នេន មាតុគាមសតស្សាបិ ទេសេតុំ វដ្ដតិ ។ ‘‘វិញ្ញុមនុស្សិត្ថិយា’’តិ វចនតោ អវិញ្ញិត្ថិយាបិ ទេសយតោ អនាបត្តិ។ ឥរិយាបថបរិវត្តាភាវោតិ អត្តនោ វា មាតុគាមស្ស វា ឥរិយាបថបរិវត្តាភាវោ។ កប្បិយការកស្សាភាវោតិ វិញ្ញុស្ស កប្បិយការកស្សាភាវោ, ទុតិយានិយតេ វុត្តលក្ខណស្ស មនុស្សស្ស អភាវោតិ វុត្តំ ហោតិ។ កិរិយាកិរិយន្តិ ឯត្ថ ឧត្តរិ ឆប្បញ្ចវាចាហិ ធម្មទេសនា កិរិយា, កប្បិយការកស្ស អគ្គហណំ អកិរិយាតិ ទដ្ឋព្ពំ។
Tikapācittiyanti mātugāme mātugāmasaññivematikaamātugāmasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Aññassa vā mātugāmassāti ekassa mātugāmassa desetvā nisinne puna āgatassa aññassa mātugāmassa, evaṃ pana ekāsane nisinnena mātugāmasatassāpi desetuṃ vaṭṭati . ‘‘Viññumanussitthiyā’’ti vacanato aviññitthiyāpi desayato anāpatti. Iriyāpathaparivattābhāvoti attano vā mātugāmassa vā iriyāpathaparivattābhāvo. Kappiyakārakassābhāvoti viññussa kappiyakārakassābhāvo, dutiyāniyate vuttalakkhaṇassa manussassa abhāvoti vuttaṃ hoti. Kiriyākiriyanti ettha uttari chappañcavācāhi dhammadesanā kiriyā, kappiyakārakassa aggahaṇaṃ akiriyāti daṭṭhabbaṃ.
ធម្មទេសនាសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
