| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
೭. ಧಮ್ಮದೇಸನಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ಛಪ್ಪಞ್ಚವಾಚಾಹೀತಿ ಛಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವಾಚಾಹಿ। ವಾಚಾಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪನೇತ್ಥ ಕಥಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಆಹ ‘‘ಉತ್ತರಿ ಛಪ್ಪಞ್ಚವಾಚಾಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸುತ್ತೇ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ। ಸಚೇ ಅಟ್ಠಕಥಂ, ಧಮ್ಮಪದಂ, ಜಾತಕಾದಿವತ್ಥುಂ ವಾ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಛಪ್ಪದಮತ್ತಮೇವ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಪಾಳಿಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥೇನ್ತೇನ ಏಕಂ ಪದಂ ಪಾಳಿತೋ, ಪಞ್ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾತೋತಿ ಏವಂ ಛ ಪದಾನಿ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾವ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ಪುರಿಸೇನಾತಿ ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।
Chappañcavācāhīti chahi pañcahi vācāhi. Vācāparicchedo panettha kathaṃ veditabboti āha ‘‘uttari chappañcavācāhī’’tiādi. Sabbatthāti sutte, aṭṭhakathāyañca. Sace aṭṭhakathaṃ, dhammapadaṃ, jātakādivatthuṃ vā kathetukāmo hoti, chappadamattameva kathetuṃ vaṭṭati. Pāḷiyā saddhiṃ kathentena ekaṃ padaṃ pāḷito, pañca aṭṭhakathātoti evaṃ cha padāni anatikkamitvāva kathetabbo. Purisenāti manussapurisena. Tenāha ‘‘manussaviggahaṃ gahetvā panā’’tiādi.
ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ಮಾತುಗಾಮೇ ಮಾತುಗಾಮಸಞ್ಞಿವೇಮತಿಕಅಮಾತುಗಾಮಸಞ್ಞೀನಂ ವಸೇನ ತೀಣಿ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಾನಿ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಾ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸಾತಿ ಏಕಸ್ಸ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ದೇಸೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇ ಪುನ ಆಗತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ, ಏವಂ ಪನ ಏಕಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಮಾತುಗಾಮಸತಸ್ಸಾಪಿ ದೇಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ । ‘‘ವಿಞ್ಞುಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಅವಿಞ್ಞಿತ್ಥಿಯಾಪಿ ದೇಸಯತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಇರಿಯಾಪಥಪರಿವತ್ತಾಭಾವೋತಿ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ವಾ ಇರಿಯಾಪಥಪರಿವತ್ತಾಭಾವೋ। ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕಸ್ಸಾಭಾವೋತಿ ವಿಞ್ಞುಸ್ಸ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕಸ್ಸಾಭಾವೋ, ದುತಿಯಾನಿಯತೇ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ಅಭಾವೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಿರಿಯಾಕಿರಿಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಉತ್ತರಿ ಛಪ್ಪಞ್ಚವಾಚಾಹಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಕಿರಿಯಾ, ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕಸ್ಸ ಅಗ್ಗಹಣಂ ಅಕಿರಿಯಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Tikapācittiyanti mātugāme mātugāmasaññivematikaamātugāmasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Aññassa vā mātugāmassāti ekassa mātugāmassa desetvā nisinne puna āgatassa aññassa mātugāmassa, evaṃ pana ekāsane nisinnena mātugāmasatassāpi desetuṃ vaṭṭati . ‘‘Viññumanussitthiyā’’ti vacanato aviññitthiyāpi desayato anāpatti. Iriyāpathaparivattābhāvoti attano vā mātugāmassa vā iriyāpathaparivattābhāvo. Kappiyakārakassābhāvoti viññussa kappiyakārakassābhāvo, dutiyāniyate vuttalakkhaṇassa manussassa abhāvoti vuttaṃ hoti. Kiriyākiriyanti ettha uttari chappañcavācāhi dhammadesanā kiriyā, kappiyakārakassa aggahaṇaṃ akiriyāti daṭṭhabbaṃ.
ಧಮ್ಮದೇಸನಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
