Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
7. ධම්මදෙසනාසික්ඛාපදවණ්ණනා
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ඡප්පඤ්චවාචාහීති ඡහි පඤ්චහි වාචාහි. වාචාපරිච්ඡෙදො පනෙත්ථ කථං වෙදිතබ්බොති ආහ ‘‘උත්තරි ඡප්පඤ්චවාචාහී’’තිආදි. සබ්බත්ථාති සුත්තෙ, අට්ඨකථායඤ්ච. සචෙ අට්ඨකථං, ධම්මපදං, ජාතකාදිවත්ථුං වා කථෙතුකාමො හොති, ඡප්පදමත්තමෙව කථෙතුං වට්ටති. පාළියා සද්ධිං කථෙන්තෙන එකං පදං පාළිතො, පඤ්ච අට්ඨකථාතොති එවං ඡ පදානි අනතික්කමිත්වාව කථෙතබ්බො. පුරිසෙනාති මනුස්සපුරිසෙන. තෙනාහ ‘‘මනුස්සවිග්ගහං ගහෙත්වා පනා’’තිආදි.
Chappañcavācāhīti chahi pañcahi vācāhi. Vācāparicchedo panettha kathaṃ veditabboti āha ‘‘uttari chappañcavācāhī’’tiādi. Sabbatthāti sutte, aṭṭhakathāyañca. Sace aṭṭhakathaṃ, dhammapadaṃ, jātakādivatthuṃ vā kathetukāmo hoti, chappadamattameva kathetuṃ vaṭṭati. Pāḷiyā saddhiṃ kathentena ekaṃ padaṃ pāḷito, pañca aṭṭhakathātoti evaṃ cha padāni anatikkamitvāva kathetabbo. Purisenāti manussapurisena. Tenāha ‘‘manussaviggahaṃ gahetvā panā’’tiādi.
තිකපාචිත්තියන්ති මාතුගාමෙ මාතුගාමසඤ්ඤිවෙමතිකඅමාතුගාමසඤ්ඤීනං වසෙන තීණි පාචිත්තියානි. අඤ්ඤස්ස වා මාතුගාමස්සාති එකස්ස මාතුගාමස්ස දෙසෙත්වා නිසින්නෙ පුන ආගතස්ස අඤ්ඤස්ස මාතුගාමස්ස, එවං පන එකාසනෙ නිසින්නෙන මාතුගාමසතස්සාපි දෙසෙතුං වට්ටති . ‘‘විඤ්ඤුමනුස්සිත්ථියා’’ති වචනතො අවිඤ්ඤිත්ථියාපි දෙසයතො අනාපත්ති. ඉරියාපථපරිවත්තාභාවොති අත්තනො වා මාතුගාමස්ස වා ඉරියාපථපරිවත්තාභාවො. කප්පියකාරකස්සාභාවොති විඤ්ඤුස්ස කප්පියකාරකස්සාභාවො, දුතියානියතෙ වුත්තලක්ඛණස්ස මනුස්සස්ස අභාවොති වුත්තං හොති. කිරියාකිරියන්ති එත්ථ උත්තරි ඡප්පඤ්චවාචාහි ධම්මදෙසනා කිරියා, කප්පියකාරකස්ස අග්ගහණං අකිරියාති දට්ඨබ්බං.
Tikapācittiyanti mātugāme mātugāmasaññivematikaamātugāmasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Aññassa vā mātugāmassāti ekassa mātugāmassa desetvā nisinne puna āgatassa aññassa mātugāmassa, evaṃ pana ekāsane nisinnena mātugāmasatassāpi desetuṃ vaṭṭati . ‘‘Viññumanussitthiyā’’ti vacanato aviññitthiyāpi desayato anāpatti. Iriyāpathaparivattābhāvoti attano vā mātugāmassa vā iriyāpathaparivattābhāvo. Kappiyakārakassābhāvoti viññussa kappiyakārakassābhāvo, dutiyāniyate vuttalakkhaṇassa manussassa abhāvoti vuttaṃ hoti. Kiriyākiriyanti ettha uttari chappañcavācāhi dhammadesanā kiriyā, kappiyakārakassa aggahaṇaṃ akiriyāti daṭṭhabbaṃ.
ධම්මදෙසනාසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.