| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
7. ධම්‌මදෙසනාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
60-64. සත්‌තමෙ ඝරං නයතීති ඝරණී, ඝරනායිකා. තෙනාහ ‘‘ඝරසාමිනී’’ති. සුණ්‌හාති සුණිසා. න යක්‌ඛෙනාතිආදීනං ‘‘අඤ්‌ඤත්‍රා’’ති ඉමිනා සම්‌බන්‌ධො. පුරිසවිග්‌ගහං ගහෙත්‌වා ඨිතෙන යක්‌ඛෙන වා පෙතෙන වා තිරච්‌ඡානෙන වා සද්‌ධිං ඨිතායපි දෙසෙතුං න වට්‌ටති. අක්‌ඛරාය දෙසෙතීති එත්‌ථ ‘‘ඡප්‌පඤ්‌චවාචතො උත්‌තරි ‘ඉමං පදං භාසිස්‌සාමී’ති එකම්‌පි අක්‌ඛරං වත්‌වා තිට්‌ඨති, ආපත්‌තියෙවා’’ති වදන්‌ති.
60-64. Sattame gharaṃ nayatīti gharaṇī, gharanāyikā. Tenāha ‘‘gharasāminī’’ti. Suṇhāti suṇisā. Na yakkhenātiādīnaṃ ‘‘aññatrā’’ti iminā sambandho. Purisaviggahaṃ gahetvā ṭhitena yakkhena vā petena vā tiracchānena vā saddhiṃ ṭhitāyapi desetuṃ na vaṭṭati. Akkharāya desetīti ettha ‘‘chappañcavācato uttari ‘imaṃ padaṃ bhāsissāmī’ti ekampi akkharaṃ vatvā tiṭṭhati, āpattiyevā’’ti vadanti.
66. ‘‘එකො ගාථාපාදොති ඉදං ගාථාබන්‌ධමෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං, අඤ්‌ඤත්‌ථ පන විභත්‌තිඅන්‌තපදමෙව ගහෙතබ්‌බ’’න්‌ති වදන්‌ති. ‘‘අට්‌ඨකථං ධම්‌මපදං ජාතකාදිවත්‌ථුං වාති ඉමිනාපි පොරාණං සඞ්‌ගීතිආරුළ්‌හමෙව අට්‌ඨකථාදි වුත්‌ත’’න්‌ති වදන්‌ති. අට්‌ඨකථාදිපාඨං ඨපෙත්‌වා දමිළාදිභාසන්‌තරෙන යථාරුචි කථෙතුං වට්‌ටති. පදසොධම්‌මෙ වුත්‌තප්‌පභෙදොති ඉමිනා අඤ්‌ඤත්‌ථ අනාපත්‌තීති දීපෙති. උට්‌ඨහිත්‌වා පුන නිසීදිත්‌වාති ඉරියාපථපරිවත්‌තනනයෙන නානාඉරියාපථෙනපි අනාපත්‌තීති දීපෙති. සබ්‌බං චෙපි දීඝනිකායං කථෙතීති යාව න නිට්‌ඨාති, තාව පුනදිවසෙපි කථෙති.
66.‘‘Eko gāthāpādoti idaṃ gāthābandhameva sandhāya vuttaṃ, aññattha pana vibhattiantapadameva gahetabba’’nti vadanti. ‘‘Aṭṭhakathaṃ dhammapadaṃ jātakādivatthuṃ vāti imināpi porāṇaṃ saṅgītiāruḷhameva aṭṭhakathādi vutta’’nti vadanti. Aṭṭhakathādipāṭhaṃ ṭhapetvā damiḷādibhāsantarena yathāruci kathetuṃ vaṭṭati. Padasodhamme vuttappabhedoti iminā aññattha anāpattīti dīpeti. Uṭṭhahitvā puna nisīditvāti iriyāpathaparivattananayena nānāiriyāpathenapi anāpattīti dīpeti. Sabbaṃ cepi dīghanikāyaṃ kathetīti yāva na niṭṭhāti, tāva punadivasepi katheti.
දුතියස්‌ස විඤ්‌ඤූපුරිසස්‌ස අග්‌ගහණං අකිරියා. මාතුගාමෙන සද්‌ධිං ඨිතස්‌ස ච විඤ්‌ඤූපුරිසස්‌ස ච උපචාරො අනියතෙසු වුත්‌තනයෙනෙව ගහෙතබ්‌බො. සෙසං උත්‌තානමෙව. වුත්‌තලක්‌ඛණස්‌ස ධම්‌මස්‌ස ඡන්‌නං වාචානං උපරි දෙසනා, වුත්‌තලක්‌ඛණො මාතුගාමො, ඉරියාපථපඅවත්‌තනාභාවො, විඤ්‌ඤූපුරිසාභාවො, අපඤ්‌හවිස්‌සජ්‌ජනාති ඉමානි පනෙත්‌ථ පඤ්‌ච අඞ්‌ගානි.
Dutiyassa viññūpurisassa aggahaṇaṃ akiriyā. Mātugāmena saddhiṃ ṭhitassa ca viññūpurisassa ca upacāro aniyatesu vuttanayeneva gahetabbo. Sesaṃ uttānameva. Vuttalakkhaṇassa dhammassa channaṃ vācānaṃ upari desanā, vuttalakkhaṇo mātugāmo, iriyāpathapaavattanābhāvo, viññūpurisābhāvo, apañhavissajjanāti imāni panettha pañca aṅgāni.
ධම්‌මදෙසනාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. මුසාවාදවග්‌ගො • 1. Musāvādavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 7. ධම්‌මදෙසනාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 7. ධම්‌මදෙසනාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 7. ධම්‌මදෙසනාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 7. ධම්‌මදෙසනාසික්‌ඛාපදං • 7. Dhammadesanāsikkhāpadaṃ
