| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi |
൧൦. ധമ്മദേസനായ അപ്പോസ്സുക്കപഞ്ഹോ
10. Dhammadesanāya appossukkapañho
൧൦. ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, തുമ്ഹേ ഭണഥ ‘തഥാഗതേന ചതൂഹി ച അസങ്ഖ്യേയ്യേഹി കപ്പാനം സതസഹസ്സേന ച ഏത്ഥന്തരേ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം പരിപാചിതം മഹതോ ജനകായസ്സ സമുദ്ധരണായാ’തി. പുന ച ‘സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തസ്സ അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായാ’തി.
10. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘tathāgatena catūhi ca asaṅkhyeyyehi kappānaṃ satasahassena ca etthantare sabbaññutañāṇaṃ paripācitaṃ mahato janakāyassa samuddharaṇāyā’ti. Puna ca ‘sabbaññutaṃ pattassa appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyā’ti.
‘‘യഥാ നാമ, ഭന്തേ നാഗസേന, ഇസ്സാസോ വാ ഇസ്സാസന്തേവാസീ വാ ബഹുകേ ദിവസേ സങ്ഗാമത്ഥായ ഉപാസനം സിക്ഖിത്വാ സമ്പത്തേ മഹായുദ്ധേ ഓസക്കേയ്യ, ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതേന ചതൂഹി ച അസങ്ഖ്യേയ്യേഹി കപ്പാനം സതസഹസ്സേന ച ഏത്ഥന്തരേ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം പരിപാചേത്വാ മഹതോ ജനകായസ്സ സമുദ്ധരണായ സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തേന ധമ്മദേസനായ ഓസക്കിതം.
‘‘Yathā nāma, bhante nāgasena, issāso vā issāsantevāsī vā bahuke divase saṅgāmatthāya upāsanaṃ sikkhitvā sampatte mahāyuddhe osakkeyya, evameva kho, bhante nāgasena, tathāgatena catūhi ca asaṅkhyeyyehi kappānaṃ satasahassena ca etthantare sabbaññutañāṇaṃ paripācetvā mahato janakāyassa samuddharaṇāya sabbaññutaṃ pattena dhammadesanāya osakkitaṃ.
‘‘യഥാ വാ പന, ഭന്തേ നാഗസേന, മല്ലോ വാ മല്ലന്തേവാസീ വാ ബഹുകേ ദിവസേ നിബ്ബുദ്ധം സിക്ഖിത്വാ സമ്പത്തേ മല്ലയുദ്ധേ ഓസക്കേയ്യ, ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതേന ചതൂഹി ച അസങ്ഖ്യേയ്യേഹി കപ്പാനം സതസഹസ്സേന ച ഏത്ഥന്തരേ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം പരിപാചേത്വാ മഹതോ ജനകായസ്സ സമുദ്ധരണായ സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തേന ധമ്മദേസനായ ഓസക്കിതം.
‘‘Yathā vā pana, bhante nāgasena, mallo vā mallantevāsī vā bahuke divase nibbuddhaṃ sikkhitvā sampatte mallayuddhe osakkeyya, evameva kho, bhante nāgasena, tathāgatena catūhi ca asaṅkhyeyyehi kappānaṃ satasahassena ca etthantare sabbaññutañāṇaṃ paripācetvā mahato janakāyassa samuddharaṇāya sabbaññutaṃ pattena dhammadesanāya osakkitaṃ.
‘‘കിം നു ഖോ, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതേന ഭയാ ഓസക്കിതം, ഉദാഹു അപാകടതായ ഓസക്കിതം, ഉദാഹു ദുബ്ബലതായ ഓസക്കിതം, ഉദാഹു അസബ്ബഞ്ഞുതായ ഓസക്കിതം, കിം തത്ഥ കാരണം, ഇങ്ഘ മേ ത്വം കാരണം ബ്രൂഹി കങ്ഖാവിതരണായ. യദി, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതേന ചതൂഹി ച അസങ്ഖ്യേയ്യേഹി കപ്പാനം സതസഹസ്സേന ച ഏത്ഥന്തരേ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം പരിപാചിതം മഹതോ ജനകായസ്സ സമുദ്ധരണായ, തേന ഹി ‘സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തസ്സ അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായാ’തി യം വചനം, തം മിച്ഛാ. യദി സബ്ബഞ്ഞുതം പത്തസ്സ അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി നോ ധമ്മദേസനായ, തേന ഹി ‘തഥാഗതേന ചതൂഹി ച അസങ്ഖ്യേയ്യേതി കപ്പാനം സതസഹസ്സേന ച ഏത്ഥന്തരേ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം പരിപാചിതം മഹതോ ജനകായസ്സ സമുദ്ധരണായാ’തി തമ്പി വചനം മിച്ഛാ. അയമ്പി ഉഭതോ കോടികോ പഞ്ഹോ ഗമ്ഭീരോ ദുന്നിബ്ബേഠോ തവാനുപ്പത്തോ, സോ തയാ നിബ്ബാഹിതബ്ബോ’’തി.
‘‘Kiṃ nu kho, bhante nāgasena, tathāgatena bhayā osakkitaṃ, udāhu apākaṭatāya osakkitaṃ, udāhu dubbalatāya osakkitaṃ, udāhu asabbaññutāya osakkitaṃ, kiṃ tattha kāraṇaṃ, iṅgha me tvaṃ kāraṇaṃ brūhi kaṅkhāvitaraṇāya. Yadi, bhante nāgasena, tathāgatena catūhi ca asaṅkhyeyyehi kappānaṃ satasahassena ca etthantare sabbaññutañāṇaṃ paripācitaṃ mahato janakāyassa samuddharaṇāya, tena hi ‘sabbaññutaṃ pattassa appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāyā’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi sabbaññutaṃ pattassa appossukkatāya cittaṃ nami no dhammadesanāya, tena hi ‘tathāgatena catūhi ca asaṅkhyeyyeti kappānaṃ satasahassena ca etthantare sabbaññutañāṇaṃ paripācitaṃ mahato janakāyassa samuddharaṇāyā’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho gambhīro dunnibbeṭho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘പരിപാചിതഞ്ച, മഹാരാജ, തഥാഗതേന ചതൂഹി ച അസങ്ഖ്യേയ്യേഹി കപ്പാനം സതസഹസ്സേന ച ഏത്ഥന്തരേ സബ്ബഞ്ഞുതഞാണം മഹതോ ജനകായസ്സ സമുദ്ധരണായ, പത്തസബ്ബഞ്ഞുതസ്സ ച അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായ. തഞ്ച പന ധമ്മസ്സ ഗമ്ഭീരനിപുണദുദ്ദസദുരനുബോധസുഖുമദുപ്പടിവേധതം സത്താനഞ്ച ആലയാരാമതം സക്കായദിട്ഠിയാ ദള്ഹസുഗ്ഗഹിതതഞ്ച ദിസ്വാ ‘കിം നു ഖോ, കഥം നു ഖോ’തി അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായ, സത്താനം പടിവേധചിന്തനമാനസം യേവേതം.
‘‘Paripācitañca, mahārāja, tathāgatena catūhi ca asaṅkhyeyyehi kappānaṃ satasahassena ca etthantare sabbaññutañāṇaṃ mahato janakāyassa samuddharaṇāya, pattasabbaññutassa ca appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāya. Tañca pana dhammassa gambhīranipuṇaduddasaduranubodhasukhumaduppaṭivedhataṃ sattānañca ālayārāmataṃ sakkāyadiṭṭhiyā daḷhasuggahitatañca disvā ‘kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’ti appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāya, sattānaṃ paṭivedhacintanamānasaṃ yevetaṃ.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, ഭിസക്കോ സല്ലകത്തോ അനേകബ്യാധിപരിപീളിതം നരം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവം ചിന്തയതി ‘കേന നു ഖോ ഉപക്കമേന കതമേന വാ ഭേസജ്ജേന ഇമസ്സ ബ്യാധി വൂപസമേയ്യാ’തി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതസ്സ സബ്ബകിലേസബ്യാധിപരിപീളിതം ജനം ധമ്മസ്സ ച ഗമ്ഭീരനിപുണദുദ്ദസദുരനുബോധസുഖുമദുപ്പടിവേധതം ദിസ്വാ ‘കിം നു ഖോ, കഥം നു ഖോ’തി അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായ, സത്താനം പടിവേധചിന്തനമാനസം യേവേതം.
‘‘Yathā, mahārāja, bhisakko sallakatto anekabyādhiparipīḷitaṃ naraṃ upasaṅkamitvā evaṃ cintayati ‘kena nu kho upakkamena katamena vā bhesajjena imassa byādhi vūpasameyyā’ti, evameva kho, mahārāja, tathāgatassa sabbakilesabyādhiparipīḷitaṃ janaṃ dhammassa ca gambhīranipuṇaduddasaduranubodhasukhumaduppaṭivedhataṃ disvā ‘kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’ti appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāya, sattānaṃ paṭivedhacintanamānasaṃ yevetaṃ.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ ദോവാരികഅനീകട്ഠപാരിസജ്ജനേഗമഭടബല 1 അമച്ചരാജഞ്ഞരാജൂപജീവിനേ ജനേ ദിസ്വാ ഏവം ചിത്തമുപ്പജ്ജേയ്യ ‘കിം നു ഖോ, കഥം നു ഖോ ഇമേ സങ്ഗണ്ഹിസ്സാമീ’തി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതസ്സ ധമ്മസ്സ ഗമ്ഭീരനിപുണദുദ്ദസദുരനുബോധസുഖുമദുപ്പടിവേധതം സത്താനഞ്ച ആലയാരാമതം സക്കായദിട്ഠിയാ ദള്ഹസുഗ്ഗഹിതതഞ്ച ദിസ്വാ ‘കിം നു ഖോ, കഥം നു ഖോ’തി അപ്പോസ്സുക്കതായ ചിത്തം നമി, നോ ധമ്മദേസനായ, സത്താനം പടിവേധചിന്തനമാനസം യേവേതം.
‘‘Yathā, mahārāja, rañño khattiyassa muddhāvasittassa dovārikaanīkaṭṭhapārisajjanegamabhaṭabala 2 amaccarājaññarājūpajīvine jane disvā evaṃ cittamuppajjeyya ‘kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho ime saṅgaṇhissāmī’ti, evameva kho, mahārāja, tathāgatassa dhammassa gambhīranipuṇaduddasaduranubodhasukhumaduppaṭivedhataṃ sattānañca ālayārāmataṃ sakkāyadiṭṭhiyā daḷhasuggahitatañca disvā ‘kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’ti appossukkatāya cittaṃ nami, no dhammadesanāya, sattānaṃ paṭivedhacintanamānasaṃ yevetaṃ.
‘‘അപി ച, മഹാരാജ, സബ്ബേസം തഥാഗതാനം ധമ്മതാ ഏസാ, യം ബ്രഹ്മുനാ ആയാചിതാ ധമ്മം ദേസേന്തി. തത്ഥ പന കിം കാരണം? യേ തേന സമയേന മനുസ്സാ താപസപരിബ്ബാജകാ സമണബ്രാഹ്മണാ, സബ്ബേതേ ബ്രഹ്മദേവതാ ഹോന്തി ബ്രഹ്മഗരുകാ ബ്രഹ്മപരായണാ, തസ്മാ തസ്സ ബലവതോ യസവതോ ഞാതസ്സ പഞ്ഞാതസ്സ ഉത്തരസ്സ അച്ചുഗ്ഗതസ്സ ഓനമനേന സദേവകോ ലോകോ ഓനമിസ്സതി ഓകപ്പേസ്സതി അധിമുച്ചിസ്സതീതി ഇമിനാ ച, മഹാരാജ, കാരണേന തഥാഗതാ ബ്രഹ്മുനാ ആയാചിതാ ധമ്മം ദേസേന്തി.
‘‘Api ca, mahārāja, sabbesaṃ tathāgatānaṃ dhammatā esā, yaṃ brahmunā āyācitā dhammaṃ desenti. Tattha pana kiṃ kāraṇaṃ? Ye tena samayena manussā tāpasaparibbājakā samaṇabrāhmaṇā, sabbete brahmadevatā honti brahmagarukā brahmaparāyaṇā, tasmā tassa balavato yasavato ñātassa paññātassa uttarassa accuggatassa onamanena sadevako loko onamissati okappessati adhimuccissatīti iminā ca, mahārāja, kāraṇena tathāgatā brahmunā āyācitā dhammaṃ desenti.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, കോചി രാജാ വാ രാജമഹാമത്തോ വാ യസ്സ ഓനമതി അപചിതിം കരോതി, ബലവതരസ്സ തസ്സ ഓനമനേന അവസേസാ ജനതാ ഓനമതി അപചിതിം കരോതി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, ബ്രഹ്മേ ഓനമിതേ തഥാഗതാനം സദേവകോ ലോകോ ഓനമിസ്സതി, പൂജിതപൂജകോ മഹാരാജ, ലോകോ, തസ്മാ സോ ബ്രഹ്മാ സബ്ബേസം തഥാഗതാനം ആയാചതി ധമ്മദേസനായ, തേന ച കാരണേന തഥാഗതാ ബ്രഹ്മുനാ ആയാചിതാ ധമ്മം ദേസേന്തീ’’തി. ‘‘സാധു, ഭന്തേ നാഗസേന, സുനിബ്ബേഠിതോ പഞ്ഹോ, അതിഭദ്രകം വേയ്യാകരണം, ഏവമേതം തഥാ സമ്പടിച്ഛാമീ’’തി.
‘‘Yathā, mahārāja, koci rājā vā rājamahāmatto vā yassa onamati apacitiṃ karoti, balavatarassa tassa onamanena avasesā janatā onamati apacitiṃ karoti, evameva kho, mahārāja, brahme onamite tathāgatānaṃ sadevako loko onamissati, pūjitapūjako mahārāja, loko, tasmā so brahmā sabbesaṃ tathāgatānaṃ āyācati dhammadesanāya, tena ca kāraṇena tathāgatā brahmunā āyācitā dhammaṃ desentī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, sunibbeṭhito pañho, atibhadrakaṃ veyyākaraṇaṃ, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ധമ്മദേസനായ അപ്പോസ്സുക്കപഞ്ഹോ ദസമോ.
Dhammadesanāya appossukkapañho dasamo.
Footnotes:
