Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చరియాపిటక-అట్ఠకథా • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā |
౮. ధమ్మదేవపుత్తచరియావణ్ణనా
8. Dhammadevaputtacariyāvaṇṇanā
౬౬. అట్ఠమే మహాపక్ఖోతి మహాపరివారో. మహిద్ధికోతి మహతియా దేవిద్ధియా సమన్నాగతో. ధమ్మో నామ మహాయక్ఖోతి నామేన ధమ్మో నామ మహానుభావో దేవపుత్తో. సబ్బలోకానుకమ్పకోతి విభాగం అకత్వా మహాకరుణాయ సబ్బలోకం అనుగ్గణ్హనకో.
66. Aṭṭhame mahāpakkhoti mahāparivāro. Mahiddhikoti mahatiyā deviddhiyā samannāgato. Dhammo nāma mahāyakkhoti nāmena dhammo nāma mahānubhāvo devaputto. Sabbalokānukampakoti vibhāgaṃ akatvā mahākaruṇāya sabbalokaṃ anuggaṇhanako.
మహాసత్తో హి తదా కామావచరదేవలోకే ధమ్మో నామ దేవపుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి. సో దిబ్బాలఙ్కారపటిమణ్డితో దిబ్బరథమభిరుయ్హ అచ్ఛరాగణపరివుతో మనుస్సేసు సాయమాసం భుఞ్జిత్వా అత్తనో అత్తనో ఘరద్వారేసు సుఖకథాయ నిసిన్నేసు పుణ్ణముపోసథదివసే గామనిగమరాజధానీసు ఆకాసే ఠత్వా ‘‘పాణాతిపాతాదీహి దసహి అకుసలకమ్మపథేహి విరమిత్వా తివిధసుచరితధమ్మం పూరేథ, మత్తేయ్యా పేత్తేయ్యా సామఞ్ఞా బ్రహ్మఞ్ఞా కులే జేట్ఠాపచాయినో భవథ, సగ్గపరాయనా హుత్వా మహన్తం యసం అనుభవిస్సథా’’తి మనుస్సే దసకుసలకమ్మపథే సమాదపేన్తో జమ్బుదీపం పదక్ఖిణం కరోతి. తేన వుత్తం –
Mahāsatto hi tadā kāmāvacaradevaloke dhammo nāma devaputto hutvā nibbatti. So dibbālaṅkārapaṭimaṇḍito dibbarathamabhiruyha accharāgaṇaparivuto manussesu sāyamāsaṃ bhuñjitvā attano attano gharadvāresu sukhakathāya nisinnesu puṇṇamuposathadivase gāmanigamarājadhānīsu ākāse ṭhatvā ‘‘pāṇātipātādīhi dasahi akusalakammapathehi viramitvā tividhasucaritadhammaṃ pūretha, matteyyā petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino bhavatha, saggaparāyanā hutvā mahantaṃ yasaṃ anubhavissathā’’ti manusse dasakusalakammapathe samādapento jambudīpaṃ padakkhiṇaṃ karoti. Tena vuttaṃ –
౬౭.
67.
‘‘దసకుసలకమ్మపథే, సమాదపేన్తో మహాజనం;
‘‘Dasakusalakammapathe, samādapento mahājanaṃ;
చరామి గామనిగమం, సమిత్తో సపరిజ్జనో’’తి.
Carāmi gāmanigamaṃ, samitto saparijjano’’ti.
తత్థ సమిత్తోతి ధమ్మికేహి ధమ్మవాదీహి సహాయేహి ససహాయో.
Tattha samittoti dhammikehi dhammavādīhi sahāyehi sasahāyo.
తేన చ సమయేన అధమ్మో నామేకో దేవపుత్తో కామావచరదేవలోకే నిబ్బత్తి. ‘‘సో పాణం హనథ, అదిన్నం ఆదియథా’’తిఆదినా నయేన సత్తే అకుసలకమ్మపథే సమాదపేన్తో మహతియా పరిసాయ పరివుతో జమ్బుదీపం వామం కరోతి. తేన వుత్తం –
Tena ca samayena adhammo nāmeko devaputto kāmāvacaradevaloke nibbatti. ‘‘So pāṇaṃ hanatha, adinnaṃ ādiyathā’’tiādinā nayena satte akusalakammapathe samādapento mahatiyā parisāya parivuto jambudīpaṃ vāmaṃ karoti. Tena vuttaṃ –
౬౮.
68.
‘‘పాపో కదరియో యక్ఖో, దీపేన్తో దస పాపకే;
‘‘Pāpo kadariyo yakkho, dīpento dasa pāpake;
సోపేత్థ మహియా చరతి, సమిత్తో సపరిజ్జనో’’తి.
Sopettha mahiyā carati, samitto saparijjano’’ti.
తత్థ పాపోతి పాపధమ్మేహి సమన్నాగతో. కదరియోతి థద్ధమచ్ఛరీ. యక్ఖోతి దేవపుత్తో. దీపేన్తో దస పాపకేతి సబ్బలోకే గోచరం నామ సత్తానం ఉపభోగపరిభోగాయ జాతం. తస్మా సత్తే వధిత్వా యంకిఞ్చి కత్వా చ అత్తా పీణేతబ్బో, ఇన్ద్రియాని సన్తప్పేతబ్బానీతిఆదినా నయేన పాణాతిపాతాదికే దస లామకధమ్మే కత్తబ్బే కత్వా పకాసేన్తో. సోపేత్థాతి సోపి అధమ్మో దేవపుత్తో ఇమస్మిం జమ్బుదీపే. మహియాతి భూమియా ఆసన్నే, మనుస్సానం దస్సనసవనూపచారేతి అత్థో.
Tattha pāpoti pāpadhammehi samannāgato. Kadariyoti thaddhamaccharī. Yakkhoti devaputto. Dīpento dasa pāpaketi sabbaloke gocaraṃ nāma sattānaṃ upabhogaparibhogāya jātaṃ. Tasmā satte vadhitvā yaṃkiñci katvā ca attā pīṇetabbo, indriyāni santappetabbānītiādinā nayena pāṇātipātādike dasa lāmakadhamme kattabbe katvā pakāsento. Sopetthāti sopi adhammo devaputto imasmiṃ jambudīpe. Mahiyāti bhūmiyā āsanne, manussānaṃ dassanasavanūpacāreti attho.
౬౯. తత్థ యే సత్తా సాధుకమ్మికా ధమ్మగరునో, తే ధమ్మం దేవపుత్తం తథా ఆగచ్ఛన్తమేవ దిస్వా ఆసనా వుట్ఠాయ గన్ధమాలాదీహి పూజేన్తా యావ చక్ఖుపథసమతిక్కమనా తావ అభిత్థవన్తి , పఞ్జలికా నమస్సమానా తిట్ఠన్తి, తస్స వచనం సుత్వా అప్పమత్తా సక్కచ్చం పుఞ్ఞాని కరోన్తి. యే పన సత్తా పాపసమాచారా కురూరకమ్మన్తా, తే అధమ్మస్స వచనం సుత్వా అబ్భనుమోదన్తి , భియ్యోసోమత్తాయ పాపాని సమాచరన్తి. ఏవం తే తదా అఞ్ఞమఞ్ఞస్స ఉజువిపచ్చనీకవాదా చేవ ఉజువిపచ్చనీకకిరియా చ హుత్వా లోకే విచరన్తి. తేనాహ భగవా ‘‘ధమ్మవాదీ అధమ్మో చ, ఉభో పచ్చనికా మయ’’న్తి.
69. Tattha ye sattā sādhukammikā dhammagaruno, te dhammaṃ devaputtaṃ tathā āgacchantameva disvā āsanā vuṭṭhāya gandhamālādīhi pūjentā yāva cakkhupathasamatikkamanā tāva abhitthavanti , pañjalikā namassamānā tiṭṭhanti, tassa vacanaṃ sutvā appamattā sakkaccaṃ puññāni karonti. Ye pana sattā pāpasamācārā kurūrakammantā, te adhammassa vacanaṃ sutvā abbhanumodanti , bhiyyosomattāya pāpāni samācaranti. Evaṃ te tadā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā ceva ujuvipaccanīkakiriyā ca hutvā loke vicaranti. Tenāha bhagavā ‘‘dhammavādī adhammo ca, ubho paccanikā maya’’nti.
ఏవం పన గచ్ఛన్తే కాలే అథేకదివసం తేసం రథా ఆకాసే సమ్ముఖా అహేసుం. అథ నేసం పరిసా ‘‘తుమ్హే కస్స, తుమ్హే కస్సా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘మయం ధమ్మస్స, మయం అధమ్మస్సా’’తి వత్వా మగ్గా ఓక్కమిత్వా ద్విధా జాతా. ధమ్మస్స పన అధమ్మస్స చ రథా అభిముఖా హుత్వా ఈసాయ ఈసం ఆహచ్చ అట్ఠంసు. ‘‘తవ రథం ఓక్కమాపేత్వా మయ్హం మగ్గం దేహి, తవ రథం ఓక్కమాపేత్వా మయ్హం మగ్గం దేహీ’’తి అఞ్ఞమఞ్ఞం మగ్గదాపనత్థం వివాదం అకంసు. పరిసా చ నేసం ఆవుధాని అభిహరిత్వా యుద్ధసజ్జా అహేసుం. యం సన్ధాయ వుత్తం –
Evaṃ pana gacchante kāle athekadivasaṃ tesaṃ rathā ākāse sammukhā ahesuṃ. Atha nesaṃ parisā ‘‘tumhe kassa, tumhe kassā’’ti pucchitvā ‘‘mayaṃ dhammassa, mayaṃ adhammassā’’ti vatvā maggā okkamitvā dvidhā jātā. Dhammassa pana adhammassa ca rathā abhimukhā hutvā īsāya īsaṃ āhacca aṭṭhaṃsu. ‘‘Tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehi, tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehī’’ti aññamaññaṃ maggadāpanatthaṃ vivādaṃ akaṃsu. Parisā ca nesaṃ āvudhāni abhiharitvā yuddhasajjā ahesuṃ. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘ధురే ధురం ఘట్టయన్తా, సమిమ్హా పటిపథే ఉభో’’.
‘‘Dhure dhuraṃ ghaṭṭayantā, samimhā paṭipathe ubho’’.
౭౦.
70.
‘‘కలహో వత్తతీ భేస్మా, కల్యాణపాపకస్స చ;
‘‘Kalaho vattatī bhesmā, kalyāṇapāpakassa ca;
మగ్గా ఓక్కమనత్థాయ, మహాయుద్ధో ఉపట్ఠితో’’తి.
Maggā okkamanatthāya, mahāyuddho upaṭṭhito’’ti.
తత్థ ధురే ధురన్తి ఏకస్స రథీసాయ ఇతరస్స రథీసం ఘట్టయన్తా. సమిమ్హాతి సమాగతా సమ్ముఖీభూతా. పున ఉభోతి వచనం ఉభోపి మయం అఞ్ఞమఞ్ఞస్స పచ్చనీకా హుత్వా లోకే విచరన్తా ఏకదివసం పటిముఖం ఆగచ్ఛన్తా ద్వీసు పరిసాసు ఉభోసు పస్సేసు మగ్గతో ఓక్కన్తాసు సహ రథేన మయం ఉభో ఏవ సమాగతాతి దస్సనత్థం వుత్తం. భేస్మాతి భయజనకో. కల్యాణపాపకస్స చాతి కల్యాణస్స చ పాపకస్స చ. మహాయుద్ధో ఉపట్ఠితోతి మహాసఙ్గామో పచ్చుపట్ఠితో ఆసి.
Tattha dhure dhuranti ekassa rathīsāya itarassa rathīsaṃ ghaṭṭayantā. Samimhāti samāgatā sammukhībhūtā. Puna ubhoti vacanaṃ ubhopi mayaṃ aññamaññassa paccanīkā hutvā loke vicarantā ekadivasaṃ paṭimukhaṃ āgacchantā dvīsu parisāsu ubhosu passesu maggato okkantāsu saha rathena mayaṃ ubho eva samāgatāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Bhesmāti bhayajanako. Kalyāṇapāpakassa cāti kalyāṇassa ca pāpakassa ca. Mahāyuddho upaṭṭhitoti mahāsaṅgāmo paccupaṭṭhito āsi.
అఞ్ఞమఞ్ఞస్స హి పరిసాయ చ యుజ్ఝితుకామతా జాతా. తత్థ హి ధమ్మో అధమ్మం ఆహ – ‘‘సమ్మ, త్వం అధమ్మో, అహం ధమ్మో, మగ్గో మయ్హం అనుచ్ఛవికో, తవ రథం ఓక్కమాపేత్వా మయ్హం మగ్గం దేహీ’’తి. ఇతరో ‘‘అహం దళ్హయానో బలవా అసన్తాసీ, తస్మా మగ్గం న దేమి, యుద్ధం పన కరిస్సామి, యో యుద్ధే జినిస్సతి, తస్స మగ్గో హోతూ’’తి ఆహ. తేనేవాహ –
Aññamaññassa hi parisāya ca yujjhitukāmatā jātā. Tattha hi dhammo adhammaṃ āha – ‘‘samma, tvaṃ adhammo, ahaṃ dhammo, maggo mayhaṃ anucchaviko, tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehī’’ti. Itaro ‘‘ahaṃ daḷhayāno balavā asantāsī, tasmā maggaṃ na demi, yuddhaṃ pana karissāmi, yo yuddhe jinissati, tassa maggo hotū’’ti āha. Tenevāha –
‘‘యసోకరో పుఞ్ఞకరోహమస్మి, సదాత్థుతో సమణబ్రాహ్మణానం;
‘‘Yasokaro puññakarohamasmi, sadātthuto samaṇabrāhmaṇānaṃ;
మగ్గారహో దేవమనుస్సపూజితో, ధమ్మో అహం దేహి అధమ్మ మగ్గం.
Maggāraho devamanussapūjito, dhammo ahaṃ dehi adhamma maggaṃ.
‘‘అధమ్మయానం దళ్హమారుహిత్వా, అసన్తసన్తో బలవాహమస్మి;
‘‘Adhammayānaṃ daḷhamāruhitvā, asantasanto balavāhamasmi;
స కిస్స హేతుమ్హి తవజ్జ దజ్జం, మగ్గం అహం ధమ్మ అదిన్నపుబ్బం.
Sa kissa hetumhi tavajja dajjaṃ, maggaṃ ahaṃ dhamma adinnapubbaṃ.
‘‘ధమ్మో హవే పాతురహోసి పుబ్బే, పచ్ఛా అధమ్మో ఉదపాది లోకే;
‘‘Dhammo have pāturahosi pubbe, pacchā adhammo udapādi loke;
జేట్ఠో చ సేట్ఠో చ సనన్తనో చ, ఉయ్యాహి జేట్ఠస్స కనిట్ఠ మగ్గా.
Jeṭṭho ca seṭṭho ca sanantano ca, uyyāhi jeṭṭhassa kaniṭṭha maggā.
‘‘న యాచనాయ నపి పాతిరూపా, న అరహతా తేహం దదేయ్య మగ్గం;
‘‘Na yācanāya napi pātirūpā, na arahatā tehaṃ dadeyya maggaṃ;
యుద్ధఞ్చ నో హోతు ఉభిన్నమజ్జ, యుద్ధమ్హి యో జేస్సతి తస్స మగ్గో.
Yuddhañca no hotu ubhinnamajja, yuddhamhi yo jessati tassa maggo.
‘‘సబ్బా దిసా అనువిసటోహమస్మి, మహబ్బలో అమితయసో అతుల్యో;
‘‘Sabbā disā anuvisaṭohamasmi, mahabbalo amitayaso atulyo;
గుణేహి సబ్బేహి ఉపేతరూపో, ధమ్మో అధమ్మ త్వం కథం విజేస్ససి.
Guṇehi sabbehi upetarūpo, dhammo adhamma tvaṃ kathaṃ vijessasi.
‘‘లోహేన వే హఞ్ఞతి జాతరూపం, న జాతరూపేన హనన్తి లోహం;
‘‘Lohena ve haññati jātarūpaṃ, na jātarūpena hananti lohaṃ;
సచే అధమ్మో హఞ్ఛతి ధమ్మమజ్జ, అయో సువణ్ణం వియ దస్సనేయ్యం.
Sace adhammo hañchati dhammamajja, ayo suvaṇṇaṃ viya dassaneyyaṃ.
‘‘సచే తువం యుద్ధబలో అధమ్మ, న తుయ్హం వుడ్ఢా చ గరూ చ అత్థి;
‘‘Sace tuvaṃ yuddhabalo adhamma, na tuyhaṃ vuḍḍhā ca garū ca atthi;
మగ్గఞ్చ తే దమ్మి పియాప్పియేన, వాచా దురుత్తానిపి తే ఖమామీ’’తి. (జా॰ ౧.౧౧.౨౬-౩౨);
Maggañca te dammi piyāppiyena, vācā duruttānipi te khamāmī’’ti. (jā. 1.11.26-32);
ఇమా హి తేసం వచనపటివచనకథా.
Imā hi tesaṃ vacanapaṭivacanakathā.
తత్థ యసోకరోతి ధమ్మే నియోజనవసేన దేవమనుస్సానం యసదాయకో. దుతియపదేపి ఏసేవ నయో. సదాత్థుతోతి సదా థుతో నిచ్చప్పసత్థో. స కిస్స హేతుమ్హి తవజ్జ దజ్జన్తి సోమ్హి అహం అధమ్మో అధమ్మయానరథం అభిరుళ్హో అభీతో బలవా, కింకారణా అజ్జ, భో ధమ్మ, కస్సచి అదిన్నపుబ్బం మగ్గం తుయ్హం దమ్మి. పాతురహోసీతి పఠమకప్పికకాలే ఇమస్మిం లోకే దసకుసలకమ్మపథధమ్మో పుబ్బే పాతురహోసి, పచ్ఛా అధమ్మో. జేట్ఠో చాతి పురే నిబ్బత్తభావేన అహం జేట్ఠో చ సేట్ఠో చ పోరాణకో చ, త్వం పన కనిట్ఠో, తస్మా ‘‘మగ్గా ఉయ్యాహీ’’తి వదతి.
Tattha yasokaroti dhamme niyojanavasena devamanussānaṃ yasadāyako. Dutiyapadepi eseva nayo. Sadātthutoti sadā thuto niccappasattho. Sa kissa hetumhi tavajja dajjanti somhi ahaṃ adhammo adhammayānarathaṃ abhiruḷho abhīto balavā, kiṃkāraṇā ajja, bho dhamma, kassaci adinnapubbaṃ maggaṃ tuyhaṃ dammi. Pāturahosīti paṭhamakappikakāle imasmiṃ loke dasakusalakammapathadhammo pubbe pāturahosi, pacchā adhammo. Jeṭṭho cāti pure nibbattabhāvena ahaṃ jeṭṭho ca seṭṭho ca porāṇako ca, tvaṃ pana kaniṭṭho, tasmā ‘‘maggā uyyāhī’’ti vadati.
నపి పాతిరూపాతి అహఞ్హి భోతో నేవ యాచనాయ న పటిరూపవచనేన న మగ్గారహతాయ మగ్గం దదేయ్యం. అనువిసటోతి అహం చతస్సో దిసా చతస్సో అనుదిసాతి సబ్బా దిసా అత్తనో గుణేన పత్థటో పఞ్ఞాతో. లోహేనాతి అయోముట్ఠికేన. హఞ్ఛతీతి హనిస్సతి. యుద్ధబలో అధమ్మాతి సచే తువం యుద్ధబలో అసి అధమ్మ. వుడ్ఢా చ గరూ చాతి యది తుయ్హం ఇమే వుడ్ఢా ఇమే గరూ పణ్డితాతి ఏతం నత్థి. పియాప్పియేనాతి పియేన వియ అప్పియేన, అప్పియేనపి దదన్తో (జా॰ అట్ఠ॰ ౪.౧౧.౩౨) పియేన వియ తే మగ్గం దదామీతి అత్థో.
Napipātirūpāti ahañhi bhoto neva yācanāya na paṭirūpavacanena na maggārahatāya maggaṃ dadeyyaṃ. Anuvisaṭoti ahaṃ catasso disā catasso anudisāti sabbā disā attano guṇena patthaṭo paññāto. Lohenāti ayomuṭṭhikena. Hañchatīti hanissati. Yuddhabalo adhammāti sace tuvaṃ yuddhabalo asi adhamma. Vuḍḍhā ca garū cāti yadi tuyhaṃ ime vuḍḍhā ime garū paṇḍitāti etaṃ natthi. Piyāppiyenāti piyena viya appiyena, appiyenapi dadanto (jā. aṭṭha. 4.11.32) piyena viya te maggaṃ dadāmīti attho.
౭౧. మహాసత్తో హి తదా చిన్తేసి – ‘‘సచాహం ఇమం పాపపుగ్గలం సబ్బలోకస్స అహితాయ పటిపన్నం ఏవం మయా విలోమగ్గాహం గహేత్వా ఠితం అచ్ఛరం పహరిత్వా ‘అనాచార మా ఇధ తిట్ఠ, సీఘం పటిక్కమ వినస్సా’తి వదేయ్యం, సో తఙ్ఖణఞ్ఞేవ మమ ధమ్మతేజేన భుసముట్ఠి వియ వికిరేయ్య, న ఖో పన మేతం పతిరూపం, స్వాహం సబ్బలోకం అనుకమ్పన్తో ‘లోకత్థచరియం మత్థకం పాపేస్సామీ’తి పటిపజ్జామి, అయం ఖో పన పాపో ఆయతిం మహాదుక్ఖభాగీ, స్వాయం మయా విసేసతో అనుకమ్పితబ్బో, తస్మాస్స మగ్గం దస్సామి, ఏవం మే సీలం సువిసుద్ధం అఖణ్డితం భవిస్సతీ’’తి. ఏవం పన చిన్తేత్వా బోధిసత్తే ‘‘సచే తువం యుద్ధబలో’’తి గాథం వత్వా థోకం మగ్గతో ఓక్కన్తమత్తే ఏవ అధమ్మో రథే ఠాతుం అసక్కోన్తో అవంసిరో పథవియం పతిత్వా పథవియా వివరే దిన్నే గన్త్వా అవీచిమ్హి ఏవ నిబ్బత్తి. తేన వుత్తం ‘‘యదిహం తస్స కుప్పేయ్య’’న్తిఆది.
71. Mahāsatto hi tadā cintesi – ‘‘sacāhaṃ imaṃ pāpapuggalaṃ sabbalokassa ahitāya paṭipannaṃ evaṃ mayā vilomaggāhaṃ gahetvā ṭhitaṃ accharaṃ paharitvā ‘anācāra mā idha tiṭṭha, sīghaṃ paṭikkama vinassā’ti vadeyyaṃ, so taṅkhaṇaññeva mama dhammatejena bhusamuṭṭhi viya vikireyya, na kho pana metaṃ patirūpaṃ, svāhaṃ sabbalokaṃ anukampanto ‘lokatthacariyaṃ matthakaṃ pāpessāmī’ti paṭipajjāmi, ayaṃ kho pana pāpo āyatiṃ mahādukkhabhāgī, svāyaṃ mayā visesato anukampitabbo, tasmāssa maggaṃ dassāmi, evaṃ me sīlaṃ suvisuddhaṃ akhaṇḍitaṃ bhavissatī’’ti. Evaṃ pana cintetvā bodhisatte ‘‘sace tuvaṃ yuddhabalo’’ti gāthaṃ vatvā thokaṃ maggato okkantamatte eva adhammo rathe ṭhātuṃ asakkonto avaṃsiro pathaviyaṃ patitvā pathaviyā vivare dinne gantvā avīcimhi eva nibbatti. Tena vuttaṃ ‘‘yadihaṃ tassa kuppeyya’’ntiādi.
తత్థ యదిహం తస్స కుప్పేయ్యన్తి తస్స అధమ్మస్స యది అహం కుజ్ఝేయ్యం. యది భిన్దే తపోగుణన్తి తేనేవస్స కుజ్ఝనేన మయ్హం తపోగుణం సీలసంవరం యది వినాసేయ్యం. సహపరిజనం తస్సాతి సపరిజనం తం అధమ్మం. రజభూతన్తి రజమివ భూతం, రజభావం పత్తం అహం కరేయ్యం.
Tattha yadihaṃ tassa kuppeyyanti tassa adhammassa yadi ahaṃ kujjheyyaṃ. Yadi bhinde tapoguṇanti tenevassa kujjhanena mayhaṃ tapoguṇaṃ sīlasaṃvaraṃ yadi vināseyyaṃ. Sahaparijanaṃ tassāti saparijanaṃ taṃ adhammaṃ. Rajabhūtanti rajamiva bhūtaṃ, rajabhāvaṃ pattaṃ ahaṃ kareyyaṃ.
౭౨. అపిచాహన్తి ఏత్థ అహన్తి నిపాతమత్తం. సీలరక్ఖాయాతి సీలరక్ఖణత్థం. నిబ్బాపేత్వానాతి పటికచ్చేవ ఖన్తిమేత్తానుద్దయస్స ఉపట్ఠాపితత్తా తస్మిం అధమ్మే ఉప్పజ్జనకకోధస్స అనుప్పాదనేనేవ దోసపరిళాహవూపసమనేన మానసం వూపసమేత్వా. సహ జనేనోక్కమిత్వాతి మయ్హం పరిజనేన సద్ధిం మగ్గా ఓక్కమిత్వా తస్స పాపస్స అధమ్మస్స అహం మగ్గం అదాసిం.
72.Apicāhanti ettha ahanti nipātamattaṃ. Sīlarakkhāyāti sīlarakkhaṇatthaṃ. Nibbāpetvānāti paṭikacceva khantimettānuddayassa upaṭṭhāpitattā tasmiṃ adhamme uppajjanakakodhassa anuppādaneneva dosapariḷāhavūpasamanena mānasaṃ vūpasametvā. Saha janenokkamitvāti mayhaṃ parijanena saddhiṃ maggā okkamitvā tassa pāpassa adhammassa ahaṃ maggaṃ adāsiṃ.
౭౩. సహ పథతో ఓక్కన్తేతి వుత్తనయేన చిత్తస్స వూపసమం కత్వా ‘‘మగ్గం తే దమ్మీ’’తి చ వత్వా థోకం మగ్గతో సహ ఓక్కమనేన. పాపయక్ఖస్సాతి అధమ్మదేవపుత్తస్స. తావదేతి తఙ్ఖణం ఏవ మహాపథవీ వివరమదాసి. జాతకట్ఠకథాయం పన ‘‘మగ్గఞ్చ తే దమ్మీ’’తి గాథాయ కథితక్ఖణేయేవాతి వుత్తం.
73.Sahapathato okkanteti vuttanayena cittassa vūpasamaṃ katvā ‘‘maggaṃ te dammī’’ti ca vatvā thokaṃ maggato saha okkamanena. Pāpayakkhassāti adhammadevaputtassa. Tāvadeti taṅkhaṇaṃ eva mahāpathavī vivaramadāsi. Jātakaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maggañca te dammī’’ti gāthāya kathitakkhaṇeyevāti vuttaṃ.
ఏవం తస్మిం భూమియం పతితే చతునహుతాధికద్వియోజనసతసహస్సబహలా సకలం వరావరం ధారేన్తీపి మహాపథవీ ‘‘నాహమిమం పాపపురిసం ధారేమీ’’తి కథేన్తీ వియ తేన ఠితట్ఠానే ద్విధా భిజ్జి. మహాసత్తో పన తస్మిం నిపతిత్వా అవీచిమ్హి నిబ్బత్తే రథధురే యథాఠితోవ సపరిజనో మహతా దేవానుభావేన గమనమగ్గేనేవ గన్త్వా అత్తనో భవనం పావిసి. తేనాహ భగవా –
Evaṃ tasmiṃ bhūmiyaṃ patite catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā sakalaṃ varāvaraṃ dhārentīpi mahāpathavī ‘‘nāhamimaṃ pāpapurisaṃ dhāremī’’ti kathentī viya tena ṭhitaṭṭhāne dvidhā bhijji. Mahāsatto pana tasmiṃ nipatitvā avīcimhi nibbatte rathadhure yathāṭhitova saparijano mahatā devānubhāvena gamanamaggeneva gantvā attano bhavanaṃ pāvisi. Tenāha bhagavā –
‘‘ఖన్తీబలో యుద్ధబలం విజేత్వా, హన్త్వా అధమ్మం నిహనిత్వ భూమ్యా;
‘‘Khantībalo yuddhabalaṃ vijetvā, hantvā adhammaṃ nihanitva bhūmyā;
పాయాసి విత్తో అభిరుయ్హ సన్దనం, మగ్గేనేవ అతిబలో సచ్చనిక్కమో’’తి. (జా॰ ౧.౧౧.౩౪);
Pāyāsi vitto abhiruyha sandanaṃ, maggeneva atibalo saccanikkamo’’ti. (jā. 1.11.34);
తదా అధమ్మో దేవదత్తో అహోసి, తస్స పరిసా దేవదత్తపరిసా, ధమ్మో లోకనాథో, తస్స పరిసా బుద్ధపరిసా.
Tadā adhammo devadatto ahosi, tassa parisā devadattaparisā, dhammo lokanātho, tassa parisā buddhaparisā.
ఇధాపి హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ సేసపారమియో యథారహం నిద్ధారేతబ్బా. తథా ఇధాపి దిబ్బేహి ఆయువణ్ణయససుఖఆధిపతేయ్యేహి దిబ్బేహేవ ఉళారేహి కామగుణేహి సమప్పితస్స సమఙ్గీభూతస్స అనేకసహస్ససఙ్ఖాహి అచ్ఛరాహి సబ్బకాలం పరిచారియమానస్స మహతి పమాదట్ఠానే ఠితస్స సతో ఈసకమ్పి పమాదం అనాపజ్జిత్వా ‘‘లోకత్థచరియం మత్థకం పాపేస్సామీ’’తి మాసే మాసే పుణ్ణమియం ధమ్మం దీపేన్తో సపరిజనో మనుస్సపథే విచరిత్వా మహాకరుణాయ సబ్బసత్తే అధమ్మతో వివేచేత్వా ధమ్మే నియోజనం, అధమ్మేన సమాగతోపి తేన కతం అనాచారం అగణేత్వా తత్థ చిత్తం అకోపేత్వా ఖన్తిమేత్తానుద్దయమేవ పచ్చుపట్ఠపేత్వా అఖణ్డం సువిసుద్ధఞ్చ కత్వా అత్తనో సీలస్స రక్ఖణన్తి ఏవమాదయో మహాసత్తస్స గుణానుభావా విభావేతబ్బాతి.
Idhāpi heṭṭhā vuttanayeneva sesapāramiyo yathārahaṃ niddhāretabbā. Tathā idhāpi dibbehi āyuvaṇṇayasasukhaādhipateyyehi dibbeheva uḷārehi kāmaguṇehi samappitassa samaṅgībhūtassa anekasahassasaṅkhāhi accharāhi sabbakālaṃ paricāriyamānassa mahati pamādaṭṭhāne ṭhitassa sato īsakampi pamādaṃ anāpajjitvā ‘‘lokatthacariyaṃ matthakaṃ pāpessāmī’’ti māse māse puṇṇamiyaṃ dhammaṃ dīpento saparijano manussapathe vicaritvā mahākaruṇāya sabbasatte adhammato vivecetvā dhamme niyojanaṃ, adhammena samāgatopi tena kataṃ anācāraṃ agaṇetvā tattha cittaṃ akopetvā khantimettānuddayameva paccupaṭṭhapetvā akhaṇḍaṃ suvisuddhañca katvā attano sīlassa rakkhaṇanti evamādayo mahāsattassa guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.
ధమ్మదేవపుత్తచరియావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dhammadevaputtacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / చరియాపిటకపాళి • Cariyāpiṭakapāḷi / ౮. ధమ్మదేవపుత్తచరియా • 8. Dhammadevaputtacariyā