Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စရိယာပိဋက-အဋ္ဌကထာ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ၈. ဓမ္မဒေဝပုတ္တစရိယာဝဏ္ဏနာ

    8. Dhammadevaputtacariyāvaṇṇanā

    ၆၆. အဋ္ဌမေ မဟာပက္ခောတိ မဟာပရိဝာရော။ မဟိဒ္ဓိကောတိ မဟတိယာ ဒေဝိဒ္ဓိယာ သမန္နာဂတော။ ဓမ္မော နာမ မဟာယက္ခောတိ နာမေန ဓမ္မော နာမ မဟာနုဘာဝော ဒေဝပုတ္တော။ သဗ္ဗလောကာနုကမ္ပကောတိ ဝိဘာဂံ အကတ္ဝာ မဟာကရုဏာယ သဗ္ဗလောကံ အနုဂ္ဂဏ္ဟနကော။

    66. Aṭṭhame mahāpakkhoti mahāparivāro. Mahiddhikoti mahatiyā deviddhiyā samannāgato. Dhammo nāma mahāyakkhoti nāmena dhammo nāma mahānubhāvo devaputto. Sabbalokānukampakoti vibhāgaṃ akatvā mahākaruṇāya sabbalokaṃ anuggaṇhanako.

    မဟာသတ္တော ဟိ တဒာ ကာမာဝစရဒေဝလောကေ ဓမ္မော နာမ ဒေဝပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ။ သော ဒိဗ္ဗာလင္ကာရပဋိမဏ္ဍိတော ဒိဗ္ဗရထမဘိရုယ္ဟ အစ္ဆရာဂဏပရိဝုတော မနုသ္သေသု သာယမာသံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ အတ္တနော အတ္တနော ဃရဒ္ဝာရေသု သုခကထာယ နိသိန္နေသု ပုဏ္ဏမုပောသထဒိဝသေ ဂာမနိဂမရာဇဓာနီသု အာကာသေ ဌတ္ဝာ ‘‘ပာဏာတိပာတာဒီဟိ ဒသဟိ အကုသလကမ္မပထေဟိ ဝိရမိတ္ဝာ တိဝိဓသုစရိတဓမ္မံ ပူရေထ, မတ္တေယ္ယာ ပေတ္တေယ္ယာ သာမညာ ဗ္ရဟ္မညာ ကုလေ ဇေဋ္ဌာပစာယိနော ဘဝထ, သဂ္ဂပရာယနာ ဟုတ္ဝာ မဟန္တံ ယသံ အနုဘဝိသ္သထာ’’တိ မနုသ္သေ ဒသကုသလကမ္မပထေ သမာဒပေန္တော ဇမ္ဗုဒီပံ ပဒက္ခိဏံ ကရောတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Mahāsatto hi tadā kāmāvacaradevaloke dhammo nāma devaputto hutvā nibbatti. So dibbālaṅkārapaṭimaṇḍito dibbarathamabhiruyha accharāgaṇaparivuto manussesu sāyamāsaṃ bhuñjitvā attano attano gharadvāresu sukhakathāya nisinnesu puṇṇamuposathadivase gāmanigamarājadhānīsu ākāse ṭhatvā ‘‘pāṇātipātādīhi dasahi akusalakammapathehi viramitvā tividhasucaritadhammaṃ pūretha, matteyyā petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino bhavatha, saggaparāyanā hutvā mahantaṃ yasaṃ anubhavissathā’’ti manusse dasakusalakammapathe samādapento jambudīpaṃ padakkhiṇaṃ karoti. Tena vuttaṃ –

    ၆၇.

    67.

    ‘‘ဒသကုသလကမ္မပထေ၊ သမာဒပေန္တော မဟာဇနံ။

    ‘‘Dasakusalakammapathe, samādapento mahājanaṃ;

    စရာမိ ဂာမနိဂမံ၊ သမိတ္တော သပရိဇ္ဇနော’’တိ။

    Carāmi gāmanigamaṃ, samitto saparijjano’’ti.

    တတ္ထ သမိတ္တောတိ ဓမ္မိကေဟိ ဓမ္မဝာဒီဟိ သဟာယေဟိ သသဟာယော။

    Tattha samittoti dhammikehi dhammavādīhi sahāyehi sasahāyo.

    တေန စ သမယေန အဓမ္မော နာမေကော ဒေဝပုတ္တော ကာမာဝစရဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ‘‘သော ပာဏံ ဟနထ, အဒိန္နံ အာဒိယထာ’’တိအာဒိနာ နယေန သတ္တေ အကုသလကမ္မပထေ သမာဒပေန္တော မဟတိယာ ပရိသာယ ပရိဝုတော ဇမ္ဗုဒီပံ ဝာမံ ကရောတိ။ တေန ဝုတ္တံ –

    Tena ca samayena adhammo nāmeko devaputto kāmāvacaradevaloke nibbatti. ‘‘So pāṇaṃ hanatha, adinnaṃ ādiyathā’’tiādinā nayena satte akusalakammapathe samādapento mahatiyā parisāya parivuto jambudīpaṃ vāmaṃ karoti. Tena vuttaṃ –

    ၆၈.

    68.

    ‘‘ပာပော ကဒရိယော ယက္ခော၊ ဒီပေန္တော ဒသ ပာပကေ။

    ‘‘Pāpo kadariyo yakkho, dīpento dasa pāpake;

    သောပေတ္ထ မဟိယာ စရတိ၊ သမိတ္တော သပရိဇ္ဇနော’’တိ။

    Sopettha mahiyā carati, samitto saparijjano’’ti.

    တတ္ထ ပာပောတိ ပာပဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော။ ကဒရိယောတိ ထဒ္ဓမစ္ဆရီ။ ယက္ခောတိ ဒေဝပုတ္တော။ ဒီပေန္တော ဒသ ပာပကေတိ သဗ္ဗလောကေ ဂောစရံ နာမ သတ္တာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂာယ ဇာတံ။ တသ္မာ သတ္တေ ဝဓိတ္ဝာ ယံကိဉ္စိ ကတ္ဝာ စ အတ္တာ ပီဏေတဗ္ဗော, ဣန္ဒ္ရိယာနိ သန္တပ္ပေတဗ္ဗာနီတိအာဒိနာ နယေန ပာဏာတိပာတာဒိကေ ဒသ လာမကဓမ္မေ ကတ္တဗ္ဗေ ကတ္ဝာ ပကာသေန္တော။ သောပေတ္ထာတိ သောပိ အဓမ္မော ဒေဝပုတ္တော ဣမသ္မိံ ဇမ္ဗုဒီပေ။ မဟိယာတိ ဘူမိယာ အာသန္နေ, မနုသ္သာနံ ဒသ္သနသဝနူပစာရေတိ အတ္ထော။

    Tattha pāpoti pāpadhammehi samannāgato. Kadariyoti thaddhamaccharī. Yakkhoti devaputto. Dīpento dasa pāpaketi sabbaloke gocaraṃ nāma sattānaṃ upabhogaparibhogāya jātaṃ. Tasmā satte vadhitvā yaṃkiñci katvā ca attā pīṇetabbo, indriyāni santappetabbānītiādinā nayena pāṇātipātādike dasa lāmakadhamme kattabbe katvā pakāsento. Sopetthāti sopi adhammo devaputto imasmiṃ jambudīpe. Mahiyāti bhūmiyā āsanne, manussānaṃ dassanasavanūpacāreti attho.

    ၆၉. တတ္ထ ယေ သတ္တာ သာဓုကမ္မိကာ ဓမ္မဂရုနော, တေ ဓမ္မံ ဒေဝပုတ္တံ တထာ အာဂစ္ဆန္တမေဝ ဒိသ္ဝာ အာသနာ ဝုဋ္ဌာယ ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေန္တာ ယာဝ စက္ခုပထသမတိက္ကမနာ တာဝ အဘိတ္ထဝန္တိ , ပဉ္ဇလိကာ နမသ္သမာနာ တိဋ္ဌန္တိ, တသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာ အပ္ပမတ္တာ သက္ကစ္စံ ပုညာနိ ကရောန္တိ။ ယေ ပန သတ္တာ ပာပသမာစာရာ ကုရူရကမ္မန္တာ, တေ အဓမ္မသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာ အဗ္ဘနုမောဒန္တိ , ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ပာပာနိ သမာစရန္တိ။ ဧဝံ တေ တဒာ အညမညသ္သ ဥဇုဝိပစ္စနီကဝာဒာ စေဝ ဥဇုဝိပစ္စနီကကိရိယာ စ ဟုတ္ဝာ လောကေ ဝိစရန္တိ။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘ဓမ္မဝာဒီ အဓမ္မော စ, ဥဘော ပစ္စနိကာ မယ’’န္တိ။

    69. Tattha ye sattā sādhukammikā dhammagaruno, te dhammaṃ devaputtaṃ tathā āgacchantameva disvā āsanā vuṭṭhāya gandhamālādīhi pūjentā yāva cakkhupathasamatikkamanā tāva abhitthavanti , pañjalikā namassamānā tiṭṭhanti, tassa vacanaṃ sutvā appamattā sakkaccaṃ puññāni karonti. Ye pana sattā pāpasamācārā kurūrakammantā, te adhammassa vacanaṃ sutvā abbhanumodanti , bhiyyosomattāya pāpāni samācaranti. Evaṃ te tadā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā ceva ujuvipaccanīkakiriyā ca hutvā loke vicaranti. Tenāha bhagavā ‘‘dhammavādī adhammo ca, ubho paccanikā maya’’nti.

    ဧဝံ ပန ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ အထေကဒိဝသံ တေသံ ရထာ အာကာသေ သမ္မုခာ အဟေသုံ။ အထ နေသံ ပရိသာ ‘‘တုမ္ဟေ ကသ္သ, တုမ္ဟေ ကသ္သာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘မယံ ဓမ္မသ္သ, မယံ အဓမ္မသ္သာ’’တိ ဝတ္ဝာ မဂ္ဂာ ဩက္ကမိတ္ဝာ ဒ္ဝိဓာ ဇာတာ။ ဓမ္မသ္သ ပန အဓမ္မသ္သ စ ရထာ အဘိမုခာ ဟုတ္ဝာ ဤသာယ ဤသံ အာဟစ္စ အဋ္ဌံသု။ ‘‘တဝ ရထံ ဩက္ကမာပေတ္ဝာ မယ္ဟံ မဂ္ဂံ ဒေဟိ, တဝ ရထံ ဩက္ကမာပေတ္ဝာ မယ္ဟံ မဂ္ဂံ ဒေဟီ’’တိ အညမညံ မဂ္ဂဒာပနတ္ထံ ဝိဝာဒံ အကံသု။ ပရိသာ စ နေသံ အာဝုဓာနိ အဘိဟရိတ္ဝာ ယုဒ္ဓသဇ္ဇာ အဟေသုံ။ ယံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –

    Evaṃ pana gacchante kāle athekadivasaṃ tesaṃ rathā ākāse sammukhā ahesuṃ. Atha nesaṃ parisā ‘‘tumhe kassa, tumhe kassā’’ti pucchitvā ‘‘mayaṃ dhammassa, mayaṃ adhammassā’’ti vatvā maggā okkamitvā dvidhā jātā. Dhammassa pana adhammassa ca rathā abhimukhā hutvā īsāya īsaṃ āhacca aṭṭhaṃsu. ‘‘Tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehi, tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehī’’ti aññamaññaṃ maggadāpanatthaṃ vivādaṃ akaṃsu. Parisā ca nesaṃ āvudhāni abhiharitvā yuddhasajjā ahesuṃ. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –

    ‘‘ဓုရေ ဓုရံ ဃဋ္ဋယန္တာ၊ သမိမ္ဟာ ပဋိပထေ ဥဘော’’။

    ‘‘Dhure dhuraṃ ghaṭṭayantā, samimhā paṭipathe ubho’’.

    ၇၀.

    70.

    ‘‘ကလဟော ဝတ္တတီ ဘေသ္မာ၊ ကလ္ယာဏပာပကသ္သ စ။

    ‘‘Kalaho vattatī bhesmā, kalyāṇapāpakassa ca;

    မဂ္ဂာ ဩက္ကမနတ္ထာယ၊ မဟာယုဒ္ဓော ဥပဋ္ဌိတော’’တိ။

    Maggā okkamanatthāya, mahāyuddho upaṭṭhito’’ti.

    တတ္ထ ဓုရေ ဓုရန္တိ ဧကသ္သ ရထီသာယ ဣတရသ္သ ရထီသံ ဃဋ္ဋယန္တာ။ သမိမ္ဟာတိ သမာဂတာ သမ္မုခီဘူတာ။ ပုန ဥဘောတိ ဝစနံ ဥဘောပိ မယံ အညမညသ္သ ပစ္စနီကာ ဟုတ္ဝာ လောကေ ဝိစရန္တာ ဧကဒိဝသံ ပဋိမုခံ အာဂစ္ဆန္တာ ဒ္ဝီသု ပရိသာသု ဥဘောသု ပသ္သေသု မဂ္ဂတော ဩက္ကန္တာသု သဟ ရထေန မယံ ဥဘော ဧဝ သမာဂတာတိ ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဘေသ္မာတိ ဘယဇနကော။ ကလ္ယာဏပာပကသ္သ စာတိ ကလ္ယာဏသ္သ စ ပာပကသ္သ စ။ မဟာယုဒ္ဓော ဥပဋ္ဌိတောတိ မဟာသင္ဂာမော ပစ္စုပဋ္ဌိတော အာသိ။

    Tattha dhure dhuranti ekassa rathīsāya itarassa rathīsaṃ ghaṭṭayantā. Samimhāti samāgatā sammukhībhūtā. Puna ubhoti vacanaṃ ubhopi mayaṃ aññamaññassa paccanīkā hutvā loke vicarantā ekadivasaṃ paṭimukhaṃ āgacchantā dvīsu parisāsu ubhosu passesu maggato okkantāsu saha rathena mayaṃ ubho eva samāgatāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Bhesmāti bhayajanako. Kalyāṇapāpakassa cāti kalyāṇassa ca pāpakassa ca. Mahāyuddho upaṭṭhitoti mahāsaṅgāmo paccupaṭṭhito āsi.

    အညမညသ္သ ဟိ ပရိသာယ စ ယုဇ္ဈိတုကာမတာ ဇာတာ။ တတ္ထ ဟိ ဓမ္မော အဓမ္မံ အာဟ – ‘‘သမ္မ, တ္ဝံ အဓမ္မော, အဟံ ဓမ္မော, မဂ္ဂော မယ္ဟံ အနုစ္ဆဝိကော, တဝ ရထံ ဩက္ကမာပေတ္ဝာ မယ္ဟံ မဂ္ဂံ ဒေဟီ’’တိ။ ဣတရော ‘‘အဟံ ဒဠ္ဟယာနော ဗလဝာ အသန္တာသီ, တသ္မာ မဂ္ဂံ န ဒေမိ, ယုဒ္ဓံ ပန ကရိသ္သာမိ, ယော ယုဒ္ဓေ ဇိနိသ္သတိ, တသ္သ မဂ္ဂော ဟောတူ’’တိ အာဟ။ တေနေဝာဟ –

    Aññamaññassa hi parisāya ca yujjhitukāmatā jātā. Tattha hi dhammo adhammaṃ āha – ‘‘samma, tvaṃ adhammo, ahaṃ dhammo, maggo mayhaṃ anucchaviko, tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehī’’ti. Itaro ‘‘ahaṃ daḷhayāno balavā asantāsī, tasmā maggaṃ na demi, yuddhaṃ pana karissāmi, yo yuddhe jinissati, tassa maggo hotū’’ti āha. Tenevāha –

    ‘‘ယသောကရော ပုညကရောဟမသ္မိ၊ သဒာတ္ထုတော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ။

    ‘‘Yasokaro puññakarohamasmi, sadātthuto samaṇabrāhmaṇānaṃ;

    မဂ္ဂာရဟော ဒေဝမနုသ္သပူဇိတော၊ ဓမ္မော အဟံ ဒေဟိ အဓမ္မ မဂ္ဂံ။

    Maggāraho devamanussapūjito, dhammo ahaṃ dehi adhamma maggaṃ.

    ‘‘အဓမ္မယာနံ ဒဠ္ဟမာရုဟိတ္ဝာ၊ အသန္တသန္တော ဗလဝာဟမသ္မိ။

    ‘‘Adhammayānaṃ daḷhamāruhitvā, asantasanto balavāhamasmi;

    သ ကိသ္သ ဟေတုမ္ဟိ တဝဇ္ဇ ဒဇ္ဇံ၊ မဂ္ဂံ အဟံ ဓမ္မ အဒိန္နပုဗ္ဗံ။

    Sa kissa hetumhi tavajja dajjaṃ, maggaṃ ahaṃ dhamma adinnapubbaṃ.

    ‘‘ဓမ္မော ဟဝေ ပာတုရဟောသိ ပုဗ္ဗေ၊ ပစ္ဆာ အဓမ္မော ဥဒပာဒိ လောကေ။

    ‘‘Dhammo have pāturahosi pubbe, pacchā adhammo udapādi loke;

    ဇေဋ္ဌော စ သေဋ္ဌော စ သနန္တနော စ၊ ဥယ္ယာဟိ ဇေဋ္ဌသ္သ ကနိဋ္ဌ မဂ္ဂာ။

    Jeṭṭho ca seṭṭho ca sanantano ca, uyyāhi jeṭṭhassa kaniṭṭha maggā.

    ‘‘န ယာစနာယ နပိ ပာတိရူပာ၊ န အရဟတာ တေဟံ ဒဒေယ္ယ မဂ္ဂံ။

    ‘‘Na yācanāya napi pātirūpā, na arahatā tehaṃ dadeyya maggaṃ;

    ယုဒ္ဓဉ္စ နော ဟောတု ဥဘိန္နမဇ္ဇ၊ ယုဒ္ဓမ္ဟိ ယော ဇေသ္သတိ တသ္သ မဂ္ဂော။

    Yuddhañca no hotu ubhinnamajja, yuddhamhi yo jessati tassa maggo.

    ‘‘သဗ္ဗာ ဒိသာ အနုဝိသဋောဟမသ္မိ၊ မဟဗ္ဗလော အမိတယသော အတုလ္ယော။

    ‘‘Sabbā disā anuvisaṭohamasmi, mahabbalo amitayaso atulyo;

    ဂုဏေဟိ သဗ္ဗေဟိ ဥပေတရူပော၊ ဓမ္မော အဓမ္မ တ္ဝံ ကထံ ဝိဇေသ္သသိ။

    Guṇehi sabbehi upetarūpo, dhammo adhamma tvaṃ kathaṃ vijessasi.

    ‘‘လောဟေန ဝေ ဟညတိ ဇာတရူပံ၊ န ဇာတရူပေန ဟနန္တိ လောဟံ။

    ‘‘Lohena ve haññati jātarūpaṃ, na jātarūpena hananti lohaṃ;

    သစေ အဓမ္မော ဟဉ္ဆတိ ဓမ္မမဇ္ဇ၊ အယော သုဝဏ္ဏံ ဝိယ ဒသ္သနေယ္ယံ။

    Sace adhammo hañchati dhammamajja, ayo suvaṇṇaṃ viya dassaneyyaṃ.

    ‘‘သစေ တုဝံ ယုဒ္ဓဗလော အဓမ္မ၊ န တုယ္ဟံ ဝုဍ္ဎာ စ ဂရူ စ အတ္ထိ။

    ‘‘Sace tuvaṃ yuddhabalo adhamma, na tuyhaṃ vuḍḍhā ca garū ca atthi;

    မဂ္ဂဉ္စ တေ ဒမ္မိ ပိယာပ္ပိယေန၊ ဝာစာ ဒုရုတ္တာနိပိ တေ ခမာမီ’’တိ။ (ဇာ. ၁.၁၁.၂၆-၃၂)။

    Maggañca te dammi piyāppiyena, vācā duruttānipi te khamāmī’’ti. (jā. 1.11.26-32);

    ဣမာ ဟိ တေသံ ဝစနပဋိဝစနကထာ။

    Imā hi tesaṃ vacanapaṭivacanakathā.

    တတ္ထ ယသောကရောတိ ဓမ္မေ နိယောဇနဝသေန ဒေဝမနုသ္သာနံ ယသဒာယကော။ ဒုတိယပဒေပိ ဧသေဝ နယော။ သဒာတ္ထုတောတိ သဒာ ထုတော နိစ္စပ္ပသတ္ထော။ သ ကိသ္သ ဟေတုမ္ဟိ တဝဇ္ဇ ဒဇ္ဇန္တိ သောမ္ဟိ အဟံ အဓမ္မော အဓမ္မယာနရထံ အဘိရုဠ္ဟော အဘီတော ဗလဝာ, ကိံကာရဏာ အဇ္ဇ, ဘော ဓမ္မ, ကသ္သစိ အဒိန္နပုဗ္ဗံ မဂ္ဂံ တုယ္ဟံ ဒမ္မိ။ ပာတုရဟောသီတိ ပဌမကပ္ပိကကာလေ ဣမသ္မိံ လောကေ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မော ပုဗ္ဗေ ပာတုရဟောသိ, ပစ္ဆာ အဓမ္မော။ ဇေဋ္ဌော စာတိ ပုရေ နိဗ္ဗတ္တဘာဝေန အဟံ ဇေဋ္ဌော စ သေဋ္ဌော စ ပောရာဏကော စ, တ္ဝံ ပန ကနိဋ္ဌော, တသ္မာ ‘‘မဂ္ဂာ ဥယ္ယာဟီ’’တိ ဝဒတိ။

    Tattha yasokaroti dhamme niyojanavasena devamanussānaṃ yasadāyako. Dutiyapadepi eseva nayo. Sadātthutoti sadā thuto niccappasattho. Sa kissa hetumhi tavajja dajjanti somhi ahaṃ adhammo adhammayānarathaṃ abhiruḷho abhīto balavā, kiṃkāraṇā ajja, bho dhamma, kassaci adinnapubbaṃ maggaṃ tuyhaṃ dammi. Pāturahosīti paṭhamakappikakāle imasmiṃ loke dasakusalakammapathadhammo pubbe pāturahosi, pacchā adhammo. Jeṭṭho cāti pure nibbattabhāvena ahaṃ jeṭṭho ca seṭṭho ca porāṇako ca, tvaṃ pana kaniṭṭho, tasmā ‘‘maggā uyyāhī’’ti vadati.

    နပိ ပာတိရူပာတိ အဟဉ္ဟိ ဘောတော နေဝ ယာစနာယ န ပဋိရူပဝစနေန န မဂ္ဂာရဟတာယ မဂ္ဂံ ဒဒေယ္ယံ။ အနုဝိသဋောတိ အဟံ စတသ္သော ဒိသာ စတသ္သော အနုဒိသာတိ သဗ္ဗာ ဒိသာ အတ္တနော ဂုဏေန ပတ္ထဋော ပညာတော။ လောဟေနာတိ အယောမုဋ္ဌိကေန။ ဟဉ္ဆတီတိ ဟနိသ္သတိ။ ယုဒ္ဓဗလော အဓမ္မာတိ သစေ တုဝံ ယုဒ္ဓဗလော အသိ အဓမ္မ။ ဝုဍ္ဎာ စ ဂရူ စာတိ ယဒိ တုယ္ဟံ ဣမေ ဝုဍ္ဎာ ဣမေ ဂရူ ပဏ္ဍိတာတိ ဧတံ နတ္ထိ။ ပိယာပ္ပိယေနာတိ ပိယေန ဝိယ အပ္ပိယေန, အပ္ပိယေနပိ ဒဒန္တော (ဇာ. အဋ္ဌ. ၄.၁၁.၃၂) ပိယေန ဝိယ တေ မဂ္ဂံ ဒဒာမီတိ အတ္ထော။

    Napipātirūpāti ahañhi bhoto neva yācanāya na paṭirūpavacanena na maggārahatāya maggaṃ dadeyyaṃ. Anuvisaṭoti ahaṃ catasso disā catasso anudisāti sabbā disā attano guṇena patthaṭo paññāto. Lohenāti ayomuṭṭhikena. Hañchatīti hanissati. Yuddhabalo adhammāti sace tuvaṃ yuddhabalo asi adhamma. Vuḍḍhā ca garū cāti yadi tuyhaṃ ime vuḍḍhā ime garū paṇḍitāti etaṃ natthi. Piyāppiyenāti piyena viya appiyena, appiyenapi dadanto (jā. aṭṭha. 4.11.32) piyena viya te maggaṃ dadāmīti attho.

    ၇၁. မဟာသတ္တော ဟိ တဒာ စိန္တေသိ – ‘‘သစာဟံ ဣမံ ပာပပုဂ္ဂလံ သဗ္ဗလောကသ္သ အဟိတာယ ပဋိပန္နံ ဧဝံ မယာ ဝိလောမဂ္ဂာဟံ ဂဟေတ္ဝာ ဌိတံ အစ္ဆရံ ပဟရိတ္ဝာ ‘အနာစာရ မာ ဣဓ တိဋ္ဌ, သီဃံ ပဋိက္ကမ ဝိနသ္သာ’တိ ဝဒေယ္ယံ, သော တင္ခဏညေဝ မမ ဓမ္မတေဇေန ဘုသမုဋ္ဌိ ဝိယ ဝိကိရေယ္ယ, န ခော ပန မေတံ ပတိရူပံ, သ္ဝာဟံ သဗ္ဗလောကံ အနုကမ္ပန္တော ‘လောကတ္ထစရိယံ မတ္ထကံ ပာပေသ္သာမီ’တိ ပဋိပဇ္ဇာမိ, အယံ ခော ပန ပာပော အာယတိံ မဟာဒုက္ခဘာဂီ, သ္ဝာယံ မယာ ဝိသေသတော အနုကမ္ပိတဗ္ဗော, တသ္မာသ္သ မဂ္ဂံ ဒသ္သာမိ, ဧဝံ မေ သီလံ သုဝိသုဒ္ဓံ အခဏ္ဍိတံ ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ ဧဝံ ပန စိန္တေတ္ဝာ ဗောဓိသတ္တေ ‘‘သစေ တုဝံ ယုဒ္ဓဗလော’’တိ ဂာထံ ဝတ္ဝာ ထောကံ မဂ္ဂတော ဩက္ကန္တမတ္တေ ဧဝ အဓမ္မော ရထေ ဌာတုံ အသက္ကောန္တော အဝံသိရော ပထဝိယံ ပတိတ္ဝာ ပထဝိယာ ဝိဝရေ ဒိန္နေ ဂန္တ္ဝာ အဝီစိမ္ဟိ ဧဝ နိဗ္ဗတ္တိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ယဒိဟံ တသ္သ ကုပ္ပေယ္ယ’’န္တိအာဒိ။

    71. Mahāsatto hi tadā cintesi – ‘‘sacāhaṃ imaṃ pāpapuggalaṃ sabbalokassa ahitāya paṭipannaṃ evaṃ mayā vilomaggāhaṃ gahetvā ṭhitaṃ accharaṃ paharitvā ‘anācāra mā idha tiṭṭha, sīghaṃ paṭikkama vinassā’ti vadeyyaṃ, so taṅkhaṇaññeva mama dhammatejena bhusamuṭṭhi viya vikireyya, na kho pana metaṃ patirūpaṃ, svāhaṃ sabbalokaṃ anukampanto ‘lokatthacariyaṃ matthakaṃ pāpessāmī’ti paṭipajjāmi, ayaṃ kho pana pāpo āyatiṃ mahādukkhabhāgī, svāyaṃ mayā visesato anukampitabbo, tasmāssa maggaṃ dassāmi, evaṃ me sīlaṃ suvisuddhaṃ akhaṇḍitaṃ bhavissatī’’ti. Evaṃ pana cintetvā bodhisatte ‘‘sace tuvaṃ yuddhabalo’’ti gāthaṃ vatvā thokaṃ maggato okkantamatte eva adhammo rathe ṭhātuṃ asakkonto avaṃsiro pathaviyaṃ patitvā pathaviyā vivare dinne gantvā avīcimhi eva nibbatti. Tena vuttaṃ ‘‘yadihaṃ tassa kuppeyya’’ntiādi.

    တတ္ထ ယဒိဟံ တသ္သ ကုပ္ပေယ္ယန္တိ တသ္သ အဓမ္မသ္သ ယဒိ အဟံ ကုဇ္ဈေယ္ယံ။ ယဒိ ဘိန္ဒေ တပောဂုဏန္တိ တေနေဝသ္သ ကုဇ္ဈနေန မယ္ဟံ တပောဂုဏံ သီလသံဝရံ ယဒိ ဝိနာသေယ္ယံ။ သဟပရိဇနံ တသ္သာတိ သပရိဇနံ တံ အဓမ္မံ။ ရဇဘူတန္တိ ရဇမိဝ ဘူတံ, ရဇဘာဝံ ပတ္တံ အဟံ ကရေယ္ယံ

    Tattha yadihaṃ tassa kuppeyyanti tassa adhammassa yadi ahaṃ kujjheyyaṃ. Yadi bhinde tapoguṇanti tenevassa kujjhanena mayhaṃ tapoguṇaṃ sīlasaṃvaraṃ yadi vināseyyaṃ. Sahaparijanaṃ tassāti saparijanaṃ taṃ adhammaṃ. Rajabhūtanti rajamiva bhūtaṃ, rajabhāvaṃ pattaṃ ahaṃ kareyyaṃ.

    ၇၂. အပိစာဟန္တိ ဧတ္ထ အဟန္တိ နိပာတမတ္တံ။ သီလရက္ခာယာတိ သီလရက္ခဏတ္ထံ။ နိဗ္ဗာပေတ္ဝာနာတိ ပဋိကစ္စေဝ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယသ္သ ဥပဋ္ဌာပိတတ္တာ တသ္မိံ အဓမ္မေ ဥပ္ပဇ္ဇနကကောဓသ္သ အနုပ္ပာဒနေနေဝ ဒောသပရိဠာဟဝူပသမနေန မာနသံ ဝူပသမေတ္ဝာ။ သဟ ဇနေနောက္ကမိတ္ဝာတိ မယ္ဟံ ပရိဇနေန သဒ္ဓိံ မဂ္ဂာ ဩက္ကမိတ္ဝာ တသ္သ ပာပသ္သ အဓမ္မသ္သ အဟံ မဂ္ဂံ အဒာသိံ။

    72.Apicāhanti ettha ahanti nipātamattaṃ. Sīlarakkhāyāti sīlarakkhaṇatthaṃ. Nibbāpetvānāti paṭikacceva khantimettānuddayassa upaṭṭhāpitattā tasmiṃ adhamme uppajjanakakodhassa anuppādaneneva dosapariḷāhavūpasamanena mānasaṃ vūpasametvā. Saha janenokkamitvāti mayhaṃ parijanena saddhiṃ maggā okkamitvā tassa pāpassa adhammassa ahaṃ maggaṃ adāsiṃ.

    ၇၃. သဟ ပထတော ဩက္ကန္တေတိ ဝုတ္တနယေန စိတ္တသ္သ ဝူပသမံ ကတ္ဝာ ‘‘မဂ္ဂံ တေ ဒမ္မီ’’တိ စ ဝတ္ဝာ ထောကံ မဂ္ဂတော သဟ ဩက္ကမနေန။ ပာပယက္ခသ္သာတိ အဓမ္မဒေဝပုတ္တသ္သ။ တာဝဒေတိ တင္ခဏံ ဧဝ မဟာပထဝီ ဝိဝရမဒာသိ။ ဇာတကဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘မဂ္ဂဉ္စ တေ ဒမ္မီ’’တိ ဂာထာယ ကထိတက္ခဏေယေဝာတိ ဝုတ္တံ။

    73.Sahapathato okkanteti vuttanayena cittassa vūpasamaṃ katvā ‘‘maggaṃ te dammī’’ti ca vatvā thokaṃ maggato saha okkamanena. Pāpayakkhassāti adhammadevaputtassa. Tāvadeti taṅkhaṇaṃ eva mahāpathavī vivaramadāsi. Jātakaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maggañca te dammī’’ti gāthāya kathitakkhaṇeyevāti vuttaṃ.

    ဧဝံ တသ္မိံ ဘူမိယံ ပတိတေ စတုနဟုတာဓိကဒ္ဝိယောဇနသတသဟသ္သဗဟလာ သကလံ ဝရာဝရံ ဓာရေန္တီပိ မဟာပထဝီ ‘‘နာဟမိမံ ပာပပုရိသံ ဓာရေမီ’’တိ ကထေန္တီ ဝိယ တေန ဌိတဋ္ဌာနေ ဒ္ဝိဓာ ဘိဇ္ဇိ။ မဟာသတ္တော ပန တသ္မိံ နိပတိတ္ဝာ အဝီစိမ္ဟိ နိဗ္ဗတ္တေ ရထဓုရေ ယထာဌိတောဝ သပရိဇနော မဟတာ ဒေဝာနုဘာဝေန ဂမနမဂ္ဂေနေဝ ဂန္တ္ဝာ အတ္တနော ဘဝနံ ပာဝိသိ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Evaṃ tasmiṃ bhūmiyaṃ patite catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā sakalaṃ varāvaraṃ dhārentīpi mahāpathavī ‘‘nāhamimaṃ pāpapurisaṃ dhāremī’’ti kathentī viya tena ṭhitaṭṭhāne dvidhā bhijji. Mahāsatto pana tasmiṃ nipatitvā avīcimhi nibbatte rathadhure yathāṭhitova saparijano mahatā devānubhāvena gamanamaggeneva gantvā attano bhavanaṃ pāvisi. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ခန္တီဗလော ယုဒ္ဓဗလံ ဝိဇေတ္ဝာ၊ ဟန္တ္ဝာ အဓမ္မံ နိဟနိတ္ဝ ဘူမ္ယာ။

    ‘‘Khantībalo yuddhabalaṃ vijetvā, hantvā adhammaṃ nihanitva bhūmyā;

    ပာယာသိ ဝိတ္တော အဘိရုယ္ဟ သန္ဒနံ၊ မဂ္ဂေနေဝ အတိဗလော သစ္စနိက္ကမော’’တိ။ (ဇာ. ၁.၁၁.၃၄)။

    Pāyāsi vitto abhiruyha sandanaṃ, maggeneva atibalo saccanikkamo’’ti. (jā. 1.11.34);

    တဒာ အဓမ္မော ဒေဝဒတ္တော အဟောသိ, တသ္သ ပရိသာ ဒေဝဒတ္တပရိသာ, ဓမ္မော လောကနာထော, တသ္သ ပရိသာ ဗုဒ္ဓပရိသာ။

    Tadā adhammo devadatto ahosi, tassa parisā devadattaparisā, dhammo lokanātho, tassa parisā buddhaparisā.

    ဣဓာပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ သေသပာရမိယော ယထာရဟံ နိဒ္ဓာရေတဗ္ဗာ။ တထာ ဣဓာပိ ဒိဗ္ဗေဟိ အာယုဝဏ္ဏယသသုခအာဓိပတေယ္ယေဟိ ဒိဗ္ဗေဟေဝ ဥဠာရေဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတသ္သ သမင္ဂီဘူတသ္သ အနေကသဟသ္သသင္ခာဟိ အစ္ဆရာဟိ သဗ္ဗကာလံ ပရိစာရိယမာနသ္သ မဟတိ ပမာဒဋ္ဌာနေ ဌိတသ္သ သတော ဤသကမ္ပိ ပမာဒံ အနာပဇ္ဇိတ္ဝာ ‘‘လောကတ္ထစရိယံ မတ္ထကံ ပာပေသ္သာမီ’’တိ မာသေ မာသေ ပုဏ္ဏမိယံ ဓမ္မံ ဒီပေန္တော သပရိဇနော မနုသ္သပထေ ဝိစရိတ္ဝာ မဟာကရုဏာယ သဗ္ဗသတ္တေ အဓမ္မတော ဝိဝေစေတ္ဝာ ဓမ္မေ နိယောဇနံ, အဓမ္မေန သမာဂတောပိ တေန ကတံ အနာစာရံ အဂဏေတ္ဝာ တတ္ထ စိတ္တံ အကောပေတ္ဝာ ခန္တိမေတ္တာနုဒ္ဒယမေဝ ပစ္စုပဋ္ဌပေတ္ဝာ အခဏ္ဍံ သုဝိသုဒ္ဓဉ္စ ကတ္ဝာ အတ္တနော သီလသ္သ ရက္ခဏန္တိ ဧဝမာဒယော မဟာသတ္တသ္သ ဂုဏာနုဘာဝာ ဝိဘာဝေတဗ္ဗာတိ။

    Idhāpi heṭṭhā vuttanayeneva sesapāramiyo yathārahaṃ niddhāretabbā. Tathā idhāpi dibbehi āyuvaṇṇayasasukhaādhipateyyehi dibbeheva uḷārehi kāmaguṇehi samappitassa samaṅgībhūtassa anekasahassasaṅkhāhi accharāhi sabbakālaṃ paricāriyamānassa mahati pamādaṭṭhāne ṭhitassa sato īsakampi pamādaṃ anāpajjitvā ‘‘lokatthacariyaṃ matthakaṃ pāpessāmī’’ti māse māse puṇṇamiyaṃ dhammaṃ dīpento saparijano manussapathe vicaritvā mahākaruṇāya sabbasatte adhammato vivecetvā dhamme niyojanaṃ, adhammena samāgatopi tena kataṃ anācāraṃ agaṇetvā tattha cittaṃ akopetvā khantimettānuddayameva paccupaṭṭhapetvā akhaṇḍaṃ suvisuddhañca katvā attano sīlassa rakkhaṇanti evamādayo mahāsattassa guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.

    ဓမ္မဒေဝပုတ္တစရိယာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Dhammadevaputtacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / စရိယာပိဋကပာဠိ • Cariyāpiṭakapāḷi / ၈. ဓမ္မဒေဝပုတ္တစရိယာ • 8. Dhammadevaputtacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact