Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / චරියාපිටක-අට්‌ඨකථා • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    8. ධම්‌මදෙවපුත්‌තචරියාවණ්‌ණනා

    8. Dhammadevaputtacariyāvaṇṇanā

    66. අට්‌ඨමෙ මහාපක්‌ඛොති මහාපරිවාරො. මහිද්‌ධිකොති මහතියා දෙවිද්‌ධියා සමන්‌නාගතො. ධම්‌මො නාම මහායක්‌ඛොති නාමෙන ධම්‌මො නාම මහානුභාවො දෙවපුත්‌තො. සබ්‌බලොකානුකම්‌පකොති විභාගං අකත්‌වා මහාකරුණාය සබ්‌බලොකං අනුග්‌ගණ්‌හනකො.

    66. Aṭṭhame mahāpakkhoti mahāparivāro. Mahiddhikoti mahatiyā deviddhiyā samannāgato. Dhammo nāma mahāyakkhoti nāmena dhammo nāma mahānubhāvo devaputto. Sabbalokānukampakoti vibhāgaṃ akatvā mahākaruṇāya sabbalokaṃ anuggaṇhanako.

    මහාසත්‌තො හි තදා කාමාවචරදෙවලොකෙ ධම්‌මො නාම දෙවපුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති. සො දිබ්‌බාලඞ්‌කාරපටිමණ්‌ඩිතො දිබ්‌බරථමභිරුය්‌හ අච්‌ඡරාගණපරිවුතො මනුස්‌සෙසු සායමාසං භුඤ්‌ජිත්‌වා අත්‌තනො අත්‌තනො ඝරද්‌වාරෙසු සුඛකථාය නිසින්‌නෙසු පුණ්‌ණමුපොසථදිවසෙ ගාමනිගමරාජධානීසු ආකාසෙ ඨත්‌වා ‘‘පාණාතිපාතාදීහි දසහි අකුසලකම්‌මපථෙහි විරමිත්‌වා තිවිධසුචරිතධම්‌මං පූරෙථ, මත්‌තෙය්‍යා පෙත්‌තෙය්‍යා සාමඤ්‌ඤා බ්‍රහ්‌මඤ්‌ඤා කුලෙ ජෙට්‌ඨාපචායිනො භවථ, සග්‌ගපරායනා හුත්‌වා මහන්‌තං යසං අනුභවිස්‌සථා’’ති මනුස්‌සෙ දසකුසලකම්‌මපථෙ සමාදපෙන්‌තො ජම්‌බුදීපං පදක්‌ඛිණං කරොති. තෙන වුත්‌තං –

    Mahāsatto hi tadā kāmāvacaradevaloke dhammo nāma devaputto hutvā nibbatti. So dibbālaṅkārapaṭimaṇḍito dibbarathamabhiruyha accharāgaṇaparivuto manussesu sāyamāsaṃ bhuñjitvā attano attano gharadvāresu sukhakathāya nisinnesu puṇṇamuposathadivase gāmanigamarājadhānīsu ākāse ṭhatvā ‘‘pāṇātipātādīhi dasahi akusalakammapathehi viramitvā tividhasucaritadhammaṃ pūretha, matteyyā petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino bhavatha, saggaparāyanā hutvā mahantaṃ yasaṃ anubhavissathā’’ti manusse dasakusalakammapathe samādapento jambudīpaṃ padakkhiṇaṃ karoti. Tena vuttaṃ –

    67.

    67.

    ‘‘දසකුසලකම්‌මපථෙ, සමාදපෙන්‌තො මහාජනං;

    ‘‘Dasakusalakammapathe, samādapento mahājanaṃ;

    චරාමි ගාමනිගමං, සමිත්‌තො සපරිජ්‌ජනො’’ති.

    Carāmi gāmanigamaṃ, samitto saparijjano’’ti.

    තත්‌ථ සමිත්‌තොති ධම්‌මිකෙහි ධම්‌මවාදීහි සහායෙහි සසහායො.

    Tattha samittoti dhammikehi dhammavādīhi sahāyehi sasahāyo.

    තෙන ච සමයෙන අධම්‌මො නාමෙකො දෙවපුත්‌තො කාමාවචරදෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌ති. ‘‘සො පාණං හනථ, අදින්‌නං ආදියථා’’තිආදිනා නයෙන සත්‌තෙ අකුසලකම්‌මපථෙ සමාදපෙන්‌තො මහතියා පරිසාය පරිවුතො ජම්‌බුදීපං වාමං කරොති. තෙන වුත්‌තං –

    Tena ca samayena adhammo nāmeko devaputto kāmāvacaradevaloke nibbatti. ‘‘So pāṇaṃ hanatha, adinnaṃ ādiyathā’’tiādinā nayena satte akusalakammapathe samādapento mahatiyā parisāya parivuto jambudīpaṃ vāmaṃ karoti. Tena vuttaṃ –

    68.

    68.

    ‘‘පාපො කදරියො යක්‌ඛො, දීපෙන්‌තො දස පාපකෙ;

    ‘‘Pāpo kadariyo yakkho, dīpento dasa pāpake;

    සොපෙත්‌ථ මහියා චරති, සමිත්‌තො සපරිජ්‌ජනො’’ති.

    Sopettha mahiyā carati, samitto saparijjano’’ti.

    තත්‌ථ පාපොති පාපධම්‌මෙහි සමන්‌නාගතො. කදරියොති ථද්‌ධමච්‌ඡරී. යක්‌ඛොති දෙවපුත්‌තො. දීපෙන්‌තො දස පාපකෙති සබ්‌බලොකෙ ගොචරං නාම සත්‌තානං උපභොගපරිභොගාය ජාතං. තස්‌මා සත්‌තෙ වධිත්‌වා යංකිඤ්‌චි කත්‌වා ච අත්‌තා පීණෙතබ්‌බො, ඉන්‌ද්‍රියානි සන්‌තප්‌පෙතබ්‌බානීතිආදිනා නයෙන පාණාතිපාතාදිකෙ දස ලාමකධම්‌මෙ කත්‌තබ්‌බෙ කත්‌වා පකාසෙන්‌තො. සොපෙත්‌ථාති සොපි අධම්‌මො දෙවපුත්‌තො ඉමස්‌මිං ජම්‌බුදීපෙ. මහියාති භූමියා ආසන්‌නෙ, මනුස්‌සානං දස්‌සනසවනූපචාරෙති අත්‌ථො.

    Tattha pāpoti pāpadhammehi samannāgato. Kadariyoti thaddhamaccharī. Yakkhoti devaputto. Dīpento dasa pāpaketi sabbaloke gocaraṃ nāma sattānaṃ upabhogaparibhogāya jātaṃ. Tasmā satte vadhitvā yaṃkiñci katvā ca attā pīṇetabbo, indriyāni santappetabbānītiādinā nayena pāṇātipātādike dasa lāmakadhamme kattabbe katvā pakāsento. Sopetthāti sopi adhammo devaputto imasmiṃ jambudīpe. Mahiyāti bhūmiyā āsanne, manussānaṃ dassanasavanūpacāreti attho.

    69. තත්‌ථ යෙ සත්‌තා සාධුකම්‌මිකා ධම්‌මගරුනො, තෙ ධම්‌මං දෙවපුත්‌තං තථා ආගච්‌ඡන්‌තමෙව දිස්‌වා ආසනා වුට්‌ඨාය ගන්‌ධමාලාදීහි පූජෙන්‌තා යාව චක්‌ඛුපථසමතික්‌කමනා තාව අභිත්‌ථවන්‌ති , පඤ්‌ජලිකා නමස්‌සමානා තිට්‌ඨන්‌ති, තස්‌ස වචනං සුත්‌වා අප්‌පමත්‌තා සක්‌කච්‌චං පුඤ්‌ඤානි කරොන්‌ති. යෙ පන සත්‌තා පාපසමාචාරා කුරූරකම්‌මන්‌තා, තෙ අධම්‌මස්‌ස වචනං සුත්‌වා අබ්‌භනුමොදන්‌ති , භිය්‍යොසොමත්‌තාය පාපානි සමාචරන්‌ති. එවං තෙ තදා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස උජුවිපච්‌චනීකවාදා චෙව උජුවිපච්‌චනීකකිරියා ච හුත්‌වා ලොකෙ විචරන්‌ති. තෙනාහ භගවා ‘‘ධම්‌මවාදී අධම්‌මො ච, උභො පච්‌චනිකා මය’’න්‌ති.

    69. Tattha ye sattā sādhukammikā dhammagaruno, te dhammaṃ devaputtaṃ tathā āgacchantameva disvā āsanā vuṭṭhāya gandhamālādīhi pūjentā yāva cakkhupathasamatikkamanā tāva abhitthavanti , pañjalikā namassamānā tiṭṭhanti, tassa vacanaṃ sutvā appamattā sakkaccaṃ puññāni karonti. Ye pana sattā pāpasamācārā kurūrakammantā, te adhammassa vacanaṃ sutvā abbhanumodanti , bhiyyosomattāya pāpāni samācaranti. Evaṃ te tadā aññamaññassa ujuvipaccanīkavādā ceva ujuvipaccanīkakiriyā ca hutvā loke vicaranti. Tenāha bhagavā ‘‘dhammavādī adhammo ca, ubho paccanikā maya’’nti.

    එවං පන ගච්‌ඡන්‌තෙ කාලෙ අථෙකදිවසං තෙසං රථා ආකාසෙ සම්‌මුඛා අහෙසුං. අථ නෙසං පරිසා ‘‘තුම්‌හෙ කස්‌ස, තුම්‌හෙ කස්‌සා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා ‘‘මයං ධම්‌මස්‌ස, මයං අධම්‌මස්‌සා’’ති වත්‌වා මග්‌ගා ඔක්‌කමිත්‌වා ද්‌විධා ජාතා. ධම්‌මස්‌ස පන අධම්‌මස්‌ස ච රථා අභිමුඛා හුත්‌වා ඊසාය ඊසං ආහච්‌ච අට්‌ඨංසු. ‘‘තව රථං ඔක්‌කමාපෙත්‌වා මය්‌හං මග්‌ගං දෙහි, තව රථං ඔක්‌කමාපෙත්‌වා මය්‌හං මග්‌ගං දෙහී’’ති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං මග්‌ගදාපනත්‌ථං විවාදං අකංසු. පරිසා ච නෙසං ආවුධානි අභිහරිත්‌වා යුද්‌ධසජ්‌ජා අහෙසුං. යං සන්‌ධාය වුත්‌තං –

    Evaṃ pana gacchante kāle athekadivasaṃ tesaṃ rathā ākāse sammukhā ahesuṃ. Atha nesaṃ parisā ‘‘tumhe kassa, tumhe kassā’’ti pucchitvā ‘‘mayaṃ dhammassa, mayaṃ adhammassā’’ti vatvā maggā okkamitvā dvidhā jātā. Dhammassa pana adhammassa ca rathā abhimukhā hutvā īsāya īsaṃ āhacca aṭṭhaṃsu. ‘‘Tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehi, tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehī’’ti aññamaññaṃ maggadāpanatthaṃ vivādaṃ akaṃsu. Parisā ca nesaṃ āvudhāni abhiharitvā yuddhasajjā ahesuṃ. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –

    ‘‘ධුරෙ ධුරං ඝට්‌ටයන්‌තා, සමිම්‌හා පටිපථෙ උභො’’.

    ‘‘Dhure dhuraṃ ghaṭṭayantā, samimhā paṭipathe ubho’’.

    70.

    70.

    ‘‘කලහො වත්‌තතී භෙස්‌මා, කල්‍යාණපාපකස්‌ස ච;

    ‘‘Kalaho vattatī bhesmā, kalyāṇapāpakassa ca;

    මග්‌ගා ඔක්‌කමනත්‌ථාය, මහායුද්‌ධො උපට්‌ඨිතො’’ති.

    Maggā okkamanatthāya, mahāyuddho upaṭṭhito’’ti.

    තත්‌ථ ධුරෙ ධුරන්‌ති එකස්‌ස රථීසාය ඉතරස්‌ස රථීසං ඝට්‌ටයන්‌තා. සමිම්‌හාති සමාගතා සම්‌මුඛීභූතා. පුන උභොති වචනං උභොපි මයං අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස පච්‌චනීකා හුත්‌වා ලොකෙ විචරන්‌තා එකදිවසං පටිමුඛං ආගච්‌ඡන්‌තා ද්‌වීසු පරිසාසු උභොසු පස්‌සෙසු මග්‌ගතො ඔක්‌කන්‌තාසු සහ රථෙන මයං උභො එව සමාගතාති දස්‌සනත්‌ථං වුත්‌තං. භෙස්‌මාති භයජනකො. කල්‍යාණපාපකස්‌ස චාති කල්‍යාණස්‌ස ච පාපකස්‌ස ච. මහායුද්‌ධො උපට්‌ඨිතොති මහාසඞ්‌ගාමො පච්‌චුපට්‌ඨිතො ආසි.

    Tattha dhure dhuranti ekassa rathīsāya itarassa rathīsaṃ ghaṭṭayantā. Samimhāti samāgatā sammukhībhūtā. Puna ubhoti vacanaṃ ubhopi mayaṃ aññamaññassa paccanīkā hutvā loke vicarantā ekadivasaṃ paṭimukhaṃ āgacchantā dvīsu parisāsu ubhosu passesu maggato okkantāsu saha rathena mayaṃ ubho eva samāgatāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Bhesmāti bhayajanako. Kalyāṇapāpakassa cāti kalyāṇassa ca pāpakassa ca. Mahāyuddho upaṭṭhitoti mahāsaṅgāmo paccupaṭṭhito āsi.

    අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස හි පරිසාය ච යුජ්‌ඣිතුකාමතා ජාතා. තත්‌ථ හි ධම්‌මො අධම්‌මං ආහ – ‘‘සම්‌ම, ත්‌වං අධම්‌මො, අහං ධම්‌මො, මග්‌ගො මය්‌හං අනුච්‌ඡවිකො, තව රථං ඔක්‌කමාපෙත්‌වා මය්‌හං මග්‌ගං දෙහී’’ති. ඉතරො ‘‘අහං දළ්‌හයානො බලවා අසන්‌තාසී, තස්‌මා මග්‌ගං න දෙමි, යුද්‌ධං පන කරිස්‌සාමි, යො යුද්‌ධෙ ජිනිස්‌සති, තස්‌ස මග්‌ගො හොතූ’’ති ආහ. තෙනෙවාහ –

    Aññamaññassa hi parisāya ca yujjhitukāmatā jātā. Tattha hi dhammo adhammaṃ āha – ‘‘samma, tvaṃ adhammo, ahaṃ dhammo, maggo mayhaṃ anucchaviko, tava rathaṃ okkamāpetvā mayhaṃ maggaṃ dehī’’ti. Itaro ‘‘ahaṃ daḷhayāno balavā asantāsī, tasmā maggaṃ na demi, yuddhaṃ pana karissāmi, yo yuddhe jinissati, tassa maggo hotū’’ti āha. Tenevāha –

    ‘‘යසොකරො පුඤ්‌ඤකරොහමස්‌මි, සදාත්‌ථුතො සමණබ්‍රාහ්‌මණානං;

    ‘‘Yasokaro puññakarohamasmi, sadātthuto samaṇabrāhmaṇānaṃ;

    මග්‌ගාරහො දෙවමනුස්‌සපූජිතො, ධම්‌මො අහං දෙහි අධම්‌ම මග්‌ගං.

    Maggāraho devamanussapūjito, dhammo ahaṃ dehi adhamma maggaṃ.

    ‘‘අධම්‌මයානං දළ්‌හමාරුහිත්‌වා, අසන්‌තසන්‌තො බලවාහමස්‌මි;

    ‘‘Adhammayānaṃ daḷhamāruhitvā, asantasanto balavāhamasmi;

    ස කිස්‌ස හෙතුම්‌හි තවජ්‌ජ දජ්‌ජං, මග්‌ගං අහං ධම්‌ම අදින්‌නපුබ්‌බං.

    Sa kissa hetumhi tavajja dajjaṃ, maggaṃ ahaṃ dhamma adinnapubbaṃ.

    ‘‘ධම්‌මො හවෙ පාතුරහොසි පුබ්‌බෙ, පච්‌ඡා අධම්‌මො උදපාදි ලොකෙ;

    ‘‘Dhammo have pāturahosi pubbe, pacchā adhammo udapādi loke;

    ජෙට්‌ඨො ච සෙට්‌ඨො ච සනන්‌තනො ච, උය්‍යාහි ජෙට්‌ඨස්‌ස කනිට්‌ඨ මග්‌ගා.

    Jeṭṭho ca seṭṭho ca sanantano ca, uyyāhi jeṭṭhassa kaniṭṭha maggā.

    ‘‘න යාචනාය නපි පාතිරූපා, න අරහතා තෙහං දදෙය්‍ය මග්‌ගං;

    ‘‘Na yācanāya napi pātirūpā, na arahatā tehaṃ dadeyya maggaṃ;

    යුද්‌ධඤ්‌ච නො හොතු උභින්‌නමජ්‌ජ, යුද්‌ධම්‌හි යො ජෙස්‌සති තස්‌ස මග්‌ගො.

    Yuddhañca no hotu ubhinnamajja, yuddhamhi yo jessati tassa maggo.

    ‘‘සබ්‌බා දිසා අනුවිසටොහමස්‌මි, මහබ්‌බලො අමිතයසො අතුල්‍යො;

    ‘‘Sabbā disā anuvisaṭohamasmi, mahabbalo amitayaso atulyo;

    ගුණෙහි සබ්‌බෙහි උපෙතරූපො, ධම්‌මො අධම්‌ම ත්‌වං කථං විජෙස්‌සසි.

    Guṇehi sabbehi upetarūpo, dhammo adhamma tvaṃ kathaṃ vijessasi.

    ‘‘ලොහෙන වෙ හඤ්‌ඤති ජාතරූපං, න ජාතරූපෙන හනන්‌ති ලොහං;

    ‘‘Lohena ve haññati jātarūpaṃ, na jātarūpena hananti lohaṃ;

    සචෙ අධම්‌මො හඤ්‌ඡති ධම්‌මමජ්‌ජ, අයො සුවණ්‌ණං විය දස්‌සනෙය්‍යං.

    Sace adhammo hañchati dhammamajja, ayo suvaṇṇaṃ viya dassaneyyaṃ.

    ‘‘සචෙ තුවං යුද්‌ධබලො අධම්‌ම, න තුය්‌හං වුඩ්‌ඪා ච ගරූ ච අත්‌ථි;

    ‘‘Sace tuvaṃ yuddhabalo adhamma, na tuyhaṃ vuḍḍhā ca garū ca atthi;

    මග්‌ගඤ්‌ච තෙ දම්‌මි පියාප්‌පියෙන, වාචා දුරුත්‌තානිපි තෙ ඛමාමී’’ති. (ජා. 1.11.26-32);

    Maggañca te dammi piyāppiyena, vācā duruttānipi te khamāmī’’ti. (jā. 1.11.26-32);

    ඉමා හි තෙසං වචනපටිවචනකථා.

    Imā hi tesaṃ vacanapaṭivacanakathā.

    තත්‌ථ යසොකරොති ධම්‌මෙ නියොජනවසෙන දෙවමනුස්‌සානං යසදායකො. දුතියපදෙපි එසෙව නයො. සදාත්‌ථුතොති සදා ථුතො නිච්‌චප්‌පසත්‌ථො. ස කිස්‌ස හෙතුම්‌හි තවජ්‌ජ දජ්‌ජන්‌ති සොම්‌හි අහං අධම්‌මො අධම්‌මයානරථං අභිරුළ්‌හො අභීතො බලවා, කිංකාරණා අජ්‌ජ, භො ධම්‌ම, කස්‌සචි අදින්‌නපුබ්‌බං මග්‌ගං තුය්‌හං දම්‌මි. පාතුරහොසීති පඨමකප්‌පිකකාලෙ ඉමස්‌මිං ලොකෙ දසකුසලකම්‌මපථධම්‌මො පුබ්‌බෙ පාතුරහොසි, පච්‌ඡා අධම්‌මො. ජෙට්‌ඨො චාති පුරෙ නිබ්‌බත්‌තභාවෙන අහං ජෙට්‌ඨො ච සෙට්‌ඨො ච පොරාණකො ච, ත්‌වං පන කනිට්‌ඨො, තස්‌මා ‘‘මග්‌ගා උය්‍යාහී’’ති වදති.

    Tattha yasokaroti dhamme niyojanavasena devamanussānaṃ yasadāyako. Dutiyapadepi eseva nayo. Sadātthutoti sadā thuto niccappasattho. Sa kissa hetumhi tavajja dajjanti somhi ahaṃ adhammo adhammayānarathaṃ abhiruḷho abhīto balavā, kiṃkāraṇā ajja, bho dhamma, kassaci adinnapubbaṃ maggaṃ tuyhaṃ dammi. Pāturahosīti paṭhamakappikakāle imasmiṃ loke dasakusalakammapathadhammo pubbe pāturahosi, pacchā adhammo. Jeṭṭho cāti pure nibbattabhāvena ahaṃ jeṭṭho ca seṭṭho ca porāṇako ca, tvaṃ pana kaniṭṭho, tasmā ‘‘maggā uyyāhī’’ti vadati.

    නපි පාතිරූපාති අහඤ්‌හි භොතො නෙව යාචනාය න පටිරූපවචනෙන න මග්‌ගාරහතාය මග්‌ගං දදෙය්‍යං. අනුවිසටොති අහං චතස්‌සො දිසා චතස්‌සො අනුදිසාති සබ්‌බා දිසා අත්‌තනො ගුණෙන පත්‌ථටො පඤ්‌ඤාතො. ලොහෙනාති අයොමුට්‌ඨිකෙන. හඤ්‌ඡතීති හනිස්‌සති. යුද්‌ධබලො අධම්‌මාති සචෙ තුවං යුද්‌ධබලො අසි අධම්‌ම. වුඩ්‌ඪා ච ගරූ චාති යදි තුය්‌හං ඉමෙ වුඩ්‌ඪා ඉමෙ ගරූ පණ්‌ඩිතාති එතං නත්‌ථි. පියාප්‌පියෙනාති පියෙන විය අප්‌පියෙන, අප්‌පියෙනපි දදන්‌තො (ජා. අට්‌ඨ. 4.11.32) පියෙන විය තෙ මග්‌ගං දදාමීති අත්‌ථො.

    Napipātirūpāti ahañhi bhoto neva yācanāya na paṭirūpavacanena na maggārahatāya maggaṃ dadeyyaṃ. Anuvisaṭoti ahaṃ catasso disā catasso anudisāti sabbā disā attano guṇena patthaṭo paññāto. Lohenāti ayomuṭṭhikena. Hañchatīti hanissati. Yuddhabalo adhammāti sace tuvaṃ yuddhabalo asi adhamma. Vuḍḍhā ca garū cāti yadi tuyhaṃ ime vuḍḍhā ime garū paṇḍitāti etaṃ natthi. Piyāppiyenāti piyena viya appiyena, appiyenapi dadanto (jā. aṭṭha. 4.11.32) piyena viya te maggaṃ dadāmīti attho.

    71. මහාසත්‌තො හි තදා චින්‌තෙසි – ‘‘සචාහං ඉමං පාපපුග්‌ගලං සබ්‌බලොකස්‌ස අහිතාය පටිපන්‌නං එවං මයා විලොමග්‌ගාහං ගහෙත්‌වා ඨිතං අච්‌ඡරං පහරිත්‌වා ‘අනාචාර මා ඉධ තිට්‌ඨ, සීඝං පටික්‌කම විනස්‌සා’ති වදෙය්‍යං, සො තඞ්‌ඛණඤ්‌ඤෙව මම ධම්‌මතෙජෙන භුසමුට්‌ඨි විය විකිරෙය්‍ය, න ඛො පන මෙතං පතිරූපං, ස්‌වාහං සබ්‌බලොකං අනුකම්‌පන්‌තො ‘ලොකත්‌ථචරියං මත්‌ථකං පාපෙස්‌සාමී’ති පටිපජ්‌ජාමි, අයං ඛො පන පාපො ආයතිං මහාදුක්‌ඛභාගී, ස්‌වායං මයා විසෙසතො අනුකම්‌පිතබ්‌බො, තස්‌මාස්‌ස මග්‌ගං දස්‌සාමි, එවං මෙ සීලං සුවිසුද්‌ධං අඛණ්‌ඩිතං භවිස්‌සතී’’ති. එවං පන චින්‌තෙත්‌වා බොධිසත්‌තෙ ‘‘සචෙ තුවං යුද්‌ධබලො’’ති ගාථං වත්‌වා ථොකං මග්‌ගතො ඔක්‌කන්‌තමත්‌තෙ එව අධම්‌මො රථෙ ඨාතුං අසක්‌කොන්‌තො අවංසිරො පථවියං පතිත්‌වා පථවියා විවරෙ දින්‌නෙ ගන්‌ත්‌වා අවීචිම්‌හි එව නිබ්‌බත්‌ති. තෙන වුත්‌තං ‘‘යදිහං තස්‌ස කුප්‌පෙය්‍ය’’න්‌තිආදි.

    71. Mahāsatto hi tadā cintesi – ‘‘sacāhaṃ imaṃ pāpapuggalaṃ sabbalokassa ahitāya paṭipannaṃ evaṃ mayā vilomaggāhaṃ gahetvā ṭhitaṃ accharaṃ paharitvā ‘anācāra mā idha tiṭṭha, sīghaṃ paṭikkama vinassā’ti vadeyyaṃ, so taṅkhaṇaññeva mama dhammatejena bhusamuṭṭhi viya vikireyya, na kho pana metaṃ patirūpaṃ, svāhaṃ sabbalokaṃ anukampanto ‘lokatthacariyaṃ matthakaṃ pāpessāmī’ti paṭipajjāmi, ayaṃ kho pana pāpo āyatiṃ mahādukkhabhāgī, svāyaṃ mayā visesato anukampitabbo, tasmāssa maggaṃ dassāmi, evaṃ me sīlaṃ suvisuddhaṃ akhaṇḍitaṃ bhavissatī’’ti. Evaṃ pana cintetvā bodhisatte ‘‘sace tuvaṃ yuddhabalo’’ti gāthaṃ vatvā thokaṃ maggato okkantamatte eva adhammo rathe ṭhātuṃ asakkonto avaṃsiro pathaviyaṃ patitvā pathaviyā vivare dinne gantvā avīcimhi eva nibbatti. Tena vuttaṃ ‘‘yadihaṃ tassa kuppeyya’’ntiādi.

    තත්‌ථ යදිහං තස්‌ස කුප්‌පෙය්‍යන්‌ති තස්‌ස අධම්‌මස්‌ස යදි අහං කුජ්‌ඣෙය්‍යං. යදි භින්‌දෙ තපොගුණන්‌ති තෙනෙවස්‌ස කුජ්‌ඣනෙන මය්‌හං තපොගුණං සීලසංවරං යදි විනාසෙය්‍යං. සහපරිජනං තස්‌සාති සපරිජනං තං අධම්‌මං. රජභූතන්‌ති රජමිව භූතං, රජභාවං පත්‌තං අහං කරෙය්‍යං.

    Tattha yadihaṃ tassa kuppeyyanti tassa adhammassa yadi ahaṃ kujjheyyaṃ. Yadi bhinde tapoguṇanti tenevassa kujjhanena mayhaṃ tapoguṇaṃ sīlasaṃvaraṃ yadi vināseyyaṃ. Sahaparijanaṃ tassāti saparijanaṃ taṃ adhammaṃ. Rajabhūtanti rajamiva bhūtaṃ, rajabhāvaṃ pattaṃ ahaṃ kareyyaṃ.

    72. අපිචාහන්‌ති එත්‌ථ අහන්‌ති නිපාතමත්‌තං. සීලරක්‌ඛායාති සීලරක්‌ඛණත්‌ථං. නිබ්‌බාපෙත්‌වානාති පටිකච්‌චෙව ඛන්‌තිමෙත්‌තානුද්‌දයස්‌ස උපට්‌ඨාපිතත්‌තා තස්‌මිං අධම්‌මෙ උප්‌පජ්‌ජනකකොධස්‌ස අනුප්‌පාදනෙනෙව දොසපරිළාහවූපසමනෙන මානසං වූපසමෙත්‌වා. සහ ජනෙනොක්‌කමිත්‌වාති මය්‌හං පරිජනෙන සද්‌ධිං මග්‌ගා ඔක්‌කමිත්‌වා තස්‌ස පාපස්‌ස අධම්‌මස්‌ස අහං මග්‌ගං අදාසිං.

    72.Apicāhanti ettha ahanti nipātamattaṃ. Sīlarakkhāyāti sīlarakkhaṇatthaṃ. Nibbāpetvānāti paṭikacceva khantimettānuddayassa upaṭṭhāpitattā tasmiṃ adhamme uppajjanakakodhassa anuppādaneneva dosapariḷāhavūpasamanena mānasaṃ vūpasametvā. Saha janenokkamitvāti mayhaṃ parijanena saddhiṃ maggā okkamitvā tassa pāpassa adhammassa ahaṃ maggaṃ adāsiṃ.

    73. සහ පථතො ඔක්‌කන්‌තෙති වුත්‌තනයෙන චිත්‌තස්‌ස වූපසමං කත්‌වා ‘‘මග්‌ගං තෙ දම්‌මී’’ති ච වත්‌වා ථොකං මග්‌ගතො සහ ඔක්‌කමනෙන. පාපයක්‌ඛස්‌සාති අධම්‌මදෙවපුත්‌තස්‌ස. තාවදෙති තඞ්‌ඛණං එව මහාපථවී විවරමදාසි. ජාතකට්‌ඨකථායං පන ‘‘මග්‌ගඤ්‌ච තෙ දම්‌මී’’ති ගාථාය කථිතක්‌ඛණෙයෙවාති වුත්‌තං.

    73.Sahapathato okkanteti vuttanayena cittassa vūpasamaṃ katvā ‘‘maggaṃ te dammī’’ti ca vatvā thokaṃ maggato saha okkamanena. Pāpayakkhassāti adhammadevaputtassa. Tāvadeti taṅkhaṇaṃ eva mahāpathavī vivaramadāsi. Jātakaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘maggañca te dammī’’ti gāthāya kathitakkhaṇeyevāti vuttaṃ.

    එවං තස්‌මිං භූමියං පතිතෙ චතුනහුතාධිකද්‌වියොජනසතසහස්‌සබහලා සකලං වරාවරං ධාරෙන්‌තීපි මහාපථවී ‘‘නාහමිමං පාපපුරිසං ධාරෙමී’’ති කථෙන්‌තී විය තෙන ඨිතට්‌ඨානෙ ද්‌විධා භිජ්‌ජි. මහාසත්‌තො පන තස්‌මිං නිපතිත්‌වා අවීචිම්‌හි නිබ්‌බත්‌තෙ රථධුරෙ යථාඨිතොව සපරිජනො මහතා දෙවානුභාවෙන ගමනමග්‌ගෙනෙව ගන්‌ත්‌වා අත්‌තනො භවනං පාවිසි. තෙනාහ භගවා –

    Evaṃ tasmiṃ bhūmiyaṃ patite catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā sakalaṃ varāvaraṃ dhārentīpi mahāpathavī ‘‘nāhamimaṃ pāpapurisaṃ dhāremī’’ti kathentī viya tena ṭhitaṭṭhāne dvidhā bhijji. Mahāsatto pana tasmiṃ nipatitvā avīcimhi nibbatte rathadhure yathāṭhitova saparijano mahatā devānubhāvena gamanamaggeneva gantvā attano bhavanaṃ pāvisi. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ඛන්‌තීබලො යුද්‌ධබලං විජෙත්‌වා, හන්‌ත්‌වා අධම්‌මං නිහනිත්‌ව භූම්‍යා;

    ‘‘Khantībalo yuddhabalaṃ vijetvā, hantvā adhammaṃ nihanitva bhūmyā;

    පායාසි විත්‌තො අභිරුය්‌හ සන්‌දනං, මග්‌ගෙනෙව අතිබලො සච්‌චනික්‌කමො’’ති. (ජා. 1.11.34);

    Pāyāsi vitto abhiruyha sandanaṃ, maggeneva atibalo saccanikkamo’’ti. (jā. 1.11.34);

    තදා අධම්‌මො දෙවදත්‌තො අහොසි, තස්‌ස පරිසා දෙවදත්‌තපරිසා, ධම්‌මො ලොකනාථො, තස්‌ස පරිසා බුද්‌ධපරිසා.

    Tadā adhammo devadatto ahosi, tassa parisā devadattaparisā, dhammo lokanātho, tassa parisā buddhaparisā.

    ඉධාපි හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව සෙසපාරමියො යථාරහං නිද්‌ධාරෙතබ්‌බා. තථා ඉධාපි දිබ්‌බෙහි ආයුවණ්‌ණයසසුඛආධිපතෙය්‍යෙහි දිබ්‌බෙහෙව උළාරෙහි කාමගුණෙහි සමප්‌පිතස්‌ස සමඞ්‌ගීභූතස්‌ස අනෙකසහස්‌සසඞ්‌ඛාහි අච්‌ඡරාහි සබ්‌බකාලං පරිචාරියමානස්‌ස මහති පමාදට්‌ඨානෙ ඨිතස්‌ස සතො ඊසකම්‌පි පමාදං අනාපජ්‌ජිත්‌වා ‘‘ලොකත්‌ථචරියං මත්‌ථකං පාපෙස්‌සාමී’’ති මාසෙ මාසෙ පුණ්‌ණමියං ධම්‌මං දීපෙන්‌තො සපරිජනො මනුස්‌සපථෙ විචරිත්‌වා මහාකරුණාය සබ්‌බසත්‌තෙ අධම්‌මතො විවෙචෙත්‌වා ධම්‌මෙ නියොජනං, අධම්‌මෙන සමාගතොපි තෙන කතං අනාචාරං අගණෙත්‌වා තත්‌ථ චිත්‌තං අකොපෙත්‌වා ඛන්‌තිමෙත්‌තානුද්‌දයමෙව පච්‌චුපට්‌ඨපෙත්‌වා අඛණ්‌ඩං සුවිසුද්‌ධඤ්‌ච කත්‌වා අත්‌තනො සීලස්‌ස රක්‌ඛණන්‌ති එවමාදයො මහාසත්‌තස්‌ස ගුණානුභාවා විභාවෙතබ්‌බාති.

    Idhāpi heṭṭhā vuttanayeneva sesapāramiyo yathārahaṃ niddhāretabbā. Tathā idhāpi dibbehi āyuvaṇṇayasasukhaādhipateyyehi dibbeheva uḷārehi kāmaguṇehi samappitassa samaṅgībhūtassa anekasahassasaṅkhāhi accharāhi sabbakālaṃ paricāriyamānassa mahati pamādaṭṭhāne ṭhitassa sato īsakampi pamādaṃ anāpajjitvā ‘‘lokatthacariyaṃ matthakaṃ pāpessāmī’’ti māse māse puṇṇamiyaṃ dhammaṃ dīpento saparijano manussapathe vicaritvā mahākaruṇāya sabbasatte adhammato vivecetvā dhamme niyojanaṃ, adhammena samāgatopi tena kataṃ anācāraṃ agaṇetvā tattha cittaṃ akopetvā khantimettānuddayameva paccupaṭṭhapetvā akhaṇḍaṃ suvisuddhañca katvā attano sīlassa rakkhaṇanti evamādayo mahāsattassa guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.

    ධම්‌මදෙවපුත්‌තචරියාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Dhammadevaputtacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / චරියාපිටකපාළි • Cariyāpiṭakapāḷi / 8. ධම්‌මදෙවපුත්‌තචරියා • 8. Dhammadevaputtacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact