| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិភង្គ-មូលដីកា • Vibhaṅga-mūlaṭīkā |
១៨. ធម្មហទយវិភង្គោ
18. Dhammahadayavibhaṅgo
១. សព្ពសង្គាហិកវារវណ្ណនា
1. Sabbasaṅgāhikavāravaṇṇanā
៩៧៨. ‘‘បញ្ចក្ខន្ធា’’តិអាទិនា ខន្ធាទីនំ ធាតុសម្ភវបរិយាបន្នបាតុភាវ ភូមន្តរតីសុ ធាតូសុឧប្បាទកទានាទិកុសល កម្មតព្ពិបាកអភិញ្ញេយ្យាទិអារម្មណទុកទ្វយទិដ្ឋាទិកុសលត្តិកាទិតិកបញ្ចករូបលោកិយទុកទ្វយភេទភិន្នានំ និរវសេសតោ សង្គហិតត្តា ទុតិយវារាទីនញ្ច ឯត្ថ អនុប្បវេសតោ សព្ពសាមញ្ញេន វុត្តោ បឋមោ សព្ពសង្គាហិកវារោ នាម, ទុតិយោ ឧប្បត្តានុប្បត្តិទស្សនវារោ នាមាតិ វុត្តំ។ តត្ថ បន ‘‘កាមធាតុយា កតិ ខន្ធា កតិ អាយតនានី’’តិអាទិនា (វិភ. ៩៩១) តេសំ អត្ថិតា ឯវ វុត្តា, កិរិយាវិសេសស្ស អប្បយោគោ ‘‘អត្ថិ ភវតិ សំវិជ្ជតី’’តិ សាមញ្ញកិរិយាយ វិញ្ញេយ្យភាវតោ, តេនាយំ ‘‘សម្ភវាសម្ភវទស្សនវារោ’’តិ វត្តុំ យុត្តោ, ចតុត្ថោ ច ឧបបត្តិក្ខណេ ឧប្បត្តានុប្បត្តិទស្សនវារោតិ តត្ថ បាតុភាវាបាតុភាវវចនតោ។
978. ‘‘Pañcakkhandhā’’tiādinā khandhādīnaṃ dhātusambhavapariyāpannapātubhāva bhūmantaratīsu dhātūsuuppādakadānādikusala kammatabbipākaabhiññeyyādiārammaṇadukadvayadiṭṭhādikusalattikāditikapañcakarūpalokiyadukadvayabhedabhinnānaṃ niravasesato saṅgahitattā dutiyavārādīnañca ettha anuppavesato sabbasāmaññena vutto paṭhamo sabbasaṅgāhikavāro nāma, dutiyo uppattānuppattidassanavāro nāmāti vuttaṃ. Tattha pana ‘‘kāmadhātuyā kati khandhā kati āyatanānī’’tiādinā (vibha. 991) tesaṃ atthitā eva vuttā, kiriyāvisesassa appayogo ‘‘atthi bhavati saṃvijjatī’’ti sāmaññakiriyāya viññeyyabhāvato, tenāyaṃ ‘‘sambhavāsambhavadassanavāro’’ti vattuṃ yutto, catuttho ca upapattikkhaṇe uppattānuppattidassanavāroti tattha pātubhāvāpātubhāvavacanato.
៩៧៩. យថាបុច្ឆន្តិ បុច្ឆានុរូបំ អវិតថព្យាករណំ បរេហិ កតម្បិ សព្ពញ្ញុវចនំ វិញ្ញាយ កតត្តា សព្ពញ្ញុព្យាករណមេវ នាម ហោតិ, កោ បន វាទោ សព្ពញ្ញុនា ឯវ កតេតិ អធិប្បាយោ។
979. Yathāpucchanti pucchānurūpaṃ avitathabyākaraṇaṃ parehi katampi sabbaññuvacanaṃ viññāya katattā sabbaññubyākaraṇameva nāma hoti, ko pana vādo sabbaññunā eva kateti adhippāyo.
២. ឧប្បត្តានុប្បត្តិវារវណ្ណនា
2. Uppattānuppattivāravaṇṇanā
៩៩១. កាមធាតុសម្ភូតានញ្ចាតិ ឥទ្ធិយា រូបធាតុគតានំ កាមាវចរសត្តានញ្ចាតិ អត្ថោ។ ឃានាយតនាទីនំ អភាវេនាតិ ឯត្ថ យទិ តទភាវេន គន្ធាយតនាទីនិ អាយតនាទិកិច្ចំ ន ករោន្តិ , អសញ្ញសត្តេសុ ចក្ខាយតនស្ស អភាវេន រូបាយតនំ អាយតនាទិកិច្ចំ ន ករេយ្យ។ តតោ ‘‘អសញ្ញសត្តានំ ទេវានំ ឧបបត្តិក្ខណេ ទ្វាយតនានិ បាតុភវន្តី’’តិអាទិវចនំ ន វត្តព្ពំ សិយា។ កាមាវចរាទិឱកាសា តត្ថ ឧប្បជ្ជមានសត្តានំ, តត្ថ បរិយាបន្នធម្មានំ វា អធិដ្ឋានភាវេន ‘‘ធាតូ’’តិ វុច្ចន្តិ, តថា យេសុ កាមាវចរាទិសត្តនិកាយេសុ កាមាវចរាទិសត្តា ឧប្បជ្ជន្តិ, តេសំ សត្តានំ ឧប្បត្តិ ឯត្ថាតិ សត្តុប្បត្តីតិ វុច្ចមានា តេ សត្តនិកាយា ច, ន បនេត្ថ អបរិយាបន្នោកាសោ អបរិយាបន្នសត្តនិកាយោ ច អត្ថិ, យោ ‘‘ធាតូ’’តិ វុច្ចេយ្យាតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘ឱកាសវសេន វា សត្តុប្បត្តិវសេន វា អបរិយាបន្នធាតុ នាម នត្ថី’’តិ អាហ។ សត្តុប្បត្តិវសេនាតិ ឥមិនា វា ឱកាសសត្តលោកទ្វយំ សហ គហេត្វា តាទិសាយ អបរិយាបន្នធាតុយា អភាវំ ទស្សេតិ, សត្តភាវេន វា ឧប្បត្តិ សត្តុប្បត្តិ, សត្តាវាសវសេន តំតំភវវសេន ឧប្បជ្ជមានា ឧបាទិន្នកក្ខន្ធា តំតំបរិយាបន្នានំ សទិសាធិដ្ឋានភាវេន ធាតូតិ វុច្ចន្តីតិ ឯវំ អបរិយាបន្នធាតុ នត្ថីតិ អត្ថោ។
991. Kāmadhātusambhūtānañcāti iddhiyā rūpadhātugatānaṃ kāmāvacarasattānañcāti attho. Ghānāyatanādīnaṃ abhāvenāti ettha yadi tadabhāvena gandhāyatanādīni āyatanādikiccaṃ na karonti , asaññasattesu cakkhāyatanassa abhāvena rūpāyatanaṃ āyatanādikiccaṃ na kareyya. Tato ‘‘asaññasattānaṃ devānaṃ upapattikkhaṇe dvāyatanāni pātubhavantī’’tiādivacanaṃ na vattabbaṃ siyā. Kāmāvacarādiokāsā tattha uppajjamānasattānaṃ, tattha pariyāpannadhammānaṃ vā adhiṭṭhānabhāvena ‘‘dhātū’’ti vuccanti, tathā yesu kāmāvacarādisattanikāyesu kāmāvacarādisattā uppajjanti, tesaṃ sattānaṃ uppatti etthāti sattuppattīti vuccamānā te sattanikāyā ca, na panettha apariyāpannokāso apariyāpannasattanikāyo ca atthi, yo ‘‘dhātū’’ti vucceyyāti imamatthaṃ dassento ‘‘okāsavasena vā sattuppattivasena vā apariyāpannadhātu nāma natthī’’ti āha. Sattuppattivasenāti iminā vā okāsasattalokadvayaṃ saha gahetvā tādisāya apariyāpannadhātuyā abhāvaṃ dasseti, sattabhāvena vā uppatti sattuppatti, sattāvāsavasena taṃtaṃbhavavasena uppajjamānā upādinnakakkhandhā taṃtaṃpariyāpannānaṃ sadisādhiṭṭhānabhāvena dhātūti vuccantīti evaṃ apariyāpannadhātu natthīti attho.
៣. បរិយាបន្នាបរិយាបន្នវារវណ្ណនា
3. Pariyāpannāpariyāpannavāravaṇṇanā
៩៩៩. ភវវសេន ឱកាសវសេន ច បរិច្ឆិន្នាតិ តត្ថ អញ្ញត្ថ ច ឧប្បជ្ជមានា ឧបាទិន្នកក្ខន្ធា តំតំបរិយាបន្នា សព្ពេ ទដ្ឋព្ពា។
999. Bhavavasena okāsavasena ca paricchinnāti tattha aññattha ca uppajjamānā upādinnakakkhandhā taṃtaṃpariyāpannā sabbe daṭṭhabbā.
៦. ឧប្បាទកកម្មអាយុប្បមាណវារោ
6. Uppādakakammaāyuppamāṇavāro
(១.) ឧប្បាទកកម្មវណ្ណនា
(1.) Uppādakakammavaṇṇanā
១០២១. ខន្ធាទីនំ ធាតុសម្ភវាទិវសេន បភេទំ វត្វា យេ សត្តា ធាតុប្បភេទវន្តោ, យញ្ច តេសំ ឧប្បាទកកម្មំ, យោ ច តស្ស វិបាកោ, តេសំ វសេន បភេទំ ទស្សេតុំ ‘‘តយោ ទេវា’’តិអាទិកោ ឆដ្ឋវារោ អារទ្ធោ។ ខន្ធាទយោ ឯវ ហិ ធាតុត្តយភូតទេវវសេន ទានាទិកម្មវសេន តំតំអាយុប្បមាណបរិច្ឆិន្នឧបាទិន្នកក្ខន្ធវសេន ច ភិន្នាតិ។ ចតុទោណំ អម្ពណំ, ឆទោណន្តិ ឯកេ។
1021. Khandhādīnaṃ dhātusambhavādivasena pabhedaṃ vatvā ye sattā dhātuppabhedavanto, yañca tesaṃ uppādakakammaṃ, yo ca tassa vipāko, tesaṃ vasena pabhedaṃ dassetuṃ ‘‘tayo devā’’tiādiko chaṭṭhavāro āraddho. Khandhādayo eva hi dhātuttayabhūtadevavasena dānādikammavasena taṃtaṃāyuppamāṇaparicchinnaupādinnakakkhandhavasena ca bhinnāti. Catudoṇaṃ ambaṇaṃ, chadoṇanti eke.
ឧប្បាទកកម្មវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Uppādakakammavaṇṇanā niṭṭhitā.
(២.) អាយុប្បមាណវណ្ណនា
(2.) Āyuppamāṇavaṇṇanā
១០២៤. តយោបិ ជនាតិ តយោ ជនសមូហាតិ អធិប្បាយោ។
1024. Tayopijanāti tayo janasamūhāti adhippāyo.
១០២៥. អាភាតិ សោភនា បភា។
1025. Ābhāti sobhanā pabhā.
១០២៦. កញ្ចនបិណ្ឌោ វិយ សស្សិរិកា កញ្ចនបិណ្ឌសស្សិរិកា។ តត្ថ បន សោភនបភាយ កិណ្ណា សុភាកិណ្ណាតិ វត្តព្ពេ អា-ការស្ស រស្សត្តំ អន្តិមណ-ការស្ស ហ-ការញ្ច កត្វា ‘‘សុភកិណ្ហា’’តិ វុត្តា, អថ បន សុភេន កិណ្ណា សុភកិណ្ណា។ បុរិមបទេសុបិ បរិត្តំ សុភំ ឯតេសន្តិ បរិត្តសុភា, អប្បមាណំ សុភំ ឯតេសន្តិ អប្បមាណសុភាតិ សុភ-សទ្ទេន សមាសោ យោជេតព្ពោ ហោតិ។
1026. Kañcanapiṇḍo viya sassirikā kañcanapiṇḍasassirikā. Tattha pana sobhanapabhāya kiṇṇā subhākiṇṇāti vattabbe ā-kārassa rassattaṃ antimaṇa-kārassa ha-kārañca katvā ‘‘subhakiṇhā’’ti vuttā, atha pana subhena kiṇṇā subhakiṇṇā. Purimapadesupi parittaṃ subhaṃ etesanti parittasubhā, appamāṇaṃ subhaṃ etesanti appamāṇasubhāti subha-saddena samāso yojetabbo hoti.
១០២៧. អារម្មណមនសិការា បុព្ពភាគេន កថិតាតិ ឈានក្ខណេ តតោ បច្ឆា វា បរិត្តាទិកសិណារម្មណភាវនាយ អាវជ្ជនេន ច ឈានស្ស អារម្មណមនសិការនានត្តតា ន ហោតិ, បុព្ពភាគភាវនាយ បន បុព្ពភាគាវជ្ជនេន ច ហោតីតិ អត្ថោ។ បុព្ពភាគភាវនាយ វសេន ហិ ឈានំ បរិត្តបថវីកសិណាទីសុ តំតទារម្មណំ ហោតិ, បុព្ពភាគេន តំតំកសិណាវជ្ជនេន តំតំមនសិការន្តិ។ ឆន្ទាទយោ បន អប្បនាក្ខណេបិ វិជ្ជន្តិ។ តត្ថ បណិធីតិ ន តណ្ហាបត្ថនា, អថ ខោ ឆន្ទបត្ថនាវ ទដ្ឋព្ពា។ អធិមោក្ខោ និច្ឆយោ។ អភិនីហារោ ចិត្តប្បវត្តិយេវ។ យទិ បន ភវឆន្ទភវបត្ថនាទយោ តំតំភវវិសេសនិយាមកា អធិប្បេតា។ ‘‘អប្បនាយបិ វដ្ដន្តី’’តិ ឯតស្ស អប្បនាយ បវត្តាយ តតោ បច្ឆាបិ វដ្ដន្តីតិ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ សញ្ញាវិរាគាទីហិ បន វិសេសិយមានំ អារម្មណំ តថា តថា តត្ថ បវត្តោ មនសិការោ ច ភវវិសេសនិយាមកោ បុព្ពភាគោវ វដ្ដតីតិ ‘‘អារម្មណមនសិការា បុព្ពភាគេន កថិតា’’តិ វុត្តំ។
1027. Ārammaṇamanasikārā pubbabhāgena kathitāti jhānakkhaṇe tato pacchā vā parittādikasiṇārammaṇabhāvanāya āvajjanena ca jhānassa ārammaṇamanasikāranānattatā na hoti, pubbabhāgabhāvanāya pana pubbabhāgāvajjanena ca hotīti attho. Pubbabhāgabhāvanāya vasena hi jhānaṃ parittapathavīkasiṇādīsu taṃtadārammaṇaṃ hoti, pubbabhāgena taṃtaṃkasiṇāvajjanena taṃtaṃmanasikāranti. Chandādayo pana appanākkhaṇepi vijjanti. Tattha paṇidhīti na taṇhāpatthanā, atha kho chandapatthanāva daṭṭhabbā. Adhimokkho nicchayo. Abhinīhāro cittappavattiyeva. Yadi pana bhavachandabhavapatthanādayo taṃtaṃbhavavisesaniyāmakā adhippetā. ‘‘Appanāyapi vaṭṭantī’’ti etassa appanāya pavattāya tato pacchāpi vaṭṭantīti attho daṭṭhabbo. Saññāvirāgādīhi pana visesiyamānaṃ ārammaṇaṃ tathā tathā tattha pavatto manasikāro ca bhavavisesaniyāmako pubbabhāgova vaṭṭatīti ‘‘ārammaṇamanasikārā pubbabhāgena kathitā’’ti vuttaṃ.
វិបុលា ផលាតិ វិបុលសន្តសុខាយុវណ្ណាទិផលា។ សុដ្ឋុ បស្សន្តិ បញ្ញាចក្ខុនា មំសទិព្ពចក្ខូហិ ច។
Vipulā phalāti vipulasantasukhāyuvaṇṇādiphalā. Suṭṭhu passanti paññācakkhunā maṃsadibbacakkhūhi ca.
១០២៨. ‘‘យាវ ន តំ បាបកម្មំ ព្យន្តី ហោតី’’តិ (ម. និ. ៣.២៥០) វចនតោ ‘‘កម្មមេវ បមាណ’’ន្តិ អាហ, អព្ពុទាទិអាយុប្បមាណបរិច្ឆេទោ បន កម្មវសេនេវ កតោតិ អធិប្បាយោ។
1028. ‘‘Yāva na taṃ pāpakammaṃ byantī hotī’’ti (ma. ni. 3.250) vacanato ‘‘kammamevapamāṇa’’nti āha, abbudādiāyuppamāṇaparicchedo pana kammavaseneva katoti adhippāyo.
និលីយនោកាសស្ស អភាវាតិ សមានជាតិកេន អច្ឆរាគណេន សព្ពទា បរិវារិយមានស្ស កាមគុណាកិណ្ណស្ស តព្ពិរហិតដ្ឋានស្ស អភាវាតិ អត្ថោ។
Nilīyanokāsassa abhāvāti samānajātikena accharāgaṇena sabbadā parivāriyamānassa kāmaguṇākiṇṇassa tabbirahitaṭṭhānassa abhāvāti attho.
កិំ និយមេតីតិ កិំ ឈានំ ឧបបត្តិំ និយមេតីតិ អត្ថោ។ នវ ព្រហ្មលោកេតិ ព្រហ្មបារិសជ្ជាទយោ នវបិ សោធេត្វា។ មត្ថកេតិ វេហប្ផលេសូតិ អត្ថោ។ សេដ្ឋភវា នាមាតិ តតោ បរំ អគមនតោ ឧត្តមភវាតិ អធិប្បាយោ។ តេនេវ ភវសីសានីតិ គហិតា។ ឥមេសុ តីសុ ឋានេសូតិ វេហប្ផលាទិដ្ឋានានិ ឯវ សន្ធាយ វុត្តំ។ វេហប្ផលតោ បន បុរិមេសុ នវសុ និព្ពត្តអនាគាមី អរូបធាតុំ ឧបបជ្ជតីតិ កត្វា ‘‘រូបធាតុយា ចុតស្ស អរូបធាតុំ ឧបបជ្ជន្តស្ស កស្សចិ សត្ត អនុសយា អនុសេន្តិ, កស្សចិ បញ្ច, កស្សចិ តយោ អនុសេន្តី’’តិ (យម. ២.អនុសយយមក.៣១១) ឥទំ វុត្តំ, ន វេហប្ផលាទីសុ ឧបបន្នំ សន្ធាយាតិ អយមេត្ថ អធិប្បាយោ សិយា។ យំ បន វុត្តំ ‘‘នវសុ ព្រហ្មលោកេសុ និព្ពត្តអរិយសាវកានំ តត្រូបបត្តិយេវ ហោតិ, ន ហេដ្ឋូបបត្តី’’តិ, ឯតេន ហេដ្ឋូបបត្តិ ឯវ និវារិតា, ន តេស្វេវ ឧបរូបរិ វេហប្ផលេ ច ឧបបត្តិ អរូបធាតូបបត្តិ ច។ ‘‘បឋមជ្ឈានភូមិយំ និព្ពត្តោ អនាគាមី នវ ព្រហ្មលោកេ សោធេត្វា មត្ថកេ ឋិតោ បរិនិព្ពាតី’’តិ ឥទម្បិ អនុបុព្ពេន អារោហន្តំ សន្ធាយ វុត្តន្តិ ន តេន តស្ស មត្ថកំ អប្បត្តស្ស អរូបធាតុំ ឧបបត្តិ និវារិតាតិ ទដ្ឋព្ពា។
Kiṃ niyametīti kiṃ jhānaṃ upapattiṃ niyametīti attho. Nava brahmaloketi brahmapārisajjādayo navapi sodhetvā. Matthaketi vehapphalesūti attho. Seṭṭhabhavā nāmāti tato paraṃ agamanato uttamabhavāti adhippāyo. Teneva bhavasīsānīti gahitā. Imesu tīsu ṭhānesūti vehapphalādiṭṭhānāni eva sandhāya vuttaṃ. Vehapphalato pana purimesu navasu nibbattaanāgāmī arūpadhātuṃ upapajjatīti katvā ‘‘rūpadhātuyā cutassa arūpadhātuṃ upapajjantassa kassaci satta anusayā anusenti, kassaci pañca, kassaci tayo anusentī’’ti (yama. 2.anusayayamaka.311) idaṃ vuttaṃ, na vehapphalādīsu upapannaṃ sandhāyāti ayamettha adhippāyo siyā. Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘navasu brahmalokesu nibbattaariyasāvakānaṃ tatrūpapattiyeva hoti, na heṭṭhūpapattī’’ti, etena heṭṭhūpapatti eva nivāritā, na tesveva uparūpari vehapphale ca upapatti arūpadhātūpapatti ca. ‘‘Paṭhamajjhānabhūmiyaṃ nibbatto anāgāmī nava brahmaloke sodhetvā matthake ṭhito parinibbātī’’ti idampi anupubbena ārohantaṃ sandhāya vuttanti na tena tassa matthakaṃ appattassa arūpadhātuṃ upapatti nivāritāti daṭṭhabbā.
យោ វា អញ្ញត្ថ តត្ថ វា មគ្គំ ភាវេត្វា ចវិត្វា តត្ថ ឧបបន្នោ អវិក្ខម្ភិតរូបរាគោ អរិយសាវកោ, តំ សន្ធាយ អយំ អដ្ឋកថា វុត្តា។ តេនេវ ‘‘នវសុ ព្រហ្មលោកេសុ និព្ពត្តអរិយសាវកាន’’ន្តិ, ‘‘បឋមជ្ឈានភូមិយំ និព្ពត្តោ អនាគាមី’’តិ, ‘‘ឥមេសុ តីសុ ឋានេសុ និព្ពត្តអនាគាមិនោ’’តិ ច សព្ពត្ថ និព្ពត្តគ្គហណំ កតំ។ តស្ស បន យេន តត្ថ ឧបបន្នោ, តស្មិំ រូបរាគេ វិក្ខម្ភិតេ បុន ភវាភិលាសោ ន ភវិស្សតីតិ អរូបរាគុបច្ឆេទោ ច ភវិស្សតិយេវ។ យោ បន បុថុជ្ជនោ តត្ថ និព្ពត្តោ អរិយមគ្គំ ភាវេត្វា អរូបេហិ វិក្ខម្ភិតរូបរាគោ ឧប្បន្នេ មគ្គេ និព្ពត្តភវាទីនវទស្សនវសេន អនិវត្តិតភវាភិលាសោ, តស្ស វសេន យមកបាឡិ បវត្តាតិ វា អយមត្ថោ អធិប្បេតោ សិយា។
Yo vā aññattha tattha vā maggaṃ bhāvetvā cavitvā tattha upapanno avikkhambhitarūparāgo ariyasāvako, taṃ sandhāya ayaṃ aṭṭhakathā vuttā. Teneva ‘‘navasu brahmalokesu nibbattaariyasāvakāna’’nti, ‘‘paṭhamajjhānabhūmiyaṃ nibbatto anāgāmī’’ti, ‘‘imesu tīsu ṭhānesu nibbattaanāgāmino’’ti ca sabbattha nibbattaggahaṇaṃ kataṃ. Tassa pana yena tattha upapanno, tasmiṃ rūparāge vikkhambhite puna bhavābhilāso na bhavissatīti arūparāgupacchedo ca bhavissatiyeva. Yo pana puthujjano tattha nibbatto ariyamaggaṃ bhāvetvā arūpehi vikkhambhitarūparāgo uppanne magge nibbattabhavādīnavadassanavasena anivattitabhavābhilāso, tassa vasena yamakapāḷi pavattāti vā ayamattho adhippeto siyā.
អាយុប្បមាណវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Āyuppamāṇavaṇṇanā niṭṭhitā.
៧. អភិញ្ញេយ្យាទិវារវណ្ណនា
7. Abhiññeyyādivāravaṇṇanā
១០៣០. ‘‘រុប្បនលក្ខណំ រូបំ, ផុសនលក្ខណោ ផស្សោ’’តិអាទិនា សាមញ្ញវិសេសលក្ខណបរិគ្គាហិកា សលក្ខណបរិគ្គាហិកា ទិដ្ឋិកង្ខាវិតរណវិសុទ្ធិយោ ញាតបរិញ្ញា, តតោ បរំ យាវ អនុលោមា តីរណបរិញ្ញា, ឧទយព្ពយានុបស្សនតោ បដ្ឋាយ យាវ មគ្គា បហានបរិញ្ញា។
1030. ‘‘Ruppanalakkhaṇaṃ rūpaṃ, phusanalakkhaṇo phasso’’tiādinā sāmaññavisesalakkhaṇapariggāhikā salakkhaṇapariggāhikā diṭṭhikaṅkhāvitaraṇavisuddhiyo ñātapariññā, tato paraṃ yāva anulomā tīraṇapariññā, udayabbayānupassanato paṭṭhāya yāva maggā pahānapariññā.
តត្ថ តត្ថាតិ ខន្ធាទីនំ តាវ ខន្ធវិភង្គាទីសុ បញ្ហបុច្ឆកវារេ វត្តព្ពំ វុត្តំ, ហេតុអាទីនញ្ច ខន្ធាទីសុ អន្តោគធត្តា តត្ថ តត្ថ បញ្ហបុច្ឆកវារេ វត្តព្ពំ វុត្តមេវាតិ ទដ្ឋព្ពំ។
Tattha tatthāti khandhādīnaṃ tāva khandhavibhaṅgādīsu pañhapucchakavāre vattabbaṃ vuttaṃ, hetuādīnañca khandhādīsu antogadhattā tattha tattha pañhapucchakavāre vattabbaṃ vuttamevāti daṭṭhabbaṃ.
អភិញ្ញេយ្យាទិវារវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Abhiññeyyādivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
ធម្មហទយវិភង្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dhammahadayavibhaṅgavaṇṇanā niṭṭhitā.
ឥតិ សម្មោហវិនោទនិយា លីនត្ថបទវណ្ណនា
Iti sammohavinodaniyā līnatthapadavaṇṇanā
វិភង្គ-មូលដីកា សមត្តា។
Vibhaṅga-mūlaṭīkā samattā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / វិភង្គបាឡិ • Vibhaṅgapāḷi / ១៨. ធម្មហទយវិភង្គោ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / សម្មោហវិនោទនី-អដ្ឋកថា • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
១. សព្ពសង្គាហិកវារវណ្ណនា • 1. Sabbasaṅgāhikavāravaṇṇanā
២. ឧប្បត្តានុប្បត្តិវារវណ្ណនា • 2. Uppattānuppattivāravaṇṇanā
៣. បរិយាបន្នាបរិយាបន្នវារវណ្ណនា • 3. Pariyāpannāpariyāpannavāravaṇṇanā
៦. ឧប្បាទកកម្មអាយុប្បមាណវារវណ្ណនា • 6. Uppādakakammaāyuppamāṇavāravaṇṇanā
៧. អភិញ្ញេយ្យាទិវារវណ្ណនា • 7. Abhiññeyyādivāravaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-អនុដីកា • Vibhaṅga-anuṭīkā / ១៨. ធម្មហទយវិភង្គោ • 18. Dhammahadayavibhaṅgo
