Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
౭. ధమ్మకథావణ్ణనా
7. Dhammakathāvaṇṇanā
౮౮౭-౮౮౮. రూపసభావో రూపట్ఠోతి ఆహ ‘‘రూపట్ఠో నామ కోచి రూపతో అఞ్ఞో నత్థీ’’తి. యం పన యతో అఞ్ఞం, న తం తంసభావన్తి ఆహ ‘‘రూపట్ఠతో అఞ్ఞం రూపఞ్చ న హోతీ’’తి, రూపమేవ న హోతీతి అత్థో. ఏతేన బ్యతిరేకతో తమత్థం సాధేతి. తస్మాతి యస్మా రూపతో అఞ్ఞో రూపట్ఠో నత్థి, రూపట్ఠతో చ అఞ్ఞం రూపం, తస్మా రూపం రూపమేవ రూపసభావమేవాతి ఏవ-కారేన నివత్తితం దస్సేతి ‘‘న వేదనాదిసభావ’’న్తి. అధిప్పాయేనాతి రూపరూపట్ఠానం అనఞ్ఞత్తాధిప్పాయేన. అఞ్ఞథాతి తేసం అఞ్ఞత్తే రూపట్ఠేన నియమేన రూపం నియతన్తి వత్తబ్బన్తి యోజనా. దస్సితోయేవ హోతి అత్థతో ఆపన్నత్తా. న హి అభిన్నే వత్థుస్మిం పరియాయన్తరభేదం కరోతి. అఞ్ఞత్తన్తి రూపసభావానం రూపరూపట్ఠానఞ్చ. ససామినిద్దేససిద్ధాభేదా ‘‘సిలాపుత్తకస్స సరీర’’న్తి వియ, కప్పనామత్తతో చాయం భేదో, న పరమత్థతోతి ఆహ ‘‘గహేత్వా వియ పవత్తో’’తి. వేదనాదీహి నానత్తమేవాతి వేదనాదీహి అఞ్ఞత్తమేవ. సో సభావోతి సో రూపసభావో. నానత్తసఞ్ఞాపనత్థన్తి రూపస్స సభావో, న వేదనాదీనన్తి ఏవం భేదస్స ఞాపనత్థం. తఞ్చ వచనన్తి ‘‘రూపం రూపట్ఠేన న నియత’’న్తి వచనం. వుత్తప్పకారేనాతి ‘‘రూపట్ఠతో అఞ్ఞస్స రూపస్స అభావా’’తిఆదినా వుత్తాకారేన. యది సదోసం, అథ కస్మా పటిజానాతీతి యోజనా.
887-888. Rūpasabhāvo rūpaṭṭhoti āha ‘‘rūpaṭṭho nāma koci rūpato añño natthī’’ti. Yaṃ pana yato aññaṃ, na taṃ taṃsabhāvanti āha ‘‘rūpaṭṭhato aññaṃ rūpañca na hotī’’ti, rūpameva na hotīti attho. Etena byatirekato tamatthaṃ sādheti. Tasmāti yasmā rūpato añño rūpaṭṭho natthi, rūpaṭṭhato ca aññaṃ rūpaṃ, tasmā rūpaṃ rūpameva rūpasabhāvamevāti eva-kārena nivattitaṃ dasseti ‘‘na vedanādisabhāva’’nti. Adhippāyenāti rūparūpaṭṭhānaṃ anaññattādhippāyena. Aññathāti tesaṃ aññatte rūpaṭṭhena niyamena rūpaṃ niyatanti vattabbanti yojanā. Dassitoyeva hoti atthato āpannattā. Na hi abhinne vatthusmiṃ pariyāyantarabhedaṃ karoti. Aññattanti rūpasabhāvānaṃ rūparūpaṭṭhānañca. Sasāminiddesasiddhābhedā ‘‘silāputtakassa sarīra’’nti viya, kappanāmattato cāyaṃ bhedo, na paramatthatoti āha ‘‘gahetvā viya pavatto’’ti. Vedanādīhi nānattamevāti vedanādīhi aññattameva. So sabhāvoti so rūpasabhāvo. Nānattasaññāpanatthanti rūpassa sabhāvo, na vedanādīnanti evaṃ bhedassa ñāpanatthaṃ. Tañca vacananti ‘‘rūpaṃ rūpaṭṭhena na niyata’’nti vacanaṃ. Vuttappakārenāti ‘‘rūpaṭṭhato aññassa rūpassa abhāvā’’tiādinā vuttākārena. Yadi sadosaṃ, atha kasmā paṭijānātīti yojanā.
వుత్తమేవ కారణన్తి ‘‘రూపం రూపమేవ, న వేదనాదిసభావ’’న్తి ఏవం వుత్తమేవ యుత్తిం. పరేన చోదితన్తి ‘‘న వత్తబ్బం రూపం రూపట్ఠేన నియత’’న్తిఆదినా పరవాదినో చోదనం సన్ధాయాహ. తమేవ కారణం దస్సేత్వాతి తమేవ యథావుత్తం యుత్తిం ‘‘ఏత్థ హీ’’తిఆదినా దస్సేత్వా. చోదనం నివత్తేతీతి ‘‘అథ కస్మా పటిజానాతీ’’తి వుత్తం చోదనం నివత్తేతి. యమత్థం సన్ధాయ ‘‘ఇతో అఞ్ఞథా’’తి వుత్తం, తం దస్సేతుం ‘‘రూపాదీ’’తిఆది వుత్తం.
Vuttameva kāraṇanti ‘‘rūpaṃ rūpameva, na vedanādisabhāva’’nti evaṃ vuttameva yuttiṃ. Parena coditanti ‘‘na vattabbaṃ rūpaṃ rūpaṭṭhena niyata’’ntiādinā paravādino codanaṃ sandhāyāha. Tameva kāraṇaṃ dassetvāti tameva yathāvuttaṃ yuttiṃ ‘‘ettha hī’’tiādinā dassetvā. Codanaṃ nivattetīti ‘‘atha kasmā paṭijānātī’’ti vuttaṃ codanaṃ nivatteti. Yamatthaṃ sandhāya ‘‘ito aññathā’’ti vuttaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘rūpādī’’tiādi vuttaṃ.
ధమ్మకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dhammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ఏకవీసతిమవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ekavīsatimavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / కథావత్థుపాళి • Kathāvatthupāḷi / (౨౦౬) ౭. ధమ్మకథా • (206) 7. Dhammakathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౭. ధమ్మకథావణ్ణనా • 7. Dhammakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౭. ధమ్మకథావణ్ణనా • 7. Dhammakathāvaṇṇanā