| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
7. ධම්‌මකථාවණ්‌ණනා
7. Dhammakathāvaṇṇanā
887-888. ඉදානි ධම්‌මකථා නාම හොති. තත්‌ථ යස්‌මා රූපාදයො රූපාදිසභාවෙන නියතා න තං සභාවං විජහන්‌ති, තස්‌මා සබ්‌බධම්‌මා නියතාති යෙසං ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි අන්‌ධකානඤ්‌චෙව එකච්‌චානඤ්‌ච උත්‌තරාපථකානං; තෙ සන්‌ධාය සබ්‌බෙ ධම්‌මාති පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා ඉතරස්‌ස. අථ නං ‘‘සචෙ තෙ නියතා, මිච්‌ඡත්‌තනියතා වා සියුං සම්‌මත්‌තනියතා වා, ඉතො අඤ්‌ඤො නියාමො නාම නත්‌ථී’’ති චොදෙතුං මිච්‌ඡත්‌තනියතාතිආදිමාහ. තත්‌ථ පටික්‌ඛෙපො ච පටිඤ්‌ඤා ච පරවාදිස්‌ස. රූපං රූපට්‌ඨෙනාතිආදි යෙනත්‌ථෙන නියතාති වදති, තස්‌ස වසෙන චොදෙතුං වුත්‌තං. තත්‍රායං අධිප්‌පායො – රූපඤ්‌හි රූපට්‌ඨෙන නියතන්‌ති රූපං රූපමෙව, න වෙදනාදිසභාවන්‌ති අධිප්‌පායෙන වත්‌තබ්‌බං, ඉතො අඤ්‌ඤථා න වත්‌තබ්‌බං. කස්‌මා? රූපට්‌ඨතො අඤ්‌ඤස්‌ස රූපස්‌ස අභාවා. රූපසභාවො හි රූපට්‌ඨො, රූපසභාවො ච රූපමෙව, න රූපතො අඤ්‌ඤො. වෙදනාදීහි පනස්‌ස නානත්‌තපඤ්‌ඤාපනත්‌ථං එස වොහාරො හොතීති. තස්‌මා ‘‘රූපං රූපට්‌ඨෙන නියත’’න්‌ති වදන්‌තෙන රූපං නියතන්‌ති වුත්‌තං හොති. නියතඤ්‌ච නාම මිච්‌ඡත්‌තනියතං වා සියා සම්‌මත්‌තනියතං වා, ඉතො අඤ්‌ඤො නියාමො නාම නත්‌ථීති. අථ කස්‌මා පටිජානාතීති? අත්‌ථන්‌තරවසෙන. රූපං රූපට්‌ඨෙන නියතන්‌ති එත්‌ථ හි රූපං රූපමෙව, න වෙදනාදිසභාවන්‌ති අයමත්‌ථො. තස්‌මා පටිජානාති. ඉතො අඤ්‌ඤථා පනස්‌ස නියතත්‌තං නත්‌ථීති පුන තෙනෙව නයෙන චොදෙතුං මිච්‌ඡත්‌තනියතන්‌තිආදිමාහ . තං සබ්‌බං උත්‌තානත්‌ථමෙව. තෙන හි රූපන්‌ති ලද්‌ධිපි අයොනිසො පතිට්‌ඨාපිතත්‌තා අප්‌පතිට්‌ඨිතාව හොතීති.
887-888. Idāni dhammakathā nāma hoti. Tattha yasmā rūpādayo rūpādisabhāvena niyatā na taṃ sabhāvaṃ vijahanti, tasmā sabbadhammā niyatāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānañceva ekaccānañca uttarāpathakānaṃ; te sandhāya sabbe dhammāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘sace te niyatā, micchattaniyatā vā siyuṃ sammattaniyatā vā, ito añño niyāmo nāma natthī’’ti codetuṃ micchattaniyatātiādimāha. Tattha paṭikkhepo ca paṭiññā ca paravādissa. Rūpaṃ rūpaṭṭhenātiādi yenatthena niyatāti vadati, tassa vasena codetuṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ adhippāyo – rūpañhi rūpaṭṭhena niyatanti rūpaṃ rūpameva, na vedanādisabhāvanti adhippāyena vattabbaṃ, ito aññathā na vattabbaṃ. Kasmā? Rūpaṭṭhato aññassa rūpassa abhāvā. Rūpasabhāvo hi rūpaṭṭho, rūpasabhāvo ca rūpameva, na rūpato añño. Vedanādīhi panassa nānattapaññāpanatthaṃ esa vohāro hotīti. Tasmā ‘‘rūpaṃ rūpaṭṭhena niyata’’nti vadantena rūpaṃ niyatanti vuttaṃ hoti. Niyatañca nāma micchattaniyataṃ vā siyā sammattaniyataṃ vā, ito añño niyāmo nāma natthīti. Atha kasmā paṭijānātīti? Atthantaravasena. Rūpaṃ rūpaṭṭhena niyatanti ettha hi rūpaṃ rūpameva, na vedanādisabhāvanti ayamattho. Tasmā paṭijānāti. Ito aññathā panassa niyatattaṃ natthīti puna teneva nayena codetuṃ micchattaniyatantiādimāha . Taṃ sabbaṃ uttānatthameva. Tena hi rūpanti laddhipi ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitāva hotīti.
ධම්‌මකථාවණ්‌ණනා.
Dhammakathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (206) 7. ධම්‌මකථා • (206) 7. Dhammakathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 7. ධම්‌මකථාවණ්‌ණනා • 7. Dhammakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 7. ධම්‌මකථාවණ්‌ණනා • 7. Dhammakathāvaṇṇanā
