Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཉྩཔཀརཎ-ཨནུཊཱིཀཱ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
༧. དྷམྨཀཐཱཝཎྞནཱ
7. Dhammakathāvaṇṇanā
༨༨༧-༨༨༨. རཱུཔསབྷཱཝོ རཱུཔཊྛོཏི ཨཱཧ ‘‘རཱུཔཊྛོ ནཱམ ཀོཙི རཱུཔཏོ ཨཉྙོ ནཏྠཱི’’ཏི། ཡཾ པན ཡཏོ ཨཉྙཾ, ན ཏཾ ཏཾསབྷཱཝནྟི ཨཱཧ ‘‘རཱུཔཊྛཏོ ཨཉྙཾ རཱུཔཉྩ ན ཧོཏཱི’’ཏི, རཱུཔམེཝ ན ཧོཏཱིཏི ཨཏྠོ། ཨེཏེན བྱཏིརེཀཏོ ཏམཏྠཾ སཱདྷེཏི། ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ རཱུཔཏོ ཨཉྙོ རཱུཔཊྛོ ནཏྠི, རཱུཔཊྛཏོ ཙ ཨཉྙཾ རཱུཔཾ, ཏསྨཱ རཱུཔཾ རཱུཔམེཝ རཱུཔསབྷཱཝམེཝཱཏི ཨེཝ-ཀཱརེན ནིཝཏྟིཏཾ དསྶེཏི ‘‘ན ཝེདནཱདིསབྷཱཝ’’ནྟི། ཨདྷིཔྤཱཡེནཱཏི རཱུཔརཱུཔཊྛཱནཾ ཨནཉྙཏྟཱདྷིཔྤཱཡེན། ཨཉྙཐཱཏི ཏེསཾ ཨཉྙཏྟེ རཱུཔཊྛེན ནིཡམེན རཱུཔཾ ནིཡཏནྟི ཝཏྟབྦནྟི ཡོཛནཱ། དསྶིཏོཡེཝ ཧོཏི ཨཏྠཏོ ཨཱཔནྣཏྟཱ། ན ཧི ཨབྷིནྣེ ཝཏྠུསྨིཾ པརིཡཱཡནྟརབྷེདཾ ཀརོཏི། ཨཉྙཏྟནྟི རཱུཔསབྷཱཝཱནཾ རཱུཔརཱུཔཊྛཱནཉྩ། སསཱམིནིདྡེསསིདྡྷཱབྷེདཱ ‘‘སིལཱཔུཏྟཀསྶ སརཱིར’’ནྟི ཝིཡ, ཀཔྤནཱམཏྟཏོ ཙཱཡཾ བྷེདོ, ན པརམཏྠཏོཏི ཨཱཧ ‘‘གཧེཏྭཱ ཝིཡ པཝཏྟོ’’ཏི། ཝེདནཱདཱིཧི ནཱནཏྟམེཝཱཏི ཝེདནཱདཱིཧི ཨཉྙཏྟམེཝ། སོ སབྷཱཝོཏི སོ རཱུཔསབྷཱཝོ། ནཱནཏྟསཉྙཱཔནཏྠནྟི རཱུཔསྶ སབྷཱཝོ, ན ཝེདནཱདཱིནནྟི ཨེཝཾ བྷེདསྶ ཉཱཔནཏྠཾ། ཏཉྩ ཝཙནནྟི ‘‘རཱུཔཾ རཱུཔཊྛེན ན ནིཡཏ’’ནྟི ཝཙནཾ། ཝུཏྟཔྤཀཱརེནཱཏི ‘‘རཱུཔཊྛཏོ ཨཉྙསྶ རཱུཔསྶ ཨབྷཱཝཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཝུཏྟཱཀཱརེན། ཡདི སདོསཾ, ཨཐ ཀསྨཱ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཡོཛནཱ།
887-888. Rūpasabhāvo rūpaṭṭhoti āha ‘‘rūpaṭṭho nāma koci rūpato añño natthī’’ti. Yaṃ pana yato aññaṃ, na taṃ taṃsabhāvanti āha ‘‘rūpaṭṭhato aññaṃ rūpañca na hotī’’ti, rūpameva na hotīti attho. Etena byatirekato tamatthaṃ sādheti. Tasmāti yasmā rūpato añño rūpaṭṭho natthi, rūpaṭṭhato ca aññaṃ rūpaṃ, tasmā rūpaṃ rūpameva rūpasabhāvamevāti eva-kārena nivattitaṃ dasseti ‘‘na vedanādisabhāva’’nti. Adhippāyenāti rūparūpaṭṭhānaṃ anaññattādhippāyena. Aññathāti tesaṃ aññatte rūpaṭṭhena niyamena rūpaṃ niyatanti vattabbanti yojanā. Dassitoyeva hoti atthato āpannattā. Na hi abhinne vatthusmiṃ pariyāyantarabhedaṃ karoti. Aññattanti rūpasabhāvānaṃ rūparūpaṭṭhānañca. Sasāminiddesasiddhābhedā ‘‘silāputtakassa sarīra’’nti viya, kappanāmattato cāyaṃ bhedo, na paramatthatoti āha ‘‘gahetvā viya pavatto’’ti. Vedanādīhi nānattamevāti vedanādīhi aññattameva. So sabhāvoti so rūpasabhāvo. Nānattasaññāpanatthanti rūpassa sabhāvo, na vedanādīnanti evaṃ bhedassa ñāpanatthaṃ. Tañca vacananti ‘‘rūpaṃ rūpaṭṭhena na niyata’’nti vacanaṃ. Vuttappakārenāti ‘‘rūpaṭṭhato aññassa rūpassa abhāvā’’tiādinā vuttākārena. Yadi sadosaṃ, atha kasmā paṭijānātīti yojanā.
ཝུཏྟམེཝ ཀཱརཎནྟི ‘‘རཱུཔཾ རཱུཔམེཝ, ན ཝེདནཱདིསབྷཱཝ’’ནྟི ཨེཝཾ ཝུཏྟམེཝ ཡུཏྟིཾ། པརེན ཙོདིཏནྟི ‘‘ན ཝཏྟབྦཾ རཱུཔཾ རཱུཔཊྛེན ནིཡཏ’’ནྟིཨཱདིནཱ པརཝཱདིནོ ཙོདནཾ སནྡྷཱཡཱཧ། ཏམེཝ ཀཱརཎཾ དསྶེཏྭཱཏི ཏམེཝ ཡཐཱཝུཏྟཾ ཡུཏྟིཾ ‘‘ཨེཏྠ ཧཱི’’ཏིཨཱདིནཱ དསྶེཏྭཱ། ཙོདནཾ ནིཝཏྟེཏཱིཏི ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ པཊིཛཱནཱཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཙོདནཾ ནིཝཏྟེཏི། ཡམཏྠཾ སནྡྷཱཡ ‘‘ཨིཏོ ཨཉྙཐཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཏཾ དསྶེཏུཾ ‘‘རཱུཔཱདཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ།
Vuttameva kāraṇanti ‘‘rūpaṃ rūpameva, na vedanādisabhāva’’nti evaṃ vuttameva yuttiṃ. Parena coditanti ‘‘na vattabbaṃ rūpaṃ rūpaṭṭhena niyata’’ntiādinā paravādino codanaṃ sandhāyāha. Tameva kāraṇaṃ dassetvāti tameva yathāvuttaṃ yuttiṃ ‘‘ettha hī’’tiādinā dassetvā. Codanaṃ nivattetīti ‘‘atha kasmā paṭijānātī’’ti vuttaṃ codanaṃ nivatteti. Yamatthaṃ sandhāya ‘‘ito aññathā’’ti vuttaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘rūpādī’’tiādi vuttaṃ.
དྷམྨཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Dhammakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ཨེཀཝཱིསཏིམཝགྒཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Ekavīsatimavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ • Abhidhammapiṭaka / ཀཐཱཝཏྠུཔཱལི༹ • Kathāvatthupāḷi / (༢༠༦) ༧. དྷམྨཀཐཱ • (206) 7. Dhammakathā
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / པཉྩཔཀརཎ-ཨཊྛཀཐཱ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ༧. དྷམྨཀཐཱཝཎྞནཱ • 7. Dhammakathāvaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / པཉྩཔཀརཎ-མཱུལཊཱིཀཱ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ༧. དྷམྨཀཐཱཝཎྞནཱ • 7. Dhammakathāvaṇṇanā