| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๖. ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา
6. Dhammakathikasuttavaṇṇanā
๑๖. นิพฺพินฺทนตฺถายาติ นิพฺพิทานุปสฺสนาปฎิลาภายฯ สา หิ ชรามรณสีเสน วุเตฺตสุ สงฺขตธเมฺมสุ นิพฺพินฺทนากาเรน ปวตฺตติฯ วิรชฺชนตฺถายาติ วิราคานุปสฺสนาปฎิลาภายฯ สีลโต ปฎฺฐายาติ วิวฎฺฎสนฺนิสฺสิตสีลสมาทานโต ปฎฺฐายฯ โสตาปตฺติยเงฺคหิ สมนฺนาคโต วิวฎฺฎสนฺนิสฺสิตสีเล ปติฎฺฐิโต อุปาสโกปิ ปเคว จตุปาริสุทฺธิสีเล ปติฎฺฐิโต ภิกฺขุ สมฺมาปฎิปโนฺน นามฯ เตนาห ‘‘ยาว อรหตฺตมคฺคา ปฎิปโนฺนติ เวทิตโพฺพ’’ติฯ นิพฺพานธมฺมสฺสาติ นิพฺพานาวหสฺส อริยสฺส มคฺคสฺสฯ อนุรูปสภาวภูตนฺติ นิพฺพานาธิคมสฺส อนุจฺฉวิกสภาวภูตํฯ นิพฺพิทาติ อิมินา วุฎฺฐานคามินิปริโยสานํ วิปสฺสนํ วทติฯ วิราคา นิโรธาติ ปททฺวเยน อริยมคฺคํ, อิตเรน ผลํฯ เอตฺถาติ อิมสฺมิํ สุเตฺตฯ เอเกน นเยนาติ ปฐเมน นเยนฯ ตตฺถ หิ ภควา เตน ภิกฺขุนา ธมฺมกถิกลกฺขณํ ปุจฺฉิโต ตํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา วิสฺสเชฺชสิฯ โย หิ วิปสฺสนํ มคฺคํ อนุปาทาวิมุตฺติํ ปาเปตฺวา กเถตุํ สโกฺกติ, โส เอกนฺตธมฺมกถิโกฯ เตนาห ‘‘ธมฺมกถิกสฺส ปุจฺฉา กถิตา’’ติฯ ทฺวีหีติ ทุติยตติยนเยหิฯ ตนฺติ ปุจฺฉํฯ วิเสเสตฺวาติ วิสิฎฺฐํ กตฺวาฯ ยถาปุจฺฉิตมตฺตเมว อกเถตฺวา อปุจฺฉิตมฺปิ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต ธมฺมานุธมฺมปฎิปตฺติํ อนุปาทาย วิมุตฺติสงฺขาตํ วิเสสํ ปาเปตฺวาฯ ภควา หิ อปฺปํ ยาจิโต พหุํ เทโนฺต อุฬารปุริโส วิย ธมฺมกถิกลกฺขณํ ปุจฺฉิโต ปฎิจฺจสมุปฺปาทมุเขน ตเญฺจว ตโต จ อุตฺตริํ ธมฺมานุธมฺมปฎิปตฺติํ อนุปาทาวิมุตฺตญฺจ วิสฺสเชฺชสิฯ ตตฺถ ‘‘นิพฺพิทาย…เป.… ธมฺมํ เทเสตี’’ติ อิมินา ธมฺมเทสนํ วาสนาภาคิยํ กตฺวา ทเสฺสสิฯ ‘‘นิโรธาย ปฎิปโนฺน โหตี’’ติ อิมินา นิเพฺพธภาคิยํ, ‘‘อนุปาทาวิมุโตฺต โหตี’’ติ อิมินา เทสนํ อเสกฺขภาคิยํ กตฺวา ทเสฺสสิฯ เตนาห ‘‘เสกฺขาเสกฺขภูมิโย นิทฺทิฎฺฐา’’ติฯ
16.Nibbindanatthāyāti nibbidānupassanāpaṭilābhāya. Sā hi jarāmaraṇasīsena vuttesu saṅkhatadhammesu nibbindanākārena pavattati. Virajjanatthāyāti virāgānupassanāpaṭilābhāya. Sīlato paṭṭhāyāti vivaṭṭasannissitasīlasamādānato paṭṭhāya. Sotāpattiyaṅgehi samannāgato vivaṭṭasannissitasīle patiṭṭhito upāsakopi pageva catupārisuddhisīle patiṭṭhito bhikkhu sammāpaṭipanno nāma. Tenāha ‘‘yāva arahattamaggā paṭipannoti veditabbo’’ti. Nibbānadhammassāti nibbānāvahassa ariyassa maggassa. Anurūpasabhāvabhūtanti nibbānādhigamassa anucchavikasabhāvabhūtaṃ. Nibbidāti iminā vuṭṭhānagāminipariyosānaṃ vipassanaṃ vadati. Virāgā nirodhāti padadvayena ariyamaggaṃ, itarena phalaṃ. Etthāti imasmiṃ sutte. Ekena nayenāti paṭhamena nayena. Tattha hi bhagavā tena bhikkhunā dhammakathikalakkhaṇaṃ pucchito taṃ matthakaṃ pāpetvā vissajjesi. Yo hi vipassanaṃ maggaṃ anupādāvimuttiṃ pāpetvā kathetuṃ sakkoti, so ekantadhammakathiko. Tenāha ‘‘dhammakathikassa pucchā kathitā’’ti. Dvīhīti dutiyatatiyanayehi. Tanti pucchaṃ. Visesetvāti visiṭṭhaṃ katvā. Yathāpucchitamattameva akathetvā apucchitampi atthaṃ dassento dhammānudhammapaṭipattiṃ anupādāya vimuttisaṅkhātaṃ visesaṃ pāpetvā. Bhagavā hi appaṃ yācito bahuṃ dento uḷārapuriso viya dhammakathikalakkhaṇaṃ pucchito paṭiccasamuppādamukhena tañceva tato ca uttariṃ dhammānudhammapaṭipattiṃ anupādāvimuttañca vissajjesi. Tattha ‘‘nibbidāya…pe… dhammaṃ desetī’’ti iminā dhammadesanaṃ vāsanābhāgiyaṃ katvā dassesi. ‘‘Nirodhāya paṭipanno hotī’’ti iminā nibbedhabhāgiyaṃ, ‘‘anupādāvimutto hotī’’ti iminā desanaṃ asekkhabhāgiyaṃ katvā dassesi. Tenāha ‘‘sekkhāsekkhabhūmiyo niddiṭṭhā’’ti.
ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dhammakathikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๖. ธมฺมกถิกสุตฺตํ • 6. Dhammakathikasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๖. ธมฺมกถิกสุตฺตวณฺณนา • 6. Dhammakathikasuttavaṇṇanā
