| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೧೯. ಧಮ್ಮನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
19. Dhammanānattañāṇaniddesavaṇṇanā
೭೩. ಧಮ್ಮನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಕಮ್ಮಪಥೇತಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಚ ತಾನಿ ಪಥಾ ಚ ಅಪಾಯಗಮನಾಯಾತಿ ಕಮ್ಮಪಥಾ, ತೇ ಕಮ್ಮಪಥೇ। ದಸ ಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಾ ನಾಮ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ವೇರಮಣೀತಿ ತೀಣಿ ಕಾಯಸುಚರಿತಾನಿ, ಮುಸಾವಾದಾ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ವೇರಮಣೀತಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಚೀಸುಚರಿತಾನಿ, ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ತೀಣಿ ಮನೋಸುಚರಿತಾನಿ। ದಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಪಥಾ ನಾಮ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋತಿ ತೀಣಿ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾನಿ, ಮುಸಾವಾದೋ ಪಿಸುಣಾ ವಾಚಾ ಫರುಸಾ ವಾಚಾ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೋತಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಾನಿ, ಅಭಿಜ್ಝಾ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ತೀಣಿ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಾನಿ। ಕುಸಲಾಕುಸಲಾಪಿ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನಕಾಯೇವ ಕಮ್ಮಪಥಾತಿ ವುತ್ತಾ, ವುತ್ತಾವಸೇಸಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಜನನೇ ಅನೇಕನ್ತಿ ಕತ್ತಾ ಕಮ್ಮಪಥಾತಿ ನ ವುತ್ತಾ। ಓಳಾರಿಕಕುಸಲಾಕುಸಲಗಹಣೇನೇವ ಸೇಸಕುಸಲಾಕುಸಲಾಪಿ ಗಹಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ರೂಪನ್ತಿ ಭೂತೋಪಾದಾಯಭೇದತೋ ಅಟ್ಠವೀಸತಿವಿಧಂ ರೂಪಂ। ವಿಪಾಕನ್ತಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲವಿಪಾಕಾನಂ ಸೋಳಸನ್ನಂ, ಅಕುಸಲವಿಪಾಕಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಞ್ಚ ವಸೇನ ತೇವೀಸತಿವಿಧಂ ವಿಪಾಕಂ। ಕಿರಿಯನ್ತಿ ತಿಣ್ಣಮಹೇತುಕಕಿರಿಯಾನಂ, ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಸಹೇತುಕಕಿರಿಯಾನಞ್ಚ ವಸೇನ ಏಕಾದಸವಿಧಂ ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಂ। ವಿಪಾಕಾಭಾವತೋ ಕಿರಿಯಾಮತ್ತಾತಿ ಕಿರಿಯಾ। ಏತ್ತಾವತಾ ಕಾಮಾವಚರಮೇವ ರೂಪಾಬ್ಯಾಕತವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತವಸೇನ ವುತ್ತಂ।
73. Dhammanānattañāṇaniddese kammapatheti kammāni ca tāni pathā ca apāyagamanāyāti kammapathā, te kammapathe. Dasa kusalakammapathā nāma pāṇātipātā adinnādānā kāmesumicchācārā veramaṇīti tīṇi kāyasucaritāni, musāvādā pisuṇāya vācāya pharusāya vācāya samphappalāpā veramaṇīti cattāri vacīsucaritāni, anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhīti tīṇi manosucaritāni. Dasa akusalakammapathā nāma pāṇātipāto adinnādānaṃ kāmesumicchācāroti tīṇi kāyaduccaritāni, musāvādo pisuṇā vācā pharusā vācā samphappalāpoti cattāri vacīduccaritāni, abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhīti tīṇi manoduccaritāni. Kusalākusalāpi ca paṭisandhijanakāyeva kammapathāti vuttā, vuttāvasesā paṭisandhijanane anekanti kattā kammapathāti na vuttā. Oḷārikakusalākusalagahaṇeneva sesakusalākusalāpi gahitāti veditabbā. Rūpanti bhūtopādāyabhedato aṭṭhavīsatividhaṃ rūpaṃ. Vipākanti kāmāvacarakusalavipākānaṃ soḷasannaṃ, akusalavipākānaṃ sattannañca vasena tevīsatividhaṃ vipākaṃ. Kiriyanti tiṇṇamahetukakiriyānaṃ, aṭṭhannaṃ sahetukakiriyānañca vasena ekādasavidhaṃ kāmāvacarakiriyaṃ. Vipākābhāvato kiriyāmattāti kiriyā. Ettāvatā kāmāvacarameva rūpābyākatavipākābyākatakiriyābyākatavasena vuttaṃ.
ಇಧಟ್ಠಸ್ಸಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಠಿತಸ್ಸ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಝಾನಭಾವನಾಸಬ್ಭಾವತೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಝಾನಾನಿ ಪನ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ದೇವಲೋಕೇಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ರೂಪೀಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇಪಿ ತತ್ರೂಪಪತ್ತಿಕಹೇಟ್ಠೂಪಪತ್ತಿಕಉಪರೂಪಪತ್ತಿಕಾನಂ ವಸೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಸುದ್ಧಾವಾಸೇ ಪನ ಅರೂಪಾವಚರೇ ಚ ಹೇಟ್ಠೂಪಪತ್ತಿಕಾ ನತ್ಥಿ। ರೂಪಾರೂಪಾವಚರೇಸು ಅಭಾವಿತಜ್ಝಾನಾ ಹೇಟ್ಠಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಮಾನಾ ಕಾಮಾವಚರಸುಗತಿಯಂಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ನ ದುಗ್ಗತಿಯಂ। ತತ್ರೂಪಪನ್ನಸ್ಸಾತಿ ವಿಪಾಕವಸೇನ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ಪಟಿಸನ್ಧಿಭವಙ್ಗಚುತಿವಸೇನ ವತ್ತಮಾನಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಿಪಾಕಜ್ಝಾನಾನಿ। ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತೀಸು ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಾನಿ ನ ವುತ್ತಾನಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನ ವುತ್ತಾನಿ, ಅಥ ಖೋ ಕುಸಲೇಹಿ ಸಮಾನಪವತ್ತಿತ್ತಾ ಕುಸಲೇಸು ವುತ್ತೇಸು ವುತ್ತಾನೇವ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಯಥಾ ಪಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಕುಸಲಾಕುಸಲೇ ನಿರುದ್ಧೇ ವಿಪಾಕೋ ತದಾರಮ್ಮಣತಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ (ಪಟ್ಠಾ॰ ೧.೧.೪೦೬, ೪೦೯) ಕುಸಲಜವನಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಕಿರಿಯಜವನಂ ಸಙ್ಗಹಿತಂ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನೀತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ। ಏತೇನ ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾಬ್ಯಾಕತಂ ವುತ್ತಂ। ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಾಬ್ಯಾಕತಂ।
Idhaṭṭhassāti imasmiṃ loke ṭhitassa. Yebhuyyena manussaloke jhānabhāvanāsabbhāvato manussalokavasena vuttaṃ, jhānāni pana kadāci karahaci devalokepi labbhanti, rūpībrahmalokepi tatrūpapattikaheṭṭhūpapattikauparūpapattikānaṃ vasena labbhanti. Suddhāvāse pana arūpāvacare ca heṭṭhūpapattikā natthi. Rūpārūpāvacaresu abhāvitajjhānā heṭṭhā nibbattamānā kāmāvacarasugatiyaṃyeva nibbattanti, na duggatiyaṃ. Tatrūpapannassāti vipākavasena brahmaloke upapannassa paṭisandhibhavaṅgacutivasena vattamānāni cattāri vipākajjhānāni. Rūpārūpāvacarajjhānasamāpattīsu kiriyābyākatāni na vuttāni. Kiñcāpi na vuttāni, atha kho kusalehi samānapavattittā kusalesu vuttesu vuttāneva hontīti veditabbāni. Yathā paṭṭhāne ‘‘kusalākusale niruddhe vipāko tadārammaṇatā uppajjatī’’ti (paṭṭhā. 1.1.406, 409) kusalajavanaggahaṇeneva kiriyajavanaṃ saṅgahitaṃ, evamidhāpi daṭṭhabbaṃ. Sāmaññaphalānīti cattāri sāmaññaphalāni. Etena lokuttaravipākābyākataṃ vuttaṃ. Nibbānanti nibbānābyākataṃ.
ಪಾಮೋಜ್ಜಮೂಲಕಾತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಮೂಲಂ ಆದಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಮೂಲಕಾ, ಪಾಮೋಜ್ಜಾದಿಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ಹಿ ಸಮಾಗತಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ಅನಿಚ್ಚತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕರೋತೋಯೇವ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜಾಯತಿ, ನ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕರೋತೋ। ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲುಪ್ಪತ್ತಿಯೇವ ನತ್ಥಿ, ಪಗೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ಕಸ್ಮಾ ಸರೂಪೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೇ? ಪಾಮೋಜ್ಜಸ್ಸ ಬಲವಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಪಾಮೋಜ್ಜೇ ಹಿ ಅಸತಿ ಪನ್ತೇಸು ಚ ಸೇನಾಸನೇಸು ಅಧಿಕುಸಲೇಸು ಚ ಧಮ್ಮೇಸು ಅರತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ಸತಿ ಭಾವನಾಯೇವ ಉಕ್ಕಮತಿ। ಪಾಮೋಜ್ಜೇ ಪನ ಸತಿ ಅರತಿಅಭಾವತೋ ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಸ್ಸ ಪನ ಮೂಲಭಾವೇನ ಭಾವನಾಯ ಬಹೂಪಕಾರತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಉಪರಿ ನವಕಂ ವಕ್ಖತಿ।
Pāmojjamūlakāti pāmojjaṃ mūlaṃ ādi etesanti pāmojjamūlakā, pāmojjādikāti attho. Pāmojjena hi samāgatāneva honti. Aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyatīti ettha yonisomanasikarotoyeva pāmojjaṃ jāyati, na ayonisomanasikaroto. Ayonisomanasikaroto kusaluppattiyeva natthi, pageva vipassanā. Kasmā sarūpena vuttanti ce? Pāmojjassa balavabhāvadassanatthaṃ. Pāmojje hi asati pantesu ca senāsanesu adhikusalesu ca dhammesu arati ukkaṇṭhitā uppajjati. Evaṃ sati bhāvanāyeva ukkamati. Pāmojje pana sati aratiabhāvato bhāvanāpāripūriṃ gacchati. Yonisomanasikārassa pana mūlabhāvena bhāvanāya bahūpakārattaṃ dassetuṃ upari navakaṃ vakkhati.
‘‘ಯತೋ ಯತೋ ಸಮ್ಮಸತಿ, ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಂ।
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
ಲಭತೀ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಮತಂ ತಂ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೭೪) –
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374) –
ವಚನತೋ ವಿಪಸ್ಸಕಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಚ್ಚಯಾ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇಧ ಪನ ಕಲಾಪಸಮ್ಮಸನಪಚ್ಚಯಾ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪಮುದಿತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ದುಬ್ಬಲಾ ಪೀತಿ। ಆದಿಕಮ್ಮತ್ಥೇ ಪ-ಕಾರೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಪಮುದಿತಸ್ಸಾತಿ ತೇನ ಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ಪಮುದಿತಸ್ಸ ತುಟ್ಠಸ್ಸ। ಪಮೋದಿತಸ್ಸಾತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಸೋಯೇವತ್ಥೋ। ಪೀತೀತಿ ಬಲವಪೀತಿ। ಪೀತಿಮನಸ್ಸಾತಿ ಪೀತಿಯುತ್ತಮನಸ್ಸ। ಯುತ್ತಸದ್ದಸ್ಸ ಲೋಪೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ ಯಥಾ ಅಸ್ಸರಥೋತಿ । ಕಾಯೋತಿ ನಾಮಕಾಯೋ, ರೂಪಕಾಯೇನ ಸಹ ವಾ। ಪಸ್ಸಮ್ಭತೀತಿ ವೂಪಸನ್ತದರಥೋ ಹೋತಿ। ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯೋತಿ ಉಭಯಪಸ್ಸದ್ಧಿಯೋಗೇನ ನಿಬ್ಬುತಕಾಯೋ। ಸುಖಂ ವೇದೇತೀತಿ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ ವಿನ್ದತಿ, ಕಾಯಿಕಸುಖೇನ ಸಹ ವಾ। ಸುಖಿನೋತಿ ಸುಖಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ। ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತೀತಿ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಂ ಆಧಿಯತಿ, ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ। ಸಮಾಹಿತೇ ಚಿತ್ತೇತಿ ಭಾವೇನಭಾವಲಕ್ಖಣತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮವಚನಂ। ಚಿತ್ತಸಮಾಹಿತಭಾವೇನ ಹಿ ಯಥಾಭೂತಜಾನನಂ ಲಕ್ಖೀಯತಿ। ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಉದಯಬ್ಬಯಞಾಣಾದಿವಸೇನ ಸಙ್ಖಾರಂ ಯಥಾಸಭಾವಂ ಜಾನಾತಿ। ಪಸ್ಸತೀತಿ ತಂಯೇವ ಚಕ್ಖುನಾ ದಿಟ್ಠಂ ವಿಯ ಫುಟಂ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸತಿ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದತೀತಿ ನವವಿಧವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಯೋಗೇನ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಉಕ್ಕಣ್ಠತಿ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದಂ ವಿರಜ್ಜತೀತಿ ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಸಿಖಂ ಪಾಪೇನ್ತೋ ಮಗ್ಗಞಾಣಯೋಗೇನ ಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ವಿರತ್ತೋ ಹೋತಿ। ವಿರಾಗಾ ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ವಿರಾಗಸಙ್ಖಾತಮಗ್ಗಹೇತು ಫಲವಿಮುತ್ತಿಯಾ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಅಧಿಮೋಕ್ಖೇನ ವಿಮುಚ್ಚತಿ। ಕೇಸುಚಿ ಪನ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾರೇ ‘‘ಸಮಾಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿಆದಿ ಸಚ್ಚನಯೋ ಲಿಖಿತೋ, ಸೋಪಿ ಚ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಲಿಖಿತೋ। ವಾರದ್ವಯೇಪಿ ಬ್ಯಞ್ಜನತೋಯೇವ ವಿಸೇಸೋ, ನ ಅತ್ಥತೋ। ‘‘ನಿಬ್ಬಿನ್ದಂ ವಿರಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಹಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ ಮಗ್ಗಞಾಣೇ ಚ ಸಿದ್ಧೇ ಚತುಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯಕಿಚ್ಚಂ ಸಿದ್ಧಮೇವ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಚತುಸಚ್ಚನಯೇನ ವುತ್ತವಾರೋಪಿ ಇಮಿನಾ ವಾರೇನ ಅತ್ಥತೋ ಅವಿಸಿಟ್ಠೋಯೇವ।
Vacanato vipassakassa vipassanāpaccayā pāmojjaṃ uppajjati. Idha pana kalāpasammasanapaccayā pāmojjaṃ gahetabbaṃ. Pamuditassa bhāvo pāmojjaṃ, dubbalā pīti. Ādikammatthe pa-kāro daṭṭhabbo. Pamuditassāti tena pāmojjena pamuditassa tuṭṭhassa. Pamoditassātipi pāṭho. Soyevattho. Pītīti balavapīti. Pītimanassāti pītiyuttamanassa. Yuttasaddassa lopo daṭṭhabbo yathā assarathoti . Kāyoti nāmakāyo, rūpakāyena saha vā. Passambhatīti vūpasantadaratho hoti. Passaddhakāyoti ubhayapassaddhiyogena nibbutakāyo. Sukhaṃ vedetīti cetasikaṃ sukhaṃ vindati, kāyikasukhena saha vā. Sukhinoti sukhasamaṅgissa. Cittaṃ samādhiyatīti cittaṃ samaṃ ādhiyati, ekaggaṃ hoti. Samāhite citteti bhāvenabhāvalakkhaṇatthe bhummavacanaṃ. Cittasamāhitabhāvena hi yathābhūtajānanaṃ lakkhīyati. Yathābhūtaṃ pajānātīti udayabbayañāṇādivasena saṅkhāraṃ yathāsabhāvaṃ jānāti. Passatīti taṃyeva cakkhunā diṭṭhaṃ viya phuṭaṃ katvā paññācakkhunā passati. Nibbindatīti navavidhavipassanāñāṇayogena saṅkhāresu ukkaṇṭhati. Nibbindaṃ virajjatīti taṃ vipassanaṃ sikhaṃ pāpento maggañāṇayogena saṅkhārehi viratto hoti. Virāgā vimuccatīti virāgasaṅkhātamaggahetu phalavimuttiyā nibbāne adhimokkhena vimuccati. Kesuci pana potthakesu imasmiṃ vāre ‘‘samāhitena cittena idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānātī’’tiādi saccanayo likhito, sopi ca kesuci potthakesu ‘‘idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’tiādinā nayena likhito. Vāradvayepi byañjanatoyeva viseso, na atthato. ‘‘Nibbindaṃ virajjatī’’ti hi maggañāṇassa vuttattā maggañāṇe ca siddhe catusaccābhisamayakiccaṃ siddhameva hoti. Tasmā catusaccanayena vuttavāropi iminā vārena atthato avisiṭṭhoyeva.
೭೪. ಇದಾನಿ ಅನಿಚ್ಚತೋತಿಆದೀಹಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ವಿಸೇಸೇನ್ತೋ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಮೂಲಕಾತಿ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋ ಮೂಲಂ ಪತಿಟ್ಠಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಮೂಲಕಾ। ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾಯೇವ ಹಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಾದಯೋ ನವ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಸಮಾಹಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಕಾರಣಭೂತೇನ ಚಿತ್ತೇನ। ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನಾತಿ। ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಅನುಸ್ಸವವಸೇನ ಪುಬ್ಬಭಾಗಸಚ್ಚಾನುಬೋಧೋಪಿ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ। ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋತಿ ಚ ಉಪಾಯೇನ ಮನಸಿಕಾರೋ।
74. Idāni aniccatotiādīhi ārammaṇassa avisesetvā vuttattā ārammaṇaṃ visesento rūpaṃ aniccato manasi karotītiādimāha. Yonisomanasikāramūlakāti yonisomanasikāro mūlaṃ patiṭṭhā etesanti yonisomanasikāramūlakā. Yonisomanasikāraṃ muñcitvāyeva hi pāmojjādayo nava na honti. Samāhitena cittenāti kāraṇabhūtena cittena. Yathābhūtaṃ pajānātīti paññāya pajānāti. ‘‘Idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’ti vuccamāne anussavavasena pubbabhāgasaccānubodhopi saṅgayhati. Yonisomanasikāroti ca upāyena manasikāro.
ಧಾತುನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಫಸ್ಸನಾನತ್ತನ್ತಿ ಚಕ್ಖಾದಿಧಾತುನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಾದಿನಾನತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಫಸ್ಸನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚಾತಿ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಾದಿನಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ವೇದನಾನಾನತ್ತನ್ತಿ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾದಿವೇದನಾನಾನತ್ತಂ । ಸಞ್ಞಾನಾನತ್ತನ್ತಿ ಕಾಮಸಞ್ಞಾದಿನಾನತ್ತಂ। ಸಙ್ಕಪ್ಪನಾನತ್ತನ್ತಿ ಕಾಮಸಙ್ಕಪ್ಪಾದಿನಾನತ್ತಂ। ಛನ್ದನಾನತ್ತನ್ತಿ ಸಙ್ಕಪ್ಪನಾನತ್ತತಾಯ ರೂಪೇ ಛನ್ದೋ ಸದ್ದೇ ಛನ್ದೋತಿ ಏವಂ ಛನ್ದನಾನತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಪರಿಳಾಹನಾನತ್ತನ್ತಿ ಛನ್ದನಾನತ್ತತಾಯ ರೂಪಪರಿಳಾಹೋ ಸದ್ದಪರಿಳಾಹೋತಿ ಏವಂ ಪರಿಳಾಹನಾನತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಪರಿಯೇಸನಾನಾನತ್ತನ್ತಿ ಪರಿಳಾಹನಾನತ್ತತಾಯ ರೂಪಪರಿಯೇಸನಾದಿನಾನತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಲಾಭನಾನತ್ತನ್ತಿ ಪರಿಯೇಸನಾನಾನತ್ತತಾಯ ರೂಪಪಟಿಲಾಭಾದಿನಾನತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ।
Dhātunānattaṃpaṭicca uppajjati phassanānattanti cakkhādidhātunānattaṃ paṭicca cakkhusamphassādinānattaṃ uppajjatīti attho. Phassanānattaṃ paṭiccāti cakkhusamphassādinānattaṃ paṭicca. Vedanānānattanti cakkhusamphassajādivedanānānattaṃ . Saññānānattanti kāmasaññādinānattaṃ. Saṅkappanānattanti kāmasaṅkappādinānattaṃ. Chandanānattanti saṅkappanānattatāya rūpe chando sadde chandoti evaṃ chandanānattaṃ uppajjati. Pariḷāhanānattanti chandanānattatāya rūpapariḷāho saddapariḷāhoti evaṃ pariḷāhanānattaṃ uppajjati. Pariyesanānānattanti pariḷāhanānattatāya rūpapariyesanādinānattaṃ uppajjati. Lābhanānattanti pariyesanānānattatāya rūpapaṭilābhādinānattaṃ uppajjatīti.
ಧಮ್ಮನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dhammanānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೧೯. ಧಮ್ಮನಾನತ್ತಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 19. Dhammanānattañāṇaniddeso
