| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੧੯. ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
19. Dhammanānattañāṇaniddesavaṇṇanā
੭੩. ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਮ੍ਮਪਥੇਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ ਪਥਾ ਚ ਅਪਾਯਗਮਨਾਯਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਾ, ਤੇ ਕਮ੍ਮਪਥੇ। ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ વੇਰਮਣੀਤਿ ਤੀਣਿ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਨਿ, ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ વੇਰਮਣੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਚੀਸੁਚਰਿਤਾਨਿ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਤੀਣਿ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਾਨਿ। ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋਤਿ ਤੀਣਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ, ਮੁਸਾવਾਦੋ ਪਿਸੁਣਾ વਾਚਾ ਫਰੁਸਾ વਾਚਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਤੀਣਿ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ। ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਪਿ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਾਯੇવ ਕਮ੍ਮਪਥਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਨੇ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਪਥਾਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਓਲ਼ਾਰਿਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਗਹਣੇਨੇવ ਸੇਸਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਪਿ ਗਹਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਭੂਤੋਪਾਦਾਯਭੇਦਤੋ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿવਿਧਂ ਰੂਪਂ। વਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲવਿਪਾਕਾਨਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ, ਅਕੁਸਲવਿਪਾਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਞ੍ਚ વਸੇਨ ਤੇવੀਸਤਿવਿਧਂ વਿਪਾਕਂ। ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਤਿਣ੍ਣਮਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਾਨਂ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਾਨਞ੍ਚ વਸੇਨ ਏਕਾਦਸવਿਧਂ ਕਾਮਾવਚਰਕਿਰਿਯਂ। વਿਪਾਕਾਭਾવਤੋ ਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਰਿਯਾ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕਾਮਾવਚਰਮੇવ ਰੂਪਾਬ੍ਯਾਕਤવਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ।
73. Dhammanānattañāṇaniddese kammapatheti kammāni ca tāni pathā ca apāyagamanāyāti kammapathā, te kammapathe. Dasa kusalakammapathā nāma pāṇātipātā adinnādānā kāmesumicchācārā veramaṇīti tīṇi kāyasucaritāni, musāvādā pisuṇāya vācāya pharusāya vācāya samphappalāpā veramaṇīti cattāri vacīsucaritāni, anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhīti tīṇi manosucaritāni. Dasa akusalakammapathā nāma pāṇātipāto adinnādānaṃ kāmesumicchācāroti tīṇi kāyaduccaritāni, musāvādo pisuṇā vācā pharusā vācā samphappalāpoti cattāri vacīduccaritāni, abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhīti tīṇi manoduccaritāni. Kusalākusalāpi ca paṭisandhijanakāyeva kammapathāti vuttā, vuttāvasesā paṭisandhijanane anekanti kattā kammapathāti na vuttā. Oḷārikakusalākusalagahaṇeneva sesakusalākusalāpi gahitāti veditabbā. Rūpanti bhūtopādāyabhedato aṭṭhavīsatividhaṃ rūpaṃ. Vipākanti kāmāvacarakusalavipākānaṃ soḷasannaṃ, akusalavipākānaṃ sattannañca vasena tevīsatividhaṃ vipākaṃ. Kiriyanti tiṇṇamahetukakiriyānaṃ, aṭṭhannaṃ sahetukakiriyānañca vasena ekādasavidhaṃ kāmāvacarakiriyaṃ. Vipākābhāvato kiriyāmattāti kiriyā. Ettāvatā kāmāvacarameva rūpābyākatavipākābyākatakiriyābyākatavasena vuttaṃ.
ਇਧਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਝਾਨਭਾવਨਾਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਝਾਨਾਨਿ ਪਨ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਦੇવਲੋਕੇਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਪਿ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਕਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿਕਉਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ વਸੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੇ ਪਨ ਅਰੂਪਾવਚਰੇ ਚ ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿਕਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਰੂਪਾਰੂਪਾવਚਰੇਸੁ ਅਭਾવਿਤਜ੍ਝਾਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਾ ਕਾਮਾવਚਰਸੁਗਤਿਯਂਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ। ਤਤ੍ਰੂਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ વਿਪਾਕવਸੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭવਙ੍ਗਚੁਤਿવਸੇਨ વਤ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਿਪਾਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ। ਰੂਪਾਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਕੁਸਲੇਹਿ ਸਮਾਨਪવਤ੍ਤਿਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲੇਸੁ વੁਤ੍ਤੇਸੁ વੁਤ੍ਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਯਥਾ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ વਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ॰ ੧.੧.੪੦੬, ੪੦੯) ਕੁਸਲਜવਨਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਕਿਰਿਯਜવਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ। ਏਤੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰવਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਬ੍ਯਾਕਤਂ।
Idhaṭṭhassāti imasmiṃ loke ṭhitassa. Yebhuyyena manussaloke jhānabhāvanāsabbhāvato manussalokavasena vuttaṃ, jhānāni pana kadāci karahaci devalokepi labbhanti, rūpībrahmalokepi tatrūpapattikaheṭṭhūpapattikauparūpapattikānaṃ vasena labbhanti. Suddhāvāse pana arūpāvacare ca heṭṭhūpapattikā natthi. Rūpārūpāvacaresu abhāvitajjhānā heṭṭhā nibbattamānā kāmāvacarasugatiyaṃyeva nibbattanti, na duggatiyaṃ. Tatrūpapannassāti vipākavasena brahmaloke upapannassa paṭisandhibhavaṅgacutivasena vattamānāni cattāri vipākajjhānāni. Rūpārūpāvacarajjhānasamāpattīsu kiriyābyākatāni na vuttāni. Kiñcāpi na vuttāni, atha kho kusalehi samānapavattittā kusalesu vuttesu vuttāneva hontīti veditabbāni. Yathā paṭṭhāne ‘‘kusalākusale niruddhe vipāko tadārammaṇatā uppajjatī’’ti (paṭṭhā. 1.1.406, 409) kusalajavanaggahaṇeneva kiriyajavanaṃ saṅgahitaṃ, evamidhāpi daṭṭhabbaṃ. Sāmaññaphalānīti cattāri sāmaññaphalāni. Etena lokuttaravipākābyākataṃ vuttaṃ. Nibbānanti nibbānābyākataṃ.
ਪਾਮੋਜ੍ਜਮੂਲਕਾਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਮੂਲਂ ਆਦਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਮੂਲਕਾ, ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਹਿ ਸਮਾਗਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋਯੇવ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਨ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋ। ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇવ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਗੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾ। ਕਸ੍ਮਾ ਸਰੂਪੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਾਮੋਜ੍ਜਸ੍ਸ ਬਲવਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਪਾਮੋਜ੍ਜੇ ਹਿ ਅਸਤਿ ਪਨ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਅਧਿਕੁਸਲੇਸੁ ਚ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਰਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਂ ਸਤਿ ਭਾવਨਾਯੇવ ਉਕ੍ਕਮਤਿ। ਪਾਮੋਜ੍ਜੇ ਪਨ ਸਤਿ ਅਰਤਿਅਭਾવਤੋ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਮੂਲਭਾવੇਨ ਭਾવਨਾਯ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਉਪਰਿ ਨવਕਂ વਕ੍ਖਤਿ।
Pāmojjamūlakāti pāmojjaṃ mūlaṃ ādi etesanti pāmojjamūlakā, pāmojjādikāti attho. Pāmojjena hi samāgatāneva honti. Aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyatīti ettha yonisomanasikarotoyeva pāmojjaṃ jāyati, na ayonisomanasikaroto. Ayonisomanasikaroto kusaluppattiyeva natthi, pageva vipassanā. Kasmā sarūpena vuttanti ce? Pāmojjassa balavabhāvadassanatthaṃ. Pāmojje hi asati pantesu ca senāsanesu adhikusalesu ca dhammesu arati ukkaṇṭhitā uppajjati. Evaṃ sati bhāvanāyeva ukkamati. Pāmojje pana sati aratiabhāvato bhāvanāpāripūriṃ gacchati. Yonisomanasikārassa pana mūlabhāvena bhāvanāya bahūpakārattaṃ dassetuṃ upari navakaṃ vakkhati.
‘‘ਯਤੋ ਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ।
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
ਲਭਤੀ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਅਮਤਂ ਤਂ વਿਜਾਨਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੭੪) –
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374) –
વਚਨਤੋ વਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਪੀਤਿ। ਆਦਿਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਪ-ਕਾਰੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ। ਪਮੋਦਿਤਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਸੋਯੇવਤ੍ਥੋ। ਪੀਤੀਤਿ ਬਲવਪੀਤਿ। ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪੀਤਿਯੁਤ੍ਤਮਨਸ੍ਸ। ਯੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਯਥਾ ਅਸ੍ਸਰਥੋਤਿ । ਕਾਯੋਤਿ ਨਾਮਕਾਯੋ, ਰੂਪਕਾਯੇਨ ਸਹ વਾ। ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ વੂਪਸਨ੍ਤਦਰਥੋ ਹੋਤਿ। ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋਤਿ ਉਭਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੋਗੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤਕਾਯੋ। ਸੁਖਂ વੇਦੇਤੀਤਿ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਂ વਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਾਯਿਕਸੁਖੇਨ ਸਹ વਾ। ਸੁਖਿਨੋਤਿ ਸੁਖਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਂ ਆਧਿਯਤਿ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ। ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇਤਿ ਭਾવੇਨਭਾવਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ। ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਹਿਤਭਾવੇਨ ਹਿ ਯਥਾਭੂਤਜਾਨਨਂ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ। ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਦਿવਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਯਥਾਸਭਾવਂ ਜਾਨਾਤਿ। ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਂਯੇવ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਟ੍ਠਂ વਿਯ ਫੁਟਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਨવવਿਧવਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਯੋਗੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਤਿ। ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ વਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਸਿਖਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਞਾਣਯੋਗੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ વਿਰਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। વਿਰਾਗਾ વਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ વਿਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤਮਗ੍ਗਹੇਤੁ ਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਕੇਸੁਚਿ ਪਨ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਾਰੇ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਚ੍ਚਨਯੋ ਲਿਖਿਤੋ, ਸੋਪਿ ਚ ਕੇਸੁਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਲਿਖਿਤੋ। વਾਰਦ੍વਯੇਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋਯੇવ વਿਸੇਸੋ, ਨ ਅਤ੍ਥਤੋ। ‘‘ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ વਿਰਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇ ਚ ਸਿਦ੍ਧੇ ਚਤੁਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਕਿਚ੍ਚਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤવਾਰੋਪਿ ਇਮਿਨਾ વਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅવਿਸਿਟ੍ਠੋਯੇવ।
Vacanato vipassakassa vipassanāpaccayā pāmojjaṃ uppajjati. Idha pana kalāpasammasanapaccayā pāmojjaṃ gahetabbaṃ. Pamuditassa bhāvo pāmojjaṃ, dubbalā pīti. Ādikammatthe pa-kāro daṭṭhabbo. Pamuditassāti tena pāmojjena pamuditassa tuṭṭhassa. Pamoditassātipi pāṭho. Soyevattho. Pītīti balavapīti. Pītimanassāti pītiyuttamanassa. Yuttasaddassa lopo daṭṭhabbo yathā assarathoti . Kāyoti nāmakāyo, rūpakāyena saha vā. Passambhatīti vūpasantadaratho hoti. Passaddhakāyoti ubhayapassaddhiyogena nibbutakāyo. Sukhaṃ vedetīti cetasikaṃ sukhaṃ vindati, kāyikasukhena saha vā. Sukhinoti sukhasamaṅgissa. Cittaṃ samādhiyatīti cittaṃ samaṃ ādhiyati, ekaggaṃ hoti. Samāhite citteti bhāvenabhāvalakkhaṇatthe bhummavacanaṃ. Cittasamāhitabhāvena hi yathābhūtajānanaṃ lakkhīyati. Yathābhūtaṃ pajānātīti udayabbayañāṇādivasena saṅkhāraṃ yathāsabhāvaṃ jānāti. Passatīti taṃyeva cakkhunā diṭṭhaṃ viya phuṭaṃ katvā paññācakkhunā passati. Nibbindatīti navavidhavipassanāñāṇayogena saṅkhāresu ukkaṇṭhati. Nibbindaṃ virajjatīti taṃ vipassanaṃ sikhaṃ pāpento maggañāṇayogena saṅkhārehi viratto hoti. Virāgā vimuccatīti virāgasaṅkhātamaggahetu phalavimuttiyā nibbāne adhimokkhena vimuccati. Kesuci pana potthakesu imasmiṃ vāre ‘‘samāhitena cittena idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānātī’’tiādi saccanayo likhito, sopi ca kesuci potthakesu ‘‘idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’tiādinā nayena likhito. Vāradvayepi byañjanatoyeva viseso, na atthato. ‘‘Nibbindaṃ virajjatī’’ti hi maggañāṇassa vuttattā maggañāṇe ca siddhe catusaccābhisamayakiccaṃ siddhameva hoti. Tasmā catusaccanayena vuttavāropi iminā vārena atthato avisiṭṭhoyeva.
੭੪. ਇਦਾਨਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋਤਿਆਦੀਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅવਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ વਿਸੇਸੇਨ੍ਤੋ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਮੂਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ। ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਯੇવ ਹਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਾਦਯੋ ਨવ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ। ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਨੁਸ੍ਸવવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਚ੍ਚਾਨੁਬੋਧੋਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ। ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋਤਿ ਚ ਉਪਾਯੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੋ।
74. Idāni aniccatotiādīhi ārammaṇassa avisesetvā vuttattā ārammaṇaṃ visesento rūpaṃ aniccato manasi karotītiādimāha. Yonisomanasikāramūlakāti yonisomanasikāro mūlaṃ patiṭṭhā etesanti yonisomanasikāramūlakā. Yonisomanasikāraṃ muñcitvāyeva hi pāmojjādayo nava na honti. Samāhitena cittenāti kāraṇabhūtena cittena. Yathābhūtaṃ pajānātīti paññāya pajānāti. ‘‘Idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’ti vuccamāne anussavavasena pubbabhāgasaccānubodhopi saṅgayhati. Yonisomanasikāroti ca upāyena manasikāro.
ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ। વੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿવੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤਂ । ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪੇ ਛਨ੍ਦੋ ਸਦ੍ਦੇ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਏવਂ ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਸਦ੍ਦਪਰਿਲ਼ਾਹੋਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਲਾਭਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪਪਟਿਲਾਭਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ।
Dhātunānattaṃpaṭicca uppajjati phassanānattanti cakkhādidhātunānattaṃ paṭicca cakkhusamphassādinānattaṃ uppajjatīti attho. Phassanānattaṃ paṭiccāti cakkhusamphassādinānattaṃ paṭicca. Vedanānānattanti cakkhusamphassajādivedanānānattaṃ . Saññānānattanti kāmasaññādinānattaṃ. Saṅkappanānattanti kāmasaṅkappādinānattaṃ. Chandanānattanti saṅkappanānattatāya rūpe chando sadde chandoti evaṃ chandanānattaṃ uppajjati. Pariḷāhanānattanti chandanānattatāya rūpapariḷāho saddapariḷāhoti evaṃ pariḷāhanānattaṃ uppajjati. Pariyesanānānattanti pariḷāhanānattatāya rūpapariyesanādinānattaṃ uppajjati. Lābhanānattanti pariyesanānānattatāya rūpapaṭilābhādinānattaṃ uppajjatīti.
ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dhammanānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੧੯. ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 19. Dhammanānattañāṇaniddeso
