Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    7. ධම්‌මානුධම්‌මපටිපන්‌නසුත්‌තවණ්‌ණනා

    7. Dhammānudhammapaṭipannasuttavaṇṇanā

    86. සත්‌තමෙ ධම්‌මානුධම්‌මපටිපන්‌නස්‌සාති එත්‌ථ ධම්‌මො නාම නවවිධො ලොකුත්‌තරධම්‌මො, තස්‌ස ධම්‌මස්‌ස අනුධම්‌මො සීලවිසුද්‌ධිආදි පුබ්‌බභාගපටිපදාධම්‌මො, තං ධම්‌මානුධම්‌මං පටිපන්‌නස්‌ස අධිගන්‌තුං පටිපජ්‌ජමානස්‌ස. අයමනුධම්‌මො හොතීති අයං අනුච්‌ඡවිකසභාවො පතිරූපසභාවො හොති. වෙය්‍යාකරණායාති කථනාය. ධම්‌මානුධම්‌මපටිපන්‌නොයන්‌ති න්‌ති කරණත්‌ථෙ පච්‌චත්‌තවචනං. ඉදං වුත්‌තං හොති – යෙන අනුධම්‌මෙන තං ධම්‌මානුධම්‌මං පටිපන්‌නොති බ්‍යාකරමානො සම්‌මදෙව බ්‍යාකරොන්‌තො නාම සියා, න තතොනිදානං විඤ්‌ඤූහි ගරහිතබ්‌බො සියාති. න්‌ති වා කිරියාපරාමසනං, තෙනෙතං දස්‌සෙති ‘‘යදිදං ධම්‌මස්‌සෙව භාසනං, ධම්‌මවිතක්‌කස්‌සෙව ච විතක්‌කනං තදුභයාභාවෙ ඤාණුපෙක්‌ඛාය, අයං ධම්‌මානුධම්‌මපටිපන්‌නස්‌ස භික්‌ඛුනො තථාරූපො අයන්‌ති කථනායානුරූපහෙතු අනුච්‌ඡවිකකාරණං. භාසමානො ධම්‌මංයෙව භාසෙය්‍යාති කථෙන්‌තො චෙ දසකථාවත්‌ථුධම්‌මංයෙව කථෙය්‍ය, න තප්‌පටිපක්‌ඛමහිච්‌ඡතාදිඅධම්‌මං. වුත්‌තඤ්‌හෙතං –

    86. Sattame dhammānudhammapaṭipannassāti ettha dhammo nāma navavidho lokuttaradhammo, tassa dhammassa anudhammo sīlavisuddhiādi pubbabhāgapaṭipadādhammo, taṃ dhammānudhammaṃ paṭipannassa adhigantuṃ paṭipajjamānassa. Ayamanudhammo hotīti ayaṃ anucchavikasabhāvo patirūpasabhāvo hoti. Veyyākaraṇāyāti kathanāya. Dhammānudhammapaṭipannoyanti yanti karaṇatthe paccattavacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yena anudhammena taṃ dhammānudhammaṃ paṭipannoti byākaramāno sammadeva byākaronto nāma siyā, na tatonidānaṃ viññūhi garahitabbo siyāti. Yanti vā kiriyāparāmasanaṃ, tenetaṃ dasseti ‘‘yadidaṃ dhammasseva bhāsanaṃ, dhammavitakkasseva ca vitakkanaṃ tadubhayābhāve ñāṇupekkhāya, ayaṃ dhammānudhammapaṭipannassa bhikkhuno tathārūpo ayanti kathanāyānurūpahetu anucchavikakāraṇaṃ. Bhāsamāno dhammaṃyeva bhāseyyāti kathento ce dasakathāvatthudhammaṃyeva katheyya, na tappaṭipakkhamahicchatādiadhammaṃ. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘යායං කථා අභිසල්‌ලෙඛිකා චෙතොවිවරණසප්‌පායා එකන්‌තනිබ්‌බිදාය විරාගාය නිරොධාය උපසමාය අභිඤ්‌ඤාය සම්‌බොධාය නිබ්‌බානාය සංවත්‌තති. සෙය්‍යථිදං – අප්‌පිච්‌ඡකථා, සන්‌තුට්‌ඨිකථා, පවිවෙකකථා, අසංසග්‌ගකථා, වීරියාරම්‌භකථා, සීලකථා, සමාධිකථා, පඤ්‌ඤාකථා, විමුත්‌තිකථා, විමුත්‌තිඤාණදස්‌සනකථා , එවරූපාය කථාය නිකාමලාභී හොති අකිච්‌ඡලාභී අකසිරලාභී’’ති (අ. නි. 9.3; උදා. 31).

    ‘‘Yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. Seyyathidaṃ – appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṃsaggakathā, vīriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā , evarūpāya kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī’’ti (a. ni. 9.3; udā. 31).

    අභිසල්‌ලෙඛිකාය කථාය ලාභී එව හි තං භාසෙය්‍ය. එතෙන කල්‍යාණමිත්‌තසම්‌පදා දස්‌සිතා.

    Abhisallekhikāya kathāya lābhī eva hi taṃ bhāseyya. Etena kalyāṇamittasampadā dassitā.

    ධම්‌මවිතක්‌කන්‌ති නෙක්‌ඛම්‌මවිතක්‌කාදිං ධම්‌මතො අනපෙතං විතක්‌කයතො ‘‘සීලාදිපටිපදං පරිපූරෙස්‌සාමී’’ති උපරූපරි උස්‌සාහො අභිවඩ්‌ඪිස්‌සති. සො පන විතක්‌කො සීලාදීනං අනුපකාරධම්‌මෙ වජ්‌ජෙත්‌වා උපකාරධම්‌මෙ අනුබ්‍රූහනවසෙන හානභාගියභාවං අපනෙත්‌වා ඨිතිභාගියභාවෙපි අට්‌ඨත්‌වා විසෙසභාගියතං නිබ්‌බෙධභාගියතඤ්‌ච පාපනවසෙන පවත්‌තියා අනෙකප්‌පභෙදො වෙදිතබ්‌බො. නො අධම්‌මවිතක්‌කන්‌ති කාමවිතක්‌කං නො විතක්‌කෙය්‍යාති අත්‌ථො. තදුභයං වා පනාති යදෙතං පරෙසං අනුග්‌ගහණත්‌ථං ධම්‌මභාසනං අත්‌තනො අනුග්‌ගහණත්‌ථං ධම්‌මවිතක්‌කනඤ්‌ච වුත්‌තං. අථ වා පන තං උභයං අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා අප්‌පටිපජ්‌ජිත්‌වා අකත්‌වා. උපෙක්‌ඛකොති තථාපටිපත්‌තියං උදාසීනො සමථවිපස්‌සනාභාවනමෙව අනුබ්‍රූහන්‌තො විහරෙය්‍ය, සමථපටිපත්‌තියං උපෙක්‌ඛකො හුත්‌වා විපස්‌සනායමෙව කම්‌මං කරොන්‌තො විහරෙය්‍ය. විපස්‌සනම්‌පි උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා තත්‌ථපි සඞ්‌ඛාරුපෙක්‌ඛාඤාණවසෙන උපෙක්‌ඛකො යාව විපස්‌සනාඤාණං මග්‌ගෙන ඝටීයති, තාව යථා තං තික්‌ඛං සූරං පසන්‌නං හුත්‌වා වහති, තථා විහරෙය්‍ය සතො සම්‌පජානොති.

    Dhammavitakkanti nekkhammavitakkādiṃ dhammato anapetaṃ vitakkayato ‘‘sīlādipaṭipadaṃ paripūressāmī’’ti uparūpari ussāho abhivaḍḍhissati. So pana vitakko sīlādīnaṃ anupakāradhamme vajjetvā upakāradhamme anubrūhanavasena hānabhāgiyabhāvaṃ apanetvā ṭhitibhāgiyabhāvepi aṭṭhatvā visesabhāgiyataṃ nibbedhabhāgiyatañca pāpanavasena pavattiyā anekappabhedo veditabbo. No adhammavitakkanti kāmavitakkaṃ no vitakkeyyāti attho. Tadubhayaṃ vā panāti yadetaṃ paresaṃ anuggahaṇatthaṃ dhammabhāsanaṃ attano anuggahaṇatthaṃ dhammavitakkanañca vuttaṃ. Atha vā pana taṃ ubhayaṃ abhinivajjetvā appaṭipajjitvā akatvā. Upekkhakoti tathāpaṭipattiyaṃ udāsīno samathavipassanābhāvanameva anubrūhanto vihareyya, samathapaṭipattiyaṃ upekkhako hutvā vipassanāyameva kammaṃ karonto vihareyya. Vipassanampi ussukkāpetvā tatthapi saṅkhārupekkhāñāṇavasena upekkhako yāva vipassanāñāṇaṃ maggena ghaṭīyati, tāva yathā taṃ tikkhaṃ sūraṃ pasannaṃ hutvā vahati, tathā vihareyya sato sampajānoti.

    ගාථාසු සමථවිපස්‌සනාධම්‌මො ආරමිතබ්‌බට්‌ඨෙන ආරාමො එතස්‌සාති ධම්‌මාරාමො. තස්‌මිංයෙව ධම්‌මෙ රතොති ධම්‌මරතො. තස්‌සෙව ධම්‌මස්‌ස පුනප්‌පුනං විචින්‌තනතො ධම්‌මං අනුවිචින්‌තයං තං ධම්‌මං ආවජ්‌ජෙන්‌තො, මනසි කරොන්‌තොති අත්‌ථො. අනුස්‌සරන්‌ති තමෙව ධම්‌මං උපරූපරිභාවනාවසෙන අනුස්‌සරන්‌තො. අථ වා විමුත්‌තායතනසීසෙ ඨත්‌වා පරෙසං දෙසනාවසෙන සීලාදිධම්‌මො ආරමිතබ්‌බට්‌ඨෙන ආරාමො එතස්‌සාති ධම්‌මාරාමො. තථෙව තස්‌මිං ධම්‌මෙ රතො අභිරතොති ධම්‌මරතො. තෙසංයෙව සීලාදිධම්‌මානං ගතියො සමන්‌වෙසන්‌තො කාමවිතක්‌කාදීනං ඔකාසං අදත්‌වා නෙක්‌ඛම්‌මසඞ්‌කප්‌පාදිධම්‌මංයෙව අනුවිචින්‌තනතො ධම්‌මං අනුවිචින්‌තයං . තදුභයං වා පන ඔළාරිකතො දහන්‌තො අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිත්‌වා සමථවිපස්‌සනාධම්‌මමෙව උපරූපරි භාවනාවසෙන අනුස්‌සරන්‌තො අනුබ්‍රූහනවසෙන පවත්‌තෙන්‌තො. සද්‌ධම්‌මාති සත්‌තතිංසප්‌පභෙදා බොධිපක්‌ඛියධම්‌මා නවවිධලොකුත්‌තරධම්‌මා ච න පරිහායති, න චිරස්‌සෙව තං අධිගච්‌ඡතීති අත්‌ථො.

    Gāthāsu samathavipassanādhammo āramitabbaṭṭhena ārāmo etassāti dhammārāmo. Tasmiṃyeva dhamme ratoti dhammarato. Tasseva dhammassa punappunaṃ vicintanato dhammaṃ anuvicintayaṃ taṃ dhammaṃ āvajjento, manasi karontoti attho. Anussaranti tameva dhammaṃ uparūparibhāvanāvasena anussaranto. Atha vā vimuttāyatanasīse ṭhatvā paresaṃ desanāvasena sīlādidhammo āramitabbaṭṭhena ārāmo etassāti dhammārāmo. Tatheva tasmiṃ dhamme rato abhiratoti dhammarato. Tesaṃyeva sīlādidhammānaṃ gatiyo samanvesanto kāmavitakkādīnaṃ okāsaṃ adatvā nekkhammasaṅkappādidhammaṃyeva anuvicintanato dhammaṃ anuvicintayaṃ. Tadubhayaṃ vā pana oḷārikato dahanto ajjhupekkhitvā samathavipassanādhammameva uparūpari bhāvanāvasena anussaranto anubrūhanavasena pavattento. Saddhammāti sattatiṃsappabhedā bodhipakkhiyadhammā navavidhalokuttaradhammā ca na parihāyati, na cirasseva taṃ adhigacchatīti attho.

    ඉදානි තස්‌ස අනුස්‌සරණවිධිං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘චරං වා’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ චරං වාති භික්‌ඛාචාරවසෙන චඞ්‌කමනවසෙන ච චරන්‌තො වා. යදි වා තිට්‌ඨන්‌ති තිට්‌ඨන්‌තො වා නිසින්‌නො වා, උද වා සයන්‌ති සයන්‌තො වා. එවං චතූසුපි ඉරියාපථෙසු. අජ්‌ඣත්‌තං සමයං චිත්‌තන්‌ති යථාවුත්‌තෙ කම්‌මට්‌ඨානසඞ්‌ඛාතෙ ගොචරජ්‌ඣත්‌තෙ අත්‌තනො චිත්‌තං රාගාදිකිලෙසානං වූපසමනවසෙන පජහනවසෙන සමයං සමෙන්‌තො. සන්‌තිමෙවාධිගච්‌ඡතීති අච්‌චන්‌තසන්‌තිං නිබ්‌බානමෙව පාපුණාතීති.

    Idāni tassa anussaraṇavidhiṃ dassento ‘‘caraṃ vā’’tiādimāha. Tattha caraṃ vāti bhikkhācāravasena caṅkamanavasena ca caranto vā. Yadi vā tiṭṭhanti tiṭṭhanto vā nisinno vā, uda vā sayanti sayanto vā. Evaṃ catūsupi iriyāpathesu. Ajjhattaṃ samayaṃ cittanti yathāvutte kammaṭṭhānasaṅkhāte gocarajjhatte attano cittaṃ rāgādikilesānaṃ vūpasamanavasena pajahanavasena samayaṃ samento. Santimevādhigacchatīti accantasantiṃ nibbānameva pāpuṇātīti.

    සත්‌තමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 7. ධම්‌මානුධම්‌මපටිපන්‌නසුත්‌තං • 7. Dhammānudhammapaṭipannasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact