Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၂. ဓမ္မပာလတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
2. Dhammapālattheragāthāvaṇṇanā
ယော ဟဝေ ဒဟရော ဘိက္ခူတိ အာယသ္မတော ဓမ္မပာလတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော အတ္ထဒသ္သိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဝနန္တံ ဥပဂတော သတ္ထာရံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော ပိလက္ခဖလမဒာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သတ္ထရိ ပရိနိဗ္ဗုတေ အဝန္တိရဋ္ဌေ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဓမ္မပာလောတိ လဒ္ဓနာမော ဝယပ္ပတ္တော တက္ကသိလံ ဂန္တ္ဝာ သိပ္ပံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ပဋိနိဝတ္တေန္တော အန္တရာမဂ္ဂေ ဧကသ္မိံ ဝိဟာရေ အညတရံ ထေရံ ဒိသ္ဝာ တသ္သ သန္တိကေ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၃၉.၂၁-၂၅) –
Yo have daharo bhikkhūti āyasmato dhammapālattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto atthadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto kenacideva karaṇīyena vanantaṃ upagato satthāraṃ disvā pasannamānaso pilakkhaphalamadāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde satthari parinibbute avantiraṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā dhammapāloti laddhanāmo vayappatto takkasilaṃ gantvā sippaṃ uggahetvā paṭinivattento antarāmagge ekasmiṃ vihāre aññataraṃ theraṃ disvā tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.39.21-25) –
‘‘ဝနန္တရေ ဗုဒ္ဓံ ဒိသ္ဝာ၊ အတ္ထဒသ္သိံ မဟာယသံ။
‘‘Vanantare buddhaṃ disvā, atthadassiṃ mahāyasaṃ;
ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ပိလက္ခသ္သာဒဒိံ ဖလံ။
Pasannacitto sumano, pilakkhassādadiṃ phalaṃ.
‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ၊ ယံ ဖလမဒဒိံ တဒာ။
‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ phalamadadiṃ tadā;
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလဒာနသ္သိဒံ ဖလံ။
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ဆဠဘိညော ပန ဟုတ္ဝာ သမာပတ္တိသုခေန ဝီတိနာမေန္တော ဧကဒိဝသံ တသ္မိံ ဝိဟာရေ ဒ္ဝေ သာမဏေရေ ရုက္ခဂ္ဂေ ပုပ္ဖာနိ ဩစိနန္တေ အာရူဠ္ဟသာခာယ ဘဂ္ဂာယ ပတန္တေ ဒိသ္ဝာ ထေရော ဣဒ္ဓာနုဘာဝေန ဟတ္ထေန ဂဟေတ္ဝာ အရောဂေယေဝ ဘူမိယံ ဌပေတ္ဝာ တေသံ သာမဏေရာနံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော –
Chaḷabhiñño pana hutvā samāpattisukhena vītināmento ekadivasaṃ tasmiṃ vihāre dve sāmaṇere rukkhagge pupphāni ocinante ārūḷhasākhāya bhaggāya patante disvā thero iddhānubhāvena hatthena gahetvā arogeyeva bhūmiyaṃ ṭhapetvā tesaṃ sāmaṇerānaṃ dhammaṃ desento –
၂၀၃.
203.
‘‘ယော ဟဝေ ဒဟရော ဘိက္ခု၊ ယုဉ္ဇတိ ဗုဒ္ဓသာသနေ။
‘‘Yo have daharo bhikkhu, yuñjati buddhasāsane;
ဇာဂရော သ ဟိ သုတ္တေသု၊ အမောဃံ တသ္သ ဇီဝိတံ။
Jāgaro sa hi suttesu, amoghaṃ tassa jīvitaṃ.
၂၀၄.
204.
‘‘တသ္မာ သဒ္ဓဉ္စ သီလဉ္စ၊ ပသာဒံ ဓမ္မဒသ္သနံ။
‘‘Tasmā saddhañca sīlañca, pasādaṃ dhammadassanaṃ;
အနုယုဉ္ဇေထ မေဓာဝီ၊ သရံ ဗုဒ္ဓာန သာသန’’န္တိ။ – ဣမာ ဒ္ဝေ ဂာထာ အဘာသိ။
Anuyuñjetha medhāvī, saraṃ buddhāna sāsana’’nti. – imā dve gāthā abhāsi;
တတ္ထ ယောတိ အနိယမဝစနံ။ ဟဝေတိ ဒဠ္ဟတ္ထေ နိပာတော။ ဒဟရောတိ တရုဏော။ ဘိက္ခတီတိ ဘိက္ခု။ ယုဉ္ဇတီတိ ဃဋတိ ဝာယမတိ။ ဇာဂရောတိ ဇာဂရဏဓမ္မသမန္နာဂတော။ သုတ္တေသူတိ သုပန္တေသု။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ ယော ဘိက္ခု ဒဟရောဝ သမာနော တရုဏော ‘‘တထာဟံ ပစ္ဆာ ဝုဍ္ဎကာလေ ဇာနိသ္သာမီ’’တိ အစိန္တေတ္ဝာ ဗုဒ္ဓာနံ သာသနေ အပ္ပမာဒပဋိပတ္တိယံ ယုဉ္ဇတိ သမထဝိပသ္သနာဘာဝနာယ ယောဂံ ကရောတိ, သော သုတ္တေသု အဝိဇ္ဇာနိဒ္ဒာယ သုတ္တေသု ပမတ္တေသု သဒ္ဓာဒိဇာဂရဓမ္မသမန္နာဂမေန ဇာဂရော, တတော ဧဝ အတ္တဟိတပရဟိတပာရိပူရိယာ အမောဃံ အဝဉ္ဈံ တသ္သ ဇီဝိတံ, ယသ္မာ စ ဧတဒေဝံ, တသ္မာ သဒ္ဓဉ္စ ‘‘အတ္ထိ ကမ္မံ အတ္ထိ ကမ္မဝိပာကော’’တိအာဒိနယပ္ပဝတ္တံ ကမ္မဖလသဒ္ဓဉ္စ, သဒ္ဓူပနိဗန္ဓတ္တာ သီလသ္သ တဒုပနိသ္သယံ စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလဉ္စ , ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာခာတော ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော သင္ဃော’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တရတနတ္တယပ္ပသာဒဉ္စ , ဝိပသ္သနာပညာသဟိတာယ မဂ္ဂပညာယ ပရိညာဒိဝသေန စတုသစ္စဓမ္မဒသ္သနဉ္စ မေဓာဝီ ဓမ္မောဇပညာယ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဗုဒ္ဓာနံ သာသနံ ဩဝာဒံ အနုသိဋ္ဌိံ အနုသ္သရန္တော အာဒိတ္တမ္ပိ အတ္တနော သီသံ အဇ္ဈုပေက္ခိတ္ဝာ အနုယုဉ္ဇေထ, တတ္ထ အနုယောဂံ အာတပ္ပံ ကရေယ္ယာတိ အတ္ထော။
Tattha yoti aniyamavacanaṃ. Haveti daḷhatthe nipāto. Daharoti taruṇo. Bhikkhatīti bhikkhu. Yuñjatīti ghaṭati vāyamati. Jāgaroti jāgaraṇadhammasamannāgato. Suttesūti supantesu. Idaṃ vuttaṃ hoti yo bhikkhu daharova samāno taruṇo ‘‘tathāhaṃ pacchā vuḍḍhakāle jānissāmī’’ti acintetvā buddhānaṃ sāsane appamādapaṭipattiyaṃ yuñjati samathavipassanābhāvanāya yogaṃ karoti, so suttesu avijjāniddāya suttesu pamattesu saddhādijāgaradhammasamannāgamena jāgaro, tato eva attahitaparahitapāripūriyā amoghaṃ avañjhaṃ tassa jīvitaṃ, yasmā ca etadevaṃ, tasmā saddhañca ‘‘atthi kammaṃ atthi kammavipāko’’tiādinayappavattaṃ kammaphalasaddhañca, saddhūpanibandhattā sīlassa tadupanissayaṃ catupārisuddhisīlañca, ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti evaṃ pavattaratanattayappasādañca , vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya pariññādivasena catusaccadhammadassanañca medhāvī dhammojapaññāya samannāgato bhikkhu buddhānaṃ sāsanaṃ ovādaṃ anusiṭṭhiṃ anussaranto ādittampi attano sīsaṃ ajjhupekkhitvā anuyuñjetha, tattha anuyogaṃ ātappaṃ kareyyāti attho.
ဓမ္မပာလတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dhammapālattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၂. ဓမ္မပာလတ္ထေရဂာထာ • 2. Dhammapālattheragāthā