| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
3. ධම්‌මරාජාසුත්‌තං
3. Dhammarājāsuttaṃ
133. ‘‘යොපි සො 1, භික්‌ඛවෙ, රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා, සොපි න අරාජකං චක්‌කං වත්‌තෙතී’’ති. එවං වුත්‌තෙ අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘කො පන, භන්‌තෙ, රඤ්‌ඤො චක්‌කවත්‌තිස්‌ස ධම්‌මිකස්‌ස ධම්‌මරඤ්‌ඤො රාජා’’ති? ‘‘ධම්‌මො, භික්‌ඛූ’’ති භගවා අවොච.
133. ‘‘Yopi so 2, bhikkhave, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā, sopi na arājakaṃ cakkaṃ vattetī’’ti. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko pana, bhante, rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño rājā’’ti? ‘‘Dhammo, bhikkhū’’ti bhagavā avoca.
‘‘ඉධ, භික්‌ඛු, රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මඤ්‌ඤෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති අන්‌තොජනස්‌මිං.
‘‘Idha, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛු, රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මඤ්‌ඤෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති ඛත්‌තියෙසු අනුයන්‌තෙසු 3 …පෙ.… බලකායස්‌මිං බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමජානපදෙසු සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු මිගපක්‌ඛීසු. ස ඛො සො, භික්‌ඛු, රාජා චක්‌කවත්‌තී ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මඤ්‌ඤෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා අන්‌තොජනස්‌මිං ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා ඛත්‌තියෙසු අනුයන්‌තෙසු බලකායස්‌මිං බ්‍රාහ්‌මණගහපතිකෙසු නෙගමජානපදෙසු සමණබ්‍රාහ්‌මණෙසු මිගපක්‌ඛීසු ධම්‌මෙනෙව චක්‌කං පවත්‌තෙති; තං හොති චක්‌කං අප්‌පටිවත්‌තියං කෙනචි මනුස්‌සභූතෙන පච්‌චත්‌ථිකෙන පාණිනා.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu anuyantesu 4 …pe… balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu. Sa kho so, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu anuyantesu balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu dhammeneva cakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā.
‘‘එවමෙවං ඛො, භික්‌ඛු, තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මඤ්‌ඤෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති භික්‌ඛූසු – ‘එවරූපං කායකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං කායකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බං; එවරූපං වචීකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං වචීකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බං; එවරූපං මනොකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං මනොකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බං; එවරූපො ආජීවො සෙවිතබ්‌බො, එවරූපො ආජීවො න සෙවිතබ්‌බො; එවරූපො ගාමනිගමො සෙවිතබ්‌බො, එවරූපො ගාමනිගමො න සෙවිතබ්‌බො’ති.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhūsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’ti.
‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛු, තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මඤ්‌ඤෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහති භික්‌ඛුනීසු 5 …පෙ.… උපාසකෙසු…පෙ.… උපාසිකාසු – ‘එවරූපං කායකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං කායකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බං; එවරූපං වචීකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං වචීකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බං; එවරූපං මනොකම්‌මං සෙවිතබ්‌බං, එවරූපං මනොකම්‌මං න සෙවිතබ්‌බං; එවරූපො ආජීවො සෙවිතබ්‌බො, එවරූපො ආජීවො න සෙවිතබ්‌බො; එවරූපො ගාමනිගමො සෙවිතබ්‌බො, එවරූපො ගාමනිගමො න සෙවිතබ්‌බො’’’ති.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhunīsu 6 …pe… upāsakesu…pe… upāsikāsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’’’ti.
‘‘ස ඛො සො, භික්‌ඛු, තථාගතො අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො ධම්‌මිකො ධම්‌මරාජා ධම්‌මඤ්‌ඤෙව නිස්‌සාය ධම්‌මං සක්‌කරොන්‌තො ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො ධම්‌මං අපචායමානො ධම්‌මද්‌ධජො ධම්‌මකෙතු ධම්‌මාධිපතෙය්‍යො ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා භික්‌ඛූසු, ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා භික්‌ඛුනීසු, ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා උපාසකෙසු, ධම්‌මිකං රක්‌ඛාවරණගුත්‌තිං සංවිදහිත්‌වා උපාසිකාසු ධම්‌මෙනෙව අනුත්‌තරං ධම්‌මචක්‌කං පවත්‌තෙති; තං හොති චක්‌කං අප්‌පටිවත්‌තියං සමණෙන වා බ්‍රාහ්‌මණෙන වා දෙවෙන වා මාරෙන වා බ්‍රහ්‌මුනා වා කෙනචි වා ලොකස්‌මි’’න්‌ති. තතියං.
‘‘Sa kho so, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhūsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhunīsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsakesu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsikāsu dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 3. ධම්‌මරාජාසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Dhammarājāsuttavaṇṇanā
