Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൩. ധമ്മരാജാസുത്തം
3. Dhammarājāsuttaṃ
൧൩൩. ‘‘യോപി സോ 1, ഭിക്ഖവേ, രാജാ ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ, സോപി ന അരാജകം ചക്കം വത്തേതീ’’തി. ഏവം വുത്തേ അഞ്ഞതരോ ഭിക്ഖു ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘കോ പന, ഭന്തേ, രഞ്ഞോ ചക്കവത്തിസ്സ ധമ്മികസ്സ ധമ്മരഞ്ഞോ രാജാ’’തി? ‘‘ധമ്മോ, ഭിക്ഖൂ’’തി ഭഗവാ അവോച.
133. ‘‘Yopi so 2, bhikkhave, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā, sopi na arājakaṃ cakkaṃ vattetī’’ti. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko pana, bhante, rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño rājā’’ti? ‘‘Dhammo, bhikkhū’’ti bhagavā avoca.
‘‘ഇധ, ഭിക്ഖു, രാജാ ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ധമ്മഞ്ഞേവ നിസ്സായ ധമ്മം സക്കരോന്തോ ധമ്മം ഗരും കരോന്തോ ധമ്മം അപചായമാനോ ധമ്മദ്ധജോ ധമ്മകേതു ധമ്മാധിപതേയ്യോ ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹതി അന്തോജനസ്മിം.
‘‘Idha, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖു, രാജാ ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ധമ്മഞ്ഞേവ നിസ്സായ ധമ്മം സക്കരോന്തോ ധമ്മം ഗരും കരോന്തോ ധമ്മം അപചായമാനോ ധമ്മദ്ധജോ ധമ്മകേതു ധമ്മാധിപതേയ്യോ ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹതി ഖത്തിയേസു അനുയന്തേസു 3 …പേ॰… ബലകായസ്മിം ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേസു നേഗമജാനപദേസു സമണബ്രാഹ്മണേസു മിഗപക്ഖീസു. സ ഖോ സോ, ഭിക്ഖു, രാജാ ചക്കവത്തീ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ധമ്മഞ്ഞേവ നിസ്സായ ധമ്മം സക്കരോന്തോ ധമ്മം ഗരും കരോന്തോ ധമ്മം അപചായമാനോ ധമ്മദ്ധജോ ധമ്മകേതു ധമ്മാധിപതേയ്യോ ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹിത്വാ അന്തോജനസ്മിം ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹിത്വാ ഖത്തിയേസു അനുയന്തേസു ബലകായസ്മിം ബ്രാഹ്മണഗഹപതികേസു നേഗമജാനപദേസു സമണബ്രാഹ്മണേസു മിഗപക്ഖീസു ധമ്മേനേവ ചക്കം പവത്തേതി; തം ഹോതി ചക്കം അപ്പടിവത്തിയം കേനചി മനുസ്സഭൂതേന പച്ചത്ഥികേന പാണിനാ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu anuyantesu 4 …pe… balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu. Sa kho so, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu anuyantesu balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu dhammeneva cakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā.
‘‘ഏവമേവം ഖോ, ഭിക്ഖു, തഥാഗതോ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ധമ്മഞ്ഞേവ നിസ്സായ ധമ്മം സക്കരോന്തോ ധമ്മം ഗരും കരോന്തോ ധമ്മം അപചായമാനോ ധമ്മദ്ധജോ ധമ്മകേതു ധമ്മാധിപതേയ്യോ ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹതി ഭിക്ഖൂസു – ‘ഏവരൂപം കായകമ്മം സേവിതബ്ബം, ഏവരൂപം കായകമ്മം ന സേവിതബ്ബം; ഏവരൂപം വചീകമ്മം സേവിതബ്ബം, ഏവരൂപം വചീകമ്മം ന സേവിതബ്ബം; ഏവരൂപം മനോകമ്മം സേവിതബ്ബം, ഏവരൂപം മനോകമ്മം ന സേവിതബ്ബം; ഏവരൂപോ ആജീവോ സേവിതബ്ബോ, ഏവരൂപോ ആജീവോ ന സേവിതബ്ബോ; ഏവരൂപോ ഗാമനിഗമോ സേവിതബ്ബോ, ഏവരൂപോ ഗാമനിഗമോ ന സേവിതബ്ബോ’തി.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhūsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’ti.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖു, തഥാഗതോ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ധമ്മഞ്ഞേവ നിസ്സായ ധമ്മം സക്കരോന്തോ ധമ്മം ഗരും കരോന്തോ ധമ്മം അപചായമാനോ ധമ്മദ്ധജോ ധമ്മകേതു ധമ്മാധിപതേയ്യോ ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹതി ഭിക്ഖുനീസു 5 …പേ॰… ഉപാസകേസു…പേ॰… ഉപാസികാസു – ‘ഏവരൂപം കായകമ്മം സേവിതബ്ബം, ഏവരൂപം കായകമ്മം ന സേവിതബ്ബം; ഏവരൂപം വചീകമ്മം സേവിതബ്ബം, ഏവരൂപം വചീകമ്മം ന സേവിതബ്ബം; ഏവരൂപം മനോകമ്മം സേവിതബ്ബം, ഏവരൂപം മനോകമ്മം ന സേവിതബ്ബം; ഏവരൂപോ ആജീവോ സേവിതബ്ബോ, ഏവരൂപോ ആജീവോ ന സേവിതബ്ബോ; ഏവരൂപോ ഗാമനിഗമോ സേവിതബ്ബോ, ഏവരൂപോ ഗാമനിഗമോ ന സേവിതബ്ബോ’’’തി.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhunīsu 6 …pe… upāsakesu…pe… upāsikāsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’’’ti.
‘‘സ ഖോ സോ, ഭിക്ഖു, തഥാഗതോ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ധമ്മികോ ധമ്മരാജാ ധമ്മഞ്ഞേവ നിസ്സായ ധമ്മം സക്കരോന്തോ ധമ്മം ഗരും കരോന്തോ ധമ്മം അപചായമാനോ ധമ്മദ്ധജോ ധമ്മകേതു ധമ്മാധിപതേയ്യോ ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹിത്വാ ഭിക്ഖൂസു, ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹിത്വാ ഭിക്ഖുനീസു, ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹിത്വാ ഉപാസകേസു, ധമ്മികം രക്ഖാവരണഗുത്തിം സംവിദഹിത്വാ ഉപാസികാസു ധമ്മേനേവ അനുത്തരം ധമ്മചക്കം പവത്തേതി; തം ഹോതി ചക്കം അപ്പടിവത്തിയം സമണേന വാ ബ്രാഹ്മണേന വാ ദേവേന വാ മാരേന വാ ബ്രഹ്മുനാ വാ കേനചി വാ ലോകസ്മി’’ന്തി. തതിയം.
‘‘Sa kho so, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhūsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhunīsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsakesu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsikāsu dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൩. ധമ്മരാജാസുത്തവണ്ണനാ • 3. Dhammarājāsuttavaṇṇanā