Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మిలిన్దపఞ్హపాళి • Milindapañhapāḷi |
౨. అద్ధానవగ్గో
2. Addhānavaggo
౧. ధమ్మసన్తతిపఞ్హో
1. Dhammasantatipañho
౧. రాజా ఆహ ‘‘భన్తే నాగసేన, యో ఉప్పజ్జతి, సో ఏవ సో, ఉదాహు అఞ్ఞో’’తి? థేరో ఆహ ‘‘న చ సో, న చ అఞ్ఞో’’తి.
1. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yo uppajjati, so eva so, udāhu añño’’ti? Thero āha ‘‘na ca so, na ca añño’’ti.
‘‘ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, మహారాజ, యదా త్వం దహరో తరుణో మన్దో ఉత్తానసేయ్యకో అహోసి, సో యేవ త్వం ఏతరహి మహన్తో’’తి? ‘‘న హి, భన్తే, అఞ్ఞో సో దహరో తరుణో మన్దో ఉత్తానసేయ్యకో అహోసి, అఞ్ఞో అహం ఏతరహి మహన్తో’’తి. ‘‘ఏవం సన్తే ఖో, మహారాజ, మాతాతిపి న భవిస్సతి, పితాతిపి న భవిస్సతి, ఆచరియోతిపి న భవిస్సతి, సిప్పవాతిపి న భవిస్సతి, సీలవాతిపి న భవిస్సతి, పఞ్ఞవాతిపి న భవిస్సతి. కిం ను ఖో, మహారాజ, అఞ్ఞా ఏవ కలలస్స మాతా, అఞ్ఞా అబ్బుదస్స మాతా, అఞ్ఞా పేసియా మాతా, అఞ్ఞా ఘనస్స మాతా, అఞ్ఞా ఖుద్దకస్స మాతా, అఞ్ఞా మహన్తస్స మాతా, అఞ్ఞో సిప్పం సిక్ఖతి, అఞ్ఞో సిక్ఖితో భవతి, అఞ్ఞో పాపకమ్మం కరోతి, అఞ్ఞస్స హత్థపాదా ఛిజ్జన్తీ’’తి? ‘‘న హి, భన్తే. త్వం పన, భన్తే, ఏవం వుత్తే కిం వదేయ్యాసీ’’తి? థేరో ఆహ ‘‘అహఞ్ఞేవ ఖో, మహారాజ, దహరో అహోసిం తరుణో మన్దో ఉత్తానసేయ్యకో, అహఞ్ఞేవ ఏతరహి మహన్తో, ఇమమేవ కాయం నిస్సాయ సబ్బే తే ఏకసఙ్గహితా’’తి.
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadā tvaṃ daharo taruṇo mando uttānaseyyako ahosi, so yeva tvaṃ etarahi mahanto’’ti? ‘‘Na hi, bhante, añño so daharo taruṇo mando uttānaseyyako ahosi, añño ahaṃ etarahi mahanto’’ti. ‘‘Evaṃ sante kho, mahārāja, mātātipi na bhavissati, pitātipi na bhavissati, ācariyotipi na bhavissati, sippavātipi na bhavissati, sīlavātipi na bhavissati, paññavātipi na bhavissati. Kiṃ nu kho, mahārāja, aññā eva kalalassa mātā, aññā abbudassa mātā, aññā pesiyā mātā, aññā ghanassa mātā, aññā khuddakassa mātā, aññā mahantassa mātā, añño sippaṃ sikkhati, añño sikkhito bhavati, añño pāpakammaṃ karoti, aññassa hatthapādā chijjantī’’ti? ‘‘Na hi, bhante. Tvaṃ pana, bhante, evaṃ vutte kiṃ vadeyyāsī’’ti? Thero āha ‘‘ahaññeva kho, mahārāja, daharo ahosiṃ taruṇo mando uttānaseyyako, ahaññeva etarahi mahanto, imameva kāyaṃ nissāya sabbe te ekasaṅgahitā’’ti.
‘‘భియ్యో ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, కోచిదేవ పురిసో పదీపం పదీపేయ్య, కిం సో సబ్బరత్తిం పదీపేయ్యా’’తి? ‘‘ఆమ, భన్తే, సబ్బరత్తిం పదీపేయ్యా’’తి. ‘‘కిం ను ఖో, మహారాజ, యా పురిమే యామే అచ్చి, సా మజ్ఝిమే యామే అచ్చీ’’తి? ‘‘న హి భన్తే’’తి. ‘‘యా మజ్ఝిమే యామే అచ్చి, సా పచ్ఛిమే యామే అచ్చీ’’తి? ‘‘న హి భన్తే’’తి. ‘‘కిం ను ఖో, మహారాజ, అఞ్ఞో సో అహోసి పురిమే యామే పదీపో, అఞ్ఞో మజ్ఝిమే యామే పదీపో, అఞ్ఞో పచ్ఛిమే యామే పదీపో’’తి? ‘‘న హి భన్తే, తం యేవ నిస్సాయ సబ్బరత్తిం పదీపితో’’తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, ధమ్మసన్తతి సన్దహతి, అఞ్ఞో ఉప్పజ్జతి, అఞ్ఞో నిరుజ్ఝతి, అపుబ్బం అచరిమం వియ సన్దహతి, తేన న చ సో, న చ అఞ్ఞో, పురిమవిఞ్ఞాణే పచ్ఛిమవిఞ్ఞాణం సఙ్గహం గచ్ఛతీ’’తి.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, kocideva puriso padīpaṃ padīpeyya, kiṃ so sabbarattiṃ padīpeyyā’’ti? ‘‘Āma, bhante, sabbarattiṃ padīpeyyā’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, mahārāja, yā purime yāme acci, sā majjhime yāme accī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Yā majjhime yāme acci, sā pacchime yāme accī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, mahārāja, añño so ahosi purime yāme padīpo, añño majjhime yāme padīpo, añño pacchime yāme padīpo’’ti? ‘‘Na hi bhante, taṃ yeva nissāya sabbarattiṃ padīpito’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, dhammasantati sandahati, añño uppajjati, añño nirujjhati, apubbaṃ acarimaṃ viya sandahati, tena na ca so, na ca añño, purimaviññāṇe pacchimaviññāṇaṃ saṅgahaṃ gacchatī’’ti.
‘‘భియ్యో ఓపమ్మం కరోహీ’’తి. ‘‘యథా, మహారాజ, ఖీరం దుయ్హమానం కాలన్తరేన దధి పరివత్తేయ్య, దధితో నవనీతం, నవనీతతో ఘతం పరివత్తేయ్య, యో ను ఖో, మహారాజ, ఏవం వదేయ్య ‘యం యేవ ఖీరం తం యేవ దధి, యం యేవ దధి తం యేవ నవనీతం, యం యేవ నవనీతం తం యేవ ఘత’న్తి, సమ్మా ను ఖో సో, మహారాజ, వదమానో వదేయ్యా’’తి? ‘‘న హి భన్తే, తంయేవ నిస్సాయ సమ్భూత’’న్తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మహారాజ, ధమ్మసన్తతి సన్దహతి, అఞ్ఞో ఉప్పజ్జతి, అఞ్ఞో నిరుజ్ఝతి, అపుబ్బం అచరిమం వియ సన్దహతి, తేన న చ సో, న చ అఞ్ఞో, పురిమవిఞ్ఞాణే పచ్ఛిమవిఞ్ఞాణం సఙ్గహం గచ్ఛతీ’’తి.
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, khīraṃ duyhamānaṃ kālantarena dadhi parivatteyya, dadhito navanītaṃ, navanītato ghataṃ parivatteyya, yo nu kho, mahārāja, evaṃ vadeyya ‘yaṃ yeva khīraṃ taṃ yeva dadhi, yaṃ yeva dadhi taṃ yeva navanītaṃ, yaṃ yeva navanītaṃ taṃ yeva ghata’nti, sammā nu kho so, mahārāja, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘Na hi bhante, taṃyeva nissāya sambhūta’’nti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, dhammasantati sandahati, añño uppajjati, añño nirujjhati, apubbaṃ acarimaṃ viya sandahati, tena na ca so, na ca añño, purimaviññāṇe pacchimaviññāṇaṃ saṅgahaṃ gacchatī’’ti.
‘‘కల్లోసి, భన్తే నాగసేనా’’తి.
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
ధమ్మసన్తతిపఞ్హో పఠమో.
Dhammasantatipañho paṭhamo.