| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၂. အဒ္ဓာနဝဂ္ဂော
2. Addhānavaggo
၁. ဓမ္မသန္တတိပဉ္ဟော
1. Dhammasantatipañho
၁. ရာဇာ အာဟ ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ယော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သော ဧဝ သော, ဥဒာဟု အညော’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘န စ သော, န စ အညော’’တိ။
1. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yo uppajjati, so eva so, udāhu añño’’ti? Thero āha ‘‘na ca so, na ca añño’’ti.
‘‘ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, မဟာရာဇ, ယဒာ တ္ဝံ ဒဟရော တရုဏော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယ္ယကော အဟောသိ, သော ယေဝ တ္ဝံ ဧတရဟိ မဟန္တော’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, အညော သော ဒဟရော တရုဏော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယ္ယကော အဟောသိ, အညော အဟံ ဧတရဟိ မဟန္တော’’တိ။ ‘‘ဧဝံ သန္တေ ခော, မဟာရာဇ, မာတာတိပိ န ဘဝိသ္သတိ, ပိတာတိပိ န ဘဝိသ္သတိ, အာစရိယောတိပိ န ဘဝိသ္သတိ, သိပ္ပဝာတိပိ န ဘဝိသ္သတိ, သီလဝာတိပိ န ဘဝိသ္သတိ, ပညဝာတိပိ န ဘဝိသ္သတိ။ ကိံ နု ခော, မဟာရာဇ, အညာ ဧဝ ကလလသ္သ မာတာ, အညာ အဗ္ဗုဒသ္သ မာတာ, အညာ ပေသိယာ မာတာ, အညာ ဃနသ္သ မာတာ, အညာ ခုဒ္ဒကသ္သ မာတာ, အညာ မဟန္တသ္သ မာတာ, အညော သိပ္ပံ သိက္ခတိ, အညော သိက္ခိတော ဘဝတိ, အညော ပာပကမ္မံ ကရောတိ, အညသ္သ ဟတ္ထပာဒာ ဆိဇ္ဇန္တီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ။ တ္ဝံ ပန, ဘန္တေ, ဧဝံ ဝုတ္တေ ကိံ ဝဒေယ္ယာသီ’’တိ? ထေရော အာဟ ‘‘အဟညေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဒဟရော အဟောသိံ တရုဏော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယ္ယကော, အဟညေဝ ဧတရဟိ မဟန္တော, ဣမမေဝ ကာယံ နိသ္သာယ သဗ္ဗေ တေ ဧကသင္ဂဟိတာ’’တိ။
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadā tvaṃ daharo taruṇo mando uttānaseyyako ahosi, so yeva tvaṃ etarahi mahanto’’ti? ‘‘Na hi, bhante, añño so daharo taruṇo mando uttānaseyyako ahosi, añño ahaṃ etarahi mahanto’’ti. ‘‘Evaṃ sante kho, mahārāja, mātātipi na bhavissati, pitātipi na bhavissati, ācariyotipi na bhavissati, sippavātipi na bhavissati, sīlavātipi na bhavissati, paññavātipi na bhavissati. Kiṃ nu kho, mahārāja, aññā eva kalalassa mātā, aññā abbudassa mātā, aññā pesiyā mātā, aññā ghanassa mātā, aññā khuddakassa mātā, aññā mahantassa mātā, añño sippaṃ sikkhati, añño sikkhito bhavati, añño pāpakammaṃ karoti, aññassa hatthapādā chijjantī’’ti? ‘‘Na hi, bhante. Tvaṃ pana, bhante, evaṃ vutte kiṃ vadeyyāsī’’ti? Thero āha ‘‘ahaññeva kho, mahārāja, daharo ahosiṃ taruṇo mando uttānaseyyako, ahaññeva etarahi mahanto, imameva kāyaṃ nissāya sabbe te ekasaṅgahitā’’ti.
‘‘ဘိယ္ယော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ကောစိဒေဝ ပုရိသော ပဒီပံ ပဒီပေယ္ယ, ကိံ သော သဗ္ဗရတ္တိံ ပဒီပေယ္ယာ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ, သဗ္ဗရတ္တိံ ပဒီပေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခော, မဟာရာဇ, ယာ ပုရိမေ ယာမေ အစ္စိ, သာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ အစ္စီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ယာ မဇ္ဈိမေ ယာမေ အစ္စိ, သာ ပစ္ဆိမေ ယာမေ အစ္စီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ နု ခော, မဟာရာဇ, အညော သော အဟောသိ ပုရိမေ ယာမေ ပဒီပော, အညော မဇ္ဈိမေ ယာမေ ပဒီပော, အညော ပစ္ဆိမေ ယာမေ ပဒီပော’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ, တံ ယေဝ နိသ္သာယ သဗ္ဗရတ္တိံ ပဒီပိတော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဓမ္မသန္တတိ သန္ဒဟတိ, အညော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အညော နိရုဇ္ဈတိ, အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဝိယ သန္ဒဟတိ, တေန န စ သော, န စ အညော, ပုရိမဝိညာဏေ ပစ္ဆိမဝိညာဏံ သင္ဂဟံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, kocideva puriso padīpaṃ padīpeyya, kiṃ so sabbarattiṃ padīpeyyā’’ti? ‘‘Āma, bhante, sabbarattiṃ padīpeyyā’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, mahārāja, yā purime yāme acci, sā majjhime yāme accī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Yā majjhime yāme acci, sā pacchime yāme accī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, mahārāja, añño so ahosi purime yāme padīpo, añño majjhime yāme padīpo, añño pacchime yāme padīpo’’ti? ‘‘Na hi bhante, taṃ yeva nissāya sabbarattiṃ padīpito’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, dhammasantati sandahati, añño uppajjati, añño nirujjhati, apubbaṃ acarimaṃ viya sandahati, tena na ca so, na ca añño, purimaviññāṇe pacchimaviññāṇaṃ saṅgahaṃ gacchatī’’ti.
‘‘ဘိယ္ယော ဩပမ္မံ ကရောဟီ’’တိ။ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ခီရံ ဒုယ္ဟမာနံ ကာလန္တရေန ဒဓိ ပရိဝတ္တေယ္ယ, ဒဓိတော နဝနီတံ, နဝနီတတော ဃတံ ပရိဝတ္တေယ္ယ, ယော နု ခော, မဟာရာဇ, ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ‘ယံ ယေဝ ခီရံ တံ ယေဝ ဒဓိ, ယံ ယေဝ ဒဓိ တံ ယေဝ နဝနီတံ, ယံ ယေဝ နဝနီတံ တံ ယေဝ ဃတ’န္တိ, သမ္မာ နု ခော သော, မဟာရာဇ, ဝဒမာနော ဝဒေယ္ယာ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ, တံယေဝ နိသ္သာယ သမ္ဘူတ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဓမ္မသန္တတိ သန္ဒဟတိ, အညော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အညော နိရုဇ္ဈတိ, အပုဗ္ဗံ အစရိမံ ဝိယ သန္ဒဟတိ, တေန န စ သော, န စ အညော, ပုရိမဝိညာဏေ ပစ္ဆိမဝိညာဏံ သင္ဂဟံ ဂစ္ဆတီ’’တိ။
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, khīraṃ duyhamānaṃ kālantarena dadhi parivatteyya, dadhito navanītaṃ, navanītato ghataṃ parivatteyya, yo nu kho, mahārāja, evaṃ vadeyya ‘yaṃ yeva khīraṃ taṃ yeva dadhi, yaṃ yeva dadhi taṃ yeva navanītaṃ, yaṃ yeva navanītaṃ taṃ yeva ghata’nti, sammā nu kho so, mahārāja, vadamāno vadeyyā’’ti? ‘‘Na hi bhante, taṃyeva nissāya sambhūta’’nti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, dhammasantati sandahati, añño uppajjati, añño nirujjhati, apubbaṃ acarimaṃ viya sandahati, tena na ca so, na ca añño, purimaviññāṇe pacchimaviññāṇaṃ saṅgahaṃ gacchatī’’ti.
‘‘ကလ္လောသိ, ဘန္တေ နာဂသေနာ’’တိ။
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
ဓမ္မသန္တတိပဉ္ဟော ပဌမော။
Dhammasantatipañho paṭhamo.
