Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೭. ಧಮ್ಮಸವತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    7. Dhammasavattheragāthāvaṇṇanā

    ಪಬ್ಬಜಿಂ ತುಲಯಿತ್ವಾನಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಧಮ್ಮಸವತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಂ ಕಿರ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸುವಚ್ಛೋ ನಾಮ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹುತ್ವಾ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಗೂ ಘರಾವಾಸೇ ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಬ್ಬತನ್ತರೇ ಅಸ್ಸಮಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಬಹೂಹಿ ತಾಪಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಕುಸಲಬೀಜಂ ರೋಪೇತುಕಾಮೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ ಭಗವಾ ಅಸ್ಸಮಸಮೀಪೇ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ಇದ್ಧಿಪಾಟಿಹಾರಿಯಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಸೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಪೂಜೇತುಕಾಮೋ ನಾಗಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಚಿನಾಪೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ, ‘‘ಅಲಂ ಇಮಸ್ಸ ತಾಪಸಸ್ಸ ಏತ್ತಕಂ ಕುಸಲಬೀಜ’’ನ್ತಿ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಸೋ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಗಮನಮಗ್ಗಂ ಓಕಿರಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತಂ ಪಸಾದೇನ್ತೋ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಪರಾಪರಂ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಮಗಧರಟ್ಠೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಸವೋತಿ ಲದ್ಧನಾಮೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಹೇತುಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ಘರಾವಾಸೇ ಆದೀನವಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಆನಿಸಂಸಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಾಗಿರಿಸ್ಮಿಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೬.೩೯-೪೫) –

    Pabbajiṃtulayitvānāti āyasmato dhammasavattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle suvaccho nāma brāhmaṇo hutvā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū gharāvāse dosaṃ disvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññāyatane pabbatantare assamaṃ kāretvā bahūhi tāpasehi saddhiṃ vasi. Athassa kusalabījaṃ ropetukāmo padumuttaro bhagavā assamasamīpe ākāse ṭhatvā iddhipāṭihāriyaṃ dassesi. So taṃ disvā pasannamānaso pūjetukāmo nāgapupphāni ocināpesi. Satthā, ‘‘alaṃ imassa tāpasassa ettakaṃ kusalabīja’’nti pakkāmi. So pupphāni gahetvā satthu gamanamaggaṃ okiritvā cittaṃ pasādento añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā dhammasavoti laddhanāmo viññutaṃ patto hetusampattiyā codiyamāno gharāvāse ādīnavaṃ pabbajjāya ānisaṃsañca disvā dakkhiṇāgirismiṃ viharantaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.39-45) –

    ‘‘ಸುವಚ್ಛೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮನ್ತಪಾರಗೂ।

    ‘‘Suvaccho nāma nāmena, brāhmaṇo mantapāragū;

    ಪುರಕ್ಖತೋ ಸಸಿಸ್ಸೇಹಿ, ವಸತೇ ಪಬ್ಬತನ್ತರೇ॥

    Purakkhato sasissehi, vasate pabbatantare.

    ‘‘ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಜಿನೋ, ಆಹುತೀನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೋ।

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    ಮಮುದ್ಧರಿತುಕಾಮೋ ಸೋ, ಆಗಚ್ಛಿ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ॥

    Mamuddharitukāmo so, āgacchi mama santikaṃ.

    ‘‘ವೇಹಾಸಮ್ಹಿ ಚಙ್ಕಮತಿ, ಧೂಪಾಯತಿ ಜಲತೇ ತಥಾ।

    ‘‘Vehāsamhi caṅkamati, dhūpāyati jalate tathā;

    ಹಾಸಂ ಮಮಂ ವಿದಿತ್ವಾನ, ಪಕ್ಕಾಮಿ ಪಾಚಿನಾಮುಖೋ॥

    Hāsaṃ mamaṃ viditvāna, pakkāmi pācināmukho.

    ‘‘ತಞ್ಚ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ದಿಸ್ವಾ, ಅಬ್ಭುತಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ।

    ‘‘Tañca acchariyaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

    ನಾಗಪುಪ್ಫಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಗತಮಗ್ಗಮ್ಹಿ ಓಕಿರಿಂ॥

    Nāgapupphaṃ gahetvāna, gatamaggamhi okiriṃ.

    ‘‘ಸತಸಹಸ್ಸಿತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಪುಪ್ಫಂ ಓಕಿರಿಂ ಅಹಂ।

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ pupphaṃ okiriṃ ahaṃ;

    ತೇನ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದೇನ, ದುಗ್ಗತಿಂ ನುಪಪಜ್ಜಹಂ॥

    Tena cittappasādena, duggatiṃ nupapajjahaṃ.

    ‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಕಪ್ಪಸತೇ, ರಾಜಾ ಆಸಿ ಮಹಾರಹೋ।

    ‘‘Ekatiṃse kappasate, rājā āsi mahāraho;

    ಸತ್ತರತನಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲೋ॥

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಪ್ಪತ್ತೋ ಉದಾನವಸೇನ –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassappatto udānavasena –

    ೧೦೭.

    107.

    ‘‘ಪಬ್ಬಜಿಂ ತುಲಯಿತ್ವಾನ, ಅಗಾರಸ್ಮಾನಗಾರಿಯಂ।

    ‘‘Pabbajiṃ tulayitvāna, agārasmānagāriyaṃ;

    ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – gāthaṃ abhāsi;

    ತತ್ಥ ಪಬ್ಬಜಿಂ ತುಲಯಿತ್ವಾನಾತಿ ‘‘ಸಮ್ಬಾಧೋ ಘರಾವಾಸೋ ರಜಾಪಥೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೦; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೪) ಘರಾವಾಸೇ, ‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾಚಿ॰ ೪೧೭; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭೭) ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ತುಲಭೂತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಚಾರೇತ್ವಾ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಇದಮೇವ ಚ ಥೇರಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಹೋಸೀತಿ।

    Tattha pabbajiṃ tulayitvānāti ‘‘sambādho gharāvāso rajāpatho’’tiādinā (dī. ni. 1.191; ma. ni. 2.10; saṃ. ni. 2.154) gharāvāse, ‘‘appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā’’tiādinā (pāci. 417; ma. ni. 1.177) kāmesu ādīnavaṃ tappaṭipakkhato nekkhamme ca ānisaṃsaṃ tulabhūtāya paññāya vicāretvā vīmaṃsitvāti attho. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosīti.

    ಧಮ್ಮಸವತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Dhammasavattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೭. ಧಮ್ಮಸವತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 7. Dhammasavattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact