Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సుత్తనిపాత-అట్ఠకథా • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ౮. ధమ్మసుత్త-(నావాసుత్త)-వణ్ణనా

    8. Dhammasutta-(nāvāsutta)-vaṇṇanā

    ౩౧౯. యస్మా హి ధమ్మన్తి ధమ్మసుత్తం, ‘‘నావాసుత్త’’న్తిపి వుచ్చతి. కా ఉప్పత్తి? ఇదం సుత్తం ఆయస్మన్తం సారిపుత్తత్థేరం ఆరబ్భ వుత్తం. అయమేత్థ సఙ్ఖేపో, విత్థారో పన ద్విన్నం అగ్గసావకానం ఉప్పత్తితో పభుతి వేదితబ్బో. సేయ్యథిదం – అనుప్పన్నే కిర భగవతి ద్వే అగ్గసావకా ఏకం అసఙ్ఖ్యేయ్యం కప్పసతసహస్సఞ్చ పారమియో పూరేత్వా దేవలోకే నిబ్బత్తా. తేసం పఠమో చవిత్వా రాజగహస్స అవిదూరే ఉపతిస్సగామో నామ బ్రాహ్మణానం భోగగామో అత్థి, తత్థ సట్ఠిఅధికపఞ్చకోటిసతధనవిభవస్స గామసామినో బ్రాహ్మణస్స రూపసారీ నామ బ్రాహ్మణీ, తస్సా కుచ్ఛియం పటిసన్ధిం అగ్గహేసి. దుతియో తస్సేవావిదూరే కోలితగామో నామ బ్రాహ్మణానం భోగగామో అత్థి. తత్థ తథారూపవిభవస్సేవ గామసామినో బ్రాహ్మణస్స మోగ్గల్లానీ నామ బ్రాహ్మణీ, తస్సా కుచ్ఛియం తం దివసమేవ పటిసన్ధిం అగ్గహేసి. ఏవం తేసం ఏకదివసమేవ పటిసన్ధిగ్గహణఞ్చ గబ్భవుట్ఠానఞ్చ అహోసి. ఏకదివసేయేవ చ నేసం ఏకస్స ఉపతిస్సగామే జాతత్తా ఉపతిస్సో, ఏకస్స కోలితగామే జాతత్తా కోలితోతి నామమకంసు.

    319.Yasmāhi dhammanti dhammasuttaṃ, ‘‘nāvāsutta’’ntipi vuccati. Kā uppatti? Idaṃ suttaṃ āyasmantaṃ sāriputtattheraṃ ārabbha vuttaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana dvinnaṃ aggasāvakānaṃ uppattito pabhuti veditabbo. Seyyathidaṃ – anuppanne kira bhagavati dve aggasāvakā ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ kappasatasahassañca pāramiyo pūretvā devaloke nibbattā. Tesaṃ paṭhamo cavitvā rājagahassa avidūre upatissagāmo nāma brāhmaṇānaṃ bhogagāmo atthi, tattha saṭṭhiadhikapañcakoṭisatadhanavibhavassa gāmasāmino brāhmaṇassa rūpasārī nāma brāhmaṇī, tassā kucchiyaṃ paṭisandhiṃ aggahesi. Dutiyo tassevāvidūre kolitagāmo nāma brāhmaṇānaṃ bhogagāmo atthi. Tattha tathārūpavibhavasseva gāmasāmino brāhmaṇassa moggallānī nāma brāhmaṇī, tassā kucchiyaṃ taṃ divasameva paṭisandhiṃ aggahesi. Evaṃ tesaṃ ekadivasameva paṭisandhiggahaṇañca gabbhavuṭṭhānañca ahosi. Ekadivaseyeva ca nesaṃ ekassa upatissagāme jātattā upatisso, ekassa kolitagāme jātattā kolitoti nāmamakaṃsu.

    తే సహపంసుం కీళన్తా సహాయకా అనుపుబ్బేన వుడ్ఢిం పాపుణింసు, ఏకమేకస్స చ పఞ్చపఞ్చమాణవకసతాని పరివారా అహేసుం. తే ఉయ్యానం వా నదీతిత్థం వా గచ్ఛన్తా సపరివారాయేవ గచ్ఛన్తి. ఏకో పఞ్చహి సువణ్ణసివికాసతేహి, దుతియో పఞ్చహి ఆజఞ్ఞరథసతేహి. తదా చ రాజగహే కాలానుకాలం గిరగ్గసమజ్జో నామ హోతి. సాయన్హసమయే నగరవేమజ్ఝే యత్థ సకలఅఙ్గమగధవాసినో అభిఞ్ఞాతా ఖత్తియకుమారాదయో సన్నిపతిత్వా సుపఞ్ఞత్తేసు మఞ్చపీఠాదీసు నిసిన్నా సమజ్జవిభూతిం పస్సన్తి. అథ తే సహాయకా తేన పరివారేన సద్ధిం తత్థ గన్త్వా పఞ్ఞత్తాసనేసు నిసీదింసు. తతో ఉపతిస్సో సమజ్జవిభూతిం పస్సన్తో మహాజనకాయం సన్నిపతితం దిస్వా ‘‘ఏత్తకో జనకాయో వస్ససతం అప్పత్వావ మరిస్సతీ’’తి చిన్తేసి. తస్స మరణం ఆగన్త్వా నలాటన్తే పతిట్ఠితం వియ అహోసి, తథా కోలితస్స. తేసం అనేకప్పకారేసు నటేసు నచ్చన్తేసు దస్సనమత్తేపి చిత్తం న నమి, అఞ్ఞదత్థు సంవేగోయేవ ఉదపాది.

    Te sahapaṃsuṃ kīḷantā sahāyakā anupubbena vuḍḍhiṃ pāpuṇiṃsu, ekamekassa ca pañcapañcamāṇavakasatāni parivārā ahesuṃ. Te uyyānaṃ vā nadītitthaṃ vā gacchantā saparivārāyeva gacchanti. Eko pañcahi suvaṇṇasivikāsatehi, dutiyo pañcahi ājaññarathasatehi. Tadā ca rājagahe kālānukālaṃ giraggasamajjo nāma hoti. Sāyanhasamaye nagaravemajjhe yattha sakalaaṅgamagadhavāsino abhiññātā khattiyakumārādayo sannipatitvā supaññattesu mañcapīṭhādīsu nisinnā samajjavibhūtiṃ passanti. Atha te sahāyakā tena parivārena saddhiṃ tattha gantvā paññattāsanesu nisīdiṃsu. Tato upatisso samajjavibhūtiṃ passanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ disvā ‘‘ettako janakāyo vassasataṃ appatvāva marissatī’’ti cintesi. Tassa maraṇaṃ āgantvā nalāṭante patiṭṭhitaṃ viya ahosi, tathā kolitassa. Tesaṃ anekappakāresu naṭesu naccantesu dassanamattepi cittaṃ na nami, aññadatthu saṃvegoyeva udapādi.

    అథ వుట్ఠితే సమజ్జే పక్కన్తాయ పరిసాయ సకపరివారేన పక్కన్తేసు తేసు సహాయేసు కోలితో ఉపతిస్సం పుచ్ఛి – ‘‘కిం, సమ్మ, నాటకాదిదస్సనేన తవ పమోదనమత్తమ్పి నాహోసీ’’తి? సో తస్స తం పవత్తిం ఆరోచేత్వా తమ్పి తథేవ పటిపుచ్ఛి. సోపి తస్స అత్తనో పవత్తిం ఆరోచేత్వా ‘‘ఏహి, సమ్మ, పబ్బజిత్వా అమతం గవేసామా’’తి ఆహ. ‘‘సాధు సమ్మా’’తి ఉపతిస్సో తం సమ్పటిచ్ఛి. తతో ద్వేపి జనా తం సమ్పత్తిం ఛడ్డేత్వా పునదేవ రాజగహమనుప్పత్తా. తేన చ సమయేన రాజగహే సఞ్చయో నామ పరిబ్బాజకో పటివసతి. తే తస్స సన్తికే పఞ్చహి మాణవకసతేహి సద్ధిం పబ్బజిత్వా కతిపాహేనేవ తయో వేదే సబ్బఞ్చ పరిబ్బాజకసమయం ఉగ్గహేసుం. తే తేసం సత్థానం ఆదిమజ్ఝపరియోసానం ఉపపరిక్ఖన్తా పరియోసానం అదిస్వా ఆచరియం పుచ్ఛింసు – ‘‘ఇమేసం సత్థానం ఆదిమజ్ఝం దిస్సతి, పరియోసానం పన న దిస్సతి ‘ఇదం నామ ఇమేహి సత్థేహి పాపుణేయ్యాతి, యతో ఉత్తరి పాపుణితబ్బం నత్థీ’’’తి. సోపి ఆహ – ‘‘అహమ్పి తేసం తథావిధం పరియోసానం న పస్సామీ’’తి. తే ఆహంసు – ‘‘తేన హి మయం ఇమేసం పరియోసానం గవేసామా’’తి. తే ఆచరియో ‘‘యథాసుఖం గవేసథా’’తి ఆహ. ఏవం తే తేన అనుఞ్ఞాతా అమతం గవేసమానా ఆహిణ్డన్తా జమ్బుదీపే పాకటా అహేసుం. తేహి ఖత్తియపణ్డితాదయో పఞ్హం పుట్ఠా ఉత్తరుత్తరిం న సమ్పాయన్తి. ‘‘ఉపతిస్సో కోలితో’’తి వుత్తే పన ‘‘కే ఏతే, న ఖో మయం జానామా’’తి భణన్తా నత్థి, ఏవం విస్సుతా అహేసుం.

    Atha vuṭṭhite samajje pakkantāya parisāya sakaparivārena pakkantesu tesu sahāyesu kolito upatissaṃ pucchi – ‘‘kiṃ, samma, nāṭakādidassanena tava pamodanamattampi nāhosī’’ti? So tassa taṃ pavattiṃ ārocetvā tampi tatheva paṭipucchi. Sopi tassa attano pavattiṃ ārocetvā ‘‘ehi, samma, pabbajitvā amataṃ gavesāmā’’ti āha. ‘‘Sādhu sammā’’ti upatisso taṃ sampaṭicchi. Tato dvepi janā taṃ sampattiṃ chaḍḍetvā punadeva rājagahamanuppattā. Tena ca samayena rājagahe sañcayo nāma paribbājako paṭivasati. Te tassa santike pañcahi māṇavakasatehi saddhiṃ pabbajitvā katipāheneva tayo vede sabbañca paribbājakasamayaṃ uggahesuṃ. Te tesaṃ satthānaṃ ādimajjhapariyosānaṃ upaparikkhantā pariyosānaṃ adisvā ācariyaṃ pucchiṃsu – ‘‘imesaṃ satthānaṃ ādimajjhaṃ dissati, pariyosānaṃ pana na dissati ‘idaṃ nāma imehi satthehi pāpuṇeyyāti, yato uttari pāpuṇitabbaṃ natthī’’’ti. Sopi āha – ‘‘ahampi tesaṃ tathāvidhaṃ pariyosānaṃ na passāmī’’ti. Te āhaṃsu – ‘‘tena hi mayaṃ imesaṃ pariyosānaṃ gavesāmā’’ti. Te ācariyo ‘‘yathāsukhaṃ gavesathā’’ti āha. Evaṃ te tena anuññātā amataṃ gavesamānā āhiṇḍantā jambudīpe pākaṭā ahesuṃ. Tehi khattiyapaṇḍitādayo pañhaṃ puṭṭhā uttaruttariṃ na sampāyanti. ‘‘Upatisso kolito’’ti vutte pana ‘‘ke ete, na kho mayaṃ jānāmā’’ti bhaṇantā natthi, evaṃ vissutā ahesuṃ.

    ఏవం తేసు అమతపరియేసనం చరమానేసు అమ్హాకం భగవా లోకే ఉప్పజ్జిత్వా పవత్తితవరధమ్మచక్కో అనుపుబ్బేన రాజగహమనుప్పత్తో. తే చ పరిబ్బాజకా సకలజమ్బుదీపం చరిత్వా తిట్ఠతు అమతం, అన్తమసో పరియోసానపఞ్హవిస్సజ్జనమత్తమ్పి అలభన్తా పునదేవ రాజగహం అగమంసు. అథ ఖో ఆయస్మా అస్సజి పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వాతి యావ తేసం పబ్బజ్జా, తావ సబ్బం పబ్బజ్జాక్ఖన్ధకే (మహావ॰ ౬౦) ఆగతనయేనేవ విత్థారతో దట్ఠబ్బం.

    Evaṃ tesu amatapariyesanaṃ caramānesu amhākaṃ bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko anupubbena rājagahamanuppatto. Te ca paribbājakā sakalajambudīpaṃ caritvā tiṭṭhatu amataṃ, antamaso pariyosānapañhavissajjanamattampi alabhantā punadeva rājagahaṃ agamaṃsu. Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvāti yāva tesaṃ pabbajjā, tāva sabbaṃ pabbajjākkhandhake (mahāva. 60) āgatanayeneva vitthārato daṭṭhabbaṃ.

    ఏవం పబ్బజితేసు తేసు ద్వీసు సహాయకేసు ఆయస్మా సారిపుత్తో అడ్ఢమాసేన సావకపారమీఞాణం సచ్ఛాకాసి. సో యదా అస్సజిత్థేరేన సద్ధిం ఏకవిహారే వసతి, తదా భగవతో ఉపట్ఠానం గన్త్వా అనన్తరం థేరస్స ఉపట్ఠానం గచ్ఛతి ‘‘పుబ్బాచరియో మే అయమాయస్మా, ఏతమహం నిస్సాయ భగవతో సాసనం అఞ్ఞాసి’’న్తి గారవేన. యదా పన అస్సజిత్థేరేన సద్ధిం ఏకవిహారే న వసతి, తదా యస్సం దిసాయం థేరో వసతి, తం దిసం ఓలోకేత్వా పఞ్చపతిట్ఠితేన వన్దిత్వా అఞ్జలిం పగ్గయ్హ నమస్సతి. తం దిస్వా కేచి భిక్ఖూ కథం సముట్ఠాపేసుం – ‘‘సారిపుత్తో అగ్గసావకో హుత్వా దిసం నమస్సతి, అజ్జాపి మఞ్ఞే బ్రాహ్మణదిట్ఠి అప్పహీనా’’తి. అథ భగవా దిబ్బాయ సోతధాతుయా తం కథాసల్లాపం సుత్వా పఞ్ఞత్తవరబుద్ధాసనే నిసిన్నంయేవ అత్తానం దస్సేన్తో భిక్ఖూ ఆమన్తేసి – ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి ? తే తం పవత్తిం ఆచిక్ఖింసు. తతో భగవా ‘‘న, భిక్ఖవే, సారిపుత్తో దిసం నమస్సతి, యం నిస్సాయ సాసనం అఞ్ఞాసి, తం అత్తనో ఆచరియం వన్దతి నమస్సతి సమ్మానేతి, ఆచరియపూజకో, భిక్ఖవే, సారిపుత్తో’’తి వత్వా తత్థ సన్నిపతితానం ధమ్మదేసనత్థం ఇమం సుత్తమభాసి.

    Evaṃ pabbajitesu tesu dvīsu sahāyakesu āyasmā sāriputto aḍḍhamāsena sāvakapāramīñāṇaṃ sacchākāsi. So yadā assajittherena saddhiṃ ekavihāre vasati, tadā bhagavato upaṭṭhānaṃ gantvā anantaraṃ therassa upaṭṭhānaṃ gacchati ‘‘pubbācariyo me ayamāyasmā, etamahaṃ nissāya bhagavato sāsanaṃ aññāsi’’nti gāravena. Yadā pana assajittherena saddhiṃ ekavihāre na vasati, tadā yassaṃ disāyaṃ thero vasati, taṃ disaṃ oloketvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggayha namassati. Taṃ disvā keci bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘sāriputto aggasāvako hutvā disaṃ namassati, ajjāpi maññe brāhmaṇadiṭṭhi appahīnā’’ti. Atha bhagavā dibbāya sotadhātuyā taṃ kathāsallāpaṃ sutvā paññattavarabuddhāsane nisinnaṃyeva attānaṃ dassento bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti ? Te taṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Tato bhagavā ‘‘na, bhikkhave, sāriputto disaṃ namassati, yaṃ nissāya sāsanaṃ aññāsi, taṃ attano ācariyaṃ vandati namassati sammāneti, ācariyapūjako, bhikkhave, sāriputto’’ti vatvā tattha sannipatitānaṃ dhammadesanatthaṃ imaṃ suttamabhāsi.

    తత్థ యస్మా హి ధమ్మం పురిసో విజఞ్ఞాతి యతో పుగ్గలా పిటకత్తయప్పభేదం పరియత్తిధమ్మం వా, పరియత్తిం సుత్వా అధిగన్తబ్బం నవలోకుత్తరప్పభేదం పటివేధధమ్మం వా పురిసో విజఞ్ఞా జానేయ్య వేదేయ్య. ‘‘యస్సా’’తిపి పాఠో, సో ఏవత్థో. ఇన్దంవ నం దేవతా పూజయేయ్యాతి యథా సక్కం దేవానమిన్దం ద్వీసు దేవలోకేసు దేవతా పూజేన్తి, ఏవం సో పుగ్గలో తం పుగ్గలం కాలస్సేవ వుట్ఠాయ ఉపాహనఓముఞ్చనాదిం సబ్బం వత్తపటివత్తం కరోన్తో పూజేయ్య సక్కరేయ్య గరుకరేయ్య. కిం కారణం? సో పూజితో…పే॰… పాతుకరోతి ధమ్మం, సో ఆచరియో ఏవం పూజితో తస్మిం అన్తేవాసిమ్హి పసన్నచిత్తో పరియత్తిపటివేధవసేన బహుస్సుతో దేసనావసేనేవ పరియత్తిధమ్మఞ్చ, దేసనం సుత్వా యథానుసిట్ఠం పటిపత్తియా అధిగన్తబ్బం పటివేధధమ్మఞ్చ పాతుకరోతి దేసేతి, దేసనాయ వా పరియత్తిధమ్మం, ఉపమావసేన అత్తనా అధిగతపటివేధధమ్మం పాతుకరోతి.

    Tattha yasmā hi dhammaṃ puriso vijaññāti yato puggalā piṭakattayappabhedaṃ pariyattidhammaṃ vā, pariyattiṃ sutvā adhigantabbaṃ navalokuttarappabhedaṃ paṭivedhadhammaṃ vā puriso vijaññā jāneyya vedeyya. ‘‘Yassā’’tipi pāṭho, so evattho. Indaṃva naṃ devatā pūjayeyyāti yathā sakkaṃ devānamindaṃ dvīsu devalokesu devatā pūjenti, evaṃ so puggalo taṃ puggalaṃ kālasseva vuṭṭhāya upāhanaomuñcanādiṃ sabbaṃ vattapaṭivattaṃ karonto pūjeyya sakkareyya garukareyya. Kiṃ kāraṇaṃ? So pūjito…pe… pātukaroti dhammaṃ, so ācariyo evaṃ pūjito tasmiṃ antevāsimhi pasannacitto pariyattipaṭivedhavasena bahussuto desanāvaseneva pariyattidhammañca, desanaṃ sutvā yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā adhigantabbaṃ paṭivedhadhammañca pātukaroti deseti, desanāya vā pariyattidhammaṃ, upamāvasena attanā adhigatapaṭivedhadhammaṃ pātukaroti.

    ౩౨౦. తదట్ఠికత్వాన నిసమ్మ ధీరోతి ఏవం పసన్నేన ఆచరియేన పాతుకతం ధమ్మం అట్ఠికత్వాన సుణిత్వా ఉపధారణసమత్థతాయ ధీరో పురిసో. ధమ్మానుధమ్మం పటిపజ్జమానోతి లోకుత్తరధమ్మస్స అనులోమత్తా అనుధమ్మభూతం విపస్సనం భావయమానో. విఞ్ఞూ విభావీ నిపుణో చ హోతీతి విఞ్ఞుతాసఙ్ఖాతాయ పఞ్ఞాయ అధిగమేన విఞ్ఞూ, విభావేత్వా పరేసమ్పి పాకటం కత్వా ఞాపనసమత్థతాయ విభావీ, పరమసుఖుమత్థపటివేధతాయ నిపుణో చ హోతి. యో తాదిసం భజతి అప్పమత్తోతి యో తాదిసం పుబ్బే వుత్తప్పకారం బహుస్సుతం అప్పమత్తో తప్పసాదనపరో హుత్వా భజతి.

    320.Tadaṭṭhikatvāna nisamma dhīroti evaṃ pasannena ācariyena pātukataṃ dhammaṃ aṭṭhikatvāna suṇitvā upadhāraṇasamatthatāya dhīro puriso. Dhammānudhammaṃ paṭipajjamānoti lokuttaradhammassa anulomattā anudhammabhūtaṃ vipassanaṃ bhāvayamāno. Viññū vibhāvī nipuṇo ca hotīti viññutāsaṅkhātāya paññāya adhigamena viññū, vibhāvetvā paresampi pākaṭaṃ katvā ñāpanasamatthatāya vibhāvī, paramasukhumatthapaṭivedhatāya nipuṇo ca hoti. Yo tādisaṃ bhajati appamattoti yo tādisaṃ pubbe vuttappakāraṃ bahussutaṃ appamatto tappasādanaparo hutvā bhajati.

    ౩౨౧. ఏవం పణ్డితాచరియసేవనం పసంసిత్వా ఇదాని బాలాచరియసేవనం నిన్దన్తో ‘‘ఖుద్దఞ్చ బాల’’న్తి ఇమం గాథమాహ. తత్థ ఖుద్దన్తి ఖుద్దేన కాయకమ్మాదినా సమన్నాగతం, పఞ్ఞాభావతో బాలం. అనాగతత్థన్తి అనధిగతపరియత్తిపటివేధత్థం. ఉసూయకన్తి ఇస్సామనకతాయ అన్తేవాసికస్స వుడ్ఢిం అసహమానం. సేసమేత్థ పాకటమేవ పదతో. అధిప్పాయతో పన యో బహుచీవరాదిలాభీ ఆచరియో అన్తేవాసికానం చీవరాదీని న సక్కోతి దాతుం, ధమ్మదానే పన అనిచ్చదుక్ఖానత్తవచనమత్తమ్పి న సక్కోతి. ఏతేహి ఖుద్దతాదిధమ్మేహి సమన్నాగతత్తా తం ఖుద్దం బాలం అనాగతత్థం ఉసూయకం ఆచరియం ఉపసేవమానో ‘‘పూతిమచ్ఛం కుసగ్గేనా’’తి (ఇతివు॰ ౭౬; జా॰ ౧.౧౫.౧౮౩) వుత్తనయేన సయమ్పి బాలో హోతి. తస్మా ఇధ సాసనే కిఞ్చి అప్పమత్తకమ్పి పరియత్తిధమ్మం పటివేధధమ్మం వా అవిభావయిత్వా చ అవిజానిత్వా చ యస్స ధమ్మేసు కఙ్ఖా, తం అతరిత్వా మరణం ఉపేతీతి ఏవమస్స అత్థో వేదితబ్బో.

    321. Evaṃ paṇḍitācariyasevanaṃ pasaṃsitvā idāni bālācariyasevanaṃ nindanto ‘‘khuddañca bāla’’nti imaṃ gāthamāha. Tattha khuddanti khuddena kāyakammādinā samannāgataṃ, paññābhāvato bālaṃ. Anāgatatthanti anadhigatapariyattipaṭivedhatthaṃ. Usūyakanti issāmanakatāya antevāsikassa vuḍḍhiṃ asahamānaṃ. Sesamettha pākaṭameva padato. Adhippāyato pana yo bahucīvarādilābhī ācariyo antevāsikānaṃ cīvarādīni na sakkoti dātuṃ, dhammadāne pana aniccadukkhānattavacanamattampi na sakkoti. Etehi khuddatādidhammehi samannāgatattā taṃ khuddaṃ bālaṃ anāgatatthaṃ usūyakaṃ ācariyaṃ upasevamāno ‘‘pūtimacchaṃ kusaggenā’’ti (itivu. 76; jā. 1.15.183) vuttanayena sayampi bālo hoti. Tasmā idha sāsane kiñci appamattakampi pariyattidhammaṃ paṭivedhadhammaṃ vā avibhāvayitvā ca avijānitvā ca yassa dhammesu kaṅkhā, taṃ ataritvā maraṇaṃ upetīti evamassa attho veditabbo.

    ౩౨౨-౩. ఇదాని తస్సేవత్థస్స పాకటకరణత్థం ‘‘యథా నరో’’తి గాథాద్వయమాహ. తత్థ ఆపగన్తి నదిం. మహోదకన్తి బహుఉదకం. సలిలన్తి ఇతో చితో చ గతం, విత్థిణ్ణన్తి వుత్తం హోతి. ‘‘సరిత’’న్తిపి పాఠో, సో ఏవత్థో. సీఘసోతన్తి హారహారికం, వేగవతిన్తి వుత్తం హోతి. కిం సోతి ఏత్థ ‘‘సో వుయ్హమానో’’తి ఇమినా చ సోకారేన తస్స నరస్స నిద్దిట్ఠత్తా నిపాతమత్తో సోకారో. కిం సూతి వుత్తం హోతి యథా ‘‘న భవిస్సామి నామ సో, వినస్సిస్సామి నామ సో’’తి. ధమ్మన్తి పుబ్బే వుత్తం దువిధమేవ. అనిసామయత్థన్తి అనిసామేత్వా అత్థం. సేసమేత్థ పాకటమేవ పదతో.

    322-3. Idāni tassevatthassa pākaṭakaraṇatthaṃ ‘‘yathā naro’’ti gāthādvayamāha. Tattha āpaganti nadiṃ. Mahodakanti bahuudakaṃ. Salilanti ito cito ca gataṃ, vitthiṇṇanti vuttaṃ hoti. ‘‘Sarita’’ntipi pāṭho, so evattho. Sīghasotanti hārahārikaṃ, vegavatinti vuttaṃ hoti. Kiṃ soti ettha ‘‘so vuyhamāno’’ti iminā ca sokārena tassa narassa niddiṭṭhattā nipātamatto sokāro. Kiṃ sūti vuttaṃ hoti yathā ‘‘na bhavissāmi nāma so, vinassissāmi nāma so’’ti. Dhammanti pubbe vuttaṃ duvidhameva. Anisāmayatthanti anisāmetvā atthaṃ. Sesamettha pākaṭameva padato.

    అధిప్పాయతో పన యథా యో కోచిదేవ నరో వుత్తప్పకారం నదిం ఓతరిత్వా తాయ నదియా వుయ్హమానో అనుసోతగామీ సోతమేవ అనుగచ్ఛన్తో పరే పారత్థికే కిం సక్ఖతి పారం నేతుం. ‘‘సక్కతీ’’తిపి పాఠో. తథేవ దువిధమ్పి ధమ్మం అత్తనో పఞ్ఞాయ అవిభావయిత్వా బహుస్సుతానఞ్చ సన్తికే అత్థం అనిసామేత్వా సయం అవిభావితత్తా అజానన్తో అనిసామితత్తా చ అవితిణ్ణకఙ్ఖో పరే కిం సక్ఖతి నిజ్ఝాపేతుం పేక్ఖాపేతున్తి ఏవమేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో. ‘‘సో వత, చున్ద, అత్తనా పలిపపలిపన్నో’’తిఆదికఞ్చేత్థ (మ॰ ని॰ ౧.౮౭) సుత్తపదం అనుస్సరితబ్బం.

    Adhippāyato pana yathā yo kocideva naro vuttappakāraṃ nadiṃ otaritvā tāya nadiyā vuyhamāno anusotagāmī sotameva anugacchanto pare pāratthike kiṃ sakkhati pāraṃ netuṃ. ‘‘Sakkatī’’tipi pāṭho. Tatheva duvidhampi dhammaṃ attano paññāya avibhāvayitvā bahussutānañca santike atthaṃ anisāmetvā sayaṃ avibhāvitattā ajānanto anisāmitattā ca avitiṇṇakaṅkho pare kiṃ sakkhati nijjhāpetuṃ pekkhāpetunti evamettha attho daṭṭhabbo. ‘‘So vata, cunda, attanā palipapalipanno’’tiādikañcettha (ma. ni. 1.87) suttapadaṃ anussaritabbaṃ.

    ౩౨౪-౫. ఏవం బాలసేవనాయ బాలస్స పరం నిజ్ఝాపేతుం అసమత్థతాయ పాకటకరణత్థం ఉపమం వత్వా ఇదాని ‘‘యో తాదిసం భజతి అప్పమత్తో’’తి ఏత్థ వుత్తస్స పణ్డితస్స పరే నిజ్ఝాపేతుం సమత్థతాయ పాకటకరణత్థం ‘‘యథాపి నావ’’న్తి గాథాద్వయమాహ. తత్థ ఫియేనాతి దబ్బిపదరేన. రిత్తేనాతి వేళుదణ్డేన. తత్థాతి తస్సం నావాయం. తత్రూపయఞ్ఞూతి తస్సా నావాయ ఆహరణపటిహరణాదిఉపాయజాననేన మగ్గపటిపాదనేన ఉపాయఞ్ఞూ. సిక్ఖితసిక్ఖతాయ సుకుసలహత్థతాయ చ కుసలో. ఉప్పన్నుపద్దవపటికారసమత్థతాయ ముతీమా. వేదగూతి వేదసఙ్ఖాతేహి చతూహి మగ్గఞాణేహి గతో. భావితత్తోతి తాయేవ మగ్గభావనాయ భావితచిత్తో. బహుస్సుతోతి పుబ్బే వుత్తనయేనేవ. అవేధధమ్మోతి అట్ఠహి లోకధమ్మేహి అకమ్పనియసభావో. సోతావధానూపనిసూపపన్నేతి సోతఓదహనేన చ మగ్గఫలానం ఉపనిస్సయేన చ ఉపపన్నే. సేసం ఉత్తానపదత్థమేవ. అధిప్పాయయోజనాపి సక్కా పురిమనయేనేవ జానితున్తి న విత్థారితా.

    324-5. Evaṃ bālasevanāya bālassa paraṃ nijjhāpetuṃ asamatthatāya pākaṭakaraṇatthaṃ upamaṃ vatvā idāni ‘‘yo tādisaṃ bhajati appamatto’’ti ettha vuttassa paṇḍitassa pare nijjhāpetuṃ samatthatāya pākaṭakaraṇatthaṃ ‘‘yathāpi nāva’’nti gāthādvayamāha. Tattha phiyenāti dabbipadarena. Rittenāti veḷudaṇḍena. Tatthāti tassaṃ nāvāyaṃ. Tatrūpayaññūti tassā nāvāya āharaṇapaṭiharaṇādiupāyajānanena maggapaṭipādanena upāyaññū. Sikkhitasikkhatāya sukusalahatthatāya ca kusalo. Uppannupaddavapaṭikārasamatthatāya mutīmā. Vedagūti vedasaṅkhātehi catūhi maggañāṇehi gato. Bhāvitattoti tāyeva maggabhāvanāya bhāvitacitto. Bahussutoti pubbe vuttanayeneva. Avedhadhammoti aṭṭhahi lokadhammehi akampaniyasabhāvo. Sotāvadhānūpanisūpapanneti sotaodahanena ca maggaphalānaṃ upanissayena ca upapanne. Sesaṃ uttānapadatthameva. Adhippāyayojanāpi sakkā purimanayeneva jānitunti na vitthāritā.

    ౩౨౬. ఏవం పణ్డితస్స పరే నిజ్ఝాపేతుం సమత్థభావపాకటకరణత్థం ఉపమం వత్వా తస్సా పణ్డితసేవనాయ నియోజేన్తో ‘‘తస్మా హవే’’తి ఇమం అవసానగాథమాహ. తత్రాయం సఙ్ఖేపత్థో – యస్మా ఉపనిస్సయసమ్పన్నా పణ్డితసేవనేన విసేసం పాపుణన్తి, తస్మా హవే సప్పురిసం భజేథ. కీదిసం సప్పురిసం భజేథ? మేధావినఞ్చేవ బహుస్సుతఞ్చ, పఞ్ఞాసమ్పత్తియా చ మేధావినం వుత్తప్పకారసుతద్వయేన చ బహుస్సుతం. తాదిసఞ్హి భజమానో తేన భాసితస్స ధమ్మస్స అఞ్ఞాయ అత్థం ఏవం ఞత్వా చ యథానుసిట్ఠం పటిపజ్జమానో తాయ పటిపత్తియా పటివేధవసేన విఞ్ఞాతధమ్మో సో మగ్గఫలనిబ్బానప్పభేదం లోకుత్తరసుఖం లభేథ అధిగచ్ఛేయ్య పాపుణేయ్యాతి అరహత్తనికూటేన దేసనం సమాపేసీతి.

    326. Evaṃ paṇḍitassa pare nijjhāpetuṃ samatthabhāvapākaṭakaraṇatthaṃ upamaṃ vatvā tassā paṇḍitasevanāya niyojento ‘‘tasmā have’’ti imaṃ avasānagāthamāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yasmā upanissayasampannā paṇḍitasevanena visesaṃ pāpuṇanti, tasmā have sappurisaṃ bhajetha. Kīdisaṃ sappurisaṃ bhajetha? Medhāvinañceva bahussutañca, paññāsampattiyā ca medhāvinaṃ vuttappakārasutadvayena ca bahussutaṃ. Tādisañhi bhajamāno tena bhāsitassa dhammassa aññāya atthaṃ evaṃ ñatvā ca yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno tāya paṭipattiyā paṭivedhavasena viññātadhammo so maggaphalanibbānappabhedaṃ lokuttarasukhaṃ labhetha adhigaccheyya pāpuṇeyyāti arahattanikūṭena desanaṃ samāpesīti.

    పరమత్థజోతికాయ ఖుద్దక-అట్ఠకథాయ

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    సుత్తనిపాత-అట్ఠకథాయ ధమ్మసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya dhammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / సుత్తనిపాతపాళి • Suttanipātapāḷi / ౮. నావాసుత్తం • 8. Nāvāsuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact