| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
੮. ਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤ-(ਨਾવਾਸੁਤ੍ਤ)-વਣ੍ਣਨਾ
8. Dhammasutta-(nāvāsutta)-vaṇṇanā
੩੧੯. ਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਨਾવਾਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਭੁਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਿਰ ਭਗવਤਿ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਂ ਪਠਮੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਉਪਤਿਸ੍ਸਗਾਮੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਭੋਗਗਾਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਟ੍ਠਿਅਧਿਕਪਞ੍ਚਕੋਟਿਸਤਧਨવਿਭવਸ੍ਸ ਗਾਮਸਾਮਿਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਰੂਪਸਾਰੀ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ, ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਦੁਤਿਯੋ ਤਸ੍ਸੇવਾવਿਦੂਰੇ ਕੋਲਿਤਗਾਮੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਭੋਗਗਾਮੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਰੂਪવਿਭવਸ੍ਸੇવ ਗਾਮਸਾਮਿਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੀ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ, ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਤਂ ਦਿવਸਮੇવ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਏવਂ ਤੇਸਂ ਏਕਦਿવਸਮੇવ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਹੋਸਿ। ਏਕਦਿવਸੇਯੇવ ਚ ਨੇਸਂ ਏਕਸ੍ਸ ਉਪਤਿਸ੍ਸਗਾਮੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਏਕਸ੍ਸ ਕੋਲਿਤਗਾਮੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਕੋਲਿਤੋਤਿ ਨਾਮਮਕਂਸੁ।
319.Yasmāhi dhammanti dhammasuttaṃ, ‘‘nāvāsutta’’ntipi vuccati. Kā uppatti? Idaṃ suttaṃ āyasmantaṃ sāriputtattheraṃ ārabbha vuttaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana dvinnaṃ aggasāvakānaṃ uppattito pabhuti veditabbo. Seyyathidaṃ – anuppanne kira bhagavati dve aggasāvakā ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ kappasatasahassañca pāramiyo pūretvā devaloke nibbattā. Tesaṃ paṭhamo cavitvā rājagahassa avidūre upatissagāmo nāma brāhmaṇānaṃ bhogagāmo atthi, tattha saṭṭhiadhikapañcakoṭisatadhanavibhavassa gāmasāmino brāhmaṇassa rūpasārī nāma brāhmaṇī, tassā kucchiyaṃ paṭisandhiṃ aggahesi. Dutiyo tassevāvidūre kolitagāmo nāma brāhmaṇānaṃ bhogagāmo atthi. Tattha tathārūpavibhavasseva gāmasāmino brāhmaṇassa moggallānī nāma brāhmaṇī, tassā kucchiyaṃ taṃ divasameva paṭisandhiṃ aggahesi. Evaṃ tesaṃ ekadivasameva paṭisandhiggahaṇañca gabbhavuṭṭhānañca ahosi. Ekadivaseyeva ca nesaṃ ekassa upatissagāme jātattā upatisso, ekassa kolitagāme jātattā kolitoti nāmamakaṃsu.
ਤੇ ਸਹਪਂਸੁਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਸਹਾਯਕਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ વੁਡ੍ਢਿਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ, ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਮਾਣવਕਸਤਾਨਿ ਪਰਿવਾਰਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇ ਉਯ੍ਯਾਨਂ વਾ ਨਦੀਤਿਤ੍ਥਂ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਸਪਰਿવਾਰਾਯੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਏਕੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਸਤੇਹਿ, ਦੁਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਆਜਞ੍ਞਰਥਸਤੇਹਿ। ਤਦਾ ਚ ਰਾਜਗਹੇ ਕਾਲਾਨੁਕਾਲਂ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਨਗਰવੇਮਜ੍ਝੇ ਯਤ੍ਥ ਸਕਲਅਙ੍ਗਮਗਧવਾਸਿਨੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਮਾਰਾਦਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਸੁ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਸਮਜ੍ਜવਿਭੂਤਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਤੇ ਸਹਾਯਕਾ ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮਜ੍ਜવਿਭੂਤਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੋ ਜਨਕਾਯੋ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾવ ਮਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਲਾਟਨ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ, ਤਥਾ ਕੋਲਿਤਸ੍ਸ। ਤੇਸਂ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਨਟੇਸੁ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੇਸੁ ਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸਂવੇਗੋਯੇવ ਉਦਪਾਦਿ।
Te sahapaṃsuṃ kīḷantā sahāyakā anupubbena vuḍḍhiṃ pāpuṇiṃsu, ekamekassa ca pañcapañcamāṇavakasatāni parivārā ahesuṃ. Te uyyānaṃ vā nadītitthaṃ vā gacchantā saparivārāyeva gacchanti. Eko pañcahi suvaṇṇasivikāsatehi, dutiyo pañcahi ājaññarathasatehi. Tadā ca rājagahe kālānukālaṃ giraggasamajjo nāma hoti. Sāyanhasamaye nagaravemajjhe yattha sakalaaṅgamagadhavāsino abhiññātā khattiyakumārādayo sannipatitvā supaññattesu mañcapīṭhādīsu nisinnā samajjavibhūtiṃ passanti. Atha te sahāyakā tena parivārena saddhiṃ tattha gantvā paññattāsanesu nisīdiṃsu. Tato upatisso samajjavibhūtiṃ passanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ disvā ‘‘ettako janakāyo vassasataṃ appatvāva marissatī’’ti cintesi. Tassa maraṇaṃ āgantvā nalāṭante patiṭṭhitaṃ viya ahosi, tathā kolitassa. Tesaṃ anekappakāresu naṭesu naccantesu dassanamattepi cittaṃ na nami, aññadatthu saṃvegoyeva udapādi.
ਅਥ વੁਟ੍ਠਿਤੇ ਸਮਜ੍ਜੇ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਸਕਪਰਿવਾਰੇਨ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਸਹਾਯੇਸੁ ਕੋਲਿਤੋ ਉਪਤਿਸ੍ਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਿਂ, ਸਮ੍ਮ, ਨਾਟਕਾਦਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤવ ਪਮੋਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਹੋਸੀ’’ਤਿ? ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਤਥੇવ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਸਮ੍ਮ, ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਮਤਂ ਗવੇਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਸਾਧੁ ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਤਤੋ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦੇવ ਰਾਜਗਹਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਗਹੇ ਸਞ੍ਚਯੋ ਨਾਮ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਟਿવਸਤਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਾਣવਕਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਤਯੋ વੇਦੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਮਯਂ ਉਗ੍ਗਹੇਸੁਂ। ਤੇ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਥਾਨਂ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਆਚਰਿਯਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਥਾਨਂ ਆਦਿਮਜ੍ਝਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਨ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਥੇਹਿ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਯਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥੀ’’’ਤਿ। ਸੋਪਿ ਆਹ – ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਤਥਾવਿਧਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਮਯਂ ਇਮੇਸਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਗવੇਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਆਚਰਿਯੋ ‘‘ਯਥਾਸੁਖਂ ਗવੇਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਏવਂ ਤੇ ਤੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਅਮਤਂ ਗવੇਸਮਾਨਾ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਾ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯਪਣ੍ਡਿਤਾਦਯੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਂ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ। ‘‘ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਕੋਲਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਕੇ ਏਤੇ, ਨ ਖੋ ਮਯਂ ਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਂ વਿਸ੍ਸੁਤਾ ਅਹੇਸੁਂ।
Atha vuṭṭhite samajje pakkantāya parisāya sakaparivārena pakkantesu tesu sahāyesu kolito upatissaṃ pucchi – ‘‘kiṃ, samma, nāṭakādidassanena tava pamodanamattampi nāhosī’’ti? So tassa taṃ pavattiṃ ārocetvā tampi tatheva paṭipucchi. Sopi tassa attano pavattiṃ ārocetvā ‘‘ehi, samma, pabbajitvā amataṃ gavesāmā’’ti āha. ‘‘Sādhu sammā’’ti upatisso taṃ sampaṭicchi. Tato dvepi janā taṃ sampattiṃ chaḍḍetvā punadeva rājagahamanuppattā. Tena ca samayena rājagahe sañcayo nāma paribbājako paṭivasati. Te tassa santike pañcahi māṇavakasatehi saddhiṃ pabbajitvā katipāheneva tayo vede sabbañca paribbājakasamayaṃ uggahesuṃ. Te tesaṃ satthānaṃ ādimajjhapariyosānaṃ upaparikkhantā pariyosānaṃ adisvā ācariyaṃ pucchiṃsu – ‘‘imesaṃ satthānaṃ ādimajjhaṃ dissati, pariyosānaṃ pana na dissati ‘idaṃ nāma imehi satthehi pāpuṇeyyāti, yato uttari pāpuṇitabbaṃ natthī’’’ti. Sopi āha – ‘‘ahampi tesaṃ tathāvidhaṃ pariyosānaṃ na passāmī’’ti. Te āhaṃsu – ‘‘tena hi mayaṃ imesaṃ pariyosānaṃ gavesāmā’’ti. Te ācariyo ‘‘yathāsukhaṃ gavesathā’’ti āha. Evaṃ te tena anuññātā amataṃ gavesamānā āhiṇḍantā jambudīpe pākaṭā ahesuṃ. Tehi khattiyapaṇḍitādayo pañhaṃ puṭṭhā uttaruttariṃ na sampāyanti. ‘‘Upatisso kolito’’ti vutte pana ‘‘ke ete, na kho mayaṃ jānāmā’’ti bhaṇantā natthi, evaṃ vissutā ahesuṃ.
ਏવਂ ਤੇਸੁ ਅਮਤਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੇਸੁ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਤੇ ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਅਮਤਂ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਪਞ੍ਹવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਪੁਨਦੇવ ਰਾਜਗਹਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਜਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾਤਿ ਯਾવ ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਤਾવ ਸਬ੍ਬਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੬੦) ਆਗਤਨਯੇਨੇવ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Evaṃ tesu amatapariyesanaṃ caramānesu amhākaṃ bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko anupubbena rājagahamanuppatto. Te ca paribbājakā sakalajambudīpaṃ caritvā tiṭṭhatu amataṃ, antamaso pariyosānapañhavissajjanamattampi alabhantā punadeva rājagahaṃ agamaṃsu. Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvāti yāva tesaṃ pabbajjā, tāva sabbaṃ pabbajjākkhandhake (mahāva. 60) āgatanayeneva vitthārato daṭṭhabbaṃ.
ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਸਹਾਯਕੇਸੁ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਡ੍ਢਮਾਸੇਨ ਸਾવਕਪਾਰਮੀਞਾਣਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ। ਸੋ ਯਦਾ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕવਿਹਾਰੇ વਸਤਿ, ਤਦਾ ਭਗવਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੋ ਮੇ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ, ਏਤਮਹਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਰવੇਨ। ਯਦਾ ਪਨ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕવਿਹਾਰੇ ਨ વਸਤਿ, ਤਦਾ ਯਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ ਥੇਰੋ વਸਤਿ, ਤਂ ਦਿਸਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਨਮਸ੍ਸਤਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ – ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦਿਸਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ, ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਮਞ੍ਞੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਦਿਟ੍ਠਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਭਗવਾ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਤਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ? ਤੇ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਭਗવਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਦਿਸਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ, ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਾਸਨਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯਂ વਨ੍ਦਤਿ ਨਮਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਨੇਤਿ, ਆਚਰਿਯਪੂਜਕੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਮਭਾਸਿ।
Evaṃ pabbajitesu tesu dvīsu sahāyakesu āyasmā sāriputto aḍḍhamāsena sāvakapāramīñāṇaṃ sacchākāsi. So yadā assajittherena saddhiṃ ekavihāre vasati, tadā bhagavato upaṭṭhānaṃ gantvā anantaraṃ therassa upaṭṭhānaṃ gacchati ‘‘pubbācariyo me ayamāyasmā, etamahaṃ nissāya bhagavato sāsanaṃ aññāsi’’nti gāravena. Yadā pana assajittherena saddhiṃ ekavihāre na vasati, tadā yassaṃ disāyaṃ thero vasati, taṃ disaṃ oloketvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggayha namassati. Taṃ disvā keci bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘sāriputto aggasāvako hutvā disaṃ namassati, ajjāpi maññe brāhmaṇadiṭṭhi appahīnā’’ti. Atha bhagavā dibbāya sotadhātuyā taṃ kathāsallāpaṃ sutvā paññattavarabuddhāsane nisinnaṃyeva attānaṃ dassento bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti ? Te taṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Tato bhagavā ‘‘na, bhikkhave, sāriputto disaṃ namassati, yaṃ nissāya sāsanaṃ aññāsi, taṃ attano ācariyaṃ vandati namassati sammāneti, ācariyapūjako, bhikkhave, sāriputto’’ti vatvā tattha sannipatitānaṃ dhammadesanatthaṃ imaṃ suttamabhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪੁਰਿਸੋ વਿਜਞ੍ਞਾਤਿ ਯਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਪ੍ਪਭੇਦਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ વਾ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪ੍ਪਭੇਦਂ ਪਟਿવੇਧਧਮ੍ਮਂ વਾ ਪੁਰਿਸੋ વਿਜਞ੍ਞਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯ વੇਦੇਯ੍ਯ। ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਏવਤ੍ਥੋ। ਇਨ੍ਦਂવ ਨਂ ਦੇવਤਾ ਪੂਜਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਥਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਦ੍વੀਸੁ ਦੇવਲੋਕੇਸੁ ਦੇવਤਾ ਪੂਜੇਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਕਾਲਸ੍ਸੇવ વੁਟ੍ਠਾਯ ਉਪਾਹਨਓਮੁਞ੍ਚਨਾਦਿਂ ਸਬ੍ਬਂ વਤ੍ਤਪਟਿવਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪੂਜੇਯ੍ਯ ਸਕ੍ਕਰੇਯ੍ਯ ਗਰੁਕਰੇਯ੍ਯ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਸੋ ਪੂਜਿਤੋ…ਪੇ॰… ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਸੋ ਆਚਰਿਯੋ ਏવਂ ਪੂਜਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਮ੍ਹਿ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿવੇਧવਸੇਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਦੇਸਨਾવਸੇਨੇવ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿવੇਧਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ ਦੇਸੇਤਿ, ਦੇਸਨਾਯ વਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ, ਉਪਮਾવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਤਪਟਿવੇਧਧਮ੍ਮਂ ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ।
Tattha yasmā hi dhammaṃ puriso vijaññāti yato puggalā piṭakattayappabhedaṃ pariyattidhammaṃ vā, pariyattiṃ sutvā adhigantabbaṃ navalokuttarappabhedaṃ paṭivedhadhammaṃ vā puriso vijaññā jāneyya vedeyya. ‘‘Yassā’’tipi pāṭho, so evattho. Indaṃva naṃ devatā pūjayeyyāti yathā sakkaṃ devānamindaṃ dvīsu devalokesu devatā pūjenti, evaṃ so puggalo taṃ puggalaṃ kālasseva vuṭṭhāya upāhanaomuñcanādiṃ sabbaṃ vattapaṭivattaṃ karonto pūjeyya sakkareyya garukareyya. Kiṃ kāraṇaṃ? So pūjito…pe… pātukaroti dhammaṃ, so ācariyo evaṃ pūjito tasmiṃ antevāsimhi pasannacitto pariyattipaṭivedhavasena bahussuto desanāvaseneva pariyattidhammañca, desanaṃ sutvā yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā adhigantabbaṃ paṭivedhadhammañca pātukaroti deseti, desanāya vā pariyattidhammaṃ, upamāvasena attanā adhigatapaṭivedhadhammaṃ pātukaroti.
੩੨੦. ਤਦਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾਨ ਨਿਸਮ੍ਮ ਧੀਰੋਤਿ ਏવਂ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਾਤੁਕਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾਨ ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਉਪਧਾਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਧੀਰੋ ਪੁਰਿਸੋ। ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ ਅਨੁਧਮ੍ਮਭੂਤਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾવਯਮਾਨੋ। વਿਞ੍ਞੂ વਿਭਾવੀ ਨਿਪੁਣੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ વਿਞ੍ਞੁਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਧਿਗਮੇਨ વਿਞ੍ਞੂ, વਿਭਾવੇਤ੍વਾ ਪਰੇਸਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਞਾਪਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ વਿਭਾવੀ, ਪਰਮਸੁਖੁਮਤ੍ਥਪਟਿવੇਧਤਾਯ ਨਿਪੁਣੋ ਚ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਤਾਦਿਸਂ ਭਜਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਯੋ ਤਾਦਿਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਤਪ੍ਪਸਾਦਨਪਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਭਜਤਿ।
320.Tadaṭṭhikatvāna nisamma dhīroti evaṃ pasannena ācariyena pātukataṃ dhammaṃ aṭṭhikatvāna suṇitvā upadhāraṇasamatthatāya dhīro puriso. Dhammānudhammaṃ paṭipajjamānoti lokuttaradhammassa anulomattā anudhammabhūtaṃ vipassanaṃ bhāvayamāno. Viññū vibhāvī nipuṇo ca hotīti viññutāsaṅkhātāya paññāya adhigamena viññū, vibhāvetvā paresampi pākaṭaṃ katvā ñāpanasamatthatāya vibhāvī, paramasukhumatthapaṭivedhatāya nipuṇo ca hoti. Yo tādisaṃ bhajati appamattoti yo tādisaṃ pubbe vuttappakāraṃ bahussutaṃ appamatto tappasādanaparo hutvā bhajati.
੩੨੧. ਏવਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਚਰਿਯਸੇવਨਂ ਪਸਂਸਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਬਾਲਾਚਰਿਯਸੇવਨਂ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਞ੍ਚ ਬਾਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਖੁਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦੇਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ, ਪਞ੍ਞਾਭਾવਤੋ ਬਾਲਂ। ਅਨਾਗਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨਧਿਗਤਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿવੇਧਤ੍ਥਂ। ਉਸੂਯਕਨ੍ਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਨਕਤਾਯ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸ੍ਸ વੁਡ੍ਢਿਂ ਅਸਹਮਾਨਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ ਪਦਤੋ। ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਪਨ ਯੋ ਬਹੁਚੀવਰਾਦਿਲਾਭੀ ਆਚਰਿਯੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਚੀવਰਾਦੀਨਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਦਾਤੁਂ, ਧਮ੍ਮਦਾਨੇ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤવਚਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਏਤੇਹਿ ਖੁਦ੍ਦਤਾਦਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਖੁਦ੍ਦਂ ਬਾਲਂ ਅਨਾਗਤਤ੍ਥਂ ਉਸੂਯਕਂ ਆਚਰਿਯਂ ਉਪਸੇવਮਾਨੋ ‘‘ਪੂਤਿਮਚ੍ਛਂ ਕੁਸਗ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿ (ਇਤਿવੁ॰ ੭੬; ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੮੩) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਯਮ੍ਪਿ ਬਾਲੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਸਾਸਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿવੇਧਧਮ੍ਮਂ વਾ ਅવਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ ਚ ਅવਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਚ ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਙ੍ਖਾ, ਤਂ ਅਤਰਿਤ੍વਾ ਮਰਣਂ ਉਪੇਤੀਤਿ ਏવਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
321. Evaṃ paṇḍitācariyasevanaṃ pasaṃsitvā idāni bālācariyasevanaṃ nindanto ‘‘khuddañca bāla’’nti imaṃ gāthamāha. Tattha khuddanti khuddena kāyakammādinā samannāgataṃ, paññābhāvato bālaṃ. Anāgatatthanti anadhigatapariyattipaṭivedhatthaṃ. Usūyakanti issāmanakatāya antevāsikassa vuḍḍhiṃ asahamānaṃ. Sesamettha pākaṭameva padato. Adhippāyato pana yo bahucīvarādilābhī ācariyo antevāsikānaṃ cīvarādīni na sakkoti dātuṃ, dhammadāne pana aniccadukkhānattavacanamattampi na sakkoti. Etehi khuddatādidhammehi samannāgatattā taṃ khuddaṃ bālaṃ anāgatatthaṃ usūyakaṃ ācariyaṃ upasevamāno ‘‘pūtimacchaṃ kusaggenā’’ti (itivu. 76; jā. 1.15.183) vuttanayena sayampi bālo hoti. Tasmā idha sāsane kiñci appamattakampi pariyattidhammaṃ paṭivedhadhammaṃ vā avibhāvayitvā ca avijānitvā ca yassa dhammesu kaṅkhā, taṃ ataritvā maraṇaṃ upetīti evamassa attho veditabbo.
੩੨੨-੩. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸੇવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਥਾ ਨਰੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਪਗਨ੍ਤਿ ਨਦਿਂ। ਮਹੋਦਕਨ੍ਤਿ ਬਹੁਉਦਕਂ। ਸਲਿਲਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਗਤਂ, વਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਏવਤ੍ਥੋ। ਸੀਘਸੋਤਨ੍ਤਿ ਹਾਰਹਾਰਿਕਂ, વੇਗવਤਿਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਿਂ ਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸੋ વੁਯ੍ਹਮਾਨੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਸੋਕਾਰੇਨ ਤਸ੍ਸ ਨਰਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੋ ਸੋਕਾਰੋ। ਕਿਂ ਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਨ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਾਮ ਸੋ, વਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਾਮ ਸੋ’’ਤਿ। ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਂ ਦੁવਿਧਮੇવ। ਅਨਿਸਾਮਯਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਮੇવ ਪਦਤੋ।
322-3. Idāni tassevatthassa pākaṭakaraṇatthaṃ ‘‘yathā naro’’ti gāthādvayamāha. Tattha āpaganti nadiṃ. Mahodakanti bahuudakaṃ. Salilanti ito cito ca gataṃ, vitthiṇṇanti vuttaṃ hoti. ‘‘Sarita’’ntipi pāṭho, so evattho. Sīghasotanti hārahārikaṃ, vegavatinti vuttaṃ hoti. Kiṃ soti ettha ‘‘so vuyhamāno’’ti iminā ca sokārena tassa narassa niddiṭṭhattā nipātamatto sokāro. Kiṃ sūti vuttaṃ hoti yathā ‘‘na bhavissāmi nāma so, vinassissāmi nāma so’’ti. Dhammanti pubbe vuttaṃ duvidhameva. Anisāmayatthanti anisāmetvā atthaṃ. Sesamettha pākaṭameva padato.
ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਪਨ ਯਥਾ ਯੋ ਕੋਚਿਦੇવ ਨਰੋ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਦਿਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਨਦਿਯਾ વੁਯ੍ਹਮਾਨੋ ਅਨੁਸੋਤਗਾਮੀ ਸੋਤਮੇવ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਰੇ ਪਾਰਤ੍ਥਿਕੇ ਕਿਂ ਸਕ੍ਖਤਿ ਪਾਰਂ ਨੇਤੁਂ। ‘‘ਸਕ੍ਕਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਤਥੇવ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅવਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਤ੍ਥਂ ਅਨਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਅવਿਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਨਿਸਾਮਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅવਿਤਿਣ੍ਣਕਙ੍ਖੋ ਪਰੇ ਕਿਂ ਸਕ੍ਖਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਪੇਕ੍ਖਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ‘‘ਸੋ વਤ, ਚੁਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਲਿਪਪਲਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਕਞ੍ਚੇਤ੍ਥ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੮੭) ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਬ੍ਬਂ।
Adhippāyato pana yathā yo kocideva naro vuttappakāraṃ nadiṃ otaritvā tāya nadiyā vuyhamāno anusotagāmī sotameva anugacchanto pare pāratthike kiṃ sakkhati pāraṃ netuṃ. ‘‘Sakkatī’’tipi pāṭho. Tatheva duvidhampi dhammaṃ attano paññāya avibhāvayitvā bahussutānañca santike atthaṃ anisāmetvā sayaṃ avibhāvitattā ajānanto anisāmitattā ca avitiṇṇakaṅkho pare kiṃ sakkhati nijjhāpetuṃ pekkhāpetunti evamettha attho daṭṭhabbo. ‘‘So vata, cunda, attanā palipapalipanno’’tiādikañcettha (ma. ni. 1.87) suttapadaṃ anussaritabbaṃ.
੩੨੪-੫. ਏવਂ ਬਾਲਸੇવਨਾਯ ਬਾਲਸ੍ਸ ਪਰਂ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਉਪਮਂ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਯੋ ਤਾਦਿਸਂ ਭਜਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਪਰੇ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਨਾવ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਫਿਯੇਨਾਤਿ ਦਬ੍ਬਿਪਦਰੇਨ। ਰਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ વੇਲ਼ੁਦਣ੍ਡੇਨ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸਂ ਨਾવਾਯਂ। ਤਤ੍ਰੂਪਯਞ੍ਞੂਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾવਾਯ ਆਹਰਣਪਟਿਹਰਣਾਦਿਉਪਾਯਜਾਨਨੇਨ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਦਨੇਨ ਉਪਾਯਞ੍ਞੂ। ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਤਾਯ ਸੁਕੁਸਲਹਤ੍ਥਤਾਯ ਚ ਕੁਸਲੋ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪਦ੍ਦવਪਟਿਕਾਰਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਮੁਤੀਮਾ। વੇਦਗੂਤਿ વੇਦਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਹਿ ਗਤੋ। ਭਾવਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਤਾਯੇવ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਯ ਭਾવਿਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ। ਅવੇਧਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਕਮ੍ਪਨਿਯਸਭਾવੋ। ਸੋਤਾવਧਾਨੂਪਨਿਸੂਪਪਨ੍ਨੇਤਿ ਸੋਤਓਦਹਨੇਨ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਉਪਪਨ੍ਨੇ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਪਦਤ੍ਥਮੇવ। ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਯੋਜਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਨ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ।
324-5. Evaṃ bālasevanāya bālassa paraṃ nijjhāpetuṃ asamatthatāya pākaṭakaraṇatthaṃ upamaṃ vatvā idāni ‘‘yo tādisaṃ bhajati appamatto’’ti ettha vuttassa paṇḍitassa pare nijjhāpetuṃ samatthatāya pākaṭakaraṇatthaṃ ‘‘yathāpi nāva’’nti gāthādvayamāha. Tattha phiyenāti dabbipadarena. Rittenāti veḷudaṇḍena. Tatthāti tassaṃ nāvāyaṃ. Tatrūpayaññūti tassā nāvāya āharaṇapaṭiharaṇādiupāyajānanena maggapaṭipādanena upāyaññū. Sikkhitasikkhatāya sukusalahatthatāya ca kusalo. Uppannupaddavapaṭikārasamatthatāya mutīmā. Vedagūti vedasaṅkhātehi catūhi maggañāṇehi gato. Bhāvitattoti tāyeva maggabhāvanāya bhāvitacitto. Bahussutoti pubbe vuttanayeneva. Avedhadhammoti aṭṭhahi lokadhammehi akampaniyasabhāvo. Sotāvadhānūpanisūpapanneti sotaodahanena ca maggaphalānaṃ upanissayena ca upapanne. Sesaṃ uttānapadatthameva. Adhippāyayojanāpi sakkā purimanayeneva jānitunti na vitthāritā.
੩੨੬. ਏવਂ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਪਰੇ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਭਾવਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਉਪਮਂ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਣ੍ਡਿਤਸੇવਨਾਯ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਹવੇ’’ਤਿ ਇਮਂ ਅવਸਾਨਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਣ੍ਡਿਤਸੇવਨੇਨ વਿਸੇਸਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਹવੇ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਭਜੇਥ। ਕੀਦਿਸਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਂ ਭਜੇਥ? ਮੇਧਾવਿਨਞ੍ਚੇવ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਞ੍ਚ, ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਮੇਧਾવਿਨਂ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸੁਤਦ੍વਯੇਨ ਚ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ। ਤਾਦਿਸਞ੍ਹਿ ਭਜਮਾਨੋ ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਏવਂ ਞਤ੍વਾ ਚ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਤਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿવੇਧવਸੇਨ વਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮੋ ਸੋ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਭੇਦਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਂ ਲਭੇਥ ਅਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਦੇਸਨਂ ਸਮਾਪੇਸੀਤਿ।
326. Evaṃ paṇḍitassa pare nijjhāpetuṃ samatthabhāvapākaṭakaraṇatthaṃ upamaṃ vatvā tassā paṇḍitasevanāya niyojento ‘‘tasmā have’’ti imaṃ avasānagāthamāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yasmā upanissayasampannā paṇḍitasevanena visesaṃ pāpuṇanti, tasmā have sappurisaṃ bhajetha. Kīdisaṃ sappurisaṃ bhajetha? Medhāvinañceva bahussutañca, paññāsampattiyā ca medhāvinaṃ vuttappakārasutadvayena ca bahussutaṃ. Tādisañhi bhajamāno tena bhāsitassa dhammassa aññāya atthaṃ evaṃ ñatvā ca yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno tāya paṭipattiyā paṭivedhavasena viññātadhammo so maggaphalanibbānappabhedaṃ lokuttarasukhaṃ labhetha adhigaccheyya pāpuṇeyyāti arahattanikūṭena desanaṃ samāpesīti.
ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya dhammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੮. ਨਾવਾਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Nāvāsuttaṃ
