| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เถรีคาถา-อฎฺฐกถา • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
๑๗. ธมฺมาเถรีคาถาวณฺณนา
17. Dhammātherīgāthāvaṇṇanā
ปิณฺฑปาตํ จริตฺวานาติ ธมฺมาย เถริยา คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินิตฺวา สมฺภตปุญฺญสมฺภารา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ กุลฆเร นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺตา ปติรูปสฺส สามิกสฺส เคหํ คนฺตฺวา สาสเน ปฎิลทฺธสทฺธา ปพฺพชิตุกามา หุตฺวา สามิเกน อนนุญฺญาตา ปจฺฉา สามิเก กาลงฺกเต ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตี เอกทิวสํ ภิกฺขาย จริตฺวา วิหารํ อาคจฺฉนฺตี ปริปติตฺวา ตเมว อารมฺมณํ กตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา สห ปฎิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา –
Piṇḍapātaṃcaritvānāti dhammāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā sambhatapuññasambhārā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kulaghare nibbattitvā vayappattā patirūpassa sāmikassa gehaṃ gantvā sāsane paṭiladdhasaddhā pabbajitukāmā hutvā sāmikena ananuññātā pacchā sāmike kālaṅkate pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karontī ekadivasaṃ bhikkhāya caritvā vihāraṃ āgacchantī paripatitvā tameva ārammaṇaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā –
๑๗.
17.
‘‘ปิณฺฑปาตํ จริตฺวาน, ทณฺฑโมลุพฺภ ทุพฺพลา;
‘‘Piṇḍapātaṃ caritvāna, daṇḍamolubbha dubbalā;
เวธมาเนหิ คเตฺตหิ, ตเตฺถว นิปติํ ฉมา;
Vedhamānehi gattehi, tattheva nipatiṃ chamā;
ทิสฺวา อาทีนวํ กาเย, อถ จิตฺตํ วิมุจฺจิ เม’’ติฯ –
Disvā ādīnavaṃ kāye, atha cittaṃ vimucci me’’ti. –
อุทานวเสน อิมํ คาถํ อภาสิฯ
Udānavasena imaṃ gāthaṃ abhāsi.
ตตฺถ ปิณฺฑปาตํ จริตฺวาน, ทณฺฑโมลุพฺภาติ ปิณฺฑปาตตฺถาย ยฎฺฐิํ อุปตฺถเมฺภน นคเร วิจริตฺวา ภิกฺขาย อาหิณฺฑิตฺวาฯ ฉมาติ ฉมายํ ภูมิยํ, ปาทานํ อวเสน ภูมิยํ นิปตินฺติ อโตฺถฯ ทิสฺวา อาทีนวํ กาเยติ อสุภานิจฺจทุกฺขานตฺตตาทีหิ นานปฺปกาเรหิ สรีเร โทสํ ปญฺญาจกฺขุนา ทิสฺวาฯ อถ จิตฺตํ วิมุจฺจิ เมติ อาทีนวานุปสฺสนาย ปรโต ปวเตฺตหิ นิพฺพิทานุปสฺสนาทีหิ วิกฺขมฺภนวเสน มม จิตฺตํ กิเลเสหิ วิมุจฺจิตฺวา ปุน มคฺคผเลหิ ยถากฺกมํ สมุเจฺฉทวเสน เจว ปฎิปฺปสฺสทฺธิวเสน จ สพฺพโส วิมุจฺจิ วิมุตฺตํ, น ทานิสฺสา วิโมเจตพฺพํ อตฺถีติฯ อิทเมว จสฺสา อญฺญาพฺยากรณํ อโหสีติฯ
Tattha piṇḍapātaṃ caritvāna, daṇḍamolubbhāti piṇḍapātatthāya yaṭṭhiṃ upatthambhena nagare vicaritvā bhikkhāya āhiṇḍitvā. Chamāti chamāyaṃ bhūmiyaṃ, pādānaṃ avasena bhūmiyaṃ nipatinti attho. Disvā ādīnavaṃ kāyeti asubhāniccadukkhānattatādīhi nānappakārehi sarīre dosaṃ paññācakkhunā disvā. Atha cittaṃ vimucci meti ādīnavānupassanāya parato pavattehi nibbidānupassanādīhi vikkhambhanavasena mama cittaṃ kilesehi vimuccitvā puna maggaphalehi yathākkamaṃ samucchedavasena ceva paṭippassaddhivasena ca sabbaso vimucci vimuttaṃ, na dānissā vimocetabbaṃ atthīti. Idameva cassā aññābyākaraṇaṃ ahosīti.
ธมฺมาเถรีคาถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dhammātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เถรีคาถาปาฬิ • Therīgāthāpāḷi / ๑๗. ธมฺมาเถรีคาถา • 17. Dhammātherīgāthā
