Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්දපඤ්හපාළි • Milindapañhapāḷi |
2. ධම්මවිනයපටිච්ඡන්නාපටිච්ඡන්නපඤ්හො
2. Dhammavinayapaṭicchannāpaṭicchannapañho
2. ‘‘භන්තෙ නාගසෙන, භාසිතම්පෙතං භගවතා ‘තථාගතප්පවෙදිතො, භික්ඛවෙ, ධම්මවිනයො විවටො විරොචති නො පටිච්ඡන්නො’ති. පුන ච පාතිමොක්ඛුද්දෙසො කෙවලඤ්ච විනයපිටකං පිහිතං පටිච්ඡන්නං. යදි, භන්තෙ නාගසෙන, ජිනසාසනෙ යුත්තං වා පත්තං වා සමයං ලභෙථ, විනයපණ්ණත්ති විවටා සොභෙය්ය. කෙන කාරණෙන? කෙවලං තත්ථ සික්ඛා සංයමො නියමො සීලගුණආචාරපණ්ණත්ති අත්ථරසො ධම්මරසො විමුත්තිරසො. යදි, භන්තෙ නාගසෙන, භගවතා භණිතං ‘තථාගතප්පවෙදිතො, භික්ඛවෙ, ධම්මවිනයො විවටො විරොචති නො පටිච්ඡන්නො’ති, තෙන හි ‘පාතිමොක්ඛුද්දෙසො කෙවලඤ්ච විනයපිටකං පිහිතං පටිච්ඡන්න’න්ති යං වචනං, තං මිච්ඡා. යදි පාතිමොක්ඛුද්දෙසො කෙවලඤ්ච විනයපිටකං පිහිතං පටිච්ඡන්නං, තෙන හි ‘තථාගතප්පවෙදිතො, භික්ඛවෙ, ධම්මවිනයො විවටො විරොචති නො පටිච්ඡන්නො’ති තම්පි වචනං මිච්ඡා. අයම්පි උභතො කොටිකො පඤ්හො තවානුප්පත්තො, සො තයා නිබ්බාහිතබ්බො’’ති.
2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti. Puna ca pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ. Yadi, bhante nāgasena, jinasāsane yuttaṃ vā pattaṃ vā samayaṃ labhetha, vinayapaṇṇatti vivaṭā sobheyya. Kena kāraṇena? Kevalaṃ tattha sikkhā saṃyamo niyamo sīlaguṇaācārapaṇṇatti attharaso dhammaraso vimuttiraso. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti, tena hi ‘pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchanna’nti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ, tena hi ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘භාසිතම්පෙතං , මහාරාජ, භගවතා ‘තථාගතප්පවෙදිතො, භික්ඛවෙ, ධම්මවිනයො විවටො විරොචති නො පටිච්ඡන්නො’ති. පුන ච පාතිමොක්ඛුද්දෙසො කෙවලඤ්ච විනයපිටකං පිහිතං පටිච්ඡන්නං, තඤ්ච පන න සබ්බෙසං, සීමං කත්වා පිහිතං.
‘‘Bhāsitampetaṃ , mahārāja, bhagavatā ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti. Puna ca pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ, tañca pana na sabbesaṃ, sīmaṃ katvā pihitaṃ.
‘‘තිවිධෙන, මහාරාජ, භගවතා පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො, පුබ්බකානං තථාගතානං වංසවසෙන පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො, ධම්මස්ස ගරුකත්තා පිහිතො, භික්ඛුභූමියා ගරුකත්තා පිහිතො.
‘‘Tividhena, mahārāja, bhagavatā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, pubbakānaṃ tathāgatānaṃ vaṃsavasena pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, dhammassa garukattā pihito, bhikkhubhūmiyā garukattā pihito.
‘‘කථං පුබ්බකානං තථාගතානං වංසවසෙන පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො, එසො වංසො, මහාරාජ, සබ්බෙසං පුබ්බකානං තථාගතානං යදිදං භික්ඛුමජ්ඣෙ පාතිමොක්ඛුද්දෙසො අවසෙසානං පිහිතො. යථා, මහාරාජ, ඛත්තියානං ඛත්තියමායා ඛත්තියෙසු යෙව චරති, එවමෙතං ඛත්තියානං ලොකස්ස පවෙණී අවසෙසානං පිහිතා. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, එසො වංසො සබ්බෙසං පුබ්බකානං තථාගතානං යදිදං භික්ඛුමජ්ඣෙ පාතිමොක්ඛුද්දෙසො අවසෙසානං පිහිතො.
‘‘Kathaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ vaṃsavasena pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, eso vaṃso, mahārāja, sabbesaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ yadidaṃ bhikkhumajjhe pātimokkhuddeso avasesānaṃ pihito. Yathā, mahārāja, khattiyānaṃ khattiyamāyā khattiyesu yeva carati, evametaṃ khattiyānaṃ lokassa paveṇī avasesānaṃ pihitā. Evameva kho, mahārāja, eso vaṃso sabbesaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ yadidaṃ bhikkhumajjhe pātimokkhuddeso avasesānaṃ pihito.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, මහියා ගණා වත්තන්ති, සෙය්යථිදං, මල්ලා අතොණා පබ්බතා ධම්මගිරියා බ්රහ්මගිරියා නටකා නච්චකා ලඞ්ඝකා පිසාචා මණිභද්දා පුණ්ණබද්ධා චන්දිමසූරියා සිරිදෙවතා කාලිදෙවතා, සිවා වසුදෙවා ඝනිකා අසිපාසා භද්දිපුත්තාති, තෙසං තෙසං රහස්සං තෙසු තෙසු ගණෙසු යෙව චරති, අවසෙසානං පිහිතං. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, එසො වංසො සබ්බෙසං පුබ්බකානං තථාගතානං යදිදං භික්ඛුමජ්ඣෙ පාතිමොක්ඛුද්දෙසො අවසෙසානං පිහිතො. එවං පුබ්බකානං තථාගතානං වංසවසෙන පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, mahiyā gaṇā vattanti, seyyathidaṃ, mallā atoṇā pabbatā dhammagiriyā brahmagiriyā naṭakā naccakā laṅghakā pisācā maṇibhaddā puṇṇabaddhā candimasūriyā siridevatā kālidevatā, sivā vasudevā ghanikā asipāsā bhaddiputtāti, tesaṃ tesaṃ rahassaṃ tesu tesu gaṇesu yeva carati, avasesānaṃ pihitaṃ. Evameva kho, mahārāja, eso vaṃso sabbesaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ yadidaṃ bhikkhumajjhe pātimokkhuddeso avasesānaṃ pihito. Evaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ vaṃsavasena pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito.
‘‘කථං ධම්මස්ස ගරුකත්තා පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො? ධම්මො, මහාරාජ, ගරුකො භාරියො, තත්ථ සම්මත්තකාරී අඤ්ඤං ආරාධෙති, තං තත්ථ පරම්පරාසම්මත්තකාරිතාය පාපුණාති, න තං තත්ථ පරම්පරාසම්මත්තකාරිතාය පාපුණාති, මා චායං සාරධම්මො වරධම්මො අසම්මත්තකාරීනං හත්ථගතො ඔඤ්ඤාතො අවඤ්ඤාතො හීළිතො ඛීළිතො ගරහිතො භවතු, මා චායං සාරධම්මො වරධම්මො දුජ්ජනගතො ඔඤ්ඤාතො අවඤ්ඤාතො හීළිතො ඛීළිතො ගරහිතො භවතූති. එවං ධම්මස්ස ගරුකත්තා පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො.
‘‘Kathaṃ dhammassa garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito? Dhammo, mahārāja, garuko bhāriyo, tattha sammattakārī aññaṃ ārādheti, taṃ tattha paramparāsammattakāritāya pāpuṇāti, na taṃ tattha paramparāsammattakāritāya pāpuṇāti, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo asammattakārīnaṃ hatthagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatu, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo dujjanagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatūti. Evaṃ dhammassa garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito.
‘‘යථා, මහාරාජ, සාරවරපවරඅභිජාතජාතිමන්තරත්තලොහිතචන්දනං නාම සවරපුරමනුගතං ඔඤ්ඤාතං අවඤ්ඤාතං හීළිතං ඛීළිතං ගරහිතං භවති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, මා චායං සාරධම්මො වරධම්මො පරම්පරාඅසම්මත්තකාරීනං හත්ථගතො ඔඤ්ඤාතො අවඤ්ඤාතො හීළිතො ඛීළිතො ගරහිතො භවතු, මා චායං සාරධම්මො වරධම්මො දුජ්ජනගතො ඔඤ්ඤාතො අවඤ්ඤාතො හීළිතො ඛීළිතො ගරහිතො භවතූති. එවං ධම්මස්ස ගරුකත්තා පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො .
‘‘Yathā, mahārāja, sāravarapavaraabhijātajātimantarattalohitacandanaṃ nāma savarapuramanugataṃ oññātaṃ avaññātaṃ hīḷitaṃ khīḷitaṃ garahitaṃ bhavati, evameva kho, mahārāja, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo paramparāasammattakārīnaṃ hatthagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatu, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo dujjanagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatūti. Evaṃ dhammassa garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito .
‘‘කථං භික්ඛුභූමියා ගරුකත්තා පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො, භික්ඛුභාවො ඛො, මහාරාජ, ලොකෙ අතුලියො අප්පමාණො අනග්ඝියො, න සක්කා කෙනචි අග්ඝාපෙතුං තුලෙතුං පරිමෙතුං, මායං එවරූපෙ භික්ඛුභාවෙ ඨිතො ලොකෙන සමසමො භවතූති භික්ඛූනං යෙව අන්තරෙ පාතිමොක්ඛුද්දෙසො චරති. යථා, මහාරාජ, ලොකෙ වරපවරභණ්ඩං වත්ථං වා අත්ථරණං වා ගජතුරඞ්ගරථසුවණ්ණරජතමණිමුත්තාඉත්ථිරතනාදීනි වා විජිතකම්මසූරා වා 1 සබ්බෙ තෙ රාජානමුපගච්ඡන්ති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යාවතා ලොකෙ 2 සුගතාගමපරියත්තිආචාරසංයමසීලසංවරගුණා, සබ්බෙ තෙ භික්ඛුසඞ්ඝමුපගතා භවන්ති. එවං භික්ඛුභූමියා ගරුකත්තා පාතිමොක්ඛුද්දෙසො සීමං කත්වා පිහිතො’’ති. ‘‘සාධු, භන්තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්පිටිච්ඡාමී’’ති.
‘‘Kathaṃ bhikkhubhūmiyā garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, bhikkhubhāvo kho, mahārāja, loke atuliyo appamāṇo anagghiyo, na sakkā kenaci agghāpetuṃ tuletuṃ parimetuṃ, māyaṃ evarūpe bhikkhubhāve ṭhito lokena samasamo bhavatūti bhikkhūnaṃ yeva antare pātimokkhuddeso carati. Yathā, mahārāja, loke varapavarabhaṇḍaṃ vatthaṃ vā attharaṇaṃ vā gajaturaṅgarathasuvaṇṇarajatamaṇimuttāitthiratanādīni vā vijitakammasūrā vā 3 sabbe te rājānamupagacchanti, evameva kho, mahārāja, yāvatā loke 4 sugatāgamapariyattiācārasaṃyamasīlasaṃvaraguṇā, sabbe te bhikkhusaṅghamupagatā bhavanti. Evaṃ bhikkhubhūmiyā garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampiṭicchāmī’’ti.
ධම්මවිනයපටිච්ඡන්නාපටිච්ඡන්නපඤ්හො දුතියො.
Dhammavinayapaṭicchannāpaṭicchannapañho dutiyo.
Footnotes: