| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੨. ਧਮ੍ਮવਿਨਯਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਞ੍ਹੋ
2. Dhammavinayapaṭicchannāpaṭicchannapañho
੨. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ વਿવਟੋ વਿਰੋਚਤਿ ਨੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਪੁਨ ਚ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਕੇવਲਞ੍ਚ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਪਿਹਿਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ। ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਯੁਤ੍ਤਂ વਾ ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਸਮਯਂ ਲਭੇਥ, વਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ વਿવਟਾ ਸੋਭੇਯ੍ਯ। ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ? ਕੇવਲਂ ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਂਯਮੋ ਨਿਯਮੋ ਸੀਲਗੁਣਆਚਾਰਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਰਸੋ ਧਮ੍ਮਰਸੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੋ। ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ વਿવਟੋ વਿਰੋਚਤਿ ਨੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ’ਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਕੇવਲਞ੍ਚ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਪਿਹਿਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਕੇવਲਞ੍ਚ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਪਿਹਿਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ વਿવਟੋ વਿਰੋਚਤਿ ਨੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ’ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਤવਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti. Puna ca pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ. Yadi, bhante nāgasena, jinasāsane yuttaṃ vā pattaṃ vā samayaṃ labhetha, vinayapaṇṇatti vivaṭā sobheyya. Kena kāraṇena? Kevalaṃ tattha sikkhā saṃyamo niyamo sīlaguṇaācārapaṇṇatti attharaso dhammaraso vimuttiraso. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti, tena hi ‘pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchanna’nti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ, tena hi ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ , ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ વਿવਟੋ વਿਰੋਚਤਿ ਨੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਪੁਨ ਚ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਕੇવਲਞ੍ਚ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਪਿਹਿਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤਂ।
‘‘Bhāsitampetaṃ , mahārāja, bhagavatā ‘tathāgatappavedito, bhikkhave, dhammavinayo vivaṭo virocati no paṭicchanno’ti. Puna ca pātimokkhuddeso kevalañca vinayapiṭakaṃ pihitaṃ paṭicchannaṃ, tañca pana na sabbesaṃ, sīmaṃ katvā pihitaṃ.
‘‘ਤਿવਿਧੇਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ, ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ વਂਸવਸੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਪਿਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਭੂਮਿਯਾ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਪਿਹਿਤੋ।
‘‘Tividhena, mahārāja, bhagavatā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, pubbakānaṃ tathāgatānaṃ vaṃsavasena pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, dhammassa garukattā pihito, bhikkhubhūmiyā garukattā pihito.
‘‘ਕਥਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ વਂਸવਸੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ, ਏਸੋ વਂਸੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅવਸੇਸਾਨਂ ਪਿਹਿਤੋ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਮਾਯਾ ਖਤ੍ਤਿਯੇਸੁ ਯੇવ ਚਰਤਿ, ਏવਮੇਤਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪવੇਣੀ ਅવਸੇਸਾਨਂ ਪਿਹਿਤਾ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਸੋ વਂਸੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅવਸੇਸਾਨਂ ਪਿਹਿਤੋ।
‘‘Kathaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ vaṃsavasena pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, eso vaṃso, mahārāja, sabbesaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ yadidaṃ bhikkhumajjhe pātimokkhuddeso avasesānaṃ pihito. Yathā, mahārāja, khattiyānaṃ khattiyamāyā khattiyesu yeva carati, evametaṃ khattiyānaṃ lokassa paveṇī avasesānaṃ pihitā. Evameva kho, mahārāja, eso vaṃso sabbesaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ yadidaṃ bhikkhumajjhe pātimokkhuddeso avasesānaṃ pihito.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਹਿਯਾ ਗਣਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਮਲ੍ਲਾ ਅਤੋਣਾ ਪਬ੍ਬਤਾ ਧਮ੍ਮਗਿਰਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਿਰਿਯਾ ਨਟਕਾ ਨਚ੍ਚਕਾ ਲਙ੍ਘਕਾ ਪਿਸਾਚਾ ਮਣਿਭਦ੍ਦਾ ਪੁਣ੍ਣਬਦ੍ਧਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ ਸਿਰਿਦੇવਤਾ ਕਾਲਿਦੇવਤਾ, ਸਿવਾ વਸੁਦੇવਾ ਘਨਿਕਾ ਅਸਿਪਾਸਾ ਭਦ੍ਦਿਪੁਤ੍ਤਾਤਿ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਰਹਸ੍ਸਂ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਗਣੇਸੁ ਯੇવ ਚਰਤਿ, ਅવਸੇਸਾਨਂ ਪਿਹਿਤਂ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਸੋ વਂਸੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮਜ੍ਝੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅવਸੇਸਾਨਂ ਪਿਹਿਤੋ। ਏવਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਨਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ વਂਸવਸੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, mahiyā gaṇā vattanti, seyyathidaṃ, mallā atoṇā pabbatā dhammagiriyā brahmagiriyā naṭakā naccakā laṅghakā pisācā maṇibhaddā puṇṇabaddhā candimasūriyā siridevatā kālidevatā, sivā vasudevā ghanikā asipāsā bhaddiputtāti, tesaṃ tesaṃ rahassaṃ tesu tesu gaṇesu yeva carati, avasesānaṃ pihitaṃ. Evameva kho, mahārāja, eso vaṃso sabbesaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ yadidaṃ bhikkhumajjhe pātimokkhuddeso avasesānaṃ pihito. Evaṃ pubbakānaṃ tathāgatānaṃ vaṃsavasena pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito.
‘‘ਕਥਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ? ਧਮ੍ਮੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਗਰੁਕੋ ਭਾਰਿਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਰੀ ਅਞ੍ਞਂ ਆਰਾਧੇਤਿ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਪਰਮ੍ਪਰਾਸਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਰਿਤਾਯ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਪਰਮ੍ਪਰਾਸਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਰਿਤਾਯ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਮਾ ਚਾਯਂ ਸਾਰਧਮ੍ਮੋ વਰਧਮ੍ਮੋ ਅਸਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਰੀਨਂ ਹਤ੍ਥਗਤੋ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਅવਞ੍ਞਾਤੋ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਭવਤੁ, ਮਾ ਚਾਯਂ ਸਾਰਧਮ੍ਮੋ વਰਧਮ੍ਮੋ ਦੁਜ੍ਜਨਗਤੋ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਅવਞ੍ਞਾਤੋ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਭવਤੂਤਿ। ਏવਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ।
‘‘Kathaṃ dhammassa garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito? Dhammo, mahārāja, garuko bhāriyo, tattha sammattakārī aññaṃ ārādheti, taṃ tattha paramparāsammattakāritāya pāpuṇāti, na taṃ tattha paramparāsammattakāritāya pāpuṇāti, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo asammattakārīnaṃ hatthagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatu, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo dujjanagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatūti. Evaṃ dhammassa garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito.
‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾਰવਰਪવਰਅਭਿਜਾਤਜਾਤਿਮਨ੍ਤਰਤ੍ਤਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਂ ਨਾਮ ਸવਰਪੁਰਮਨੁਗਤਂ ਓਞ੍ਞਾਤਂ ਅવਞ੍ਞਾਤਂ ਹੀਲ਼ਿਤਂ ਖੀਲ਼ਿਤਂ ਗਰਹਿਤਂ ਭવਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਾ ਚਾਯਂ ਸਾਰਧਮ੍ਮੋ વਰਧਮ੍ਮੋ ਪਰਮ੍ਪਰਾਅਸਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਰੀਨਂ ਹਤ੍ਥਗਤੋ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਅવਞ੍ਞਾਤੋ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਭવਤੁ, ਮਾ ਚਾਯਂ ਸਾਰਧਮ੍ਮੋ વਰਧਮ੍ਮੋ ਦੁਜ੍ਜਨਗਤੋ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਅવਞ੍ਞਾਤੋ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਭવਤੂਤਿ। ਏવਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ ।
‘‘Yathā, mahārāja, sāravarapavaraabhijātajātimantarattalohitacandanaṃ nāma savarapuramanugataṃ oññātaṃ avaññātaṃ hīḷitaṃ khīḷitaṃ garahitaṃ bhavati, evameva kho, mahārāja, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo paramparāasammattakārīnaṃ hatthagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatu, mā cāyaṃ sāradhammo varadhammo dujjanagato oññāto avaññāto hīḷito khīḷito garahito bhavatūti. Evaṃ dhammassa garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito .
‘‘ਕਥਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭੂਮਿਯਾ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਲੋਕੇ ਅਤੁਲਿਯੋ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਨਗ੍ਘਿਯੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕੇਨਚਿ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤੁਂ ਤੁਲੇਤੁਂ ਪਰਿਮੇਤੁਂ, ਮਾਯਂ ਏવਰੂਪੇ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ ਠਿਤੋ ਲੋਕੇਨ ਸਮਸਮੋ ਭવਤੂਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯੇવ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਚਰਤਿ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਲੋਕੇ વਰਪવਰਭਣ੍ਡਂ વਤ੍ਥਂ વਾ ਅਤ੍ਥਰਣਂ વਾ ਗਜਤੁਰਙ੍ਗਰਥਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਇਤ੍ਥਿਰਤਨਾਦੀਨਿ વਾ વਿਜਿਤਕਮ੍ਮਸੂਰਾ વਾ 1 ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਰਾਜਾਨਮੁਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਾવਤਾ ਲੋਕੇ 2 ਸੁਗਤਾਗਮਪਰਿਯਤ੍ਤਿਆਚਾਰਸਂਯਮਸੀਲਸਂવਰਗੁਣਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮੁਪਗਤਾ ਭવਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭੂਮਿਯਾ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਸੀਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਿਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Kathaṃ bhikkhubhūmiyā garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito, bhikkhubhāvo kho, mahārāja, loke atuliyo appamāṇo anagghiyo, na sakkā kenaci agghāpetuṃ tuletuṃ parimetuṃ, māyaṃ evarūpe bhikkhubhāve ṭhito lokena samasamo bhavatūti bhikkhūnaṃ yeva antare pātimokkhuddeso carati. Yathā, mahārāja, loke varapavarabhaṇḍaṃ vatthaṃ vā attharaṇaṃ vā gajaturaṅgarathasuvaṇṇarajatamaṇimuttāitthiratanādīni vā vijitakammasūrā vā 3 sabbe te rājānamupagacchanti, evameva kho, mahārāja, yāvatā loke 4 sugatāgamapariyattiācārasaṃyamasīlasaṃvaraguṇā, sabbe te bhikkhusaṅghamupagatā bhavanti. Evaṃ bhikkhubhūmiyā garukattā pātimokkhuddeso sīmaṃ katvā pihito’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampiṭicchāmī’’ti.
ਧਮ੍ਮવਿਨਯਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਞ੍ਹੋ ਦੁਤਿਯੋ।
Dhammavinayapaṭicchannāpaṭicchannapañho dutiyo.
Footnotes:
