| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
១២. ធម្មិកសុត្តំ
12. Dhammikasuttaṃ
៥៤. ឯកំ សមយំ ភគវា រាជគហេ វិហរតិ គិជ្ឈកូដេ បព្ពតេ។ តេន ខោ បន សមយេន អាយស្មា ធម្មិកោ ជាតិភូមិយំ អាវាសិកោ ហោតិ សព្ពសោ ជាតិភូមិយំ សត្តសុ អាវាសេសុ។ តត្រ សុទំ អាយស្មា ធម្មិកោ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ អក្កោសតិ បរិភាសតិ វិហិំសតិ វិតុទតិ រោសេតិ វាចាយ។ តេ ច អាគន្តុកា ភិក្ខូ អាយស្មតា ធម្មិកេន អក្កោសិយមានា បរិភាសិយមានា វិហេសិយមានា វិតុទិយមានា រោសិយមានា វាចាយ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ 1, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។
54. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena āyasmā dhammiko jātibhūmiyaṃ āvāsiko hoti sabbaso jātibhūmiyaṃ sattasu āvāsesu. Tatra sudaṃ āyasmā dhammiko āgantuke bhikkhū akkosati paribhāsati vihiṃsati vitudati roseti vācāya. Te ca āgantukā bhikkhū āyasmatā dhammikena akkosiyamānā paribhāsiyamānā vihesiyamānā vitudiyamānā rosiyamānā vācāya pakkamanti, na saṇṭhanti 2, riñcanti āvāsaṃ.
អថ ខោ ជាតិភូមកានំ 3 ឧបាសកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘មយំ ខោ ភិក្ខុសង្ឃំ បច្ចុបដ្ឋិតា ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានប្បច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារេន។ អថ ច បន អាគន្តុកា ភិក្ខូ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។ កោ នុ ខោ ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អាគន្តុកា ភិក្ខូ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាស’’ន្តិ? អថ ខោ ជាតិភូមកានំ ឧបាសកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘អយំ ខោ អាយស្មា ធម្មិកោ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ អក្កោសតិ បរិភាសតិ វិហិំសតិ វិតុទតិ រោសេតិ វាចាយ។ តេ ច អាគន្តុកា ភិក្ខូ អាយស្មតា ធម្មិកេន អក្កោសិយមានា បរិភាសិយមានា វិហេសិយមានា វិតុទិយមានា រោសិយមានា វាចាយ បក្កមន្តិ , ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។ យំនូន មយំ អាយស្មន្តំ ធម្មិកំ បព្ពាជេយ្យាមា’’តិ។
Atha kho jātibhūmakānaṃ 4 upāsakānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ kho bhikkhusaṅghaṃ paccupaṭṭhitā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārena. Atha ca pana āgantukā bhikkhū pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsaṃ. Ko nu kho hetu ko paccayo yena āgantukā bhikkhū pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsa’’nti? Atha kho jātibhūmakānaṃ upāsakānaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā dhammiko āgantuke bhikkhū akkosati paribhāsati vihiṃsati vitudati roseti vācāya. Te ca āgantukā bhikkhū āyasmatā dhammikena akkosiyamānā paribhāsiyamānā vihesiyamānā vitudiyamānā rosiyamānā vācāya pakkamanti , na saṇṭhanti, riñcanti āvāsaṃ. Yaṃnūna mayaṃ āyasmantaṃ dhammikaṃ pabbājeyyāmā’’ti.
អថ ខោ ជាតិភូមកា ឧបាសកា យេន អាយស្មា ធម្មិកោ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ធម្មិកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បក្កមតុ, ភន្តេ, អាយស្មា ធម្មិកោ ឥមម្ហា អាវាសា; អលំ តេ ឥធ វាសេនា’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា ធម្មិកោ តម្ហា អាវាសា អញ្ញំ អាវាសំ អគមាសិ។ តត្របិ សុទំ អាយស្មា ធម្មិកោ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ អក្កោសតិ បរិភាសតិ វិហិំសតិ វិតុទតិ រោសេតិ វាចាយ។ តេ ច អាគន្តុកា ភិក្ខូ អាយស្មតា ធម្មិកេន អក្កោសិយមានា បរិភាសិយមានា វិហេសិយមានា វិតុទិយមានា រោសិយមានា វាចាយ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។
Atha kho jātibhūmakā upāsakā yena āyasmā dhammiko tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ dhammikaṃ etadavocuṃ – ‘‘pakkamatu, bhante, āyasmā dhammiko imamhā āvāsā; alaṃ te idha vāsenā’’ti. Atha kho āyasmā dhammiko tamhā āvāsā aññaṃ āvāsaṃ agamāsi. Tatrapi sudaṃ āyasmā dhammiko āgantuke bhikkhū akkosati paribhāsati vihiṃsati vitudati roseti vācāya. Te ca āgantukā bhikkhū āyasmatā dhammikena akkosiyamānā paribhāsiyamānā vihesiyamānā vitudiyamānā rosiyamānā vācāya pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsaṃ.
អថ ខោ ជាតិភូមកានំ ឧបាសកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘មយំ ខោ ភិក្ខុសង្ឃំ បច្ចុបដ្ឋិតា ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានប្បច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារេន។ អថ ច បន អាគន្តុកា ភិក្ខូ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។ កោ នុ ខោ ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អាគន្តុកា ភិក្ខូ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាស’’ន្តិ? អថ ខោ ជាតិភូមកានំ ឧបាសកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘អយំ ខោ អាយស្មា ធម្មិកោ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ អក្កោសតិ បរិភាសតិ វិហិំសតិ វិតុទតិ រោសេតិ វាចាយ។ តេ ច អាគន្តុកា ភិក្ខូ អាយស្មតា ធម្មិកេន អក្កោសិយមានា បរិភាសិយមានា វិហេសិយមានា វិតុទិយមានា រោសិយមានា វាចាយ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។ យំនូន មយំ អាយស្មន្តំ ធម្មិកំ បព្ពាជេយ្យាមា’’តិ។
Atha kho jātibhūmakānaṃ upāsakānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ kho bhikkhusaṅghaṃ paccupaṭṭhitā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārena. Atha ca pana āgantukā bhikkhū pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsaṃ. Ko nu kho hetu ko paccayo yena āgantukā bhikkhū pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsa’’nti? Atha kho jātibhūmakānaṃ upāsakānaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā dhammiko āgantuke bhikkhū akkosati paribhāsati vihiṃsati vitudati roseti vācāya. Te ca āgantukā bhikkhū āyasmatā dhammikena akkosiyamānā paribhāsiyamānā vihesiyamānā vitudiyamānā rosiyamānā vācāya pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsaṃ. Yaṃnūna mayaṃ āyasmantaṃ dhammikaṃ pabbājeyyāmā’’ti.
អថ ខោ ជាតិភូមកា ឧបាសកា យេនាយស្មា ធម្មិកោ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ធម្មិកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បក្កមតុ, ភន្តេ, អាយស្មា ធម្មិកោ ឥមម្ហាបិ អាវាសា; អលំ តេ ឥធ វាសេនា’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មា ធម្មិកោ តម្ហាបិ អាវាសា អញ្ញំ អាវាសំ អគមាសិ ។ តត្របិ សុទំ អាយស្មា ធម្មិកោ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ អក្កោសតិ បរិភាសតិ វិហិំសតិ វិតុទតិ រោសេតិ វាចាយ។ តេ ច អាគន្តុកា ភិក្ខូ អាយស្មតា ធម្មិកេន អក្កោសិយមានា បរិភាសិយមានា វិហេសិយមានា វិតុទិយមានា រោសិយមានា វាចាយ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។
Atha kho jātibhūmakā upāsakā yenāyasmā dhammiko tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ dhammikaṃ etadavocuṃ – ‘‘pakkamatu, bhante, āyasmā dhammiko imamhāpi āvāsā; alaṃ te idha vāsenā’’ti. Atha kho āyasmā dhammiko tamhāpi āvāsā aññaṃ āvāsaṃ agamāsi . Tatrapi sudaṃ āyasmā dhammiko āgantuke bhikkhū akkosati paribhāsati vihiṃsati vitudati roseti vācāya. Te ca āgantukā bhikkhū āyasmatā dhammikena akkosiyamānā paribhāsiyamānā vihesiyamānā vitudiyamānā rosiyamānā vācāya pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsaṃ.
អថ ខោ ជាតិភូមកានំ ឧបាសកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘មយំ ខោ ភិក្ខុសង្ឃំ បច្ចុបដ្ឋិតា ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានប្បច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារេន។ អថ ច បន អាគន្តុកា ភិក្ខូ បក្កមន្តិ , ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាសំ។ កោ នុ ខោ ហេតុ កោ បច្ចយោ យេន អាគន្តុកា ភិក្ខូ បក្កមន្តិ, ន សណ្ឋន្តិ, រិញ្ចន្តិ អាវាស’’ន្តិ? អថ ខោ ជាតិភូមកានំ ឧបាសកានំ ឯតទហោសិ – ‘‘អយំ ខោ អាយស្មា ធម្មិកោ អាគន្តុកេ ភិក្ខូ អក្កោសតិ…បេ.… ។ យំនូន មយំ អាយស្មន្តំ ធម្មិកំ បព្ពាជេយ្យាម សព្ពសោ ជាតិភូមិយំ សត្តហិ អាវាសេហី’’តិ។ អថ ខោ ជាតិភូមកា ឧបាសកា យេនាយស្មា ធម្មិកោ តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មន្តំ ធម្មិកំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បក្កមតុ, ភន្តេ, អាយស្មា ធម្មិកោ សព្ពសោ ជាតិភូមិយំ សត្តហិ អាវាសេហី’’តិ។ អថ ខោ អាយស្មតោ ធម្មិកស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘បព្ពាជិតោ ខោម្ហិ ជាតិភូមកេហិ ឧបាសកេហិ សព្ពសោ ជាតិភូមិយំ សត្តហិ អាវាសេហិ។ កហំ នុ ខោ ទានិ គច្ឆាមី’’តិ? អថ ខោ អាយស្មតោ ធម្មិកស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘យំនូនាហំ យេន ភគវា តេនុបសង្កមេយ្យ’’ន្តិ។
Atha kho jātibhūmakānaṃ upāsakānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ kho bhikkhusaṅghaṃ paccupaṭṭhitā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārena. Atha ca pana āgantukā bhikkhū pakkamanti , na saṇṭhanti, riñcanti āvāsaṃ. Ko nu kho hetu ko paccayo yena āgantukā bhikkhū pakkamanti, na saṇṭhanti, riñcanti āvāsa’’nti? Atha kho jātibhūmakānaṃ upāsakānaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā dhammiko āgantuke bhikkhū akkosati…pe… . Yaṃnūna mayaṃ āyasmantaṃ dhammikaṃ pabbājeyyāma sabbaso jātibhūmiyaṃ sattahi āvāsehī’’ti. Atha kho jātibhūmakā upāsakā yenāyasmā dhammiko tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ dhammikaṃ etadavocuṃ – ‘‘pakkamatu, bhante, āyasmā dhammiko sabbaso jātibhūmiyaṃ sattahi āvāsehī’’ti. Atha kho āyasmato dhammikassa etadahosi – ‘‘pabbājito khomhi jātibhūmakehi upāsakehi sabbaso jātibhūmiyaṃ sattahi āvāsehi. Kahaṃ nu kho dāni gacchāmī’’ti? Atha kho āyasmato dhammikassa etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ yena bhagavā tenupasaṅkameyya’’nti.
អថ ខោ អាយស្មា ធម្មិកោ បត្តចីវរមាទាយ យេន រាជគហំ តេន បក្កាមិ។ អនុបុព្ពេន យេន រាជគហំ គិជ្ឈកូដោ បព្ពតោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ ធម្មិកំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘ហន្ទ កុតោ នុ ត្វំ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, អាគច្ឆសី’’តិ? ‘‘បព្ពាជិតោ អហំ, ភន្តេ, ជាតិភូមកេហិ ឧបាសកេហិ សព្ពសោ ជាតិភូមិយំ សត្តហិ អាវាសេហី’’តិ។ ‘‘អលំ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, កិំ តេ ឥមិនា, យំ តំ តតោ តតោ បព្ពាជេន្តិ, សោ ត្វំ តតោ តតោ បព្ពាជិតោ មមេវ សន្តិកេ អាគច្ឆសិ’’។
Atha kho āyasmā dhammiko pattacīvaramādāya yena rājagahaṃ tena pakkāmi. Anupubbena yena rājagahaṃ gijjhakūṭo pabbato yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ dhammikaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘handa kuto nu tvaṃ, brāhmaṇa dhammika, āgacchasī’’ti? ‘‘Pabbājito ahaṃ, bhante, jātibhūmakehi upāsakehi sabbaso jātibhūmiyaṃ sattahi āvāsehī’’ti. ‘‘Alaṃ, brāhmaṇa dhammika, kiṃ te iminā, yaṃ taṃ tato tato pabbājenti, so tvaṃ tato tato pabbājito mameva santike āgacchasi’’.
‘‘ភូតបុព្ពំ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សាមុទ្ទិកា វាណិជា តីរទស្សិំ សកុណំ គហេត្វា នាវាយ សមុទ្ទំ អជ្ឈោគាហន្តិ។ តេ អតីរទក្ខិណិយា 5 នាវាយ តីរទស្សិំ សកុណំ មុញ្ចន្តិ។ សោ គច្ឆតេវ បុរត្ថិមំ ទិសំ, គច្ឆតិ បច្ឆិមំ ទិសំ, គច្ឆតិ ឧត្តរំ ទិសំ, គច្ឆតិ ទក្ខិណំ ទិសំ, គច្ឆតិ ឧទ្ធំ, គច្ឆតិ អនុទិសំ។ សចេ សោ សមន្តា តីរំ បស្សតិ, តថាគតកោវ 6 ហោតិ។ សចេ បន សោ សមន្តា តីរំ ន បស្សតិ តមេវ នាវំ បច្ចាគច្ឆតិ។ ឯវមេវំ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, យំ តំ តតោ តតោ បព្ពាជេន្តិ សោ ត្វំ តតោ តតោ បព្ពាជិតោ មមេវ សន្តិកេ អាគច្ឆសិ។
‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa dhammika, sāmuddikā vāṇijā tīradassiṃ sakuṇaṃ gahetvā nāvāya samuddaṃ ajjhogāhanti. Te atīradakkhiṇiyā 7 nāvāya tīradassiṃ sakuṇaṃ muñcanti. So gacchateva puratthimaṃ disaṃ, gacchati pacchimaṃ disaṃ, gacchati uttaraṃ disaṃ, gacchati dakkhiṇaṃ disaṃ, gacchati uddhaṃ, gacchati anudisaṃ. Sace so samantā tīraṃ passati, tathāgatakova 8 hoti. Sace pana so samantā tīraṃ na passati tameva nāvaṃ paccāgacchati. Evamevaṃ kho, brāhmaṇa dhammika, yaṃ taṃ tato tato pabbājenti so tvaṃ tato tato pabbājito mameva santike āgacchasi.
‘‘ភូតបុព្ពំ , ព្រាហ្មណ ធម្មិក, រញ្ញោ កោរព្យស្ស សុប្បតិដ្ឋោ នាម និគ្រោធរាជា អហោសិ បញ្ចសាខោ សីតច្ឆាយោ មនោរមោ។ សុប្បតិដ្ឋស្ស ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, និគ្រោធរាជស្ស ទ្វាទសយោជនានិ អភិនិវេសោ អហោសិ, បញ្ច យោជនានិ មូលសន្តានកានំ។ សុប្បតិដ្ឋស្ស ខោ បន , ព្រាហ្មណ ធម្មិក, និគ្រោធរាជស្ស តាវ មហន្តានិ ផលានិ អហេសុំ; សេយ្យថាបិ នាម អាឡ្ហកថាលិកា។ ឯវមស្ស សាទូនិ ផលានិ អហេសុំ; សេយ្យថាបិ នាម ខុទ្ទំ មធុំ អនេលកំ។ សុប្បតិដ្ឋស្ស ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, និគ្រោធរាជស្ស ឯកំ ខន្ធំ រាជា បរិភុញ្ជតិ សទ្ធិំ ឥត្ថាគារេន, ឯកំ ខន្ធំ ពលកាយោ បរិភុញ្ជតិ, ឯកំ ខន្ធំ នេគមជានបទា បរិភុញ្ជន្តិ, ឯកំ ខន្ធំ សមណព្រាហ្មណា បរិភុញ្ជន្តិ, ឯកំ ខន្ធំ មិគា 9 បរិភុញ្ជន្តិ។ សុប្បតិដ្ឋស្ស ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, និគ្រោធរាជស្ស ន កោចិ ផលានិ រក្ខតិ, ន ច សុទំ 10 អញ្ញមញ្ញស្ស ផលានិ ហិំសន្តិ។
‘‘Bhūtapubbaṃ , brāhmaṇa dhammika, rañño korabyassa suppatiṭṭho nāma nigrodharājā ahosi pañcasākho sītacchāyo manoramo. Suppatiṭṭhassa kho pana, brāhmaṇa dhammika, nigrodharājassa dvādasayojanāni abhiniveso ahosi, pañca yojanāni mūlasantānakānaṃ. Suppatiṭṭhassa kho pana , brāhmaṇa dhammika, nigrodharājassa tāva mahantāni phalāni ahesuṃ; seyyathāpi nāma āḷhakathālikā. Evamassa sādūni phalāni ahesuṃ; seyyathāpi nāma khuddaṃ madhuṃ anelakaṃ. Suppatiṭṭhassa kho pana, brāhmaṇa dhammika, nigrodharājassa ekaṃ khandhaṃ rājā paribhuñjati saddhiṃ itthāgārena, ekaṃ khandhaṃ balakāyo paribhuñjati, ekaṃ khandhaṃ negamajānapadā paribhuñjanti, ekaṃ khandhaṃ samaṇabrāhmaṇā paribhuñjanti, ekaṃ khandhaṃ migā 11 paribhuñjanti. Suppatiṭṭhassa kho pana, brāhmaṇa dhammika, nigrodharājassa na koci phalāni rakkhati, na ca sudaṃ 12 aññamaññassa phalāni hiṃsanti.
‘‘អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, អញ្ញតរោ បុរិសោ សុប្បតិដ្ឋស្ស និគ្រោធរាជស្ស យាវទត្ថំ ផលានិ ភក្ខិត្វា សាខំ ភញ្ជិត្វា បក្កាមិ។ អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សុប្បតិដ្ឋេ និគ្រោធរាជេ អធិវត្ថាយ ទេវតាយ ឯតទហោសិ – ‘អច្ឆរិយំ វត, ភោ, អព្ភុតំ វត, ភោ! យាវ បាបោ មនុស្សោ 13, យត្រ ហិ នាម សុប្បតិដ្ឋស្ស និគ្រោធរាជស្ស យាវទត្ថំ ផលានិ ភក្ខិត្វា សាខំ ភញ្ជិត្វា បក្កមិស្សតិ, យំនូន សុប្បតិដ្ឋោ និគ្រោធរាជា អាយតិំ ផលំ ន ទទេយ្យា’តិ។ អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សុប្បតិដ្ឋោ និគ្រោធរាជា អាយតិំ ផលំ ន អទាសិ។
‘‘Atha kho, brāhmaṇa dhammika, aññataro puriso suppatiṭṭhassa nigrodharājassa yāvadatthaṃ phalāni bhakkhitvā sākhaṃ bhañjitvā pakkāmi. Atha kho, brāhmaṇa dhammika, suppatiṭṭhe nigrodharāje adhivatthāya devatāya etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Yāva pāpo manusso 14, yatra hi nāma suppatiṭṭhassa nigrodharājassa yāvadatthaṃ phalāni bhakkhitvā sākhaṃ bhañjitvā pakkamissati, yaṃnūna suppatiṭṭho nigrodharājā āyatiṃ phalaṃ na dadeyyā’ti. Atha kho, brāhmaṇa dhammika, suppatiṭṭho nigrodharājā āyatiṃ phalaṃ na adāsi.
‘‘អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, រាជា កោរព្យោ យេន សក្កោ ទេវានមិន្ទោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា សក្កំ ទេវានមិន្ទំ ឯតទវោច – ‘យគ្ឃេ, មារិស, ជានេយ្យាសិ សុប្បតិដ្ឋោ និគ្រោធរាជា ផលំ ន ទេតី’តិ? អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ តថារូបំ ឥទ្ធាភិសង្ខារំ អភិសង្ខាសិ 15, យថា ភុសា វាតវុដ្ឋិ អាគន្ត្វា សុប្បតិដ្ឋំ និគ្រោធរាជំ បវត្តេសិ 16 ឧម្មូលមកាសិ។ អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សុប្បតិដ្ឋេ និគ្រោធរាជេ អធិវត្ថា ទេវតា ទុក្ខី ទុម្មនា អស្សុមុខី រុទមានា ឯកមន្តំ អដ្ឋាសិ។
‘‘Atha kho, brāhmaṇa dhammika, rājā korabyo yena sakko devānamindo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘yagghe, mārisa, jāneyyāsi suppatiṭṭho nigrodharājā phalaṃ na detī’ti? Atha kho, brāhmaṇa dhammika, sakko devānamindo tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi 17, yathā bhusā vātavuṭṭhi āgantvā suppatiṭṭhaṃ nigrodharājaṃ pavattesi 18 ummūlamakāsi. Atha kho, brāhmaṇa dhammika, suppatiṭṭhe nigrodharāje adhivatthā devatā dukkhī dummanā assumukhī rudamānā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
‘‘អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ យេន សុប្បតិដ្ឋេ និគ្រោធរាជេ អធិវត្ថា ទេវតា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា សុប្បតិដ្ឋេ និគ្រោធរាជេ អធិវត្ថំ ទេវតំ ឯតទវោច – ‘កិំ នុ ត្វំ, ទេវតេ, ទុក្ខី ទុម្មនា អស្សុមុខី រុទមានា ឯកមន្តំ ឋិតា’តិ? ‘តថា ហិ បន មេ, មារិស, ភុសា វាតវុដ្ឋិ អាគន្ត្វា ភវនំ បវត្តេសិ ឧម្មូលមកាសី’តិ។ ‘អបិ នុ ត្វំ, ទេវតេ, រុក្ខធម្មេ ឋិតាយ ភុសា វាតវុដ្ឋិ អាគន្ត្វា ភវនំ បវត្តេសិ ឧម្មូលមកាសី’តិ? ‘កថំ បន, មារិស , រុក្ខោ រុក្ខធម្មេ ឋិតោ ហោតី’តិ? ‘ឥធ, ទេវតេ, រុក្ខស្ស មូលំ មូលត្ថិកា ហរន្តិ, តចំ តចត្ថិកា ហរន្តិ, បត្តំ បត្តត្ថិកា ហរន្តិ, បុប្ផំ បុប្ផត្ថិកា ហរន្តិ, ផលំ ផលត្ថិកា ហរន្តិ។ ន ច តេន ទេវតាយ អនត្តមនតា វា អនភិនន្ទិ 19 វា ករណីយា។ ឯវំ ខោ, ទេវតេ, រុក្ខោ រុក្ខធម្មេ ឋិតោ ហោតី’តិ។ ‘អដ្ឋិតាយេវ ខោ មេ, មារិស, រុក្ខធម្មេ ភុសា វាតវុដ្ឋិ អាគន្ត្វា ភវនំ បវត្តេសិ ឧម្មូលមកាសី’តិ។ ‘សចេ ខោ ត្វំ, ទេវតេ, រុក្ខធម្មេ តិដ្ឋេយ្យាសិ, សិយា 20 តេ ភវនំ យថាបុរេ’តិ? ‘ឋស្សាមហំ, 21 មារិស , រុក្ខធម្មេ, ហោតុ មេ ភវនំ យថាបុរេ’’’តិ។
‘‘Atha kho, brāhmaṇa dhammika, sakko devānamindo yena suppatiṭṭhe nigrodharāje adhivatthā devatā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā suppatiṭṭhe nigrodharāje adhivatthaṃ devataṃ etadavoca – ‘kiṃ nu tvaṃ, devate, dukkhī dummanā assumukhī rudamānā ekamantaṃ ṭhitā’ti? ‘Tathā hi pana me, mārisa, bhusā vātavuṭṭhi āgantvā bhavanaṃ pavattesi ummūlamakāsī’ti. ‘Api nu tvaṃ, devate, rukkhadhamme ṭhitāya bhusā vātavuṭṭhi āgantvā bhavanaṃ pavattesi ummūlamakāsī’ti? ‘Kathaṃ pana, mārisa , rukkho rukkhadhamme ṭhito hotī’ti? ‘Idha, devate, rukkhassa mūlaṃ mūlatthikā haranti, tacaṃ tacatthikā haranti, pattaṃ pattatthikā haranti, pupphaṃ pupphatthikā haranti, phalaṃ phalatthikā haranti. Na ca tena devatāya anattamanatā vā anabhinandi 22 vā karaṇīyā. Evaṃ kho, devate, rukkho rukkhadhamme ṭhito hotī’ti. ‘Aṭṭhitāyeva kho me, mārisa, rukkhadhamme bhusā vātavuṭṭhi āgantvā bhavanaṃ pavattesi ummūlamakāsī’ti. ‘Sace kho tvaṃ, devate, rukkhadhamme tiṭṭheyyāsi, siyā 23 te bhavanaṃ yathāpure’ti? ‘Ṭhassāmahaṃ, 24 mārisa , rukkhadhamme, hotu me bhavanaṃ yathāpure’’’ti.
‘‘អថ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សក្កោ ទេវានមិន្ទោ តថារូបំ ឥទ្ធាភិសង្ខារំ អភិសង្ខាសិ 25, យថា ភុសា វាតវុដ្ឋិ អាគន្ត្វា សុប្បតិដ្ឋំ និគ្រោធរាជំ ឧស្សាបេសិ, សច្ឆវីនិ មូលានិ អហេសុំ។ ឯវមេវំ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, អបិ នុ តំ សមណធម្មេ ឋិតំ ជាតិភូមកា ឧបាសកា បព្ពាជេសុំ សព្ពសោ ជាតិភូមិយំ សត្តហិ អាវាសេហី’’តិ? ‘‘កថំ បន, ភន្តេ, សមណោ សមណធម្មេ ឋិតោ ហោតី’’តិ? ‘‘ឥធ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សមណោ អក្កោសន្តំ ន បច្ចក្កោសតិ, រោសន្តំ ន បដិរោសតិ, ភណ្ឌន្តំ ន បដិភណ្ឌតិ។ ឯវំ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សមណោ សមណធម្មេ ឋិតោ ហោតី’’តិ។ ‘‘អដ្ឋិតំយេវ មំ, ភន្តេ, សមណធម្មេ ជាតិភូមកា ឧបាសកា បព្ពាជេសុំ សព្ពសោ ជាតិភូមិយំ សត្តហិ អាវាសេហី’’តិ។
‘‘Atha kho, brāhmaṇa dhammika, sakko devānamindo tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi 26, yathā bhusā vātavuṭṭhi āgantvā suppatiṭṭhaṃ nigrodharājaṃ ussāpesi, sacchavīni mūlāni ahesuṃ. Evamevaṃ kho, brāhmaṇa dhammika, api nu taṃ samaṇadhamme ṭhitaṃ jātibhūmakā upāsakā pabbājesuṃ sabbaso jātibhūmiyaṃ sattahi āvāsehī’’ti? ‘‘Kathaṃ pana, bhante, samaṇo samaṇadhamme ṭhito hotī’’ti? ‘‘Idha, brāhmaṇa dhammika, samaṇo akkosantaṃ na paccakkosati, rosantaṃ na paṭirosati, bhaṇḍantaṃ na paṭibhaṇḍati. Evaṃ kho, brāhmaṇa dhammika, samaṇo samaṇadhamme ṭhito hotī’’ti. ‘‘Aṭṭhitaṃyeva maṃ, bhante, samaṇadhamme jātibhūmakā upāsakā pabbājesuṃ sabbaso jātibhūmiyaṃ sattahi āvāsehī’’ti.
27 ‘‘ភូតបុព្ពំ , ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សុនេត្តោ នាម សត្ថា អហោសិ តិត្ថករោ កាមេសុ វីតរាគោ។ សុនេត្តស្ស ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សត្ថុនោ អនេកានិ សាវកសតានិ អហេសុំ។ សុនេត្តោ សត្ថា សាវកានំ ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ ធម្មំ ទេសេសិ។ យេ ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សុនេត្តស្ស សត្ថុនោ ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ ធម្មំ ទេសេន្តស្ស ចិត្តានិ ន បសាទេសុំ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជិំសុ។ យេ ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សុនេត្តស្ស សត្ថុនោ ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ ធម្មំ ទេសេន្តស្ស ចិត្តានិ បសាទេសុំ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជិំសុ។
28 ‘‘Bhūtapubbaṃ , brāhmaṇa dhammika, sunetto nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo. Sunettassa kho pana, brāhmaṇa dhammika, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ. Sunetto satthā sāvakānaṃ brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desesi. Ye kho pana, brāhmaṇa dhammika, sunettassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni na pasādesuṃ te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjiṃsu. Ye kho pana, brāhmaṇa dhammika, sunettassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni pasādesuṃ te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjiṃsu.
‘‘ភូតបុព្ពំ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, មូគបក្ខោ នាម សត្ថា អហោសិ…បេ.… អរនេមិ នាម សត្ថា អហោសិ… កុទ្ទាលកោ នាម សត្ថា អហោសិ… ហត្ថិបាលោ នាម សត្ថា អហោសិ… ជោតិបាលោ នាម សត្ថា អហោសិ តិត្ថករោ កាមេសុ វីតរាគោ។ ជោតិបាលស្ស ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សត្ថុនោ អនេកានិ សាវកសតានិ អហេសុំ។ ជោតិបាលោ សត្ថា សាវកានំ ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ ធម្មំ ទេសេសិ។ យេ ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, ជោតិបាលស្ស សត្ថុនោ ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ ធម្មំ ទេសេន្តស្ស ចិត្តានិ ន បសាទេសុំ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា អបាយំ ទុគ្គតិំ វិនិបាតំ និរយំ ឧបបជ្ជិំសុ។ យេ ខោ បន, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, ជោតិបាលស្ស សត្ថុនោ ព្រហ្មលោកសហព្យតាយ ធម្មំ ទេសេន្តស្ស ចិត្តានិ បសាទេសុំ តេ កាយស្ស ភេទា បរំ មរណា សុគតិំ សគ្គំ លោកំ ឧបបជ្ជិំសុ។
‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa dhammika, mūgapakkho nāma satthā ahosi…pe… aranemi nāma satthā ahosi… kuddālako nāma satthā ahosi… hatthipālo nāma satthā ahosi… jotipālo nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo. Jotipālassa kho pana, brāhmaṇa dhammika, satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ. Jotipālo satthā sāvakānaṃ brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desesi. Ye kho pana, brāhmaṇa dhammika, jotipālassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni na pasādesuṃ te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjiṃsu. Ye kho pana, brāhmaṇa dhammika, jotipālassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni pasādesuṃ te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjiṃsu.
‘‘តំ កិំ មញ្ញសិ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, យោ ឥមេ ឆ សត្ថារេ តិត្ថករេ កាមេសុ វីតរាគេ, អនេកសតបរិវារេ សសាវកសង្ឃេ បទុដ្ឋចិត្តោ អក្កោសេយ្យ បរិភាសេយ្យ, ពហុំ សោ អបុញ្ញំ បសវេយ្យា’’តិ? ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’។ ‘‘យោ ខោ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, ឥមេ ឆ សត្ថារេ តិត្ថករេ កាមេសុ វីតរាគេ អនេកសតបរិវារេ សសាវកសង្ឃេ បទុដ្ឋចិត្តោ អក្កោសេយ្យ បរិភាសេយ្យ, ពហុំ សោ អបុញ្ញំ បសវេយ្យ។ យោ ឯកំ ទិដ្ឋិសម្បន្នំ បុគ្គលំ បទុដ្ឋចិត្តោ អក្កោសតិ បរិភាសតិ, អយំ តតោ ពហុតរំ អបុញ្ញំ បសវតិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? នាហំ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, ឥតោ ពហិទ្ធា ឯវរូបិំ ខន្តិំ 29 វទាមិ, យថាមំ សព្រហ្មចារីសុ។ តស្មាតិហ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក , ឯវំ សិក្ខិតព្ពំ – ‘ន នោ សមសព្រហ្មចារីសុ 30 ចិត្តានិ បទុដ្ឋានិ ភវិស្សន្តី’’’តិ។ ឯវញ្ហិ តេ, ព្រាហ្មណ ធម្មិក, សិក្ខិតព្ពន្តិ។
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, brāhmaṇa dhammika, yo ime cha satthāre titthakare kāmesu vītarāge, anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṃ so apuññaṃ pasaveyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Yo kho, brāhmaṇa dhammika, ime cha satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe paduṭṭhacitto akkoseyya paribhāseyya, bahuṃ so apuññaṃ pasaveyya. Yo ekaṃ diṭṭhisampannaṃ puggalaṃ paduṭṭhacitto akkosati paribhāsati, ayaṃ tato bahutaraṃ apuññaṃ pasavati. Taṃ kissa hetu? Nāhaṃ, brāhmaṇa dhammika, ito bahiddhā evarūpiṃ khantiṃ 31 vadāmi, yathāmaṃ sabrahmacārīsu. Tasmātiha, brāhmaṇa dhammika , evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na no samasabrahmacārīsu 32 cittāni paduṭṭhāni bhavissantī’’’ti. Evañhi te, brāhmaṇa dhammika, sikkhitabbanti.
‘‘សុនេត្តោ មូគបក្ខោ ច, អរនេមិ ច ព្រាហ្មណោ;
‘‘Sunetto mūgapakkho ca, aranemi ca brāhmaṇo;
កុទ្ទាលកោ អហុ សត្ថា, ហត្ថិបាលោ ច មាណវោ។
Kuddālako ahu satthā, hatthipālo ca māṇavo.
‘‘ជោតិបាលោ ច គោវិន្ទោ, អហុ សត្តបុរោហិតោ;
‘‘Jotipālo ca govindo, ahu sattapurohito;
‘‘អហេសុំ សាវកា តេសំ, អនេកានិ សតានិបិ;
‘‘Ahesuṃ sāvakā tesaṃ, anekāni satānipi;
និរាមគន្ធា ករុណេធិមុត្តា, កាមសំយោជនាតិគា;
Nirāmagandhā karuṇedhimuttā, kāmasaṃyojanātigā;
‘‘យេតេ ឥសី ពាហិរកេ, វីតរាគេ សមាហិតេ;
‘‘Yete isī bāhirake, vītarāge samāhite;
បទុដ្ឋមនសង្កប្បោ, យោ នរោ បរិភាសតិ;
Paduṭṭhamanasaṅkappo, yo naro paribhāsati;
ពហុញ្ច សោ បសវតិ, អបុញ្ញំ តាទិសោ នរោ។
Bahuñca so pasavati, apuññaṃ tādiso naro.
‘‘យោ ចេកំ ទិដ្ឋិសម្បន្នំ, ភិក្ខុំ ពុទ្ធស្ស សាវកំ;
‘‘Yo cekaṃ diṭṭhisampannaṃ, bhikkhuṃ buddhassa sāvakaṃ;
បទុដ្ឋមនសង្កប្បោ , យោ នរោ បរិភាសតិ;
Paduṭṭhamanasaṅkappo , yo naro paribhāsati;
អយំ តតោ ពហុតរំ, អបុញ្ញំ បសវេ នរោ។
Ayaṃ tato bahutaraṃ, apuññaṃ pasave naro.
‘‘ន សាធុរូបំ អាសីទេ, ទិដ្ឋិដ្ឋានប្បហាយិនំ;
‘‘Na sādhurūpaṃ āsīde, diṭṭhiṭṭhānappahāyinaṃ;
សត្តមោ បុគ្គលោ ឯសោ, អរិយសង្ឃស្ស វុច្ចតិ។
Sattamo puggalo eso, ariyasaṅghassa vuccati.
‘‘អវីតរាគោ កាមេសុ, យស្ស បញ្ចិន្ទ្រិយា មុទូ;
‘‘Avītarāgo kāmesu, yassa pañcindriyā mudū;
សទ្ធា សតិ ច វីរិយំ, សមថោ ច វិបស្សនា។
Saddhā sati ca vīriyaṃ, samatho ca vipassanā.
‘‘តាទិសំ ភិក្ខុមាសជ្ជ, បុព្ពេវ ឧបហញ្ញតិ;
‘‘Tādisaṃ bhikkhumāsajja, pubbeva upahaññati;
អត្តានំ ឧបហន្ត្វាន, បច្ឆា អញ្ញំ វិហិំសតិ។
Attānaṃ upahantvāna, pacchā aññaṃ vihiṃsati.
‘‘យោ ច រក្ខតិ អត្តានំ, រក្ខិតោ តស្ស ពាហិរោ;
‘‘Yo ca rakkhati attānaṃ, rakkhito tassa bāhiro;
តស្មា រក្ខេយ្យ អត្តានំ, អក្ខតោ បណ្ឌិតោ សទា’’តិ។ ទ្វាទសមំ;
Tasmā rakkheyya attānaṃ, akkhato paṇḍito sadā’’ti. dvādasamaṃ;
ធម្មិកវគ្គោ បញ្ចមោ។
Dhammikavaggo pañcamo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
នាគមិគសាលា ឥណំ, ចុន្ទំ ទ្វេ សន្ទិដ្ឋិកា ទុវេ;
Nāgamigasālā iṇaṃ, cundaṃ dve sandiṭṭhikā duve;
ខេមឥន្ទ្រិយ អានន្ទ, ខត្តិយា អប្បមាទេន ធម្មិកោតិ។
Khemaindriya ānanda, khattiyā appamādena dhammikoti.
បឋមបណ្ណាសកំ សមត្តំ។
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១២. ធម្មិកសុត្តវណ្ណនា • 12. Dhammikasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១២. ធម្មិកសុត្តវណ្ណនា • 12. Dhammikasuttavaṇṇanā
