| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೧೨. ಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
12. Dhammikasuttavaṇṇanā
೫೪. ದ್ವಾದಸಮೇ ಸಬ್ಬಸೋತಿ ಸಬ್ಬೇಸು। ಸತ್ತಸು ವಿಹಾರೇಸೂತಿ ಸತ್ತಸು ಪರಿವೇಣೇಸು। ಪರಿಭಾಸತೀತಿ ಪರಿಭವತಿ ಭಯಂ ಉಪದಂಸೇತಿ। ವಿಹಿಂಸತೀತಿ ವಿಹೇಠೇತಿ। ವಿತುದತೀತಿ ವಿಜ್ಝತಿ। ರೋಸೇತಿ ವಾಚಾಯಾತಿ ವಾಚಾಯ ಘಟ್ಟೇತಿ। ಪಕ್ಕಮನ್ತೀತಿ ದಿಸಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ। ನ ಸಣ್ಠಹನ್ತೀತಿ ನಪ್ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ। ರಿಞ್ಚನ್ತೀತಿ ಛಡ್ಡೇನ್ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಿ। ಪಬ್ಬಾಜೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ನೀಹರೇಯ್ಯಾಮ। ಹನ್ದಾತಿ ವವಸ್ಸಗ್ಗತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಅಲನ್ತಿ ಯುತ್ತಮೇತಂ, ಯಂ ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ತೇ ಇಮಿನಾತಿ ಕಿಂ ತವ ಇಮಿನಾ ಜಾತಿಭೂಮಿಯಂ ವಾಸೇನ। ತೀರದಸ್ಸಿಂ ಸಕುಣನ್ತಿ ದಿಸಾಕಾಕಂ। ಮುಞ್ಚನ್ತೀತಿ ದಿಸಾದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಿ। ಸಾಮನ್ತಾತಿ ಅವಿದೂರೇ। ಸಮನ್ತಾತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸಮನ್ತತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಭಿನಿವೇಸೋತಿ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಠಿತಸಾಖಾನಂ ನಿವೇಸೋ। ಮೂಲಸನ್ತಾನಕಾನನ್ತಿ ಮೂಲಾನಂ ನಿವೇಸೋ।
54. Dvādasame sabbasoti sabbesu. Sattasu vihāresūti sattasu pariveṇesu. Paribhāsatīti paribhavati bhayaṃ upadaṃseti. Vihiṃsatīti viheṭheti. Vitudatīti vijjhati. Roseti vācāyāti vācāya ghaṭṭeti. Pakkamantīti disā pakkamanti. Na saṇṭhahantīti nappatiṭṭhahanti. Riñcantīti chaḍḍenti vissajjenti. Pabbājeyyāmāti nīhareyyāma. Handāti vavassaggatthe nipāto. Alanti yuttametaṃ, yaṃ taṃ pabbājeyyunti attho. Kiṃ te imināti kiṃ tava iminā jātibhūmiyaṃ vāsena. Tīradassiṃ sakuṇanti disākākaṃ. Muñcantīti disādassanatthaṃ vissajjenti. Sāmantāti avidūre. Samantātipi pāṭho, samantatoti attho. Abhinivesoti pattharitvā ṭhitasākhānaṃ niveso. Mūlasantānakānanti mūlānaṃ niveso.
ಆಳ್ಹಕಥಾಲಿಕಾತಿ ತಣ್ಡುಲಾಳ್ಹಕಸ್ಸ ಭತ್ತಪಚನಥಾಲಿಕಾ। ಖುದ್ದಂ ಮಧುನ್ತಿ ಖುದ್ದಮಕ್ಖಿಕಾಹಿ ಕತಂ ದಣ್ಡಕಮಧುಂ। ಅನೇಲಕನ್ತಿ ನಿದ್ದೋಸಂ। ನ ಚ ಸುದಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಫಲಾನಿ ಹಿಂಸನ್ತೀತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಫಲಾನಿ ನ ಹಿಂಸನ್ತಿ। ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ ಮೂಲಂ ವಾ ತಚಂ ವಾ ಪತ್ತಂ ವಾ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಸಾಖಾಯ ಹೇಟ್ಠಾ ಪತಿತಾನೇವ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಅಞ್ಞಸ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಗತಮ್ಪಿ ‘‘ನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಖಾಯ ಫಲ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ನೋ ಖಾದನ್ತಿ। ಯಾವದತ್ಥಂ ಭಕ್ಖಿತ್ವಾತಿ ಕಣ್ಠಪ್ಪಮಾಣೇನ ಖಾದಿತ್ವಾ। ಸಾಖಂ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಛತ್ತಪ್ಪಮಾಣಮತ್ತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಛಾಯಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮಾತಿ ಯೋ ಹಿ ನಾಮ। ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಪಕ್ಕನ್ತೋ। ನಾದಾಸೀತಿ ದೇವತಾಯ ಆನುಭಾವೇನ ಫಲಮೇವ ನ ಗಣ್ಹಿ। ಏವಞ್ಹಿ ಸಾ ಅಧಿಟ್ಠಾಸಿ।
Āḷhakathālikāti taṇḍulāḷhakassa bhattapacanathālikā. Khuddaṃ madhunti khuddamakkhikāhi kataṃ daṇḍakamadhuṃ. Anelakanti niddosaṃ. Na ca sudaṃ aññamaññassa phalāni hiṃsantīti aññamaññassa koṭṭhāse phalāni na hiṃsanti. Attano koṭṭhāsehi mūlaṃ vā tacaṃ vā pattaṃ vā chindanto nāma natthi, attano attano sākhāya heṭṭhā patitāneva paribhuñjanti. Aññassa koṭṭhāsato aññasa koṭṭhāsaṃ parivattitvā gatampi ‘‘na amhākaṃ sākhāya phala’’nti ñatvā no khādanti. Yāvadatthaṃ bhakkhitvāti kaṇṭhappamāṇena khāditvā. Sākhaṃ bhañjitvāti chattappamāṇamattaṃ chinditvā chāyaṃ katvā pakkāmi. Yatra hi nāmāti yo hi nāma. Pakkamissatīti pakkanto. Nādāsīti devatāya ānubhāvena phalameva na gaṇhi. Evañhi sā adhiṭṭhāsi.
ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಜನಪದವಾಸೀಹಿ ಗನ್ತ್ವಾ, ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ರುಕ್ಖೋ ಫಲಂ ನ ಗಣ್ಹಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ನು ಖೋ ದೋಸೋ ತುಮ್ಹಾಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ನೇವ ಮಯ್ಹಂ ದೋಸೋ ಅತ್ಥಿ, ನ ಜಾನಪದಾನಂ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಿಜಿತೇ ಅಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ನ ವತ್ತತಿ, ಕೇನ ನು ಖೋ ಕಾರಣೇನ ರುಕ್ಖೋ ನ ಫಲಿತೋ, ಸಕ್ಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಯೇನ ಸಕ್ಕೋ ದೇವಾನಮಿನ್ದೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಪವತ್ತೇಸೀತಿ ಪರಿವತ್ತೇಸಿ। ಉಮ್ಮೂಲಮಕಾಸೀತಿ ಉದ್ಧಂಮೂಲಂ ಅಕಾಸಿ। ಅಪಿ ನು ತ್ವನ್ತಿ ಅಪಿ ನು ತವ। ಅಟ್ಠಿತಾಯೇವಾತಿ ಅಟ್ಠಿತಾಯ ಏವ। ಸಚ್ಛವೀನೀತಿ ಸಮಾನಚ್ಛವೀನಿ ಪಕತಿಟ್ಠಾನೇ ಠಿತಾನಿ। ನ ಪಚ್ಚಕ್ಕೋಸತೀತಿ ನಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸತಿ। ರೋಸನ್ತನ್ತಿ ಘಟ್ಟೇನ್ತಂ। ಭಣ್ಡನ್ತನ್ತಿ ಪಹರನ್ತಂ।
Tenupasaṅkamīti janapadavāsīhi gantvā, ‘‘mahārāja, rukkho phalaṃ na gaṇhi, amhākaṃ nu kho doso tumhāka’’nti vutte ‘‘neva mayhaṃ doso atthi, na jānapadānaṃ, amhākaṃ vijite adhammo nāma na vattati, kena nu kho kāraṇena rukkho na phalito, sakkaṃ upasaṅkamitvā pucchissāmī’’ti cintetvā yena sakko devānamindo tenupasaṅkami. Pavattesīti parivattesi. Ummūlamakāsīti uddhaṃmūlaṃ akāsi. Api nu tvanti api nu tava. Aṭṭhitāyevāti aṭṭhitāya eva. Sacchavīnīti samānacchavīni pakatiṭṭhāne ṭhitāni. Na paccakkosatīti nappaṭikkosati. Rosantanti ghaṭṭentaṃ. Bhaṇḍantanti paharantaṃ.
ಸುನೇತ್ತೋತಿ ನೇತ್ತಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅಕ್ಖೀನಿ, ತೇಸಂ ಸುನ್ದರತಾಯ ಸುನೇತ್ತೋ। ತಿತ್ಥಕರೋತಿ ಸುಗತಿಓಗಾಹನತಿತ್ಥಸ್ಸ ಕಾರಕೋ। ವೀತರಾಗೋತಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಸೇನ ವಿಗತರಾಗೋ। ಪಸವತೀತಿ ಪಟಿಲಭತಿ। ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪನ್ನನ್ತಿ ದಸ್ಸನಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಸೋತಾಪನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖನ್ತಿನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣಖಣನಂ। ಯಥಾಮಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸೂತಿ ಯಥಾ ಇಮಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಅಕ್ಕೋಸನಪರಿಭಾಸನಂ, ಅಞ್ಞಂ ಏವರೂಪಂ ಗುಣಖನ್ತಿಂ ನ ವದಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ನೋ ಸಮಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಸಮಜನೋ ನಾಮ ಸಕಜನೋ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ನ ನೋ ಸಕೇಸು ಸಮಾನಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಸು ಚಿತ್ತಾನಿ ಪದುಟ್ಠಾನಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ।
Sunettoti nettā vuccanti akkhīni, tesaṃ sundaratāya sunetto. Titthakaroti sugatiogāhanatitthassa kārako. Vītarāgoti vikkhambhanavasena vigatarāgo. Pasavatīti paṭilabhati. Diṭṭhisampannanti dassanasampannaṃ, sotāpannanti attho. Khantinti attano guṇakhaṇanaṃ. Yathāmaṃ sabrahmacārīsūti yathā imaṃ sabrahmacārīsu akkosanaparibhāsanaṃ, aññaṃ evarūpaṃ guṇakhantiṃ na vadāmīti attho. Na no samasabrahmacārīsūti ettha samajano nāma sakajano vuccati. Tasmā na no sakesu samānabrahmacārīsu cittāni paduṭṭhāni bhavissantīti ayamettha attho.
ಜೋತಿಪಾಲೋ ಚ ಗೋವಿನ್ದೋತಿ ನಾಮೇನ ಜೋತಿಪಾಲೋ ಠಾನೇನ ಮಹಾಗೋವಿನ್ದೋ। ಸತ್ತಪುರೋಹಿತೋತಿ ರೇಣುಆದೀನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ರಾಜೂನಂ ಪುರೋಹಿತೋ। ಅಹಿಂಸಕಾ ಅತೀತಂಸೇತಿ ಏತೇ ಛ ಸತ್ಥಾರೋ ಅತೀತಂಸೇ ಅಹಿಂಸಕಾ ಅಹೇಸುಂ। ನಿರಾಮಗನ್ಧಾತಿ ಕೋಧಾಮಗನ್ಧೇನ ನಿರಾಮಗನ್ಧಾ। ಕರುಣೇವಿಮುತ್ತಾತಿ ಕರುಣಜ್ಝಾನೇ ಅಧಿಮುತ್ತಾ, ಕರುಣಾಯ ಚ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಚ ಠಿತಾ। ಯೇತೇತಿ ಏತೇ, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ನ ಸಾಧುರೂಪಂ ಆಸೀದೇತಿ ಸಾಧುಸಭಾವಂ ನ ಘಟ್ಟೇಯ್ಯ। ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಪ್ಪಹಾಯಿನನ್ತಿ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಗತಪ್ಪಹಾಯಿನಂ। ಸತ್ತಮೋತಿ ಅರಹತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಮೋ। ಅವೀತರಾಗೋತಿ ಅವಿಗತರಾಗೋ। ಏತೇನ ಅನಾಗಾಮಿಭಾವಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಮುದೂತಿ ಪಞ್ಚ ವಿಪಸ್ಸನಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಮುದೂನಿ। ತಸ್ಸ ಹಿ ತಾನಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಂ ಉಪಾದಾಯ ಮುದೂನಿ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ಸಙ್ಖಾರಪರಿಗ್ಗಹಞಾಣಂ। ಪುಬ್ಬೇವ ಉಪಹಞ್ಞತೀತಿ ಪಠಮತರಞ್ಞೇವ ಉಪಹಞ್ಞತಿ। ಅಕ್ಖತೋತಿ ಗುಣಖಣನೇನ ಅಕ್ಖತೋ ಅನುಪಹತೋ ಹುತ್ವಾ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವಾತಿ।
Jotipālo ca govindoti nāmena jotipālo ṭhānena mahāgovindo. Sattapurohitoti reṇuādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ purohito. Ahiṃsakā atītaṃseti ete cha satthāro atītaṃse ahiṃsakā ahesuṃ. Nirāmagandhāti kodhāmagandhena nirāmagandhā. Karuṇevimuttāti karuṇajjhāne adhimuttā, karuṇāya ca karuṇāpubbabhāge ca ṭhitā. Yeteti ete, ayameva vā pāṭho. Na sādhurūpaṃ āsīdeti sādhusabhāvaṃ na ghaṭṭeyya. Diṭṭhiṭṭhānappahāyinanti dvāsaṭṭhidiṭṭhigatappahāyinaṃ. Sattamoti arahattato paṭṭhāya sattamo. Avītarāgoti avigatarāgo. Etena anāgāmibhāvaṃ paṭikkhipati. Pañcindriyā mudūti pañca vipassanindriyāni mudūni. Tassa hi tāni sakadāgāmiṃ upādāya mudūni nāma honti. Vipassanāti saṅkhārapariggahañāṇaṃ. Pubbeva upahaññatīti paṭhamataraññeva upahaññati. Akkhatoti guṇakhaṇanena akkhato anupahato hutvā. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ಧಮ್ಮಿಕವಗ್ಗೋ ಪಞ್ಚಮೋ।
Dhammikavaggo pañcamo.
ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧೨. ಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತಂ • 12. Dhammikasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೧೨. ಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 12. Dhammikasuttavaṇṇanā
