Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၇. ဓနဉ္ဇာနိသုတ္တံ
7. Dhanañjānisuttaṃ
၄၄၅. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိံ စာရိကံ စရတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ။ အထ ခော အညတရော ဘိက္ခု ရာဇဂဟေ ဝသ္သံဝုဋ္ဌော 1 ယေန ဒက္ခိဏာဂိရိ ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော တံ ဘိက္ခုံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝောစ – ‘‘ကစ္စာဝုသော, ဘဂဝာ အရောဂော စ ဗလဝာ စာ’’တိ? ‘‘အရောဂော စာဝုသော, ဘဂဝာ ဗလဝာ စာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပနာဝုသော, ဘိက္ခုသင္ဃော အရောဂော စ ဗလဝာ စာ’’တိ? ‘‘ဘိက္ခုသင္ဃောပိ ခော, အာဝုသော, အရောဂော စ ဗလဝာ စာ’’တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, အာဝုသော, တဏ္ဍုလပာလိဒ္ဝာရာယ ဓနဉ္ဇာနိ 2 နာမ ဗ္ရာဟ္မဏော အတ္ထိ။ ကစ္စာဝုသော , ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အရောဂော စ ဗလဝာ စာ’’တိ? ‘‘ဓနဉ္ဇာနိပိ ခော, အာဝုသော, ဗ္ရာဟ္မဏော အရောဂော စ ဗလဝာ စာ’’တိ။ ‘‘ကစ္စိ ပနာဝုသော, ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အပ္ပမတ္တော’’တိ? ‘‘ကုတော ပနာဝုသော, ဓနဉ္ဇာနိသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ အပ္ပမာဒော? ဓနဉ္ဇာနိ, အာဝုသော, ဗ္ရာဟ္မဏော ရာဇာနံ နိသ္သာယ ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေ ဝိလုမ္ပတိ, ဗ္ရာဟ္မဏဂဟပတိကေ နိသ္သာယ ရာဇာနံ ဝိလုမ္ပတိ ။ ယာပိသ္သ ဘရိယာ သဒ္ဓာ သဒ္ဓကုလာ အာနီတာ သာပိ ကာလင္ကတာ; အညာသ္သ ဘရိယာ အသ္သဒ္ဓာ အသ္သဒ္ဓကုလာ အာနီတာ’’။ ‘‘ဒုသ္သုတံ ဝတာဝုသော, အသ္သုမ္ဟ, ဒုသ္သုတံ ဝတာဝုသော, အသ္သုမ္ဟ; ယေ မယံ ဓနဉ္ဇာနိံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ပမတ္တံ အသ္သုမ္ဟ။ အပ္ပေဝ စ နာမ မယံ ကဒာစိ ကရဟစိ ဓနဉ္ဇာနိနာ ဗ္ရာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သမာဂစ္ဆေယ္ယာမ, အပ္ပေဝ နာမ သိယာ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပော’’တိ?
445. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto dakkhiṇāgirismiṃ cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ. Atha kho aññataro bhikkhu rājagahe vassaṃvuṭṭho 3 yena dakkhiṇāgiri yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ bhikkhuṃ āyasmā sāriputto etadavoca – ‘‘kaccāvuso, bhagavā arogo ca balavā cā’’ti? ‘‘Arogo cāvuso, bhagavā balavā cā’’ti. ‘‘Kacci panāvuso, bhikkhusaṅgho arogo ca balavā cā’’ti? ‘‘Bhikkhusaṅghopi kho, āvuso, arogo ca balavā cā’’ti. ‘‘Ettha, āvuso, taṇḍulapālidvārāya dhanañjāni 4 nāma brāhmaṇo atthi. Kaccāvuso , dhanañjāni brāhmaṇo arogo ca balavā cā’’ti? ‘‘Dhanañjānipi kho, āvuso, brāhmaṇo arogo ca balavā cā’’ti. ‘‘Kacci panāvuso, dhanañjāni brāhmaṇo appamatto’’ti? ‘‘Kuto panāvuso, dhanañjānissa brāhmaṇassa appamādo? Dhanañjāni, āvuso, brāhmaṇo rājānaṃ nissāya brāhmaṇagahapatike vilumpati, brāhmaṇagahapatike nissāya rājānaṃ vilumpati . Yāpissa bhariyā saddhā saddhakulā ānītā sāpi kālaṅkatā; aññāssa bhariyā assaddhā assaddhakulā ānītā’’. ‘‘Dussutaṃ vatāvuso, assumha, dussutaṃ vatāvuso, assumha; ye mayaṃ dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ pamattaṃ assumha. Appeva ca nāma mayaṃ kadāci karahaci dhanañjāninā brāhmaṇena saddhiṃ samāgaccheyyāma, appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo’’ti?
၄၄၆. အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဒက္ခိဏာဂိရိသ္မိံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ ယေန ရာဇဂဟံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ ။ တေန ခော ပန သမယေန ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော ဗဟိနဂရေ ဂာဝော ဂောဋ္ဌေ ဒုဟာပေတိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ရာဇဂဟေ ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော ယေန ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ။ ဒိသ္ဝာန ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣတော, ဘော သာရိပုတ္တ, ပယော, ပီယတံ တာဝ ဘတ္တသ္သ ကာလော ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဗ္ရာဟ္မဏ။ ကတံ မေ အဇ္ဇ ဘတ္တကိစ္စံ။ အမုကသ္မိံ မေ ရုက္ခမူလေ ဒိဝာဝိဟာရော ဘဝိသ္သတိ။ တတ္ထ အာဂစ္ဆေယ္ယာသီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော ပစ္ဆာဘတ္တံ ဘုတ္တပာတရာသော ယေနာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ သာရိပုတ္တေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗ္ရာဟ္မဏံ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝောစ – ‘‘ကစ္စာသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, အပ္ပမတ္တော’’တိ? ‘‘ကုတော, ဘော သာရိပုတ္တ, အမ္ဟာကံ အပ္ပမာဒော ယေသံ နော မာတာပိတရော ပောသေတဗ္ဗာ, ပုတ္တဒာရော ပောသေတဗ္ဗော, ဒာသကမ္မကရာ ပောသေတဗ္ဗာ, မိတ္တာမစ္စာနံ မိတ္တာမစ္စကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဉာတိသာလောဟိတကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, အတိထီနံ အတိထိကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ပုဗ္ဗပေတာနံ ပုဗ္ဗပေတကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ဒေဝတာနံ ဒေဝတာကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, ရညော ရာဇကရဏီယံ ကာတဗ္ဗံ, အယမ္ပိ ကာယော ပီဏေတဗ္ဗော ဗ္ရူဟေတဗ္ဗော’’တိ?
446. Atha kho āyasmā sāriputto dakkhiṇāgirismiṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena rājagahaṃ tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ āyasmā sāriputto rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho āyasmā sāriputto pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi . Tena kho pana samayena dhanañjāni brāhmaṇo bahinagare gāvo goṭṭhe duhāpeti. Atha kho āyasmā sāriputto rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena dhanañjāni brāhmaṇo tenupasaṅkami. Addasā kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmantaṃ sāriputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘ito, bho sāriputta, payo, pīyataṃ tāva bhattassa kālo bhavissatī’’ti. ‘‘Alaṃ, brāhmaṇa. Kataṃ me ajja bhattakiccaṃ. Amukasmiṃ me rukkhamūle divāvihāro bhavissati. Tattha āgaccheyyāsī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmato sāriputtassa paccassosi. Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo pacchābhattaṃ bhuttapātarāso yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ āyasmā sāriputto etadavoca – ‘‘kaccāsi, dhanañjāni, appamatto’’ti? ‘‘Kuto, bho sāriputta, amhākaṃ appamādo yesaṃ no mātāpitaro posetabbā, puttadāro posetabbo, dāsakammakarā posetabbā, mittāmaccānaṃ mittāmaccakaraṇīyaṃ kātabbaṃ, ñātisālohitānaṃ ñātisālohitakaraṇīyaṃ kātabbaṃ, atithīnaṃ atithikaraṇīyaṃ kātabbaṃ, pubbapetānaṃ pubbapetakaraṇīyaṃ kātabbaṃ, devatānaṃ devatākaraṇīyaṃ kātabbaṃ, rañño rājakaraṇīyaṃ kātabbaṃ, ayampi kāyo pīṇetabbo brūhetabbo’’ti?
၄၄၇. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ , မာတာပိတရော ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
447. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco mātāpitūnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho mātāpitūnaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti , mātāpitaro vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ပုတ္တဒာရသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော ပုတ္တဒာရသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, ပုတ္တဒာရော ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco puttadārassa hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho puttadārassa hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, puttadāro vā panassa labheyya ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ဒာသကမ္မကရပောရိသသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော ဒာသကမ္မကရပောရိသသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, ဒာသကမ္မကရပောရိသာ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, dāsakammakaraporisā vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, မိတ္တာမစ္စာ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, mittāmaccā vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, ဉာတိသာလောဟိတာ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco ñātisālohitānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho ñātisālohitānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, ñātisālohitā vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, အတိထီ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, atithī vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, ပုဗ္ဗပေတာ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, pubbapetā vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, ဒေဝတာ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, devatā vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, ရာဇာ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယ ‘ဧသော ခော အမ္ဟာကံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco rañño hetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho rañño hetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, rājā vā panassa labheyya ‘eso kho amhākaṃ hetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဣဓေကစ္စော ကာယသ္သ ပီဏနာဟေတု ဗ္ရူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, တမေနံ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟေတု နိရယံ နိရယပာလာ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ လဘေယ္ယ နု ခော သော ‘အဟံ ခော ကာယသ္သ ပီဏနာဟေတု ဗ္ရူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိံ, မာ မံ နိရယံ နိရယပာလာ’တိ, ပရေ ဝာ ပနသ္သ လဘေယ္ယုံ ‘ဧသော ခော ကာယသ္သ ပီဏနာဟေတု ဗ္ရူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အဟောသိ, မာ နံ နိရယံ နိရယပာလာ’’’တိ? ‘‘နော ဟိဒံ, ဘော သာရိပုတ္တ။ အထ ခော နံ ဝိက္ကန္ဒန္တံယေဝ နိရယေ နိရယပာလာ ပက္ခိပေယ္ယုံ’’။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, idhekacco kāyassa pīṇanāhetu brūhanāhetu adhammacārī visamacārī assa, tamenaṃ adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaṃ nirayapālā upakaḍḍheyyuṃ. Labheyya nu kho so ‘ahaṃ kho kāyassa pīṇanāhetu brūhanāhetu adhammacārī visamacārī ahosiṃ, mā maṃ nirayaṃ nirayapālā’ti, pare vā panassa labheyyuṃ ‘eso kho kāyassa pīṇanāhetu brūhanāhetu adhammacārī visamacārī ahosi, mā naṃ nirayaṃ nirayapālā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho sāriputta. Atha kho naṃ vikkandantaṃyeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuṃ’’.
၄၄၈. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ မာတာပိတူနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, မာတာပိတူနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, မာတာပိတူနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ မာတာပိတရော စေဝ ပောသေတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
448. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā mātāpitūnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā mātāpitūnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, mātāpitūnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, mātāpitūnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā mātāpitaro ceva posetuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ ပုတ္တဒာရသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ ပုတ္တဒာရသ္သ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုတ္တဒာရသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုတ္တဒာရသ္သ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ ယေဟိ သက္ကာ ပုတ္တဒာရဉ္စေဝ ပောသေတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā puttadārassa hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā puttadārassa hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, puttadārassa hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, puttadārassa hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā yehi sakkā puttadārañceva posetuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ ဒာသကမ္မကရပောရိသသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ ဒာသကမ္မကရပောရိသသ္သ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒာသကမ္မကရပောရိသသ္သ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒာသကမ္မကရပောရိသသ္သ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ဒာသကမ္မကရပောရိသေ စေဝ ပောသေတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā dāsakammakaraporisassa hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, dāsakammakaraporisassa hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā dāsakammakaraporise ceva posetuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, မိတ္တာမစ္စာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ မိတ္တာမစ္စာနဉ္စေဝ မိတ္တာမစ္စကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā mittāmaccānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi , bho sāriputta, mittāmaccānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, mittāmaccānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā mittāmaccānañceva mittāmaccakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, ဉာတိသာလောဟိတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ဉာတိသာလောဟိတာနဉ္စေဝ ဉာတိသာလောဟိတကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā ñātisālohitānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā ñātisālohitānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, ñātisālohitānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, ñātisālohitānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā ñātisālohitānañceva ñātisālohitakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ အတိထီနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, အတိထီနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, အတိထီနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ အတိထီနဉ္စေဝ အတိထိကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā atithīnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, atithīnaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, atithīnaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā atithīnañceva atithikaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, ပုဗ္ဗပေတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ပုဗ္ဗပေတာနဉ္စေဝ ပုဗ္ဗပေတကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā pubbapetānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, pubbapetānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, pubbapetānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi , bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā pubbapetānañceva pubbapetakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ ဒေဝတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝတာနံ ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝတာနံ ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော ။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ဒေဝတာနဉ္စေဝ ဒေဝတာကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā devatānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, devatānaṃ hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, devatānaṃ hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo . Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā devatānañceva devatākaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ ရညော ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ရညော ဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, ရညော ဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ, ယေဟိ သက္ကာ ရညော စေဝ ရာဇကရဏီယံ ကာတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတုံ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā rañño hetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā rañño hetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, rañño hetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, rañño hetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā, yehi sakkā rañño ceva rājakaraṇīyaṃ kātuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjituṃ.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ယော ဝာ ကာယသ္သ ပီဏနာဟေတု ဗ္ရူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, ယော ဝာ ကာယသ္သ ပီဏနာဟေတု ဗ္ရူဟနာဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ; ကတမံ သေယ္ယော’’တိ? ‘‘ယော ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ကာယသ္သ ပီဏနာဟေတု ဗ္ရူဟနာဟေတု အဓမ္မစာရီ ဝိသမစာရီ အသ္သ, န တံ သေယ္ယော; ယော စ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, ကာယသ္သ ပီဏနာဟေတု ဗ္ရူဟနာဟေတု ဓမ္မစာရီ သမစာရီ အသ္သ, တဒေဝေတ္ထ သေယ္ယော။ အဓမ္မစရိယာဝိသမစရိယာဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဓမ္မစရိယာသမစရိယာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘အတ္ထိ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, အညေသံ ဟေတုကာ ဓမ္မိကာ ကမ္မန္တာ , ယေဟိ သက္ကာ ကာယဉ္စေဝ ပီဏေတုံ ဗ္ရူဟေတုံ, န စ ပာပကမ္မံ ကာတုံ, ပုညဉ္စ ပဋိပဒံ ပဋိပဇ္ဇိတု’’န္တိ။
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, yo vā kāyassa pīṇanāhetu brūhanāhetu adhammacārī visamacārī assa, yo vā kāyassa pīṇanāhetu brūhanāhetu dhammacārī samacārī assa; katamaṃ seyyo’’ti? ‘‘Yo hi, bho sāriputta, kāyassa pīṇanāhetu brūhanāhetu adhammacārī visamacārī assa, na taṃ seyyo; yo ca kho, bho sāriputta, kāyassa pīṇanāhetu brūhanāhetu dhammacārī samacārī assa, tadevettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo’’ti. ‘‘Atthi kho, dhanañjāni, aññesaṃ hetukā dhammikā kammantā , yehi sakkā kāyañceva pīṇetuṃ brūhetuṃ, na ca pāpakammaṃ kātuṃ, puññañca paṭipadaṃ paṭipajjitu’’nti.
၄၄၉. အထ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အပရေန သမယေန အာဗာဓိကော အဟောသိ ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော။ အထ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အညတရံ ပုရိသံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, အမ္ဘော ပုရိသ , ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ – ‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော။ သော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ယေန စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မမ ဝစနေန အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ – ‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ ဧဝဉ္စ ဝဒေဟိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဓနဉ္ဇာနိသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခော သော ပုရိသော ဓနဉ္ဇာနိသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သော ပုရိသော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော။ သော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’တိ။ ယေန စာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သော ပုရိသော အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော။ သော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, ဧဝဉ္စ ဝဒေတိ – ‘သာဓု ကိရ, ဘန္တေ, အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဓနဉ္ဇာနိသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမတု အနုကမ္ပံ ဥပာဒာယာ’’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော တုဏ္ဟီဘာဝေန။
449. Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo aparena samayena ābādhiko ahosi dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa , yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi – ‘dhanañjāni, bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti. Yena cāyasmā sāriputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandāhi – ‘dhanañjāni, bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadehi – ‘sādhu kira, bhante, āyasmā sāriputto yena dhanañjānissa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho so puriso dhanañjānissa brāhmaṇassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so puriso bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dhanañjāni, bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. Yena cāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘dhanañjāni, bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandati, evañca vadeti – ‘sādhu kira, bhante, āyasmā sāriputto yena dhanañjānissa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena.
၄၅၀. အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန ဓနဉ္ဇာနိသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ နိသဇ္ဇ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကစ္စိ တေ, ဓနဉ္ဇာနိ, ခမနီယံ, ကစ္စိ ယာပနီယံ? ကစ္စိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ ပဋိက္ကမန္တိ, နော အဘိက္ကမန္တိ? ပဋိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ , နော အဘိက္ကမော’’တိ? ‘‘န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယ္ယထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ , ဗလဝာ ပုရိသော တိဏ္ဟေန သိခရေန မုဒ္ဓနိ 5 အဘိမတ္ထေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော , ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တာ ဝာတာ မုဒ္ဓနိ စ ဦဟနန္တိ။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယ္ယထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဗလဝာ ပုရိသော ဒဠ္ဟေန ဝရတ္တက္ခဏ္ဍေန 6 သီသေ သီသဝေဌံ ဒဒေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တာ သီသေ သီသဝေဒနာ။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယ္ယထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒက္ခော ဂောဃာတကော ဝာ ဂောဃာတကန္တေဝာသီ ဝာ တိဏ္ဟေန ဂောဝိကန္တနေန ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တေယ္ယ; ဧဝမေဝ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တာ ဝာတာ ကုစ္ဆိံ ပရိကန္တန္တိ။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ, န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ, နော ပဋိက္ကမော။ သေယ္ယထာပိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒ္ဝေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ ဒုဗ္ဗလတရံ ပုရိသံ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတ္ဝာ အင္ဂာရကာသုယာ သန္တာပေယ္ယုံ သမ္ပရိတာပေယ္ယုံ; ဧဝမေဝ ခော, ဘော သာရိပုတ္တ, အဓိမတ္တော ကာယသ္မိံ ဍာဟော။ န မေ, ဘော သာရိပုတ္တ, ခမနီယံ န ယာပနီယံ။ ဗာဠ္ဟာ မေ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ အဘိက္ကမန္တိ, နော ပဋိက္ကမန္တိ။ အဘိက္ကမောသာနံ ပညာယတိ , နော ပဋိက္ကမော’’တိ။
450. Atha kho āyasmā sāriputto nivāsetvā pattacīvaramādāya yena dhanañjānissa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho āyasmā sāriputto dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘kacci te, dhanañjāni, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ? Kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti? Paṭikkamosānaṃ paññāyati , no abhikkamo’’ti? ‘‘Na me, bho sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Seyyathāpi, bho sāriputta , balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani 7 abhimattheyya; evameva kho , bho sāriputta, adhimattā vātā muddhani ca ūhananti. Na me, bho sāriputta, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Seyyathāpi, bho sāriputta, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena 8 sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya; evameva kho, bho sāriputta, adhimattā sīse sīsavedanā. Na me, bho sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Seyyathāpi, bho sāriputta, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya; evameva kho, bho sāriputta, adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti. Na me, bho sāriputta, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo. Seyyathāpi, bho sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ; evameva kho, bho sāriputta, adhimatto kāyasmiṃ ḍāho. Na me, bho sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti. Abhikkamosānaṃ paññāyati , no paṭikkamo’’ti.
၄၅၁. ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – နိရယော ဝာ တိရစ္ဆာနယောနိ ဝာ’’တိ? ‘‘နိရယာ, ဘော သာရိပုတ္တ, တိရစ္ဆာနယောနိ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – တိရစ္ဆာနယောနိ ဝာ ပေတ္တိဝိသယော ဝာ’’တိ? ‘‘တိရစ္ဆာနယောနိယာ, ဘော သာရိပုတ္တ, ပေတ္တိဝိသယော သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – ပေတ္တိဝိသယော ဝာ မနုသ္သာ ဝာ’’တိ? ‘‘ပေတ္တိဝိသယာ, ဘော သာရိပုတ္တ, မနုသ္သာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ , ကတမံ သေယ္ယော – မနုသ္သာ ဝာ စာတုမဟာရာဇိကာ 9 ဝာ ဒေဝာ’’တိ? ‘‘မနုသ္သေဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, စာတုမဟာရာဇိကာ ဒေဝာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – စာတုမဟာရာဇိကာ ဝာ ဒေဝာ တာဝတိံသာ ဝာ ဒေဝာ’’တိ? ‘‘စာတုမဟာရာဇိကေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ တာဝတိံသာ ဒေဝာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – တာဝတိံသာ ဝာ ဒေဝာ ယာမာ ဝာ ဒေဝာ’’တိ? ‘‘တာဝတိံသေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ ယာမာ ဒေဝာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – ယာမာ ဝာ ဒေဝာ တုသိတာ ဝာ ဒေဝာ’’တိ? ‘‘ယာမေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ တုသိတာ ဒေဝာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – တုသိတာ ဝာ ဒေဝာ နိမ္မာနရတီ ဝာ ဒေဝာ’’တိ? ‘‘တုသိတေဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ နိမ္မာနရတီ ဒေဝာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော – နိမ္မာနရတီ ဝာ ဒေဝာ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဝာ ဒေဝာ’’တိ? ‘‘နိမ္မာနရတီဟိ , ဘော သာရိပုတ္တ, ဒေဝေဟိ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝာ သေယ္ယော’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဓနဉ္ဇာနိ, ကတမံ သေယ္ယော ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဝာ ဒေဝာ ဗ္ရဟ္မလောကော ဝာ’’တိ? ‘‘‘ဗ္ရဟ္မလောကော’တိ 10 – ဘဝံ သာရိပုတ္တော အာဟ; ‘ဗ္ရဟ္မလောကော’တိ – ဘဝံ သာရိပုတ္တော အာဟာ’’တိ 11။
451. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – nirayo vā tiracchānayoni vā’’ti? ‘‘Nirayā, bho sāriputta, tiracchānayoni seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – tiracchānayoni vā pettivisayo vā’’ti? ‘‘Tiracchānayoniyā, bho sāriputta, pettivisayo seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – pettivisayo vā manussā vā’’ti? ‘‘Pettivisayā, bho sāriputta, manussā seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni , katamaṃ seyyo – manussā vā cātumahārājikā 12 vā devā’’ti? ‘‘Manussehi , bho sāriputta, cātumahārājikā devā seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – cātumahārājikā vā devā tāvatiṃsā vā devā’’ti? ‘‘Cātumahārājikehi, bho sāriputta, devehi tāvatiṃsā devā seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – tāvatiṃsā vā devā yāmā vā devā’’ti? ‘‘Tāvatiṃsehi, bho sāriputta, devehi yāmā devā seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – yāmā vā devā tusitā vā devā’’ti? ‘‘Yāmehi, bho sāriputta, devehi tusitā devā seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – tusitā vā devā nimmānaratī vā devā’’ti? ‘‘Tusitehi, bho sāriputta, devehi nimmānaratī devā seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo – nimmānaratī vā devā paranimmitavasavattī vā devā’’ti? ‘‘Nimmānaratīhi , bho sāriputta, devehi paranimmitavasavattī devā seyyo’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, dhanañjāni, katamaṃ seyyo paranimmitavasavattī vā devā brahmaloko vā’’ti? ‘‘‘Brahmaloko’ti 13 – bhavaṃ sāriputto āha; ‘brahmaloko’ti – bhavaṃ sāriputto āhā’’ti 14.
အထ ခော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ခော ဗ္ရာဟ္မဏာ ဗ္ရဟ္မလောကာဓိမုတ္တာ။ ယံနူနာဟံ ဓနဉ္ဇာနိသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေယ္ယ’’န္တိ။ ‘‘ဗ္ရဟ္မာနံ တေ, ဓနဉ္ဇာနိ, သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေသ္သာမိ; တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ပစ္စသ္သောသိ။ အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဧတဒဝောစ – ‘‘ကတမော စ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂော? ဣဓ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ အယံ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂော’’။
Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahosi – ‘‘ime kho brāhmaṇā brahmalokādhimuttā. Yaṃnūnāhaṃ dhanañjānissa brāhmaṇassa brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ deseyya’’nti. ‘‘Brahmānaṃ te, dhanañjāni, sahabyatāya maggaṃ desessāmi; taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho dhanañjāni brāhmaṇo āyasmato sāriputtassa paccassosi. Āyasmā sāriputto etadavoca – ‘‘katamo ca, dhanañjāni, brahmānaṃ sahabyatāya maggo? Idha, dhanañjāni, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Ayaṃ kho, dhanañjāni, brahmānaṃ sahabyatāya maggo’’.
၄၅၂. ‘‘ပုန စပရံ, ဓနဉ္ဇာနိ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ အယံ ခော, ဓနဉ္ဇာနိ, ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂော’’တိ။ တေန ဟိ, ဘော သာရိပုတ္တ, မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒာဟိ – ‘ဓနဉ္ဇာနိ , ဘန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော။ သော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗ္ရာဟ္မဏံ သတိ ဥတ္တရိကရဏီယေ ဟီနေ ဗ္ရဟ္မလောကေ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော အစိရပက္ကန္တေ အာယသ္မန္တေ သာရိပုတ္တေ ကာလမကာသိ, ဗ္ရဟ္မလောကဉ္စ ဥပပဇ္ဇိ။
452. ‘‘Puna caparaṃ, dhanañjāni, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Ayaṃ kho, dhanañjāni, brahmānaṃ sahabyatāya maggo’’ti. Tena hi, bho sāriputta, mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi – ‘dhanañjāni , bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti. Atha kho āyasmā sāriputto dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ sati uttarikaraṇīye hīne brahmaloke patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho dhanañjāni brāhmaṇo acirapakkante āyasmante sāriputte kālamakāsi, brahmalokañca upapajji.
၄၅၃. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧသော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဓနဉ္ဇာနိံ ဗ္ရာဟ္မဏံ သတိ ဥတ္တရိကရဏီယေ ဟီနေ ဗ္ရဟ္မလောကေ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကန္တော’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ, ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဓနဉ္ဇာနိ, ဘန္တေ, ဗ္ရာဟ္မဏော အာဗာဓိကော ဒုက္ခိတော ဗာဠ္ဟဂိလာနော, သော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတီ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တ္ဝံ သာရိပုတ္တ ဓနဉ္ဇာနိံ ဗ္ရာဟ္မဏံ သတိ ဥတ္တရိကရဏီယေ ဟီနေ ဗ္ရဟ္မလောကေ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကန္တော’’တိ? ‘‘မယ္ဟံ ခော, ဘန္တေ, ဧဝံ အဟောသိ – ‘ဣမေ ခော ဗ္ရာဟ္မဏာ ဗ္ရဟ္မလောကာဓိမုတ္တာ, ယံနူနာဟံ ဓနဉ္ဇာနိသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဗ္ရဟ္မာနံ သဟဗ္ယတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေယ္ယ’န္တိ။ ‘‘ကာလင္ကတောစ 15, သာရိပုတ္တ, ဓနဉ္ဇာနိ ဗ္ရာဟ္မဏော, ဗ္ရဟ္မလောကဉ္စ ဥပပန္နော’’တိ။
453. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘eso, bhikkhave, sāriputto dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ sati uttarikaraṇīye hīne brahmaloke patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti. Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘dhanañjāni, bhante, brāhmaṇo ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno, so bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ sāriputta dhanañjāniṃ brāhmaṇaṃ sati uttarikaraṇīye hīne brahmaloke patiṭṭhāpetvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti? ‘‘Mayhaṃ kho, bhante, evaṃ ahosi – ‘ime kho brāhmaṇā brahmalokādhimuttā, yaṃnūnāhaṃ dhanañjānissa brāhmaṇassa brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ deseyya’nti. ‘‘Kālaṅkatoca 16, sāriputta, dhanañjāni brāhmaṇo, brahmalokañca upapanno’’ti.
ဓနဉ္ဇာနိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
Dhanañjānisuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၇. ဓနဉ္ဇာနိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၇. ဓနဉ္ဇာနိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā