| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
7. ධනඤ්‌ජානිසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā
445. රාජගහං පරික්‌ඛිපිත්‌වා ඨිතපබ්‌බතස්‌සාති පණ්‌ඩවපබ්‌බතං සන්‌ධායාහ. රාජගහනගරස්‌ස දක්‌ඛිණදිසාභාගෙ පබ්‌බතස්‌ස සමීපෙ ඨිතො ජනපදො දක්‌ඛිණාගිරි. තණ්‌ඩුලපුටකානං පාලි එත්‌ථාති තණ්‌ඩුලපාලි. තස්‌ස කිර ද්‌වාරසමීපෙ තණ්‌ඩුලවාණිජා තණ්‌ඩුලපසිබ්‌බකෙ විවරිත්‌වා පටිපාටියා ඨපෙත්‌වා නිසීදන්‌ති, තෙනස්‌ස ‘‘තණ්‌ඩුලපාලිද්‌වාර’’න්‌ති සමඤ්‌ඤා අහොසි. සබ්‌බමෙව සස්‌සං ගණ්‌හාතීති දලිද්‌දකස්‌සකානං දිවසපරිබ්‌බයමත්‌තමෙව විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා සබ්‌බමෙව ආයතො නිප්‌ඵන්‌නං ධඤ්‌ඤං ගණ්‌හාති. මන්‌දසස්‌සානීති මන්‌දනිප්‌ඵත්‌තිකානි සස්‌සානි.
445.Rājagahaṃparikkhipitvā ṭhitapabbatassāti paṇḍavapabbataṃ sandhāyāha. Rājagahanagarassa dakkhiṇadisābhāge pabbatassa samīpe ṭhito janapado dakkhiṇāgiri. Taṇḍulapuṭakānaṃ pāli etthāti taṇḍulapāli. Tassa kira dvārasamīpe taṇḍulavāṇijā taṇḍulapasibbake vivaritvā paṭipāṭiyā ṭhapetvā nisīdanti, tenassa ‘‘taṇḍulapālidvāra’’nti samaññā ahosi. Sabbameva sassaṃ gaṇhātīti daliddakassakānaṃ divasaparibbayamattameva vissajjetvā sabbameva āyato nipphannaṃ dhaññaṃ gaṇhāti. Mandasassānīti mandanipphattikāni sassāni.
446. ඉමිනා නයෙනාති දාසකම්‌මකරස්‌ස නිවාසනභත්‌තවෙත්‌තනානුප්‌පදානෙන මඞ්‌ගලදිවසෙසු ධනවත්‌ථාලඞ්‌කාරානුප්‌පදානාදිනා ච පොසෙතබ්‌බො. මිත්‌තාමච්‌චානං පියවචනඅත්‌ථචරියාසමානත්‌තතාදි මිත්‌තාමච්‌චකරණීයං කත්‌තබ්‌බං, තථා ඤාතිසාලොහිතානං. තත්‌ථ ආවාහවිවාහසම්‌බද්‌ධෙන ‘‘අම්‌හාකං ඉමෙ’’ති ඤායන්‌තීති ඤාතී, මාතාපිතාදිසම්‌බද්‌ධතාය සමානලොහිතාති සාලොහිතා. සම්‌මා දදන්‌තෙසුපි අසජ්‌ජනතො නත්‌ථි එතෙසං තිථීති අතිථි, තෙසං අත්‌තනා සමානපරිභොගවසෙන අතිථිකරණීයං කාතබ්‌බං, අතිථිබලීති අත්‌ථො. ඤාතකභූතපුබ්‌බා පෙත්‌තිවිසයං උපගතා පුබ්‌බපෙතා, දක්‌ඛිණෙය්‍යෙසු කාලෙන කාලං දානං දත්‌වා තෙසං උද්‌දිසනං පුබ්‌බපෙතකරණීයං, පෙතබලීති අත්‌ථො. ගන්‌ධපුප්‌ඵවිලෙපනජාලාභත්‌තෙහි කාලෙන කාලං දෙවතානං පූජා දෙවතාකරණීයං, දෙවතාබලීති අත්‌ථො, රාජකිච්‌චකරණං උපට්‌ඨානං රාජකරණීයං. අයම්‌පි කායොති අත්‌තනො කායං සන්‌ධාය වදති. ඉමමත්‌ථං සන්‌ධායාහ ‘‘ඉමිනා නයෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො’’ති.
446.Iminā nayenāti dāsakammakarassa nivāsanabhattavettanānuppadānena maṅgaladivasesu dhanavatthālaṅkārānuppadānādinā ca posetabbo. Mittāmaccānaṃ piyavacanaatthacariyāsamānattatādi mittāmaccakaraṇīyaṃ kattabbaṃ, tathā ñātisālohitānaṃ. Tattha āvāhavivāhasambaddhena ‘‘amhākaṃ ime’’ti ñāyantīti ñātī, mātāpitādisambaddhatāya samānalohitāti sālohitā. Sammā dadantesupi asajjanato natthi etesaṃ tithīti atithi, tesaṃ attanā samānaparibhogavasena atithikaraṇīyaṃ kātabbaṃ, atithibalīti attho. Ñātakabhūtapubbā pettivisayaṃ upagatā pubbapetā, dakkhiṇeyyesu kālena kālaṃ dānaṃ datvā tesaṃ uddisanaṃ pubbapetakaraṇīyaṃ, petabalīti attho. Gandhapupphavilepanajālābhattehi kālena kālaṃ devatānaṃ pūjā devatākaraṇīyaṃ, devatābalīti attho, rājakiccakaraṇaṃ upaṭṭhānaṃ rājakaraṇīyaṃ. Ayampi kāyoti attano kāyaṃ sandhāya vadati. Imamatthaṃ sandhāyāha ‘‘iminā nayena attho veditabbo’’ti.
447. පඤ්‌ච දුස්‌සීල්‍යකම්‌මානීති නිච්‌චසීලපටිපක්‌ඛධම්‌මා. දස අකුසලකම්‌මපථධම්‌මා දස දුස්‌සීල්‍යකම්‌මානි. අධම්‌මචාරී එව විසමචාරී කායවිසමාදිචරණතොති විසමචාරීපදස්‌ස අත්‌ථො විසුං න වුත්‌තො.
447.Pañca dussīlyakammānīti niccasīlapaṭipakkhadhammā. Dasa akusalakammapathadhammā dasa dussīlyakammāni. Adhammacārī eva visamacārī kāyavisamādicaraṇatoti visamacārīpadassa attho visuṃ na vutto.
448-453. ඔසරන්‌ති අපසක්‌කන්‌ති, ඛීයන්‌තීති අත්‌ථො. තෙනාහ ‘‘පරිහායන්‌තී’’ති. අභිසරන්‌තීති අභිවඩ්‌ඪනවසෙන පවත්‌තන්‌ති. තෙනාහ ‘‘වඩ්‌ඪන්‌තී’’ති. තත්‍රාති බ්‍රහ්‌මලොකෙ. අස්‌සාති බ්‍රහ්‌මලොකෙ උප්‌පන්‌නස්‌ස ධනඤ්‌ජානිස්‌ස. තතො පට්‌ඨායාති යදා භගවතා ‘‘එසො, භික්‌ඛවෙ, සාරිපුත්‌තො’’තිආදි වුත්‌තං, තතො පට්‌ඨාය. චතුසච්‌චවිනිමුත්‌තන්‌ති නිද්‌ධාරෙත්‌වා විභජිත්‌වා වුච්‌චමානෙහි සච්‌චෙහි විමුත්‌තං. අත්‌ථතො පන තතො පුබ්‌බෙපි සච්‌චවිමුත්‌තං කථං න කථෙසියෙව සච්‌චවිමුත්‌තස්‌ස නිය්‍යානස්‌ස අභාවතො.
448-453.Osaranti apasakkanti, khīyantīti attho. Tenāha ‘‘parihāyantī’’ti. Abhisarantīti abhivaḍḍhanavasena pavattanti. Tenāha ‘‘vaḍḍhantī’’ti. Tatrāti brahmaloke. Assāti brahmaloke uppannassa dhanañjānissa. Tato paṭṭhāyāti yadā bhagavatā ‘‘eso, bhikkhave, sāriputto’’tiādi vuttaṃ, tato paṭṭhāya. Catusaccavinimuttanti niddhāretvā vibhajitvā vuccamānehi saccehi vimuttaṃ. Atthato pana tato pubbepi saccavimuttaṃ kathaṃ na kathesiyeva saccavimuttassa niyyānassa abhāvato.
ධනඤ්‌ජානිසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Dhanañjānisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 7. ධනඤ්‌ජානිසුත්‌තං • 7. Dhanañjānisuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 7. ධනඤ්‌ජානිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā
