Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ౨. దుతియపారాజికం

    2. Dutiyapārājikaṃ

    ధనియవత్థువణ్ణనా

    Dhaniyavatthuvaṇṇanā

    ౮౪. దుతియే రాజూహి ఏవ పరిగ్గహితత్తా ‘‘రాజగహ’’న్తి లద్ధనామకే సమీపత్థేన, అధికరణత్థేన చ పటిలద్ధభుమ్మవిభత్తికే గిజ్ఝకూటే పబ్బతే చతూహి విహారేహి విహరన్తోతి అధిప్పాయో. తస్స ‘‘వస్సం ఉపగచ్ఛింసూ’’తి ఇమినా సమ్బన్ధో వేదితబ్బో. తయో ఏవ హి ఞత్తిం ఠపేత్వా గణకమ్మం కరోన్తి, న తతో ఊనా అధికా వా అకిరియత్తా. తత్థ వినయపరియాయేన సఙ్ఘగణపుగ్గలకమ్మకోసల్లత్థం ఇదం పకిణ్ణకం వేదితబ్బం – అత్థి సఙ్ఘకమ్మం సఙ్ఘో ఏవ కరోతి, న గణో న పుగ్గలో, తం అపలోకనకమ్మస్స కమ్మలక్ఖణేకదేసం ఠపేత్వా ఇతరం చతుబ్బిధమ్పి కమ్మం వేదితబ్బం. అత్థి సఙ్ఘకమ్మం సఙ్ఘో చ కరోతి, గణో చ కరోతి, పుగ్గలో చ కరోతి. కిఞ్చాతి? యం పుబ్బే ఠపితం. వుత్తఞ్హేతం పరివారట్ఠకథాయం ‘‘యస్మిం విహారే ద్వే తయో జనా వసన్తి , తేహి నిసీదిత్వా కతమ్పి సఙ్ఘేన కతసదిసమేవ. యస్మిం పన విహారే ఏకో భిక్ఖు హోతి, తేన భిక్ఖునా ఉపోసథదివసే పుబ్బకరణపుబ్బకిచ్చం కత్వా నిసిన్నేన కతమ్పి కతికవత్తం సఙ్ఘేన కతసదిసమేవ హోతీ’’తి (పరి॰ అట్ఠ॰ ౪౯౫-౪౯౬). పునపి వుత్తం ‘‘ఏకభిక్ఖుకే పన విహారే ఏకేన సావితేపి పురిమకతికా పటిప్పస్సమ్భతి ఏవా’’తి. అత్థి గణకమ్మం సఙ్ఘో కరోతి, గణో కరోతి, పుగ్గలో కరోతి, తం తయో పారిసుద్ధిఉపోసథా అఞ్ఞేసం సన్తికే కరీయన్తి, తస్స వసేన వేదితబ్బం. అత్థి గణకమ్మం గణోవ కరోతి, న సఙ్ఘో న పుగ్గలో, తం పారిసుద్ధిఉపోసథో అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆరోచనవసేన కరీయతి, తస్స వసేన వేదితబ్బం. అత్థి పుగ్గలకమ్మం పుగ్గలోవ కరోతి, న సఙ్ఘో న గణో, తం అధిట్ఠానుపోసథవసేన వేదితబ్బం. అత్థి గణకమ్మం ఏకచ్చోవ గణో కరోతి, ఏకచ్చో న కరోతి, తత్థ అఞత్తికం ద్వే ఏవ కరోన్తి, న తయో. సఞత్తికం తయోవ కరోన్తి, న తతో ఊనా అధికా వా, తేన వుత్తం ‘‘తయో ఏవ హి ఞత్తిం ఠపేత్వా గణకమ్మం కరోన్తి, న తతో ఊనా అధికా వా అకిరియత్తా’’తి. తస్మా తయోవ వినయపరియాయేన సమ్పహులా, న తతో ఉద్ధన్తి వేదితబ్బం. అనుగణ్ఠిపదే పన ‘‘కిఞ్చాపి కమ్మలక్ఖణం తయోవ కరోన్తి, అథ ఖో తేహి కతం సఙ్ఘేన కతసదిసన్తి వుత్తత్తా ఏకేన పరియాయేన తయో జనా వినయపరియాయేనపి సఙ్ఘో’’తి వుత్తం, ఇదం సబ్బమ్పి వినయకమ్మం ఉపాదాయ వుత్తం, లాభం పన ఉపాదాయ అన్తమసో ఏకోపి అనుపసమ్పన్నోపి ‘‘సఙ్ఘో’’తి సఙ్ఖ్యం గచ్ఛతి కిర. పవారణాదివసస్స అరుణుగ్గమనసమనన్తరమేవ ‘‘వుత్థగస్సా’’తి వుచ్చన్తి, ఉక్కంసనయేన ‘‘పాటిపదదివసతో పట్ఠాయా’’తి వుత్తం, తేనేవ ‘‘మహాపవారణాయ పవారితా’’తి వుత్తం. అఞ్ఞథా అన్తరాయేన అపవారితా ‘‘వుత్థవస్సా’’తి న వుచ్చన్తీతి ఆపజ్జతి. థమ్భాది కట్ఠకమ్మన్తి వేదితబ్బం. కేచి తనుకం దారుత్థమ్భం అన్తోకత్వా మత్తికామయం థమ్భం కరోన్తి, అయం పన తథా న అకాసి, తేన వుత్తం ‘‘సబ్బమత్తికామయం కుటికం కరిత్వా’’తి. తేలమిస్సాయ తమ్బమత్తికాయ.

    84. Dutiye rājūhi eva pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti laddhanāmake samīpatthena, adhikaraṇatthena ca paṭiladdhabhummavibhattike gijjhakūṭe pabbate catūhi vihārehi viharantoti adhippāyo. Tassa ‘‘vassaṃ upagacchiṃsū’’ti iminā sambandho veditabbo. Tayo eva hi ñattiṃ ṭhapetvā gaṇakammaṃ karonti, na tato ūnā adhikā vā akiriyattā. Tattha vinayapariyāyena saṅghagaṇapuggalakammakosallatthaṃ idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ – atthi saṅghakammaṃ saṅgho eva karoti, na gaṇo na puggalo, taṃ apalokanakammassa kammalakkhaṇekadesaṃ ṭhapetvā itaraṃ catubbidhampi kammaṃ veditabbaṃ. Atthi saṅghakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti. Kiñcāti? Yaṃ pubbe ṭhapitaṃ. Vuttañhetaṃ parivāraṭṭhakathāyaṃ ‘‘yasmiṃ vihāre dve tayo janā vasanti , tehi nisīditvā katampi saṅghena katasadisameva. Yasmiṃ pana vihāre eko bhikkhu hoti, tena bhikkhunā uposathadivase pubbakaraṇapubbakiccaṃ katvā nisinnena katampi katikavattaṃ saṅghena katasadisameva hotī’’ti (pari. aṭṭha. 495-496). Punapi vuttaṃ ‘‘ekabhikkhuke pana vihāre ekena sāvitepi purimakatikā paṭippassambhati evā’’ti. Atthi gaṇakammaṃ saṅgho karoti, gaṇo karoti, puggalo karoti, taṃ tayo pārisuddhiuposathā aññesaṃ santike karīyanti, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ gaṇova karoti, na saṅgho na puggalo, taṃ pārisuddhiuposatho aññamaññaṃ ārocanavasena karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi puggalakammaṃ puggalova karoti, na saṅgho na gaṇo, taṃ adhiṭṭhānuposathavasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ ekaccova gaṇo karoti, ekacco na karoti, tattha añattikaṃ dve eva karonti, na tayo. Sañattikaṃ tayova karonti, na tato ūnā adhikā vā, tena vuttaṃ ‘‘tayo eva hi ñattiṃ ṭhapetvā gaṇakammaṃ karonti, na tato ūnā adhikā vā akiriyattā’’ti. Tasmā tayova vinayapariyāyena sampahulā, na tato uddhanti veditabbaṃ. Anugaṇṭhipade pana ‘‘kiñcāpi kammalakkhaṇaṃ tayova karonti, atha kho tehi kataṃ saṅghena katasadisanti vuttattā ekena pariyāyena tayo janā vinayapariyāyenapi saṅgho’’ti vuttaṃ, idaṃ sabbampi vinayakammaṃ upādāya vuttaṃ, lābhaṃ pana upādāya antamaso ekopi anupasampannopi ‘‘saṅgho’’ti saṅkhyaṃ gacchati kira. Pavāraṇādivasassa aruṇuggamanasamanantarameva ‘‘vutthagassā’’ti vuccanti, ukkaṃsanayena ‘‘pāṭipadadivasato paṭṭhāyā’’ti vuttaṃ, teneva ‘‘mahāpavāraṇāya pavāritā’’ti vuttaṃ. Aññathā antarāyena apavāritā ‘‘vutthavassā’’ti na vuccantīti āpajjati. Thambhādi kaṭṭhakammanti veditabbaṃ. Keci tanukaṃ dārutthambhaṃ antokatvā mattikāmayaṃ thambhaṃ karonti, ayaṃ pana tathā na akāsi, tena vuttaṃ ‘‘sabbamattikāmayaṃ kuṭikaṃ karitvā’’ti. Telamissāya tambamattikāya.

    ౮౫. ‘‘మా పచ్ఛిమా జనతా పాణేసు పాతబ్యతం ఆపజ్జీ’’తి ఇమినా అనుద్దేససిక్ఖాపదేన యత్థ ఇట్ఠకపచన పత్తపచన కుటికరణ విహారకారాపన నవకమ్మకరణ ఖణ్డఫుల్లపటిసఙ్ఖరణ విహారసమ్మజ్జన పటగ్గిదాన కూపపోక్ఖరణీఖణాపనాదీసు పాతబ్యతం జానన్తేన భిక్ఖునా కప్పియవచనమ్పి న వత్తబ్బన్తి దస్సేతి, తేనేవ పరియాయం అవత్వా తేసం సిక్ఖాపదానం అనాపత్తివారేసు ‘‘అనాపత్తి అసతియా అజానన్తస్సా’’తి వుత్తం. ‘‘అన్తరాపత్తిసిక్ఖాపద’’న్తిపి ఏతస్స నామమేవ. ‘‘గచ్ఛథేతం, భిక్ఖవే, కుటికం భిన్దథా’’తి ఇమినా కతం లభిత్వా తత్థ వసన్తానమ్పి దుక్కటమేవాతి చ సిద్ధం. అఞ్ఞథా హి భగవా న భిన్దాపేయ్య. ఏస నయో భేదనకం ఛేదనకం ఉద్దాలనకన్తి ఏత్థాపి, ఆపత్తిభేదావ. తతో ఏవ హి భేదనకసిక్ఖాపదాదీసు వియ ‘‘అఞ్ఞేన కతం పటిలభిత్వా పరిభుఞ్జతి, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి న వుత్తం, తథా అఞ్ఞస్సత్థాయ కరోతి, చేతియాదీనం అత్థాయ కరోతి, దుక్కటమేవాతి చ సిద్ధం, అఞ్ఞథా కుటికారసిక్ఖాపదాదీసు వియ ‘‘అఞ్ఞస్సత్థాయ వాసాగారం ఠపేత్వా సబ్బత్థ, అనాపత్తీ’’తి నయమేవ వదేయ్య, న భిన్దాపేయ్య. సబ్బమత్తికామయభావం పన మోచేత్వా కట్ఠపాసాణాదిమిస్సం కత్వా పరిభుఞ్జతి, అనాపత్తి. తథా హి ఛేదనకసిక్ఖాపదాదీసు భగవతా నయో దిన్నో ‘‘అఞ్ఞేన కతం పమాణాతిక్కన్తం పటిలభిత్వా ఛిన్దిత్వా పరిభుఞ్జతీ’’తిఆదీసు. కేచి పన ‘‘వయకమ్మమ్పీతి ఏతేన మూలం దత్వా కారాపితమ్పి అత్థి, తేన తం అఞ్ఞేన కతమ్పి న వట్టతీతి సిద్ధ’’న్తి వదన్తి, తం న సున్దరం. కస్మా? సమ్భారే కిణిత్వా సయమేవ కరోన్తస్సాపి వయకమ్మసమ్భవతో. కిం వా పాళిలేసే సతి అట్ఠకథాలేసనయో. ఇట్ఠకాహి గిఞ్జకావసథసఙ్ఖేపేన కతా వట్టతీతి ఏత్థ పకతిఇట్ఠకాహి చినిత్వా కత్తబ్బావసథో గిఞ్జకావసథో నామ. సా హి ‘‘మత్తికామయా’’తి న వుచ్చతి, ‘‘ఇట్ఠకకుటికా’’త్వేవ వుచ్చతి, తస్మా థుసగోమయతిణపలాలమిస్సా మత్తికామయాపి అపక్కిట్ఠకమయాపి ‘‘సబ్బమత్తికామయా’’త్వేవ వుచ్చతీతి నో ఖన్తీతి ఆచరియో, భస్మాదయో హి మత్తికాయ దళ్హిభావత్థమేవ ఆదీయన్తి, అపక్కిట్ఠకమయాపి గిఞ్జకావసథసఙ్ఖ్యం న గచ్ఛతి, న చ ఆయస్మా ధనియో ఏకప్పహారేనేవ కుమ్భకారో వియ కుమ్భం తం కుటికం నిట్ఠాపేసి, అనుక్కమేన పన సుక్ఖాపేత్వా సుక్ఖాపేత్వా మత్తికాపిణ్డేహి చినిత్వా నిట్ఠాపేసి, అపక్కిట్ఠకమయా కుటి వియ సబ్బమత్తికామయా కుటి ఏకాబద్ధా హోతి, న తథా పక్కిట్ఠకమయా, తస్మా సా కప్పతీతి ఏకే. సబ్బమత్తికామయాయ కుటియా బహి చే తిణకుటికాదిం కత్వా అన్తో వసతి, దుక్కటమేవ. సచే తత్థ తత్థ ఛిద్దం కత్వా బన్ధిత్వా ఏకాబద్ధం కరోతి, వట్టతి. అన్తో చే తిణకుటికాదిం కత్వా అన్తో వసతి, వట్టతి. కారకో ఏవ చే వసతి, కరణపచ్చయా దుక్కటం ఆపజ్జతి, న వసనపచ్చయా. సచే అన్తో వా బహి వా ఉభయత్థ వా సుధాయ లిమ్పతి, వట్టతి. యస్మా సబ్బమత్తికామయా కుటి సుకరా భిన్దితుం, తస్మా తత్థ ఠపితం పత్తచీవరాది అగుత్తం హోతి, చోరాదీహి అవహరితుం సక్కా, తేన వుత్తం ‘‘పత్తచీవరగుత్తత్థాయా’’తి.

    85. ‘‘Mā pacchimā janatā pāṇesu pātabyataṃ āpajjī’’ti iminā anuddesasikkhāpadena yattha iṭṭhakapacana pattapacana kuṭikaraṇa vihārakārāpana navakammakaraṇa khaṇḍaphullapaṭisaṅkharaṇa vihārasammajjana paṭaggidāna kūpapokkharaṇīkhaṇāpanādīsu pātabyataṃ jānantena bhikkhunā kappiyavacanampi na vattabbanti dasseti, teneva pariyāyaṃ avatvā tesaṃ sikkhāpadānaṃ anāpattivāresu ‘‘anāpatti asatiyā ajānantassā’’ti vuttaṃ. ‘‘Antarāpattisikkhāpada’’ntipi etassa nāmameva. ‘‘Gacchathetaṃ, bhikkhave, kuṭikaṃ bhindathā’’ti iminā kataṃ labhitvā tattha vasantānampi dukkaṭamevāti ca siddhaṃ. Aññathā hi bhagavā na bhindāpeyya. Esa nayo bhedanakaṃ chedanakaṃ uddālanakanti etthāpi, āpattibhedāva. Tato eva hi bhedanakasikkhāpadādīsu viya ‘‘aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti na vuttaṃ, tathā aññassatthāya karoti, cetiyādīnaṃ atthāya karoti, dukkaṭamevāti ca siddhaṃ, aññathā kuṭikārasikkhāpadādīsu viya ‘‘aññassatthāya vāsāgāraṃ ṭhapetvā sabbattha, anāpattī’’ti nayameva vadeyya, na bhindāpeyya. Sabbamattikāmayabhāvaṃ pana mocetvā kaṭṭhapāsāṇādimissaṃ katvā paribhuñjati, anāpatti. Tathā hi chedanakasikkhāpadādīsu bhagavatā nayo dinno ‘‘aññena kataṃ pamāṇātikkantaṃ paṭilabhitvā chinditvā paribhuñjatī’’tiādīsu. Keci pana ‘‘vayakammampīti etena mūlaṃ datvā kārāpitampi atthi, tena taṃ aññena katampi na vaṭṭatīti siddha’’nti vadanti, taṃ na sundaraṃ. Kasmā? Sambhāre kiṇitvā sayameva karontassāpi vayakammasambhavato. Kiṃ vā pāḷilese sati aṭṭhakathālesanayo. Iṭṭhakāhi giñjakāvasathasaṅkhepena katā vaṭṭatīti ettha pakatiiṭṭhakāhi cinitvā kattabbāvasatho giñjakāvasatho nāma. Sā hi ‘‘mattikāmayā’’ti na vuccati, ‘‘iṭṭhakakuṭikā’’tveva vuccati, tasmā thusagomayatiṇapalālamissā mattikāmayāpi apakkiṭṭhakamayāpi ‘‘sabbamattikāmayā’’tveva vuccatīti no khantīti ācariyo, bhasmādayo hi mattikāya daḷhibhāvatthameva ādīyanti, apakkiṭṭhakamayāpi giñjakāvasathasaṅkhyaṃ na gacchati, na ca āyasmā dhaniyo ekappahāreneva kumbhakāro viya kumbhaṃ taṃ kuṭikaṃ niṭṭhāpesi, anukkamena pana sukkhāpetvā sukkhāpetvā mattikāpiṇḍehi cinitvā niṭṭhāpesi, apakkiṭṭhakamayā kuṭi viya sabbamattikāmayā kuṭi ekābaddhā hoti, na tathā pakkiṭṭhakamayā, tasmā sā kappatīti eke. Sabbamattikāmayāya kuṭiyā bahi ce tiṇakuṭikādiṃ katvā anto vasati, dukkaṭameva. Sace tattha tattha chiddaṃ katvā bandhitvā ekābaddhaṃ karoti, vaṭṭati. Anto ce tiṇakuṭikādiṃ katvā anto vasati, vaṭṭati. Kārako eva ce vasati, karaṇapaccayā dukkaṭaṃ āpajjati, na vasanapaccayā. Sace anto vā bahi vā ubhayattha vā sudhāya limpati, vaṭṭati. Yasmā sabbamattikāmayā kuṭi sukarā bhindituṃ, tasmā tattha ṭhapitaṃ pattacīvarādi aguttaṃ hoti, corādīhi avaharituṃ sakkā, tena vuttaṃ ‘‘pattacīvaraguttatthāyā’’ti.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౨. దుతియపారాజికం • 2. Dutiyapārājikaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౨. దుతియపారాజికం • 2. Dutiyapārājikaṃ

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ధనియవత్థువణ్ణనా • Dhaniyavatthuvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ధనియవత్థువణ్ణనా • Dhaniyavatthuvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact