Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
౬. ధనుగ్గహసుత్తవణ్ణనా
6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā
౨౨౮. దళ్హధనునోతి థిరతరధనునో. ఇదాని తస్స థిరతరభావం పరిచ్ఛేదతో దస్సేతుం ‘‘దళ్హధనూ’’తిఆది వుత్తం. తత్థ ద్విసహస్సథామన్తి పలానం ద్విసహస్సథామం. వుత్తమేవత్థం పాకటతరం కత్వా దస్సేతుం ‘‘యస్సా’’తిఆదిమాహ. తత్థ యస్సాతి ధనునో. ఆరోపితస్సాతి జియం ఆరోపితస్స. జియాబద్ధోతి జియాయ బద్ధో. పథవితో ముచ్చతి, ఏతం ‘‘ద్విసహస్సథామ’’న్తి వేదితబ్బం . లోహసీసాదీనన్తి కాళలోహతమ్బలోహసీసాదీనం. భారోతి పురిసభారో, సో పన మజ్ఝిమపురిసస్స వసేన ఏదిసం తస్స బలం దట్ఠబ్బం. ఉగ్గహితసిప్పా ధనువేదసిక్ఖావసేన. చిణ్ణవసీభావా లక్ఖేసు అవిరజ్ఝనసరక్ఖేపవసేన. కతం రాజకులాదీసు ఉపగన్త్వా అసనం సరక్ఖేపో ఏతేహీతి కతూపసనాతి ఆహ ‘‘రాజకులాదీసు దస్సితసిప్పా’’తి.
228.Daḷhadhanunoti thirataradhanuno. Idāni tassa thiratarabhāvaṃ paricchedato dassetuṃ ‘‘daḷhadhanū’’tiādi vuttaṃ. Tattha dvisahassathāmanti palānaṃ dvisahassathāmaṃ. Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha. Tattha yassāti dhanuno. Āropitassāti jiyaṃ āropitassa. Jiyābaddhoti jiyāya baddho. Pathavito muccati, etaṃ ‘‘dvisahassathāma’’nti veditabbaṃ . Lohasīsādīnanti kāḷalohatambalohasīsādīnaṃ. Bhāroti purisabhāro, so pana majjhimapurisassa vasena edisaṃ tassa balaṃ daṭṭhabbaṃ. Uggahitasippā dhanuvedasikkhāvasena. Ciṇṇavasībhāvā lakkhesu avirajjhanasarakkhepavasena. Kataṃ rājakulādīsu upagantvā asanaṃ sarakkhepo etehīti katūpasanāti āha ‘‘rājakulādīsu dassitasippā’’ti.
‘‘బోధిసత్తో చత్తారి కణ్డాని ఆహరీ’’తి వత్వా తమేవ అత్థం విత్థారతో దస్సేన్తో ‘‘తదా కిరా’’తిఆదిమాహ. తత్థ జవిస్సామాతి ధావిస్సామ. అగ్గి ఉట్ఠహీతి సీఘపతనసన్తాపేన చ సూరియరస్మిసన్తాపస్స ఆసన్నభావేన చ ఉసుమా ఉట్ఠహి. పక్ఖపఞ్జరేనాతి పక్ఖజాలన్తరేన.
‘‘Bodhisatto cattāri kaṇḍāni āharī’’ti vatvā tameva atthaṃ vitthārato dassento ‘‘tadā kirā’’tiādimāha. Tattha javissāmāti dhāvissāma. Aggi uṭṭhahīti sīghapatanasantāpena ca sūriyarasmisantāpassa āsannabhāvena ca usumā uṭṭhahi. Pakkhapañjarenāti pakkhajālantarena.
నివత్తిత్వాతి ‘‘నిప్పయోజనమిదం జవన’’న్తి నివత్తిత్వా. పత్తకటాహేన ఓత్థటపత్తో వియాతి పిహితపత్తో వియ అహోసి, వేగసా పతనేన నగరస్స ఉపరి ఆకాసస్స నిరిక్ఖణం అహోసి. సఞ్చారితత్తా అనేకహంససహస్ససదిసో పఞ్ఞాయి సేయ్యథాపి బోధిసత్తస్స ధనుగ్గహకాలే సరకూటాదిదస్సనే.
Nivattitvāti ‘‘nippayojanamidaṃ javana’’nti nivattitvā. Pattakaṭāhena otthaṭapatto viyāti pihitapatto viya ahosi, vegasā patanena nagarassa upari ākāsassa nirikkhaṇaṃ ahosi. Sañcāritattā anekahaṃsasahassasadiso paññāyi seyyathāpi bodhisattassa dhanuggahakāle sarakūṭādidassane.
దుక్కరన్తి తస్స అదస్సనం సన్ధాయాహ, న అత్తనో పతనం. సూరియమణ్డలఞ్హి అతిసీఘేన జవేన గచ్ఛన్తమ్పి పఞ్ఞాసయోజనాయామవిత్థతం అత్తనో విపులతాయ పభస్సరతాయ చ సత్తానం చక్ఖుస్స గోచరభావం గచ్ఛతి, జవనహంసో పన తాదిసేన సూరియేన సద్ధిం జవేన గచ్ఛన్తో న పఞ్ఞాయేయ్య. తస్మా వుత్తం ‘‘న సక్కా తయా పస్సితు’’న్తి. చత్తారో అక్ఖణవేధినో. గన్త్వా గహితే సోతుం ఘణ్డం పిళన్ధాపేత్వా సయం పురత్థాభిముఖో నిసిన్నో. పురత్థిమదిసాభిముఖం గతకణ్డం సన్ధాయాహ ‘‘పఠమకణ్డేనేవ సద్ధిం ఉప్పతిత్వా’’తి. తే చత్తారి కణ్డాని ఏకక్ఖణేయేవ ఖిపింసు.
Dukkaranti tassa adassanaṃ sandhāyāha, na attano patanaṃ. Sūriyamaṇḍalañhi atisīghena javena gacchantampi paññāsayojanāyāmavitthataṃ attano vipulatāya pabhassaratāya ca sattānaṃ cakkhussa gocarabhāvaṃ gacchati, javanahaṃso pana tādisena sūriyena saddhiṃ javena gacchanto na paññāyeyya. Tasmā vuttaṃ ‘‘na sakkā tayā passitu’’nti. Cattāro akkhaṇavedhino. Gantvā gahite sotuṃ ghaṇḍaṃ piḷandhāpetvā sayaṃ puratthābhimukho nisinno. Puratthimadisābhimukhaṃ gatakaṇḍaṃ sandhāyāha ‘‘paṭhamakaṇḍeneva saddhiṃ uppatitvā’’ti. Te cattāri kaṇḍāni ekakkhaṇeyeva khipiṃsu.
ఆయుం సఙ్ఖరోతి ఏతేనాతి ఆయుసఙ్ఖారో. యథా హి కమ్మజరూపానం పవత్తి జీవితిన్ద్రియపటిబద్ధా, ఏవం అత్తభావస్స పవత్తి తప్పటిబద్ధాతి. బహువచననిద్దేసో పన పాళియం ఏకస్మిం ఖణే అనేకసతసఙ్ఖస్స జీవితిన్ద్రియస్స ఉపలబ్భనతో. తం జీవితిన్ద్రియం. తతో యథావుత్తదేవతానం జవతో సీఘతరం ఖీయతి ఇత్తరఖణత్తా. వుత్తఞ్హేతం –
Āyuṃ saṅkharoti etenāti āyusaṅkhāro. Yathā hi kammajarūpānaṃ pavatti jīvitindriyapaṭibaddhā, evaṃ attabhāvassa pavatti tappaṭibaddhāti. Bahuvacananiddeso pana pāḷiyaṃ ekasmiṃ khaṇe anekasatasaṅkhassa jīvitindriyassa upalabbhanato. Taṃ jīvitindriyaṃ. Tato yathāvuttadevatānaṃ javato sīghataraṃ khīyati ittarakhaṇattā. Vuttañhetaṃ –
‘‘జీవితం అత్తభావో చ, సుఖదుక్ఖా చ కేవలా;
‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;
ఏకచిత్తసమాయుత్తా, లహుసో వత్తతే ఖణో’’తి. (మహాని॰ ౧౦);
Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo’’ti. (mahāni. 10);
భేదోతి భఙ్గో. న సక్కా పఞ్ఞాపేతుం తతోపి అతివియ ఇత్తరఖణత్తా.
Bhedoti bhaṅgo. Na sakkā paññāpetuṃ tatopi ativiya ittarakhaṇattā.
ధనుగ్గహసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dhanuggahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౬. ధనుగ్గహసుత్తం • 6. Dhanuggahasuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౬. ధనుగ్గహసుత్తవణ్ణనా • 6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā