| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៦. ធនុគ្គហសុត្តវណ្ណនា
6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā
២២៨. ទឡ្ហធនុនោតិ ថិរតរធនុនោ។ ឥទានិ តស្ស ថិរតរភាវំ បរិច្ឆេទតោ ទស្សេតុំ ‘‘ទឡ្ហធនូ’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ទ្វិសហស្សថាមន្តិ បលានំ ទ្វិសហស្សថាមំ។ វុត្តមេវត្ថំ បាកដតរំ កត្វា ទស្សេតុំ ‘‘យស្សា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ យស្សាតិ ធនុនោ។ អារោបិតស្សាតិ ជិយំ អារោបិតស្ស។ ជិយាពទ្ធោតិ ជិយាយ ពទ្ធោ។ បថវិតោ មុច្ចតិ, ឯតំ ‘‘ទ្វិសហស្សថាម’’ន្តិ វេទិតព្ពំ ។ លោហសីសាទីនន្តិ កាឡលោហតម្ពលោហសីសាទីនំ។ ភារោតិ បុរិសភារោ, សោ បន មជ្ឈិមបុរិសស្ស វសេន ឯទិសំ តស្ស ពលំ ទដ្ឋព្ពំ។ ឧគ្គហិតសិប្បា ធនុវេទសិក្ខាវសេន។ ចិណ្ណវសីភាវា លក្ខេសុ អវិរជ្ឈនសរក្ខេបវសេន។ កតំ រាជកុលាទីសុ ឧបគន្ត្វា អសនំ សរក្ខេបោ ឯតេហីតិ កតូបសនាតិ អាហ ‘‘រាជកុលាទីសុ ទស្សិតសិប្បា’’តិ។
228.Daḷhadhanunoti thirataradhanuno. Idāni tassa thiratarabhāvaṃ paricchedato dassetuṃ ‘‘daḷhadhanū’’tiādi vuttaṃ. Tattha dvisahassathāmanti palānaṃ dvisahassathāmaṃ. Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha. Tattha yassāti dhanuno. Āropitassāti jiyaṃ āropitassa. Jiyābaddhoti jiyāya baddho. Pathavito muccati, etaṃ ‘‘dvisahassathāma’’nti veditabbaṃ . Lohasīsādīnanti kāḷalohatambalohasīsādīnaṃ. Bhāroti purisabhāro, so pana majjhimapurisassa vasena edisaṃ tassa balaṃ daṭṭhabbaṃ. Uggahitasippā dhanuvedasikkhāvasena. Ciṇṇavasībhāvā lakkhesu avirajjhanasarakkhepavasena. Kataṃ rājakulādīsu upagantvā asanaṃ sarakkhepo etehīti katūpasanāti āha ‘‘rājakulādīsu dassitasippā’’ti.
‘‘ពោធិសត្តោ ចត្តារិ កណ្ឌានិ អាហរី’’តិ វត្វា តមេវ អត្ថំ វិត្ថារតោ ទស្សេន្តោ ‘‘តទា កិរា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ ជវិស្សាមាតិ ធាវិស្សាម។ អគ្គិ ឧដ្ឋហីតិ សីឃបតនសន្តាបេន ច សូរិយរស្មិសន្តាបស្ស អាសន្នភាវេន ច ឧសុមា ឧដ្ឋហិ។ បក្ខបញ្ជរេនាតិ បក្ខជាលន្តរេន។
‘‘Bodhisatto cattāri kaṇḍāni āharī’’ti vatvā tameva atthaṃ vitthārato dassento ‘‘tadā kirā’’tiādimāha. Tattha javissāmāti dhāvissāma. Aggi uṭṭhahīti sīghapatanasantāpena ca sūriyarasmisantāpassa āsannabhāvena ca usumā uṭṭhahi. Pakkhapañjarenāti pakkhajālantarena.
និវត្តិត្វាតិ ‘‘និប្បយោជនមិទំ ជវន’’ន្តិ និវត្តិត្វា។ បត្តកដាហេន ឱត្ថដបត្តោ វិយាតិ បិហិតបត្តោ វិយ អហោសិ, វេគសា បតនេន នគរស្ស ឧបរិ អាកាសស្ស និរិក្ខណំ អហោសិ។ សញ្ចារិតត្តា អនេកហំសសហស្សសទិសោ បញ្ញាយិ សេយ្យថាបិ ពោធិសត្តស្ស ធនុគ្គហកាលេ សរកូដាទិទស្សនេ។
Nivattitvāti ‘‘nippayojanamidaṃ javana’’nti nivattitvā. Pattakaṭāhena otthaṭapatto viyāti pihitapatto viya ahosi, vegasā patanena nagarassa upari ākāsassa nirikkhaṇaṃ ahosi. Sañcāritattā anekahaṃsasahassasadiso paññāyi seyyathāpi bodhisattassa dhanuggahakāle sarakūṭādidassane.
ទុក្ករន្តិ តស្ស អទស្សនំ សន្ធាយាហ, ន អត្តនោ បតនំ។ សូរិយមណ្ឌលញ្ហិ អតិសីឃេន ជវេន គច្ឆន្តម្បិ បញ្ញាសយោជនាយាមវិត្ថតំ អត្តនោ វិបុលតាយ បភស្សរតាយ ច សត្តានំ ចក្ខុស្ស គោចរភាវំ គច្ឆតិ, ជវនហំសោ បន តាទិសេន សូរិយេន សទ្ធិំ ជវេន គច្ឆន្តោ ន បញ្ញាយេយ្យ។ តស្មា វុត្តំ ‘‘ន សក្កា តយា បស្សិតុ’’ន្តិ។ ចត្តារោ អក្ខណវេធិនោ។ គន្ត្វា គហិតេ សោតុំ ឃណ្ឌំ បិឡន្ធាបេត្វា សយំ បុរត្ថាភិមុខោ និសិន្នោ។ បុរត្ថិមទិសាភិមុខំ គតកណ្ឌំ សន្ធាយាហ ‘‘បឋមកណ្ឌេនេវ សទ្ធិំ ឧប្បតិត្វា’’តិ។ តេ ចត្តារិ កណ្ឌានិ ឯកក្ខណេយេវ ខិបិំសុ។
Dukkaranti tassa adassanaṃ sandhāyāha, na attano patanaṃ. Sūriyamaṇḍalañhi atisīghena javena gacchantampi paññāsayojanāyāmavitthataṃ attano vipulatāya pabhassaratāya ca sattānaṃ cakkhussa gocarabhāvaṃ gacchati, javanahaṃso pana tādisena sūriyena saddhiṃ javena gacchanto na paññāyeyya. Tasmā vuttaṃ ‘‘na sakkā tayā passitu’’nti. Cattāro akkhaṇavedhino. Gantvā gahite sotuṃ ghaṇḍaṃ piḷandhāpetvā sayaṃ puratthābhimukho nisinno. Puratthimadisābhimukhaṃ gatakaṇḍaṃ sandhāyāha ‘‘paṭhamakaṇḍeneva saddhiṃ uppatitvā’’ti. Te cattāri kaṇḍāni ekakkhaṇeyeva khipiṃsu.
អាយុំ សង្ខរោតិ ឯតេនាតិ អាយុសង្ខារោ។ យថា ហិ កម្មជរូបានំ បវត្តិ ជីវិតិន្ទ្រិយបដិពទ្ធា, ឯវំ អត្តភាវស្ស បវត្តិ តប្បដិពទ្ធាតិ។ ពហុវចននិទ្ទេសោ បន បាឡិយំ ឯកស្មិំ ខណេ អនេកសតសង្ខស្ស ជីវិតិន្ទ្រិយស្ស ឧបលព្ភនតោ។ តំ ជីវិតិន្ទ្រិយំ។ តតោ យថាវុត្តទេវតានំ ជវតោ សីឃតរំ ខីយតិ ឥត្តរខណត្តា។ វុត្តញ្ហេតំ –
Āyuṃ saṅkharoti etenāti āyusaṅkhāro. Yathā hi kammajarūpānaṃ pavatti jīvitindriyapaṭibaddhā, evaṃ attabhāvassa pavatti tappaṭibaddhāti. Bahuvacananiddeso pana pāḷiyaṃ ekasmiṃ khaṇe anekasatasaṅkhassa jīvitindriyassa upalabbhanato. Taṃ jīvitindriyaṃ. Tato yathāvuttadevatānaṃ javato sīghataraṃ khīyati ittarakhaṇattā. Vuttañhetaṃ –
‘‘ជីវិតំ អត្តភាវោ ច, សុខទុក្ខា ច កេវលា;
‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;
ឯកចិត្តសមាយុត្តា, លហុសោ វត្តតេ ខណោ’’តិ។ (មហានិ. ១០);
Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo’’ti. (mahāni. 10);
ភេទោតិ ភង្គោ។ ន សក្កា បញ្ញាបេតុំ តតោបិ អតិវិយ ឥត្តរខណត្តា។
Bhedoti bhaṅgo. Na sakkā paññāpetuṃ tatopi ativiya ittarakhaṇattā.
ធនុគ្គហសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dhanuggahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៦. ធនុគ្គហសុត្តំ • 6. Dhanuggahasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៦. ធនុគ្គហសុត្តវណ្ណនា • 6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā
