| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੬. ਧਨੁਗ੍ਗਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā
੨੨੮. ਦਲ਼੍ਹਧਨੁਨੋਤਿ ਥਿਰਤਰਧਨੁਨੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਥਿਰਤਰਭਾવਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਲ਼੍ਹਧਨੂ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਥਾਮਨ੍ਤਿ ਪਲਾਨਂ ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਥਾਮਂ। વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਧਨੁਨੋ। ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਜਿਯਂ ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਸ। ਜਿਯਾਬਦ੍ਧੋਤਿ ਜਿਯਾਯ ਬਦ੍ਧੋ। ਪਥવਿਤੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਤਂ ‘‘ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਥਾਮ’’ਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ । ਲੋਹਸੀਸਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਲੋਹਤਮ੍ਬਲੋਹਸੀਸਾਦੀਨਂ। ਭਾਰੋਤਿ ਪੁਰਿਸਭਾਰੋ, ਸੋ ਪਨ ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਸੇਨ ਏਦਿਸਂ ਤਸ੍ਸ ਬਲਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਉਗ੍ਗਹਿਤਸਿਪ੍ਪਾ ਧਨੁવੇਦਸਿਕ੍ਖਾવਸੇਨ। ਚਿਣ੍ਣવਸੀਭਾવਾ ਲਕ੍ਖੇਸੁ ਅવਿਰਜ੍ਝਨਸਰਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ। ਕਤਂ ਰਾਜਕੁਲਾਦੀਸੁ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਸਨਂ ਸਰਕ੍ਖੇਪੋ ਏਤੇਹੀਤਿ ਕਤੂਪਸਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਾਜਕੁਲਾਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤਸਿਪ੍ਪਾ’’ਤਿ।
228.Daḷhadhanunoti thirataradhanuno. Idāni tassa thiratarabhāvaṃ paricchedato dassetuṃ ‘‘daḷhadhanū’’tiādi vuttaṃ. Tattha dvisahassathāmanti palānaṃ dvisahassathāmaṃ. Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha. Tattha yassāti dhanuno. Āropitassāti jiyaṃ āropitassa. Jiyābaddhoti jiyāya baddho. Pathavito muccati, etaṃ ‘‘dvisahassathāma’’nti veditabbaṃ . Lohasīsādīnanti kāḷalohatambalohasīsādīnaṃ. Bhāroti purisabhāro, so pana majjhimapurisassa vasena edisaṃ tassa balaṃ daṭṭhabbaṃ. Uggahitasippā dhanuvedasikkhāvasena. Ciṇṇavasībhāvā lakkhesu avirajjhanasarakkhepavasena. Kataṃ rājakulādīsu upagantvā asanaṃ sarakkhepo etehīti katūpasanāti āha ‘‘rājakulādīsu dassitasippā’’ti.
‘‘ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਣ੍ਡਾਨਿ ਆਹਰੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਅਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਦਾ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਜવਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਧਾવਿਸ੍ਸਾਮ। ਅਗ੍ਗਿ ਉਟ੍ਠਹੀਤਿ ਸੀਘਪਤਨਸਨ੍ਤਾਪੇਨ ਚ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਭਾવੇਨ ਚ ਉਸੁਮਾ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਪਕ੍ਖਪਞ੍ਜਰੇਨਾਤਿ ਪਕ੍ਖਜਾਲਨ੍ਤਰੇਨ।
‘‘Bodhisatto cattāri kaṇḍāni āharī’’ti vatvā tameva atthaṃ vitthārato dassento ‘‘tadā kirā’’tiādimāha. Tattha javissāmāti dhāvissāma. Aggi uṭṭhahīti sīghapatanasantāpena ca sūriyarasmisantāpassa āsannabhāvena ca usumā uṭṭhahi. Pakkhapañjarenāti pakkhajālantarena.
ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਮਿਦਂ ਜવਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ। ਪਤ੍ਤਕਟਾਹੇਨ ਓਤ੍ਥਟਪਤ੍ਤੋ વਿਯਾਤਿ ਪਿਹਿਤਪਤ੍ਤੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ, વੇਗਸਾ ਪਤਨੇਨ ਨਗਰਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਆਕਾਸਸ੍ਸ ਨਿਰਿਕ੍ਖਣਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਞ੍ਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨੇਕਹਂਸਸਹਸ੍ਸਸਦਿਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਿ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਨੁਗ੍ਗਹਕਾਲੇ ਸਰਕੂਟਾਦਿਦਸ੍ਸਨੇ।
Nivattitvāti ‘‘nippayojanamidaṃ javana’’nti nivattitvā. Pattakaṭāhena otthaṭapatto viyāti pihitapatto viya ahosi, vegasā patanena nagarassa upari ākāsassa nirikkhaṇaṃ ahosi. Sañcāritattā anekahaṃsasahassasadiso paññāyi seyyathāpi bodhisattassa dhanuggahakāle sarakūṭādidassane.
ਦੁਕ੍ਕਰਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤਨਂ। ਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਞ੍ਹਿ ਅਤਿਸੀਘੇਨ ਜવੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾਸਯੋਜਨਾਯਾਮવਿਤ੍ਥਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪੁਲਤਾਯ ਪਭਸ੍ਸਰਤਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭਾવਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਜવਨਹਂਸੋ ਪਨ ਤਾਦਿਸੇਨ ਸੂਰਿਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜવੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਯਾ ਪਸ੍ਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਕ੍ਖਣવੇਧਿਨੋ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਹਿਤੇ ਸੋਤੁਂ ਘਣ੍ਡਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ। ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਗਤਕਣ੍ਡਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਪਠਮਕਣ੍ਡੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਣ੍ਡਾਨਿ ਏਕਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਖਿਪਿਂਸੁ।
Dukkaranti tassa adassanaṃ sandhāyāha, na attano patanaṃ. Sūriyamaṇḍalañhi atisīghena javena gacchantampi paññāsayojanāyāmavitthataṃ attano vipulatāya pabhassaratāya ca sattānaṃ cakkhussa gocarabhāvaṃ gacchati, javanahaṃso pana tādisena sūriyena saddhiṃ javena gacchanto na paññāyeyya. Tasmā vuttaṃ ‘‘na sakkā tayā passitu’’nti. Cattāro akkhaṇavedhino. Gantvā gahite sotuṃ ghaṇḍaṃ piḷandhāpetvā sayaṃ puratthābhimukho nisinno. Puratthimadisābhimukhaṃ gatakaṇḍaṃ sandhāyāha ‘‘paṭhamakaṇḍeneva saddhiṃ uppatitvā’’ti. Te cattāri kaṇḍāni ekakkhaṇeyeva khipiṃsu.
ਆਯੁਂ ਸਙ੍ਖਰੋਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਟਿਬਦ੍ਧਾ, ਏવਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ। ਬਹੁવਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਅਨੇਕਸਤਸਙ੍ਖਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਲਬ੍ਭਨਤੋ। ਤਂ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਤਤੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਦੇવਤਾਨਂ ਜવਤੋ ਸੀਘਤਰਂ ਖੀਯਤਿ ਇਤ੍ਤਰਖਣਤ੍ਤਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Āyuṃ saṅkharoti etenāti āyusaṅkhāro. Yathā hi kammajarūpānaṃ pavatti jīvitindriyapaṭibaddhā, evaṃ attabhāvassa pavatti tappaṭibaddhāti. Bahuvacananiddeso pana pāḷiyaṃ ekasmiṃ khaṇe anekasatasaṅkhassa jīvitindriyassa upalabbhanato. Taṃ jīvitindriyaṃ. Tato yathāvuttadevatānaṃ javato sīghataraṃ khīyati ittarakhaṇattā. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਜੀવਿਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਚ, ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾ ਚ ਕੇવਲਾ।
‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;
ਏਕਚਿਤ੍ਤਸਮਾਯੁਤ੍ਤਾ, ਲਹੁਸੋ વਤ੍ਤਤੇ ਖਣੋ’’ਤਿ॥ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦)।
Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo’’ti. (mahāni. 10);
ਭੇਦੋਤਿ ਭਙ੍ਗੋ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਤਤੋਪਿ ਅਤਿવਿਯ ਇਤ੍ਤਰਖਣਤ੍ਤਾ।
Bhedoti bhaṅgo. Na sakkā paññāpetuṃ tatopi ativiya ittarakhaṇattā.
ਧਨੁਗ੍ਗਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dhanuggahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੬. ਧਨੁਗ੍ਗਹਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Dhanuggahasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੬. ਧਨੁਗ੍ਗਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā
