Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
౯. ధాతుసోసంసన్దనసుత్తవణ్ణనా
9. Dhātusosaṃsandanasuttavaṇṇanā
౭౮. నవమే ధాతుసోతి ధాతుతో. ధాతూతి చ అజ్ఝాసయధాతు అజ్ఝాసయసభావో అధిప్పేతో, యో అధిముత్తీతిపి వుచ్చతి. సంసన్దన్తీతి తాయ ధాతుసభాగతాయ యథాధాతు యథాఅజ్ఝాసయం అల్లీయన్తి ఏకతో హోన్తి. సమేన్తీతి తాయ ఏవ సమానజ్ఝాసయతాయ ఏకచిత్తా హుత్వా సమాగచ్ఛన్తి అఞ్ఞమఞ్ఞం భజన్తి ఉపసఙ్కమన్తి, అత్తనో రుచిభావఖన్తిదిట్ఠియో వా తత్థ తత్థ సమే కరోన్తా పవత్తన్తి. హీనాధిముత్తికాతి హీనే కామగుణాదికే అధిముత్తి ఏతేసన్తి హీనాధిముత్తికా, హీనజ్ఝాసయా. కల్యాణాధిముత్తికాతి కల్యాణే నేక్ఖమ్మాదికే అధిముత్తి ఏతేసన్తి కల్యాణాధిముత్తికా, పణీతజ్ఝాసయా. సచే హి ఆచరియుపజ్ఝాయా న సీలవన్తో , అన్తేవాసికసద్ధివిహారికా చ సీలవన్తో, తే ఆచరియుపజ్ఝాయేపి న ఉపసఙ్కమన్తి, అత్తనో సదిసే సారుప్పభిక్ఖూయేవ ఉపసఙ్కమన్తి. సచే పన ఆచరియుపజ్ఝాయా సీలవన్తో, ఇతరే న సీలవన్తో, తేపి న ఆచరియుపజ్ఝాయే ఉపసఙ్కమన్తి, అత్తనో సదిసే హీనాధిముత్తికేయేవ ఉపసఙ్కమన్తి. ఏవం ఉపసఙ్కమనం పన న కేవలం ఏతరహి ఏవ, అథ ఖో అతీతానాగతేపీతి దస్సేన్తో ‘‘అతీతమ్పి, భిక్ఖవే’’తిఆదిమాహ. సఙ్ఖేపతో సంకిలేసధమ్మేసు అభినివిట్ఠా హీనాధిముత్తికా , వోదానధమ్మేసు అభినివిట్ఠా కల్యాణాధిముత్తికా.
78. Navame dhātusoti dhātuto. Dhātūti ca ajjhāsayadhātu ajjhāsayasabhāvo adhippeto, yo adhimuttītipi vuccati. Saṃsandantīti tāya dhātusabhāgatāya yathādhātu yathāajjhāsayaṃ allīyanti ekato honti. Samentīti tāya eva samānajjhāsayatāya ekacittā hutvā samāgacchanti aññamaññaṃ bhajanti upasaṅkamanti, attano rucibhāvakhantidiṭṭhiyo vā tattha tattha same karontā pavattanti. Hīnādhimuttikāti hīne kāmaguṇādike adhimutti etesanti hīnādhimuttikā, hīnajjhāsayā. Kalyāṇādhimuttikāti kalyāṇe nekkhammādike adhimutti etesanti kalyāṇādhimuttikā, paṇītajjhāsayā. Sace hi ācariyupajjhāyā na sīlavanto , antevāsikasaddhivihārikā ca sīlavanto, te ācariyupajjhāyepi na upasaṅkamanti, attano sadise sāruppabhikkhūyeva upasaṅkamanti. Sace pana ācariyupajjhāyā sīlavanto, itare na sīlavanto, tepi na ācariyupajjhāye upasaṅkamanti, attano sadise hīnādhimuttikeyeva upasaṅkamanti. Evaṃ upasaṅkamanaṃ pana na kevalaṃ etarahi eva, atha kho atītānāgatepīti dassento ‘‘atītampi, bhikkhave’’tiādimāha. Saṅkhepato saṃkilesadhammesu abhiniviṭṭhā hīnādhimuttikā , vodānadhammesu abhiniviṭṭhā kalyāṇādhimuttikā.
ఇదం పన దుస్సీలానం దుస్సీలసేవనమేవ, సీలవన్తానం సీలవన్తసేవనమేవ, దుప్పఞ్ఞానం దుప్పఞ్ఞసేవనమేవ, పఞ్ఞవన్తానం పఞ్ఞవన్తసేవనమేవ కో నియామేతీతి? అజ్ఝాసయధాతు నియామేతి. సమ్బహులా కిర భిక్ఖూ ఏకస్మిం గామే భిక్ఖాచారం చరన్తి. తే మనుస్సా బహుం భత్తం ఆహరిత్వా పత్తాని పూరేత్వా ‘‘యథాసభాగం పరిభుఞ్జథా’’తి వత్వా ఉయ్యోజేసుం. భిక్ఖూ ఆహంసు ‘‘ఆవుసో, మనుస్సా ధాతుసంయుత్తకమ్మే పయోజేన్తీ’’తి. ఏవం అజ్ఝాసయధాతు నియామేతీతి. ధాతుసంయుత్తేన అయమత్థో దీపేతబ్బో – గిజ్ఝకూటపబ్బతస్మిఞ్హి గిలానసేయ్యాయ నిపన్నో భగవా ఆరక్ఖత్థాయ పరివారేత్వా వసన్తేసు సారిపుత్తమోగ్గల్లానాదీసు ఏకమేకం అత్తనో పరిసాయ సద్ధిం చఙ్కమన్తం ఓలోకేత్వా భిక్ఖూ ఆమన్తేసి ‘‘పస్సథ నో తుమ్హే, భిక్ఖవే, సారిపుత్తం సమ్బహులేహి భిక్ఖూహి సద్ధిం చఙ్కమన్తన్తి. ఏవం, భన్తే. సబ్బే ఖో ఏతే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ మహాపఞ్ఞా’’తి (సం॰ ని॰ ౨.౯౯) సబ్బం విత్థారేతబ్బం.
Idaṃ pana dussīlānaṃ dussīlasevanameva, sīlavantānaṃ sīlavantasevanameva, duppaññānaṃ duppaññasevanameva, paññavantānaṃ paññavantasevanameva ko niyāmetīti? Ajjhāsayadhātu niyāmeti. Sambahulā kira bhikkhū ekasmiṃ gāme bhikkhācāraṃ caranti. Te manussā bahuṃ bhattaṃ āharitvā pattāni pūretvā ‘‘yathāsabhāgaṃ paribhuñjathā’’ti vatvā uyyojesuṃ. Bhikkhū āhaṃsu ‘‘āvuso, manussā dhātusaṃyuttakamme payojentī’’ti. Evaṃ ajjhāsayadhātu niyāmetīti. Dhātusaṃyuttena ayamattho dīpetabbo – gijjhakūṭapabbatasmiñhi gilānaseyyāya nipanno bhagavā ārakkhatthāya parivāretvā vasantesu sāriputtamoggallānādīsu ekamekaṃ attano parisāya saddhiṃ caṅkamantaṃ oloketvā bhikkhū āmantesi ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, sāriputtaṃ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ caṅkamantanti. Evaṃ, bhante. Sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū mahāpaññā’’ti (saṃ. ni. 2.99) sabbaṃ vitthāretabbaṃ.
గాథాసు సంసగ్గాతి సంకిలేసతో సహవాసాదివసేన సమాయోగతో, అథ వా దస్సనసంసగ్గో, సవనసంసగ్గో, సముల్లాపసంసగ్గో, సమ్భోగసంసగ్గో, కాయసంసగ్గోతి ఏవం పఞ్చవిధే సంసగ్గే యతో కుతోచి సంసగ్గతో. వనథో జాతోతి కిలేసో ఉప్పన్నో మగ్గేన అసమూహతో. అసంసగ్గేన ఛిజ్జతీతి సంసగ్గపటిక్ఖేపేన కాయవివేకాదినా పుబ్బభాగే ఛిజ్జిత్వా పున అచ్చన్తాసంసగ్గేన సముచ్ఛేదవివేకేన ఛిజ్జతి పహీయతి. ఏత్తావతా సఙ్ఖేపతో హీనాధిముత్తియా సముదయో అత్థఙ్గమో చ దస్సితో హోతి.
Gāthāsu saṃsaggāti saṃkilesato sahavāsādivasena samāyogato, atha vā dassanasaṃsaggo, savanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggoti evaṃ pañcavidhe saṃsagge yato kutoci saṃsaggato. Vanatho jātoti kileso uppanno maggena asamūhato. Asaṃsaggena chijjatīti saṃsaggapaṭikkhepena kāyavivekādinā pubbabhāge chijjitvā puna accantāsaṃsaggena samucchedavivekena chijjati pahīyati. Ettāvatā saṅkhepato hīnādhimuttiyā samudayo atthaṅgamo ca dassito hoti.
యస్మా పన తే సంసగ్గా తే చ కిలేసా కోసజ్జవసేన ఉప్పజ్జన్తి చేవ వడ్ఢన్తి చ, న వీరియారమ్భవసేన, తస్మా హీనాధిముత్తికే కుసీతపుగ్గలే వజ్జేత్వా కల్యాణాధిముత్తికే ఆరద్ధవీరియే సేవన్తేన అసంసగ్గేన సంసగ్గజో వనథో ఛిన్దితబ్బోతి యథావుత్తమత్థం విత్థారతో దస్సేన్తో కుసీతసేవనాయ తావ ఆదీనవం పకాసేతుం ‘‘పరిత్తం దారు’’న్తిఆదిమాహ.
Yasmā pana te saṃsaggā te ca kilesā kosajjavasena uppajjanti ceva vaḍḍhanti ca, na vīriyārambhavasena, tasmā hīnādhimuttike kusītapuggale vajjetvā kalyāṇādhimuttike āraddhavīriye sevantena asaṃsaggena saṃsaggajo vanatho chinditabboti yathāvuttamatthaṃ vitthārato dassento kusītasevanāya tāva ādīnavaṃ pakāsetuṃ ‘‘parittaṃ dāru’’ntiādimāha.
తత్థ పరిత్తం దారున్తి ఖుద్దకం కట్ఠమయం కుల్లం. యథా సీదే మహణ్ణవేతి యథా ఖుద్దకం కుల్లం ఆరుహిత్వా మహాసముద్దం తరితుకామో తీరం అప్పత్వా సముద్దమజ్ఝేయేవ సీదేయ్య, పతిత్వా మచ్ఛకచ్ఛపభక్ఖో భవేయ్య. ఏవం కుసీతం ఆగమ్మ, సాధుజీవీపి సీదతీతి ఏవమేవ కుసీతం వీరియారమ్భరహితం కిలేసవసికం పుగ్గలం నిస్సాయ తేన కతసంసగ్గో సాధుజీవీపి పరిసుద్ధాజీవో పరిసుద్ధసీలోపి సమానో హీనసంసగ్గతో ఉప్పన్నేహి కామవితక్కాదీహి ఖజ్జమానో పారం గన్తుం అసమత్థో సంసారణ్ణవేయేవ సీదతి. తస్మాతి యస్మా ఏవం అనత్థావహో కుసీతసంసగ్గో, తస్మా తం ఆగమ్మ ఆలసియానుయోగేన కుచ్ఛితం సీదతీతి కుసీతం. తతో ఏవ హీనవీరియం నిబ్బీరియం అకల్యాణమిత్తం పరివజ్జేయ్య. ఏకన్తేనేవ పన కాయవివేకాదీనఞ్చేవ తదఙ్గవివేకాదీనఞ్చ వసేన పవివిత్తేహి, తతో ఏవ కిలేసేహి ఆరకత్తా అరియేహి పరిసుద్ధేహి నిబ్బానం పటిపేసితత్తభావతో పహితత్తేహి ఆరమ్మణలక్ఖణూపనిజ్ఝానానం వసేన ఝాయనతో ఝాయీహి సబ్బకాలం పగ్గహితవీరియతాయ ఆరద్ధవీరియేహి పణ్డితేహి సప్పఞ్ఞేహియేవ సహ ఆవసేయ్య సంవసేయ్యాతి.
Tattha parittaṃ dārunti khuddakaṃ kaṭṭhamayaṃ kullaṃ. Yathā sīde mahaṇṇaveti yathā khuddakaṃ kullaṃ āruhitvā mahāsamuddaṃ taritukāmo tīraṃ appatvā samuddamajjheyeva sīdeyya, patitvā macchakacchapabhakkho bhaveyya. Evaṃ kusītaṃ āgamma, sādhujīvīpi sīdatīti evameva kusītaṃ vīriyārambharahitaṃ kilesavasikaṃ puggalaṃ nissāya tena katasaṃsaggo sādhujīvīpi parisuddhājīvo parisuddhasīlopi samāno hīnasaṃsaggato uppannehi kāmavitakkādīhi khajjamāno pāraṃ gantuṃ asamattho saṃsāraṇṇaveyeva sīdati. Tasmāti yasmā evaṃ anatthāvaho kusītasaṃsaggo, tasmā taṃ āgamma ālasiyānuyogena kucchitaṃ sīdatīti kusītaṃ. Tato eva hīnavīriyaṃ nibbīriyaṃ akalyāṇamittaṃ parivajjeyya. Ekanteneva pana kāyavivekādīnañceva tadaṅgavivekādīnañca vasena pavivittehi, tato eva kilesehi ārakattā ariyehi parisuddhehi nibbānaṃ paṭipesitattabhāvato pahitattehi ārammaṇalakkhaṇūpanijjhānānaṃ vasena jhāyanato jhāyīhi sabbakālaṃ paggahitavīriyatāya āraddhavīriyehi paṇḍitehi sappaññehiyeva saha āvaseyya saṃvaseyyāti.
నవమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౯. ధాతుసోసంసన్దనసుత్తం • 9. Dhātusosaṃsandanasuttaṃ