| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៩. ធាតុសោសំសន្ទនសុត្តវណ្ណនា
9. Dhātusosaṃsandanasuttavaṇṇanā
៧៨. នវមេ ធាតុសោតិ ធាតុតោ។ ធាតូតិ ច អជ្ឈាសយធាតុ អជ្ឈាសយសភាវោ អធិប្បេតោ, យោ អធិមុត្តីតិបិ វុច្ចតិ។ សំសន្ទន្តីតិ តាយ ធាតុសភាគតាយ យថាធាតុ យថាអជ្ឈាសយំ អល្លីយន្តិ ឯកតោ ហោន្តិ។ សមេន្តីតិ តាយ ឯវ សមានជ្ឈាសយតាយ ឯកចិត្តា ហុត្វា សមាគច្ឆន្តិ អញ្ញមញ្ញំ ភជន្តិ ឧបសង្កមន្តិ, អត្តនោ រុចិភាវខន្តិទិដ្ឋិយោ វា តត្ថ តត្ថ សមេ ករោន្តា បវត្តន្តិ។ ហីនាធិមុត្តិកាតិ ហីនេ កាមគុណាទិកេ អធិមុត្តិ ឯតេសន្តិ ហីនាធិមុត្តិកា, ហីនជ្ឈាសយា។ កល្យាណាធិមុត្តិកាតិ កល្យាណេ នេក្ខម្មាទិកេ អធិមុត្តិ ឯតេសន្តិ កល្យាណាធិមុត្តិកា, បណីតជ្ឈាសយា។ សចេ ហិ អាចរិយុបជ្ឈាយា ន សីលវន្តោ , អន្តេវាសិកសទ្ធិវិហារិកា ច សីលវន្តោ, តេ អាចរិយុបជ្ឈាយេបិ ន ឧបសង្កមន្តិ, អត្តនោ សទិសេ សារុប្បភិក្ខូយេវ ឧបសង្កមន្តិ។ សចេ បន អាចរិយុបជ្ឈាយា សីលវន្តោ, ឥតរេ ន សីលវន្តោ, តេបិ ន អាចរិយុបជ្ឈាយេ ឧបសង្កមន្តិ, អត្តនោ សទិសេ ហីនាធិមុត្តិកេយេវ ឧបសង្កមន្តិ។ ឯវំ ឧបសង្កមនំ បន ន កេវលំ ឯតរហិ ឯវ, អថ ខោ អតីតានាគតេបីតិ ទស្សេន្តោ ‘‘អតីតម្បិ, ភិក្ខវេ’’តិអាទិមាហ។ សង្ខេបតោ សំកិលេសធម្មេសុ អភិនិវិដ្ឋា ហីនាធិមុត្តិកា , វោទានធម្មេសុ អភិនិវិដ្ឋា កល្យាណាធិមុត្តិកា។
78. Navame dhātusoti dhātuto. Dhātūti ca ajjhāsayadhātu ajjhāsayasabhāvo adhippeto, yo adhimuttītipi vuccati. Saṃsandantīti tāya dhātusabhāgatāya yathādhātu yathāajjhāsayaṃ allīyanti ekato honti. Samentīti tāya eva samānajjhāsayatāya ekacittā hutvā samāgacchanti aññamaññaṃ bhajanti upasaṅkamanti, attano rucibhāvakhantidiṭṭhiyo vā tattha tattha same karontā pavattanti. Hīnādhimuttikāti hīne kāmaguṇādike adhimutti etesanti hīnādhimuttikā, hīnajjhāsayā. Kalyāṇādhimuttikāti kalyāṇe nekkhammādike adhimutti etesanti kalyāṇādhimuttikā, paṇītajjhāsayā. Sace hi ācariyupajjhāyā na sīlavanto , antevāsikasaddhivihārikā ca sīlavanto, te ācariyupajjhāyepi na upasaṅkamanti, attano sadise sāruppabhikkhūyeva upasaṅkamanti. Sace pana ācariyupajjhāyā sīlavanto, itare na sīlavanto, tepi na ācariyupajjhāye upasaṅkamanti, attano sadise hīnādhimuttikeyeva upasaṅkamanti. Evaṃ upasaṅkamanaṃ pana na kevalaṃ etarahi eva, atha kho atītānāgatepīti dassento ‘‘atītampi, bhikkhave’’tiādimāha. Saṅkhepato saṃkilesadhammesu abhiniviṭṭhā hīnādhimuttikā , vodānadhammesu abhiniviṭṭhā kalyāṇādhimuttikā.
ឥទំ បន ទុស្សីលានំ ទុស្សីលសេវនមេវ, សីលវន្តានំ សីលវន្តសេវនមេវ, ទុប្បញ្ញានំ ទុប្បញ្ញសេវនមេវ, បញ្ញវន្តានំ បញ្ញវន្តសេវនមេវ កោ និយាមេតីតិ? អជ្ឈាសយធាតុ និយាមេតិ។ សម្ពហុលា កិរ ភិក្ខូ ឯកស្មិំ គាមេ ភិក្ខាចារំ ចរន្តិ។ តេ មនុស្សា ពហុំ ភត្តំ អាហរិត្វា បត្តានិ បូរេត្វា ‘‘យថាសភាគំ បរិភុញ្ជថា’’តិ វត្វា ឧយ្យោជេសុំ។ ភិក្ខូ អាហំសុ ‘‘អាវុសោ, មនុស្សា ធាតុសំយុត្តកម្មេ បយោជេន្តី’’តិ។ ឯវំ អជ្ឈាសយធាតុ និយាមេតីតិ។ ធាតុសំយុត្តេន អយមត្ថោ ទីបេតព្ពោ – គិជ្ឈកូដបព្ពតស្មិញ្ហិ គិលានសេយ្យាយ និបន្នោ ភគវា អារក្ខត្ថាយ បរិវារេត្វា វសន្តេសុ សារិបុត្តមោគ្គល្លានាទីសុ ឯកមេកំ អត្តនោ បរិសាយ សទ្ធិំ ចង្កមន្តំ ឱលោកេត្វា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ ‘‘បស្សថ នោ តុម្ហេ, ភិក្ខវេ, សារិបុត្តំ សម្ពហុលេហិ ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ ចង្កមន្តន្តិ។ ឯវំ, ភន្តេ។ សព្ពេ ខោ ឯតេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខូ មហាបញ្ញា’’តិ (សំ. និ. ២.៩៩) សព្ពំ វិត្ថារេតព្ពំ។
Idaṃ pana dussīlānaṃ dussīlasevanameva, sīlavantānaṃ sīlavantasevanameva, duppaññānaṃ duppaññasevanameva, paññavantānaṃ paññavantasevanameva ko niyāmetīti? Ajjhāsayadhātu niyāmeti. Sambahulā kira bhikkhū ekasmiṃ gāme bhikkhācāraṃ caranti. Te manussā bahuṃ bhattaṃ āharitvā pattāni pūretvā ‘‘yathāsabhāgaṃ paribhuñjathā’’ti vatvā uyyojesuṃ. Bhikkhū āhaṃsu ‘‘āvuso, manussā dhātusaṃyuttakamme payojentī’’ti. Evaṃ ajjhāsayadhātu niyāmetīti. Dhātusaṃyuttena ayamattho dīpetabbo – gijjhakūṭapabbatasmiñhi gilānaseyyāya nipanno bhagavā ārakkhatthāya parivāretvā vasantesu sāriputtamoggallānādīsu ekamekaṃ attano parisāya saddhiṃ caṅkamantaṃ oloketvā bhikkhū āmantesi ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, sāriputtaṃ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ caṅkamantanti. Evaṃ, bhante. Sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū mahāpaññā’’ti (saṃ. ni. 2.99) sabbaṃ vitthāretabbaṃ.
គាថាសុ សំសគ្គាតិ សំកិលេសតោ សហវាសាទិវសេន សមាយោគតោ, អថ វា ទស្សនសំសគ្គោ, សវនសំសគ្គោ, សមុល្លាបសំសគ្គោ, សម្ភោគសំសគ្គោ, កាយសំសគ្គោតិ ឯវំ បញ្ចវិធេ សំសគ្គេ យតោ កុតោចិ សំសគ្គតោ។ វនថោ ជាតោតិ កិលេសោ ឧប្បន្នោ មគ្គេន អសមូហតោ។ អសំសគ្គេន ឆិជ្ជតីតិ សំសគ្គបដិក្ខេបេន កាយវិវេកាទិនា បុព្ពភាគេ ឆិជ្ជិត្វា បុន អច្ចន្តាសំសគ្គេន សមុច្ឆេទវិវេកេន ឆិជ្ជតិ បហីយតិ។ ឯត្តាវតា សង្ខេបតោ ហីនាធិមុត្តិយា សមុទយោ អត្ថង្គមោ ច ទស្សិតោ ហោតិ។
Gāthāsu saṃsaggāti saṃkilesato sahavāsādivasena samāyogato, atha vā dassanasaṃsaggo, savanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggoti evaṃ pañcavidhe saṃsagge yato kutoci saṃsaggato. Vanatho jātoti kileso uppanno maggena asamūhato. Asaṃsaggena chijjatīti saṃsaggapaṭikkhepena kāyavivekādinā pubbabhāge chijjitvā puna accantāsaṃsaggena samucchedavivekena chijjati pahīyati. Ettāvatā saṅkhepato hīnādhimuttiyā samudayo atthaṅgamo ca dassito hoti.
យស្មា បន តេ សំសគ្គា តេ ច កិលេសា កោសជ្ជវសេន ឧប្បជ្ជន្តិ ចេវ វឌ្ឍន្តិ ច, ន វីរិយារម្ភវសេន, តស្មា ហីនាធិមុត្តិកេ កុសីតបុគ្គលេ វជ្ជេត្វា កល្យាណាធិមុត្តិកេ អារទ្ធវីរិយេ សេវន្តេន អសំសគ្គេន សំសគ្គជោ វនថោ ឆិន្ទិតព្ពោតិ យថាវុត្តមត្ថំ វិត្ថារតោ ទស្សេន្តោ កុសីតសេវនាយ តាវ អាទីនវំ បកាសេតុំ ‘‘បរិត្តំ ទារុ’’ន្តិអាទិមាហ។
Yasmā pana te saṃsaggā te ca kilesā kosajjavasena uppajjanti ceva vaḍḍhanti ca, na vīriyārambhavasena, tasmā hīnādhimuttike kusītapuggale vajjetvā kalyāṇādhimuttike āraddhavīriye sevantena asaṃsaggena saṃsaggajo vanatho chinditabboti yathāvuttamatthaṃ vitthārato dassento kusītasevanāya tāva ādīnavaṃ pakāsetuṃ ‘‘parittaṃ dāru’’ntiādimāha.
តត្ថ បរិត្តំ ទារុន្តិ ខុទ្ទកំ កដ្ឋមយំ កុល្លំ។ យថា សីទេ មហណ្ណវេតិ យថា ខុទ្ទកំ កុល្លំ អារុហិត្វា មហាសមុទ្ទំ តរិតុកាមោ តីរំ អប្បត្វា សមុទ្ទមជ្ឈេយេវ សីទេយ្យ, បតិត្វា មច្ឆកច្ឆបភក្ខោ ភវេយ្យ។ ឯវំ កុសីតំ អាគម្ម, សាធុជីវីបិ សីទតីតិ ឯវមេវ កុសីតំ វីរិយារម្ភរហិតំ កិលេសវសិកំ បុគ្គលំ និស្សាយ តេន កតសំសគ្គោ សាធុជីវីបិ បរិសុទ្ធាជីវោ បរិសុទ្ធសីលោបិ សមានោ ហីនសំសគ្គតោ ឧប្បន្នេហិ កាមវិតក្កាទីហិ ខជ្ជមានោ បារំ គន្តុំ អសមត្ថោ សំសារណ្ណវេយេវ សីទតិ។ តស្មាតិ យស្មា ឯវំ អនត្ថាវហោ កុសីតសំសគ្គោ, តស្មា តំ អាគម្ម អាលសិយានុយោគេន កុច្ឆិតំ សីទតីតិ កុសីតំ។ តតោ ឯវ ហីនវីរិយំ និព្ពីរិយំ អកល្យាណមិត្តំ បរិវជ្ជេយ្យ។ ឯកន្តេនេវ បន កាយវិវេកាទីនញ្ចេវ តទង្គវិវេកាទីនញ្ច វសេន បវិវិត្តេហិ, តតោ ឯវ កិលេសេហិ អារកត្តា អរិយេហិ បរិសុទ្ធេហិ និព្ពានំ បដិបេសិតត្តភាវតោ បហិតត្តេហិ អារម្មណលក្ខណូបនិជ្ឈានានំ វសេន ឈាយនតោ ឈាយីហិ សព្ពកាលំ បគ្គហិតវីរិយតាយ អារទ្ធវីរិយេហិ បណ្ឌិតេហិ សប្បញ្ញេហិយេវ សហ អាវសេយ្យ សំវសេយ្យាតិ។
Tattha parittaṃ dārunti khuddakaṃ kaṭṭhamayaṃ kullaṃ. Yathā sīde mahaṇṇaveti yathā khuddakaṃ kullaṃ āruhitvā mahāsamuddaṃ taritukāmo tīraṃ appatvā samuddamajjheyeva sīdeyya, patitvā macchakacchapabhakkho bhaveyya. Evaṃ kusītaṃ āgamma, sādhujīvīpi sīdatīti evameva kusītaṃ vīriyārambharahitaṃ kilesavasikaṃ puggalaṃ nissāya tena katasaṃsaggo sādhujīvīpi parisuddhājīvo parisuddhasīlopi samāno hīnasaṃsaggato uppannehi kāmavitakkādīhi khajjamāno pāraṃ gantuṃ asamattho saṃsāraṇṇaveyeva sīdati. Tasmāti yasmā evaṃ anatthāvaho kusītasaṃsaggo, tasmā taṃ āgamma ālasiyānuyogena kucchitaṃ sīdatīti kusītaṃ. Tato eva hīnavīriyaṃ nibbīriyaṃ akalyāṇamittaṃ parivajjeyya. Ekanteneva pana kāyavivekādīnañceva tadaṅgavivekādīnañca vasena pavivittehi, tato eva kilesehi ārakattā ariyehi parisuddhehi nibbānaṃ paṭipesitattabhāvato pahitattehi ārammaṇalakkhaṇūpanijjhānānaṃ vasena jhāyanato jhāyīhi sabbakālaṃ paggahitavīriyatāya āraddhavīriyehi paṇḍitehi sappaññehiyeva saha āvaseyya saṃvaseyyāti.
នវមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៩. ធាតុសោសំសន្ទនសុត្តំ • 9. Dhātusosaṃsandanasuttaṃ
