| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੯. ਧਾਤੁਸੋਸਂਸਨ੍ਦਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Dhātusosaṃsandanasuttavaṇṇanā
੭੮. ਨવਮੇ ਧਾਤੁਸੋਤਿ ਧਾਤੁਤੋ। ਧਾਤੂਤਿ ਚ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਭਾવੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਯੋ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਯ ਧਾਤੁਸਭਾਗਤਾਯ ਯਥਾਧਾਤੁ ਯਥਾਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਅਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤਿ ਏਕਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਯ ਏવ ਸਮਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭਜਨ੍ਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਭਾવਖਨ੍ਤਿਦਿਟ੍ਠਿਯੋ વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮੇ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਹੀਨੇ ਕਾਮਗੁਣਾਦਿਕੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਹੀਨਜ੍ਝਾਸਯਾ। ਕਲ੍ਯਾਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿਕੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਪਣੀਤਜ੍ਝਾਸਯਾ। ਸਚੇ ਹਿ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਨ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ , ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾ ਚ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਪਿ ਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦਿਸੇ ਸਾਰੁਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੂਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ, ਇਤਰੇ ਨ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ, ਤੇਪਿ ਨ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦਿਸੇ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੇਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਪਨ ਨ ਕੇવਲਂ ਏਤਰਹਿ ਏવ, ਅਥ ਖੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ , વੋਦਾਨਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਕਲ੍ਯਾਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ।
78. Navame dhātusoti dhātuto. Dhātūti ca ajjhāsayadhātu ajjhāsayasabhāvo adhippeto, yo adhimuttītipi vuccati. Saṃsandantīti tāya dhātusabhāgatāya yathādhātu yathāajjhāsayaṃ allīyanti ekato honti. Samentīti tāya eva samānajjhāsayatāya ekacittā hutvā samāgacchanti aññamaññaṃ bhajanti upasaṅkamanti, attano rucibhāvakhantidiṭṭhiyo vā tattha tattha same karontā pavattanti. Hīnādhimuttikāti hīne kāmaguṇādike adhimutti etesanti hīnādhimuttikā, hīnajjhāsayā. Kalyāṇādhimuttikāti kalyāṇe nekkhammādike adhimutti etesanti kalyāṇādhimuttikā, paṇītajjhāsayā. Sace hi ācariyupajjhāyā na sīlavanto , antevāsikasaddhivihārikā ca sīlavanto, te ācariyupajjhāyepi na upasaṅkamanti, attano sadise sāruppabhikkhūyeva upasaṅkamanti. Sace pana ācariyupajjhāyā sīlavanto, itare na sīlavanto, tepi na ācariyupajjhāye upasaṅkamanti, attano sadise hīnādhimuttikeyeva upasaṅkamanti. Evaṃ upasaṅkamanaṃ pana na kevalaṃ etarahi eva, atha kho atītānāgatepīti dassento ‘‘atītampi, bhikkhave’’tiādimāha. Saṅkhepato saṃkilesadhammesu abhiniviṭṭhā hīnādhimuttikā , vodānadhammesu abhiniviṭṭhā kalyāṇādhimuttikā.
ਇਦਂ ਪਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾਨਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸੇવਨਮੇવ, ਸੀਲવਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਸੇવਨਮੇવ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾਨਂ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਸੇવਨਮੇવ, ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਸੇવਨਮੇવ ਕੋ ਨਿਯਾਮੇਤੀਤਿ? ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ ਨਿਯਾਮੇਤਿ। ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬਹੁਂ ਭਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਥਾਸਭਾਗਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸੁਂ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹਂਸੁ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮੇ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ ਨਿਯਾਮੇਤੀਤਿ। ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ – ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਪਬ੍ਬਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਗਿਲਾਨਸੇਯ੍ਯਾਯ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਾ ਆਰਕ੍ਖਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤੇਸੁ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾਦੀਸੁ ਏਕਮੇਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ। ਸਬ੍ਬੇ ਖੋ ਏਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੯੯) ਸਬ੍ਬਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ।
Idaṃ pana dussīlānaṃ dussīlasevanameva, sīlavantānaṃ sīlavantasevanameva, duppaññānaṃ duppaññasevanameva, paññavantānaṃ paññavantasevanameva ko niyāmetīti? Ajjhāsayadhātu niyāmeti. Sambahulā kira bhikkhū ekasmiṃ gāme bhikkhācāraṃ caranti. Te manussā bahuṃ bhattaṃ āharitvā pattāni pūretvā ‘‘yathāsabhāgaṃ paribhuñjathā’’ti vatvā uyyojesuṃ. Bhikkhū āhaṃsu ‘‘āvuso, manussā dhātusaṃyuttakamme payojentī’’ti. Evaṃ ajjhāsayadhātu niyāmetīti. Dhātusaṃyuttena ayamattho dīpetabbo – gijjhakūṭapabbatasmiñhi gilānaseyyāya nipanno bhagavā ārakkhatthāya parivāretvā vasantesu sāriputtamoggallānādīsu ekamekaṃ attano parisāya saddhiṃ caṅkamantaṃ oloketvā bhikkhū āmantesi ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, sāriputtaṃ sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ caṅkamantanti. Evaṃ, bhante. Sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū mahāpaññā’’ti (saṃ. ni. 2.99) sabbaṃ vitthāretabbaṃ.
ਗਾਥਾਸੁ ਸਂਸਗ੍ਗਾਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਤੋ ਸਹવਾਸਾਦਿવਸੇਨ ਸਮਾਯੋਗਤੋ, ਅਥ વਾ ਦਸ੍ਸਨਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਸવਨਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਸਮੁਲ੍ਲਾਪਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਸਮ੍ਭੋਗਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋਤਿ ਏવਂ ਪਞ੍ਚવਿਧੇ ਸਂਸਗ੍ਗੇ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਸਂਸਗ੍ਗਤੋ। વਨਥੋ ਜਾਤੋਤਿ ਕਿਲੇਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੂਹਤੋ। ਅਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਂਸਗ੍ਗਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਕਾਯવਿવੇਕਾਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿવੇਕੇਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਪਹੀਯਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮੁਦਯੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Gāthāsu saṃsaggāti saṃkilesato sahavāsādivasena samāyogato, atha vā dassanasaṃsaggo, savanasaṃsaggo, samullāpasaṃsaggo, sambhogasaṃsaggo, kāyasaṃsaggoti evaṃ pañcavidhe saṃsagge yato kutoci saṃsaggato. Vanatho jātoti kileso uppanno maggena asamūhato. Asaṃsaggena chijjatīti saṃsaggapaṭikkhepena kāyavivekādinā pubbabhāge chijjitvā puna accantāsaṃsaggena samucchedavivekena chijjati pahīyati. Ettāvatā saṅkhepato hīnādhimuttiyā samudayo atthaṅgamo ca dassito hoti.
ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇ ਸਂਸਗ੍ਗਾ ਤੇ ਚ ਕਿਲੇਸਾ ਕੋਸਜ੍ਜવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚੇવ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਚ, ਨ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭવਸੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੇ ਕੁਸੀਤਪੁਗ੍ਗਲੇ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਕਲ੍ਯਾਣਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੇ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੇ ਸੇવਨ੍ਤੇਨ ਅਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗਜੋ વਨਥੋ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕੁਸੀਤਸੇવਨਾਯ ਤਾવ ਆਦੀਨવਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਦਾਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Yasmā pana te saṃsaggā te ca kilesā kosajjavasena uppajjanti ceva vaḍḍhanti ca, na vīriyārambhavasena, tasmā hīnādhimuttike kusītapuggale vajjetvā kalyāṇādhimuttike āraddhavīriye sevantena asaṃsaggena saṃsaggajo vanatho chinditabboti yathāvuttamatthaṃ vitthārato dassento kusītasevanāya tāva ādīnavaṃ pakāsetuṃ ‘‘parittaṃ dāru’’ntiādimāha.
ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਦਾਰੁਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਕਟ੍ਠਮਯਂ ਕੁਲ੍ਲਂ। ਯਥਾ ਸੀਦੇ ਮਹਣ੍ਣવੇਤਿ ਯਥਾ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਕੁਲ੍ਲਂ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਤਰਿਤੁਕਾਮੋ ਤੀਰਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇਯੇવ ਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਪਤਿਤ੍વਾ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਭਕ੍ਖੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਏવਂ ਕੁਸੀਤਂ ਆਗਮ੍ਮ, ਸਾਧੁਜੀવੀਪਿ ਸੀਦਤੀਤਿ ਏવਮੇવ ਕੁਸੀਤਂ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਰਹਿਤਂ ਕਿਲੇਸવਸਿਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੇਨ ਕਤਸਂਸਗ੍ਗੋ ਸਾਧੁਜੀવੀਪਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਹੀਨਸਂਸਗ੍ਗਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਖਜ੍ਜਮਾਨੋ ਪਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥੋ ਸਂਸਾਰਣ੍ਣવੇਯੇવ ਸੀਦਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅਨਤ੍ਥਾવਹੋ ਕੁਸੀਤਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਆਲਸਿਯਾਨੁਯੋਗੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਸੀਦਤੀਤਿ ਕੁਸੀਤਂ। ਤਤੋ ਏવ ਹੀਨવੀਰਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬੀਰਿਯਂ ਅਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਏਕਨ੍ਤੇਨੇવ ਪਨ ਕਾਯવਿવੇਕਾਦੀਨਞ੍ਚੇવ ਤਦਙ੍ਗવਿવੇਕਾਦੀਨਞ੍ਚ વਸੇਨ ਪવਿવਿਤ੍ਤੇਹਿ, ਤਤੋ ਏવ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯੇਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਟਿਪੇਸਿਤਤ੍ਤਭਾવਤੋ ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਾਨਂ વਸੇਨ ਝਾਯਨਤੋ ਝਾਯੀਹਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਪਗ੍ਗਹਿਤવੀਰਿਯਤਾਯ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੇਹਿਯੇવ ਸਹ ਆવਸੇਯ੍ਯ ਸਂવਸੇਯ੍ਯਾਤਿ।
Tattha parittaṃ dārunti khuddakaṃ kaṭṭhamayaṃ kullaṃ. Yathā sīde mahaṇṇaveti yathā khuddakaṃ kullaṃ āruhitvā mahāsamuddaṃ taritukāmo tīraṃ appatvā samuddamajjheyeva sīdeyya, patitvā macchakacchapabhakkho bhaveyya. Evaṃ kusītaṃ āgamma, sādhujīvīpi sīdatīti evameva kusītaṃ vīriyārambharahitaṃ kilesavasikaṃ puggalaṃ nissāya tena katasaṃsaggo sādhujīvīpi parisuddhājīvo parisuddhasīlopi samāno hīnasaṃsaggato uppannehi kāmavitakkādīhi khajjamāno pāraṃ gantuṃ asamattho saṃsāraṇṇaveyeva sīdati. Tasmāti yasmā evaṃ anatthāvaho kusītasaṃsaggo, tasmā taṃ āgamma ālasiyānuyogena kucchitaṃ sīdatīti kusītaṃ. Tato eva hīnavīriyaṃ nibbīriyaṃ akalyāṇamittaṃ parivajjeyya. Ekanteneva pana kāyavivekādīnañceva tadaṅgavivekādīnañca vasena pavivittehi, tato eva kilesehi ārakattā ariyehi parisuddhehi nibbānaṃ paṭipesitattabhāvato pahitattehi ārammaṇalakkhaṇūpanijjhānānaṃ vasena jhāyanato jhāyīhi sabbakālaṃ paggahitavīriyatāya āraddhavīriyehi paṇḍitehi sappaññehiyeva saha āvaseyya saṃvaseyyāti.
ਨવਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੯. ਧਾਤੁਸੋਸਂਸਨ੍ਦਨਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Dhātusosaṃsandanasuttaṃ
