Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya

    ၁၀. ဓာတုဝိဘင္ဂသုတ္တံ

    10. Dhātuvibhaṅgasuttaṃ

    ၃၄၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ မဂဓေသု စာရိကံ စရမာနော ယေန ရာဇဂဟံ တဒဝသရိ; ယေန ဘဂ္ဂဝော ကုမ္ဘကာရော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂ္ဂဝံ ကုမ္ဘကာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစေ တေ, ဘဂ္ဂဝ, အဂရု ဝိဟရေမု အာဝေသနေ 1 ဧကရတ္တ’’န္တိ။ ‘‘န ခော မေ, ဘန္တေ, ဂရု။ အတ္ထိ စေတ္ထ ပဗ္ဗဇိတော ပဌမံ ဝာသူပဂတော။ သစေ သော အနုဇာနာတိ, ဝိဟရထ 2, ဘန္တေ, ယထာသုခ’’န္တိ။

    342. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari; yena bhaggavo kumbhakāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhaggavaṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhaggava, agaru viharemu āvesane 3 ekaratta’’nti. ‘‘Na kho me, bhante, garu. Atthi cettha pabbajito paṭhamaṃ vāsūpagato. Sace so anujānāti, viharatha 4, bhante, yathāsukha’’nti.

    တေန ခော ပန သမယေန ပုက္ကုသာတိ နာမ ကုလပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိသ္သ သဒ္ဓာယ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော။ သော တသ္မိံ ကုမ္ဘကာရာဝေသနေ 5 ပဌမံ ဝာသူပဂတော ဟောတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ယေနာယသ္မာ ပုက္ကုသာတိ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ ပုက္ကုသာတိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစေ တေ, ဘိက္ခု, အဂရု ဝိဟရေမု အာဝေသနေ ဧကရတ္တ’’န္တိ။ ‘‘ဥရုန္ဒံ, အာဝုသော 6, ကုမ္ဘကာရာဝေသနံ။ ဝိဟရတာယသ္မာ ယထာသုခ’’န္တိ။

    Tena kho pana samayena pukkusāti nāma kulaputto bhagavantaṃ uddissa saddhāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So tasmiṃ kumbhakārāvesane 7 paṭhamaṃ vāsūpagato hoti. Atha kho bhagavā yenāyasmā pukkusāti tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pukkusātiṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhikkhu, agaru viharemu āvesane ekaratta’’nti. ‘‘Urundaṃ, āvuso 8, kumbhakārāvesanaṃ. Viharatāyasmā yathāsukha’’nti.

    အထ ခော ဘဂဝာ ကုမ္ဘကာရာဝေသနံ ပဝိသိတ္ဝာ ဧကမန္တံ တိဏသန္ထာရကံ 9 ပညာပေတ္ဝာ နိသီဒိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ နိသဇ္ဇာယ ဝီတိနာမေသိ။ အာယသ္မာပိ ခော ပုက္ကုသာတိ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ နိသဇ္ဇာယ ဝီတိနာမေသိ။

    Atha kho bhagavā kumbhakārāvesanaṃ pavisitvā ekamantaṃ tiṇasanthārakaṃ 10 paññāpetvā nisīdi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Atha kho bhagavā bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmesi. Āyasmāpi kho pukkusāti bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmesi.

    အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပာသာဒိကံ ခော အယံ ကုလပုတ္တော ဣရိယတိ။ ယံနူနာဟံ ပုစ္ဆေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ပုက္ကုသာတိံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကံသိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဥဒ္ဒိသ္သ ပဗ္ဗဇိတော? ကော ဝာ တေ သတ္ထာ? ကသ္သ ဝာ တ္ဝံ ဓမ္မံ ရောစေသီ’’တိ? ‘‘အတ္ထာဝုသော, သမဏော ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော။ တံ ခော ပန ဘဂဝန္တံ ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ ။ တာဟံ ဘဂဝန္တံ ဥဒ္ဒိသ္သ ပဗ္ဗဇိတော။ သော စ မေ ဘဂဝာ သတ္ထာ။ တသ္သ စာဟံ ဘဂဝတော ဓမ္မံ ရောစေမီ’’တိ။ ‘‘ကဟံ ပန, ဘိက္ခု, ဧတရဟိ သော ဘဂဝာ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ။ ‘‘အတ္ထာဝုသော, ဥတ္တရေသု ဇနပဒေသု သာဝတ္ထိ နာမ နဂရံ။ တတ္ထ သော ဘဂဝာ ဧတရဟိ ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ။ ‘‘ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော ပန တေ, ဘိက္ခု, သော ဘဂဝာ; ဒိသ္ဝာ စ ပန ဇာနေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘န ခော မေ, အာဝုသော, ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော သော ဘဂဝာ; ဒိသ္ဝာ စာဟံ န ဇာနေယ္ယ’’န္တိ။

    Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘pāsādikaṃ kho ayaṃ kulaputto iriyati. Yaṃnūnāhaṃ puccheyya’’nti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ etadavoca – ‘‘kaṃsi tvaṃ, bhikkhu, uddissa pabbajito? Ko vā te satthā? Kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’’ti? ‘‘Atthāvuso, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti . Tāhaṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajito. So ca me bhagavā satthā. Tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ rocemī’’ti. ‘‘Kahaṃ pana, bhikkhu, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Atthāvuso, uttaresu janapadesu sāvatthi nāma nagaraṃ. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Diṭṭhapubbo pana te, bhikkhu, so bhagavā; disvā ca pana jāneyyāsī’’ti? ‘‘Na kho me, āvuso, diṭṭhapubbo so bhagavā; disvā cāhaṃ na jāneyya’’nti.

    အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘မမဉ္စ ခ္ဝာယံ 11 ကုလပုတ္တော ဥဒ္ဒိသ္သ ပဗ္ဗဇိတော။ ယံနူနသ္သာဟံ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ ပုက္ကုသာတိံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဓမ္မံ တေ, ဘိက္ခု, ဒေသေသ္သာမိ။ တံ သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော အာယသ္မာ ပုက္ကုသာတိ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –

    Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘mamañca khvāyaṃ 12 kulaputto uddissa pabbajito. Yaṃnūnassāhaṃ dhammaṃ deseyya’’nti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ āmantesi – ‘‘dhammaṃ te, bhikkhu, desessāmi. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā pukkusāti bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ၃၄၃. ‘‘‘ဆဓာတုရော 13 အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော ဆဖသ္သာယတနော အဋ္ဌာရသမနောပဝိစာရော စတုရာဓိဋ္ဌာနော; ယတ္ထ ဌိတံ မညသ္သဝာ နပ္ပဝတ္တန္တိ, မညသ္သဝေ ခော ပန နပ္ပဝတ္တမာနေ မုနိ သန္တောတိ ဝုစ္စတိ။ ပညံ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, သစ္စမနုရက္ခေယ္ယ, စာဂမနုဗ္ရူဟေယ္ယ, သန္တိမေဝ သော သိက္ခေယ္ယာ’တိ – အယမုဒ္ဒေသော ဓာတုဝိဘင္ဂသ္သ 14။

    343. ‘‘‘Chadhāturo 15 ayaṃ, bhikkhu, puriso chaphassāyatano aṭṭhārasamanopavicāro caturādhiṭṭhāno; yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccati. Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – ayamuddeso dhātuvibhaṅgassa 16.

    ၃၄၄. ‘‘‘ဆဓာတုရော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? (ဆယိမာ, ဘိက္ခု, ဓာတုယော) 17 – ပထဝီဓာတု, အာပောဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝာယောဓာတု, အာကာသဓာတု, ဝိညာဏဓာတု။ ‘ဆဓာတုရော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    344. ‘‘‘Chadhāturo ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? (Chayimā, bhikkhu, dhātuyo) 18 – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu. ‘Chadhāturo ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၄၅. ‘‘‘ဆဖသ္သာယတနော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? စက္ခုသမ္ဖသ္သာယတနံ, သောတသမ္ဖသ္သာယတနံ, ဃာနသမ္ဖသ္သာယတနံ, ဇိဝ္ဟာသမ္ဖသ္သာယတနံ, ကာယသမ္ဖသ္သာယတနံ, မနောသမ္ဖသ္သာယတနံ။ ‘ဆဖသ္သာယတနော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    345. ‘‘‘Chaphassāyatano ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhusamphassāyatanaṃ, sotasamphassāyatanaṃ, ghānasamphassāyatanaṃ, jivhāsamphassāyatanaṃ, kāyasamphassāyatanaṃ, manosamphassāyatanaṃ. ‘Chaphassāyatano ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၄၆. ‘‘‘အဋ္ဌာရသမနောပဝိစာရော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ သောမနသ္သဋ္ဌာနီယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ, ဒောမနသ္သဋ္ဌာနီယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ, ဥပေက္ခာဋ္ဌာနီယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ; သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ သောမနသ္သဋ္ဌာနီယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ, ဒောမနသ္သဋ္ဌာနီယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ , ဥပေက္ခာဋ္ဌာနီယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ – ဣတိ ဆ သောမနသ္သုပဝိစာရာ, ဆ ဒောမနသ္သုပဝိစာရာ, ဆ ဥပေက္ခုပဝိစာရာ။ ‘အဋ္ဌာရသမနောပဝိစာရော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    346. ‘‘‘Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati, domanassaṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati, upekkhāṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati; sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati, domanassaṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati , upekkhāṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati – iti cha somanassupavicārā, cha domanassupavicārā, cha upekkhupavicārā. ‘Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၄၇. ‘‘‘စတုရာဓိဋ္ဌာနော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ပညာဓိဋ္ဌာနော, သစ္စာဓိဋ္ဌာနော, စာဂာဓိဋ္ဌာနော, ဥပသမာဓိဋ္ဌာနော။ ‘စတုရာဓိဋ္ဌာနော အယံ, ဘိက္ခု, ပုရိသော’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    347. ‘‘‘Caturādhiṭṭhāno ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Paññādhiṭṭhāno, saccādhiṭṭhāno, cāgādhiṭṭhāno, upasamādhiṭṭhāno. ‘Caturādhiṭṭhāno ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၄၈. ‘‘‘ပညံ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, သစ္စမနုရက္ခေယ္ယ, စာဂမနုဗ္ရူဟေယ္ယ, သန္တိမေဝ သော သိက္ခေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ကထဉ္စ, ဘိက္ခု, ပညံ နပ္ပမဇ္ဇတိ? ဆယိမာ, ဘိက္ခု, ဓာတုယော – ပထဝီဓာတု, အာပောဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝာယောဓာတု, အာကာသဓာတု, ဝိညာဏဓာတု။

    348. ‘‘‘Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Kathañca, bhikkhu, paññaṃ nappamajjati? Chayimā, bhikkhu, dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.

    ၃၄၉. ‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခု, ပထဝီဓာတု? ပထဝီဓာတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ဥပာဒိန္နံ 19, သေယ္ယထိဒံ – ကေသာ လောမာ နခာ ဒန္တာ တစော မံသံ န္ဟာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ 20 ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖာသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ, ယံ ဝာ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ဥပာဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု။ ယာ စေဝ ခော ပန အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ ပထဝီဓာတု ပထဝီဓာတုရေဝေသာ ။ ‘တံ နေတံ မမ နေသောဟမသ္မိ န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသ္ဝာ ပထဝီဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ပထဝီဓာတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

    349. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, pathavīdhātu? Pathavīdhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā pathavīdhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ 21, seyyathidaṃ – kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ 22 vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā pathavīdhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā pathavīdhātu yā ca bāhirā pathavīdhātu pathavīdhāturevesā . ‘Taṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā pathavīdhātuyā nibbindati, pathavīdhātuyā cittaṃ virājeti.

    ၃၅၀. ‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခု, အာပောဓာတု? အာပောဓာတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ အာပောဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပော အာပောဂတံ ဥပာဒိန္နံ သေယ္ယထိဒံ – ပိတ္တံ သေမ္ဟံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒော မေဒော အသ္သု ဝသာ ခေဠော သိင္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တံ, ယံ ဝာ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပော အာပောဂတံ ဥပာဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ အာပောဓာတု။ ယာ စေဝ ခော ပန အဇ္ဈတ္တိကာ အာပောဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာပောဓာတု အာပောဓာတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသ္ဝာ အာပောဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, အာပောဓာတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

    350. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, āpodhātu? Āpodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ seyyathidaṃ – pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā āpodhātu yā ca bāhirā āpodhātu āpodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā āpodhātuyā nibbindati, āpodhātuyā cittaṃ virājeti.

    ၃၅၁. ‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခု, တေဇောဓာတု? တေဇောဓာတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥပာဒိန္နံ, သေယ္ယထိဒံ – ယေန စ သန္တပ္ပတိ, ယေန စ ဇီရီယတိ, ယေန စ ပရိဍယ္ဟတိ, ယေန စ အသိတပီတခာယိတသာယိတံ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆတိ, ယံ ဝာ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥပာဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓာတု။ ယာ စေဝ ခော ပန အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ တေဇောဓာတု တေဇောဓာတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသ္ဝာ တေဇောဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, တေဇောဓာတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

    351. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, tejodhātu? Tejodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā tejodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – yena ca santappati, yena ca jīrīyati, yena ca pariḍayhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā tejodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu yā ca bāhirā tejodhātu tejodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā tejodhātuyā nibbindati, tejodhātuyā cittaṃ virājeti.

    ၃၅၂. ‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခု, ဝာယောဓာတု? ဝာယောဓာတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ ဝာယောဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝာယော ဝာယောဂတံ ဥပာဒိန္နံ, သေယ္ယထိဒံ – ဥဒ္ဓင္ဂမာ ဝာတာ အဓောဂမာ ဝာတာ ကုစ္ဆိသယာ ဝာတာ ကောဋ္ဌာသယာ 23 ဝာတာ အင္ဂမင္ဂာနုသာရိနော ဝာတာ အသ္သာသော ပသ္သာသော ဣတိ, ယံ ဝာ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝာယော ဝာယောဂတံ ဥပာဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ ဝာယောဓာတု။ ယာ စေဝ ခော ပန အဇ္ဈတ္တိကာ ဝာယောဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ ဝာယောဓာတု ဝာယောဓာတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ , နေသောဟမသ္မိ , န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသ္ဝာ ဝာယောဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝာယောဓာတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

    352. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, vāyodhātu? Vāyodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā vāyodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – uddhaṅgamā vātā adhogamā vātā kucchisayā vātā koṭṭhāsayā 24 vātā aṅgamaṅgānusārino vātā assāso passāso iti, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā vāyodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā vāyodhātu yā ca bāhirā vāyodhātu vāyodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama , nesohamasmi , na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati, vāyodhātuyā cittaṃ virājeti.

    ၃၅၃. ‘‘ကတမာ စ, ဘိက္ခု, အာကာသဓာတု? အာကာသဓာတု သိယာ အဇ္ဈတ္တိကာ သိယာ ဗာဟိရာ။ ကတမာ စ, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓာတု ? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာကာသံ အာကာသဂတံ ဥပာဒိန္နံ, သေယ္ယထိဒံ – ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒံ နာသစ္ဆိဒ္ဒံ မုခဒ္ဝာရံ ယေန စ အသိတပီတခာယိတသာယိတံ အဇ္ဈောဟရတိ, ယတ္ထ စ အသိတပီတခာယိတသာယိတံ သန္တိဋ္ဌတိ, ယေန စ အသိတပီတခာယိတသာယိတံ အဓောဘာဂံ 25 နိက္ခမတိ, ယံ ဝာ ပနညမ္ပိ ကိဉ္စိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာကာသံ အာကာသဂတံ အဃံ အဃဂတံ ဝိဝရံ ဝိဝရဂတံ အသမ္ဖုဋ္ဌံ မံသလောဟိတေဟိ ဥပာဒိန္နံ – အယံ ဝုစ္စတိ ဘိက္ခု အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓာတု။ ယာ စေဝ ခော ပန အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာကာသဓာတု အာကာသဓာတုရေဝေသာ။ ‘တံ နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒိသ္ဝာ အာကာသဓာတုယာ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, အာကာသဓာတုယာ စိတ္တံ ဝိရာဇေတိ။

    353. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, ākāsadhātu? Ākāsadhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā ākāsadhātu ? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – kaṇṇacchiddaṃ nāsacchiddaṃ mukhadvāraṃ yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ ajjhoharati, yattha ca asitapītakhāyitasāyitaṃ santiṭṭhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ adhobhāgaṃ 26 nikkhamati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaraṃ vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ maṃsalohitehi upādinnaṃ – ayaṃ vuccati bhikkhu ajjhattikā ākāsadhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā ākāsadhātu yā ca bāhirā ākāsadhātu ākāsadhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā ākāsadhātuyā nibbindati, ākāsadhātuyā cittaṃ virājeti.

    ၃၅၄. ‘‘အထာပရံ ဝိညာဏံယေဝ အဝသိသ္သတိ ပရိသုဒ္ဓံ ပရိယောဒာတံ။ တေန စ ဝိညာဏေန ကိံ 27 ဝိဇာနာတိ? ‘သုခ’န္တိပိ ဝိဇာနာတိ, ‘ဒုက္ခ’န္တိပိ ဝိဇာနာတိ, ‘အဒုက္ခမသုခ’န္တိပိ ဝိဇာနာတိ။ သုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခု, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခာ ဝေဒနာ။ သော သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘တသ္သေဝ သုခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခာ ဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ။

    354. ‘‘Athāparaṃ viññāṇaṃyeva avasissati parisuddhaṃ pariyodātaṃ. Tena ca viññāṇena kiṃ 28 vijānāti? ‘Sukha’ntipi vijānāti, ‘dukkha’ntipi vijānāti, ‘adukkhamasukha’ntipi vijānāti. Sukhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. So sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.

    ၃၅၅. ‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခု, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သော ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘တသ္သေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ။

    355. ‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.

    ၃၅၆. ‘‘အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခု, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။ သော အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘တသ္သေဝ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ။

    356. ‘‘Adukkhamasukhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. So adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.

    ၃၅၇. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဒ္ဝိန္နံ ကဋ္ဌာနံ သင္ဃဋ္ဋာ 29 သမောဓာနာ ဥသ္မာ ဇာယတိ, တေဇော အဘိနိဗ္ဗတ္တတိ, တေသံယေဝ ဒ္ဝိန္နံ ကဋ္ဌာနံ နာနာဘာဝာ ဝိက္ခေပာ ယာ တဇ္ဇာ ဥသ္မာ သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတိ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခု, သုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခာ ဝေဒနာ။ သော သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘သုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘တသ္သေဝ သုခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ သုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ သုခာ ဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ။

    357. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ saṅghaṭṭā 30 samodhānā usmā jāyati, tejo abhinibbattati, tesaṃyeva dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ nānābhāvā vikkhepā yā tajjā usmā sā nirujjhati, sā vūpasammati; evameva kho, bhikkhu, sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. So sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.

    ၃၅၈. ‘‘ဒုက္ခဝေဒနိယံ, ဘိက္ခု, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ။ သော ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဒုက္ခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘တသ္သေဝ ဒုက္ခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ ဒုက္ခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ။

    358. ‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.

    ၃၅၉. ‘‘အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ , ဘိက္ခု, ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။ သော အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ။ ‘တသ္သေဝ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယသ္သ ဖသ္သသ္သ နိရောဓာ ယံ တဇ္ဇံ ဝေဒယိတံ အဒုက္ခမသုခဝေဒနိယံ ဖသ္သံ ပဋိစ္စ ဥပ္ပန္နာ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ သာ နိရုဇ္ဈတိ, သာ ဝူပသမ္မတီ’တိ ပဇာနာတိ။

    359. ‘‘Adukkhamasukhavedaniyaṃ , bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. So adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.

    ၃၆၀. ‘‘အထာပရံ ဥပေက္ခာယေဝ အဝသိသ္သတိ ပရိသုဒ္ဓာ ပရိယောဒာတာ မုဒု စ ကမ္မညာ စ ပဘသ္သရာ စ။ သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, ဒက္ခော သုဝဏ္ဏကာရော ဝာ သုဝဏ္ဏကာရန္တေဝာသီ ဝာ ဥက္ကံ ဗန္ဓေယ္ယ, ဥက္ကံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဥက္ကာမုခံ အာလိမ္ပေယ္ယ, ဥက္ကာမုခံ အာလိမ္ပေတ္ဝာ သဏ္ဍာသေန ဇာတရူပံ ဂဟေတ္ဝာ ဥက္ကာမုခေ ပက္ခိပေယ္ယ, တမေနံ ကာလေန ကာလံ အဘိဓမေယ္ယ, ကာလေန ကာလံ ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသေယ္ယ, ကာလေန ကာလံ အဇ္ဈုပေက္ခေယ္ယ, တံ ဟောတိ ဇာတရူပံ 31 သုဓန္တံ နိဒ္ဓန္တံ နီဟဋံ 32 နိန္နီတကသာဝံ 33 မုဒု စ ကမ္မညဉ္စ ပဘသ္သရဉ္စ, ယသ္သာ ယသ္သာ စ ပိဠန္ဓနဝိကတိယာ အာကင္ခတိ – ယဒိ ပဋ္ဋိကာယ 34 ယဒိ ကုဏ္ဍလာယ ယဒိ ဂီဝေယ္ယကာယ ယဒိ သုဝဏ္ဏမာလာယ တဉ္စသ္သ အတ္ထံ အနုဘောတိ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခု, အထာပရံ ဥပေက္ခာယေဝ အဝသိသ္သတိ ပရိသုဒ္ဓာ ပရိယောဒာတာ မုဒု စ ကမ္မညာ စ ပဘသ္သရာ စ။

    360. ‘‘Athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodātā mudu ca kammaññā ca pabhassarā ca. Seyyathāpi, bhikkhu, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā ukkaṃ bandheyya, ukkaṃ bandhitvā ukkāmukhaṃ ālimpeyya, ukkāmukhaṃ ālimpetvā saṇḍāsena jātarūpaṃ gahetvā ukkāmukhe pakkhipeyya, tamenaṃ kālena kālaṃ abhidhameyya, kālena kālaṃ udakena paripphoseyya, kālena kālaṃ ajjhupekkheyya, taṃ hoti jātarūpaṃ 35 sudhantaṃ niddhantaṃ nīhaṭaṃ 36 ninnītakasāvaṃ 37 mudu ca kammaññañca pabhassarañca, yassā yassā ca piḷandhanavikatiyā ākaṅkhati – yadi paṭṭikāya 38 yadi kuṇḍalāya yadi gīveyyakāya yadi suvaṇṇamālāya tañcassa atthaṃ anubhoti; evameva kho, bhikkhu, athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodātā mudu ca kammaññā ca pabhassarā ca.

    ၃၆၁. ‘‘သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ။ ဧဝံ မေ အယံ ဥပေက္ခာ တံနိသ္သိတာ တဒုပာဒာနာ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ တိဋ္ဌေယ္ယ။ ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ။ ဧဝံ မေ အယံ ဥပေက္ခာ တံနိသ္သိတာ တဒုပာဒာနာ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ တိဋ္ဌေယ္ယ။ ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ။ ဧဝံ မေ အယံ ဥပေက္ခာ တံနိသ္သိတာ တဒုပာဒာနာ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ တိဋ္ဌေယ္ယ။ ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ။ ဧဝံ မေ အယံ ဥပေက္ခာ တံနိသ္သိတာ တဒုပာဒာနာ စိရံ ဒီဃမဒ္ဓာနံ တိဋ္ဌေယ္ယာ’’’တိ။

    361. ‘‘So evaṃ pajānāti – ‘imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyyā’’’ti.

    ၃၆၂. ‘‘သော ဧဝံ ပဇာနာတိ – ‘ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ; သင္ခတမေတံ။ ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ; သင္ခတမေတံ။ ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ; သင္ခတမေတံ။ ဣမဉ္စေ အဟံ ဥပေက္ခံ ဧဝံ ပရိသုဒ္ဓံ ဧဝံ ပရိယောဒာတံ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသံဟရေယ္ယံ, တဒနုဓမ္မဉ္စ စိတ္တံ ဘာဝေယ္ယံ; သင္ခတမေတ’’’န္တိ။

    362. ‘‘So evaṃ pajānāti – ‘imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatameta’’’nti.

    ‘‘သော နေဝ တံ အဘိသင္ခရောတိ, န အဘိသဉ္စေတယတိ ဘဝာယ ဝာ ဝိဘဝာယ ဝာ။ သော အနဘိသင္ခရောန္တော အနဘိသဉ္စေတယန္တော ဘဝာယ ဝာ ဝိဘဝာယ ဝာ န ကိဉ္စိ လောကေ ဥပာဒိယတိ, အနုပာဒိယံ န ပရိတသ္သတိ, အပရိတသ္သံ ပစ္စတ္တံယေဝ ပရိနိဗ္ဗာယတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။

    ‘‘So neva taṃ abhisaṅkharoti, na abhisañcetayati bhavāya vā vibhavāya vā. So anabhisaṅkharonto anabhisañcetayanto bhavāya vā vibhavāya vā na kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaṃyeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.

    ၃၆၃. ‘‘သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ, ‘သာ အနိစ္စာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဇ္ဈောသိတာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဘိနန္ဒိတာ’တိ ပဇာနာတိ။ ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ , ‘သာ အနိစ္စာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဇ္ဈောသိတာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဘိနန္ဒိတာ’တိ ပဇာနာတိ။ အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ, ‘သာ အနိစ္စာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဇ္ဈောသိတာ’တိ ပဇာနာတိ, ‘အနဘိနန္ဒိတာ’တိ ပဇာနာတိ။

    363. ‘‘So sukhañce vedanaṃ vedeti, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti. Dukkhañce vedanaṃ vedeti , ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti. Adukkhamasukhañce vedanaṃ vedeti, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti.

    ၃၆၄. ‘‘သော သုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒေတိ; ဒုက္ခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒေတိ; အဒုက္ခမသုခဉ္စေ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ, ဝိသံယုတ္တော နံ ဝေဒေတိ။ သော ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ‘ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒာနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိသ္သန္တီ’တိ ပဇာနာတိ။

    364. ‘‘So sukhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti; dukkhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti; adukkhamasukhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti. So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā paraṃ maraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti.

    ၃၆၅. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခု, တေလဉ္စ ပဋိစ္စ ဝဋ္ဋိဉ္စ ပဋိစ္စ တေလပ္ပဒီပော ဈာယတိ; တသ္သေဝ တေလသ္သ စ ဝဋ္ဋိယာ စ ပရိယာဒာနာ အညသ္သ စ အနုပဟာရာ 39 အနာဟာရော နိဗ္ဗာယတိ; ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခု, ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ကာယပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယမာနော ‘ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဝေဒနံ ဝေဒယာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ‘ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဥဒ္ဓံ ဇီဝိတပရိယာဒာနာ ဣဓေဝ သဗ္ဗဝေဒယိတာနိ အနဘိနန္ဒိတာနိ သီတီဘဝိသ္သန္တီ’တိ ပဇာနာတိ။ တသ္မာ ဧဝံ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဣမိနာ ပရမေန ပညာဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧသာ ဟိ, ဘိက္ခု, ပရမာ အရိယာ ပညာ ယဒိဒံ – သဗ္ဗဒုက္ခက္ခယေ ဉာဏံ။

    365. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, telañca paṭicca vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyati; tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā aññassa ca anupahārā 40 anāhāro nibbāyati; evameva kho, bhikkhu, kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā paraṃ maraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena paññādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Esā hi, bhikkhu, paramā ariyā paññā yadidaṃ – sabbadukkhakkhaye ñāṇaṃ.

    ၃၆၆. ‘‘တသ္သ သာ ဝိမုတ္တိ သစ္စေ ဌိတာ အကုပ္ပာ ဟောတိ။ တဉ္ဟိ, ဘိက္ခု, မုသာ ယံ မောသဓမ္မံ, တံ သစ္စံ ယံ အမောသဓမ္မံ နိဗ္ဗာနံ။ တသ္မာ ဧဝံ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဣမိနာ ပရမေန သစ္စာဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧတဉ္ဟိ, ဘိက္ခု, ပရမံ အရိယသစ္စံ ယဒိဒံ – အမောသဓမ္မံ နိဗ္ဗာနံ။

    366. ‘‘Tassa sā vimutti sacce ṭhitā akuppā hoti. Tañhi, bhikkhu, musā yaṃ mosadhammaṃ, taṃ saccaṃ yaṃ amosadhammaṃ nibbānaṃ. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena saccādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Etañhi, bhikkhu, paramaṃ ariyasaccaṃ yadidaṃ – amosadhammaṃ nibbānaṃ.

    ၃၆၇. ‘‘တသ္သေဝ ခော ပန ပုဗ္ဗေ အဝိဒ္ဒသုနော ဥပဓီ ဟောန္တိ သမတ္တာ သမာဒိန္နာ။ တ္ယာသ္သ ပဟီနာ ဟောန္တိ ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ တသ္မာ ဧဝံ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဣမိနာ ပရမေန စာဂာဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧသော ဟိ, ဘိက္ခု, ပရမော အရိယော စာဂော ယဒိဒံ – သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော။

    367. ‘‘Tasseva kho pana pubbe aviddasuno upadhī honti samattā samādinnā. Tyāssa pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena cāgādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo cāgo yadidaṃ – sabbūpadhipaṭinissaggo.

    ၃၆၈. ‘‘တသ္သေဝ ခော ပန ပုဗ္ဗေ အဝိဒ္ဒသုနော အဘိဇ္ဈာ ဟောတိ ဆန္ဒော သာရာဂော။ သ္ဝာသ္သ ပဟီနော ဟောတိ ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော။ တသ္သေဝ ခော ပန ပုဗ္ဗေ အဝိဒ္ဒသုနော အာဃာတော ဟောတိ ဗ္ယာပာဒော သမ္ပဒောသော။ သ္ဝာသ္သ ပဟီနော ဟောတိ ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော။ တသ္သေဝ ခော ပန ပုဗ္ဗေ အဝိဒ္ဒသုနော အဝိဇ္ဇာ ဟောတိ သမ္မောဟော။ သ္ဝာသ္သ ပဟီနော ဟောတိ ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော။ တသ္မာ ဧဝံ သမန္နာဂတော ဘိက္ခု ဣမိနာ ပရမေန ဥပသမာဓိဋ္ဌာနေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧသော ဟိ, ဘိက္ခု, ပရမော အရိယော ဥပသမော ယဒိဒံ – ရာဂဒောသမောဟာနံ ဥပသမော။ ‘ပညံ နပ္ပမဇ္ဇေယ္ယ, သစ္စမနုရက္ခေယ္ယ, စာဂမနုဗ္ရူဟေယ္ယ, သန္တိမေဝ သော သိက္ခေယ္ယာ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။

    368. ‘‘Tasseva kho pana pubbe aviddasuno abhijjhā hoti chando sārāgo. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasseva kho pana pubbe aviddasuno āghāto hoti byāpādo sampadoso. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasseva kho pana pubbe aviddasuno avijjā hoti sammoho. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena upasamādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo upasamo yadidaṃ – rāgadosamohānaṃ upasamo. ‘Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.

    ၃၆၉. ‘‘‘ယတ္ထ ဌိတံ မညသ္သဝာ နပ္ပဝတ္တန္တိ, မညသ္သဝေ ခော ပန နပ္ပဝတ္တမာနေ မုနိ သန္တောတိ ဝုစ္စတီ’တိ – ဣတိ ခော ပနေတံ ဝုတ္တံ။ ကိဉ္စေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ? ‘အသ္မီ’တိ, ဘိက္ခု, မညိတမေတံ, ‘အယမဟမသ္မီ’တိ မညိတမေတံ, ‘ဘဝိသ္သ’န္တိ မညိတမေတံ, ‘န ဘဝိသ္သ’န္တိ မညိတမေတံ, ‘ရူပီ ဘဝိသ္သ’န္တိ မညိတမေတံ, ‘အရူပီ ဘဝိသ္သ’န္တိ မညိတမေတံ, ‘သညီ ဘဝိသ္သ’န္တိ မညိတမေတံ, ‘အသညီ ဘဝိသ္သ’န္တိ မညိတမေတံ, ‘နေဝသညီနာသညီ ဘဝိသ္သ’န္တိ မညိတမေတံ။ မညိတံ, ဘိက္ခု, ရောဂော မညိတံ ဂဏ္ဍော မညိတံ သလ္လံ။ သဗ္ဗမညိတာနံ တ္ဝေဝ, ဘိက္ခု, သမတိက္ကမာ မုနိ သန္တောတိ ဝုစ္စတိ။ မုနိ ခော ပန, ဘိက္ခု, သန္တော န ဇာယတိ, န ဇီယတိ, န မီယတိ, န ကုပ္ပတိ, န ပိဟေတိ။ တဉ္ဟိသ္သ, ဘိက္ခု, နတ္ထိ ယေန ဇာယေထ, အဇာယမာနော ကိံ ဇီယိသ္သတိ, အဇီယမာနော ကိံ မီယိသ္သတိ, အမီယမာနော ကိံ ကုပ္ပိသ္သတိ, အကုပ္ပမာနော ကိသ္သ 41 ပိဟေသ္သတိ? ‘ယတ္ထ ဌိတံ မညသ္သဝာ နပ္ပဝတ္တန္တိ, မညသ္သဝေ ခော ပန နပ္ပဝတ္တမာနေ မုနိ သန္တောတိ ဝုစ္စတီ’တိ – ဣတိ ယံ တံ ဝုတ္တံ, ဣဒမေတံ ပဋိစ္စ ဝုတ္တံ။ ဣမံ ခော မေ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, သံခိတ္တေန ဆဓာတုဝိဘင္ဂံ ဓာရေဟီ’’တိ။

    369. ‘‘‘Yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccatī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? ‘Asmī’ti, bhikkhu, maññitametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti maññitametaṃ, ‘bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘na bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘rūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘arūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘saññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘asaññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti maññitametaṃ. Maññitaṃ, bhikkhu, rogo maññitaṃ gaṇḍo maññitaṃ sallaṃ. Sabbamaññitānaṃ tveva, bhikkhu, samatikkamā muni santoti vuccati. Muni kho pana, bhikkhu, santo na jāyati, na jīyati, na mīyati, na kuppati, na piheti. Tañhissa, bhikkhu, natthi yena jāyetha, ajāyamāno kiṃ jīyissati, ajīyamāno kiṃ mīyissati, amīyamāno kiṃ kuppissati, akuppamāno kissa 42 pihessati? ‘Yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccatī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Imaṃ kho me tvaṃ, bhikkhu, saṃkhittena chadhātuvibhaṅgaṃ dhārehī’’ti.

    ၃၇၀. အထ ခော အာယသ္မာ ပုက္ကုသာတိ – ‘‘သတ္ထာ ကိရ မေ အနုပ္ပတ္တော, သုဂတော ကိရ မေ အနုပ္ပတ္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကိရ မေ အနုပ္ပတ္တော’’တိ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အစ္စယော မံ, ဘန္တေ, အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠ္ဟံ ယထာအကုသလံ, ယောဟံ ဘဂဝန္တံ အာဝုသောဝာဒေန သမုဒာစရိတဗ္ဗံ အမညိသ္သံ။ တသ္သ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ အစ္စယံ အစ္စယတော ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု အာယတိံ သံဝရာယာ’’တိ။ ‘‘တဂ္ဃ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, အစ္စယော အစ္စဂမာ ယထာဗာလံ ယထာမူဠ္ဟံ ယထာအကုသလံ , ယံ မံ တ္ဝံ အာဝုသောဝာဒေန သမုဒာစရိတဗ္ဗံ အမညိတ္ထ။ ယတော စ ခော တ္ဝံ, ဘိက္ခု, အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသ္ဝာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောသိ, တံ တေ မယံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာမ။ ဝုဒ္ဓိဟေသာ, ဘိက္ခု, အရိယသ္သ ဝိနယေ ယော အစ္စယံ အစ္စယတော ဒိသ္ဝာ ယထာဓမ္မံ ပဋိကရောတိ, အာယတိံ သံဝရံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘လဘေယ္ယာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတော သန္တိကေ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ။ ‘‘ပရိပုဏ္ဏံ ပန တေ, ဘိက္ခု, ပတ္တစီဝရ’’န္တိ? ‘‘န ခော မေ, ဘန္တေ, ပရိပုဏ္ဏံ ပတ္တစီဝရ’’န္တိ။ ‘‘န ခော, ဘိက္ခု, တထာဂတာ အပရိပုဏ္ဏပတ္တစီဝရံ ဥပသမ္ပာဒေန္တီ’’တိ။

    370. Atha kho āyasmā pukkusāti – ‘‘satthā kira me anuppatto, sugato kira me anuppatto sammāsambuddho kira me anuppatto’’ti uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yohaṃ bhagavantaṃ āvusovādena samudācaritabbaṃ amaññissaṃ. Tassa me, bhante, bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti. ‘‘Taggha tvaṃ, bhikkhu, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ , yaṃ maṃ tvaṃ āvusovādena samudācaritabbaṃ amaññittha. Yato ca kho tvaṃ, bhikkhu, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuddhihesā, bhikkhu, ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti. ‘‘Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike upasampada’’nti. ‘‘Paripuṇṇaṃ pana te, bhikkhu, pattacīvara’’nti? ‘‘Na kho me, bhante, paripuṇṇaṃ pattacīvara’’nti. ‘‘Na kho, bhikkhu, tathāgatā aparipuṇṇapattacīvaraṃ upasampādentī’’ti.

    အထ ခော အာယသ္မာ ပုက္ကုသာတိ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပတ္တစီဝရပရိယေသနံ ပက္ကာမိ။ အထ ခော အာယသ္မန္တံ ပုက္ကုသာတိံ ပတ္တစီဝရပရိယေသနံ စရန္တံ ဝိဗ္ဘန္တာ ဂာဝီ 43 ဇီဝိတာ ဝောရောပေသိ။ အထ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ယော သော, ဘန္တေ, ပုက္ကုသာတိ နာမ ကုလပုတ္တော ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဩဝာဒေန ဩဝဒိတော သော ကာလင္ကတော။ တသ္သ ကာ ဂတိ, ကော အဘိသမ္ပရာယော’’တိ? ‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, ပုက္ကုသာတိ ကုလပုတ္တော ပစ္စပာဒိ ဓမ္မသ္သာနုဓမ္မံ, န စ မံ ဓမ္မာဓိကရဏံ ဝိဟေသေသိ 44။ ပုက္ကုသာတိ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကော တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယီ အနာဝတ္တိဓမ္မော တသ္မာ လောကာ’’တိ။

    Atha kho āyasmā pukkusāti bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pattacīvarapariyesanaṃ pakkāmi. Atha kho āyasmantaṃ pukkusātiṃ pattacīvarapariyesanaṃ carantaṃ vibbhantā gāvī 45 jīvitā voropesi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, pukkusāti nāma kulaputto bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, pukkusāti kulaputto paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi 46. Pukkusāti, bhikkhave, kulaputto pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā’’ti.

    ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    ဓာတုဝိဘင္ဂသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။

    Dhātuvibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.




    Next: ၁၁. သစ္စဝိဘင္ဂသုတ္တံ • 11. Saccavibhaṅgasuttaṃ




    Footnotes:
    1. ဝိဟရာမာဝေသနေ (သီ. ပီ.), ဝိဟရာမ နိဝေသနေ (သ္ယာ. ကံ.), ဝိဟရေမု နိဝေသနေ (က.)
    2. ဝိဟရ (သီ. ပီ.)
    3. viharāmāvesane (sī. pī.), viharāma nivesane (syā. kaṃ.), viharemu nivesane (ka.)
    4. vihara (sī. pī.)
    5. ကုမ္ဘကာရနိဝေသနေ (သ္ယာ. ကံ. က.)
    6. ဦရူန္ဒံ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.), ဥရူဒ္ဓံ (က.) ဒီ. နိ. ၂ သက္ကပဉ္ဟသုတ္တဋီကာ ဩလောကေတဗ္ဗာ
    7. kumbhakāranivesane (syā. kaṃ. ka.)
    8. ūrūndaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.), urūddhaṃ (ka.) dī. ni. 2 sakkapañhasuttaṭīkā oloketabbā
    9. တိဏသန္ထရိကံ (သီ.), တိဏသန္ထရကံ (သ္ယာ. ကံ.)
    10. tiṇasantharikaṃ (sī.), tiṇasantharakaṃ (syā. kaṃ.)
    11. မံ တ္ဝာယံ (သီ.), မမံ ခ္ဝာယံ (သ္ယာ. ကံ.), မံ ခ္ဝာယံ (ပီ.)
    12. maṃ tvāyaṃ (sī.), mamaṃ khvāyaṃ (syā. kaṃ.), maṃ khvāyaṃ (pī.)
    13. ဆဒ္ဓာတုရော (သီ.)
    14. ဆဓာတုဝိဘင္ဂသ္သ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    15. chaddhāturo (sī.)
    16. chadhātuvibhaṅgassa (sī. syā. kaṃ. pī.)
    17. ( ) နတ္ထိ သီ. ပီ. ပောတ္ထကေသု
    18. ( ) natthi sī. pī. potthakesu
    19. ဥပာဒိဏ္ဏံ (ပီ. က.)
    20. အဋ္ဌိမိဉ္ဇာ (သီ. ပီ.)
    21. upādiṇṇaṃ (pī. ka.)
    22. aṭṭhimiñjā (sī. pī.)
    23. ကောဋ္ဌသယာ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.)
    24. koṭṭhasayā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    25. အဓောဘာဂာ (သီ. သ္ယာ. ကံ. ပီ.) ဒေဝဒူတသုတ္တေန သမေတိ
    26. adhobhāgā (sī. syā. kaṃ. pī.) devadūtasuttena sameti
    27. တေန ဝိညာဏေန ကိဉ္စ (သီ.)
    28. tena viññāṇena kiñca (sī.)
    29. သမ္ဖသ္သ (သီ. ပီ.), သင္ဃဋာ (သ္ယာ. ကံ.)
    30. samphassa (sī. pī.), saṅghaṭā (syā. kaṃ.)
    31. ဇာတရူပံ ဓန္တံ (သီ. ပီ.)
    32. နိဟတံ (သ္ယာ. ကံ. က.)
    33. နိဟတကသာဝံ (က.)
    34. ပဝဋ္ဋိကာယ (သီ. သ္ယာ.)
    35. jātarūpaṃ dhantaṃ (sī. pī.)
    36. nihataṃ (syā. kaṃ. ka.)
    37. nihatakasāvaṃ (ka.)
    38. pavaṭṭikāya (sī. syā.)
    39. အနုပာဟာရာ (သီ. ပီ.), အနုပာဒာနာ (က.)
    40. anupāhārā (sī. pī.), anupādānā (ka.)
    41. ကိံ (က.)
    42. kiṃ (ka.)
    43. ဘန္တဂာဝီ (သီ. ပီ.), ဂာဝီ (သ္ယာ. ကံ.)
    44. ဝိဟေဌေသိ (သီ. သ္ယာ. ကံ.) ဝိဟေသေတိ (က.)
    45. bhantagāvī (sī. pī.), gāvī (syā. kaṃ.)
    46. viheṭhesi (sī. syā. kaṃ.) viheseti (ka.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. ဓာတုဝိဘင္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Dhātuvibhaṅgasuttavaṇṇanā

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၁၀. ဓာတုဝိဘင္ဂသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Dhātuvibhaṅgasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact